docEGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O
download 
Reklamacja Transkrypt
EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O
l m ed ia .p zw ww .sq l Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu. Ukáad graficzny © CKE 2010 po br an o Centralna Komisja Egzaminacyjna WPISUJE ZDAJĄCY KOD PESEL Miejsce na naklejkĊ z kodem EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOàECZEēSTWIE POZIOM PODSTAWOWY Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron (zadania 1 – 30). Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane. 6. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem. 7. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora. CZERWIEC 2011 Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 100 MWO-P1_1P-113 m ed ia .p l po br an o zw ww .sq l 2 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 1. (1 pkt) PodkreĞl nazwĊ formy demokracji bezpoĞredniej obowiązującej w Polsce. A. inicjatywa ludowa B. parlament C. weto ludowe D. zgromadzenie ludowe Zadanie 2. (5 pkt) Podaj nazwy konstytucyjne organów Rzeczypospolitej Polskiej, których uprawnienia zaprezentowano poniĪej. A. Ratyfikuje i wypowiada umowy miĊdzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat; mianuje i odwoáuje peánomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych paĔstwach i przy organizacjach miĊdzynarodowych. ....................................................................................................................................................... B. Zapewnia bezpieczeĔstwo zewnĊtrzne paĔstwa; sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi paĔstwami i organizacjami miĊdzynarodowymi. ....................................................................................................................................................... C. Przysáuguje mu wyáączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniĊĪnej; odpowiada za wartoĞü polskiego pieniądza. ....................................................................................................................................................... D. Czáonkowie Rady Ministrów ponoszą przed nim solidarną odpowiedzialnoĞü za dziaáalnoĞü Rady Ministrów oraz indywidualną odpowiedzialnoĞü za sprawy naleĪące do ich kompetencji. ....................................................................................................................................................... E. Stoi na straĪy niezaleĪnoĞci sądów i niezawisáoĞci sĊdziów; moĪe wystąpiü do Trybunaáu Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodnoĞci z konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezaleĪnoĞci sądów i niezawisáoĞci sĊdziów. ....................................................................................................................................................... Zadanie 3. (1 pkt) Podaj nazwĊ rodzaju prawa wyborczego, do którego odnosi siĊ podany fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 127.3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej moĪe byü wybrany obywatel polski, który najpóĨniej w dniu wyborów koĔczy 35 lat i korzysta z peáni praw wyborczych do Sejmu. ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 3 Zadanie 4. (3 pkt) Uzupeánij podane przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wpisując brakujące pojĊcia. A. Art. 154.1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów [...] 2. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powoáania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program dziaáania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej ............................................................................... . B. Art. 158.1. Sejm wyraĪa Radzie Ministrów .............................................................................. wiĊkszoĞcią ustawowej liczby posáów na wniosek zgáoszony przez co najmniej 46 posáów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. JeĪeli uchwaáa zostaáa przyjĊta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisjĊ Rady Ministrów [...] C. Art. 226.1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesiĊcy od zakoĔczenia roku budĪetowego przedkáada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budĪetowej [...] 2. Sejm rozpatruje przedáoĪone sprawozdanie i po zapoznaniu siĊ z opinią NajwyĪszej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedáoĪenia Sejmowi sprawozdania, uchwaáĊ o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów .................................................................................. . Zadanie 5. (1 pkt) PodkreĞl nazwĊ organu samorządu terytorialnego w Polsce, który nie jest wybierany w wyborach bezpoĞrednich. A. burmistrz B. prezydent miasta C. starosta D. wójt Zadanie 6. (3 pkt) Podaj nazwĊ konstytucyjną organu Rzeczypospolitej Polskiej, który decyduje o postawieniu przed Trybunaáem Stanu: A. Prezydenta RP – ............................................................................................................. B. Prezesa Rady Ministrów RP – ......................................................................................... C. Ministra SprawiedliwoĞci – ............................................................................................ l m ed ia .p Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy po br an o zw ww .sq l 4 Zadanie 7. (2 pkt) Na podstawie fragmentów aktów prawnych wykonaj polecenia. Art. 1. Regulaminu Sejmu 1. Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu otwiera Marszaáek Senior powoáany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej spoĞród najstarszych wiekiem posáów. 2. Marszaáek Senior peáni funkcjĊ do wyboru Marszaáka Sejmu. Art. 30. Regulaminu Senatu 1. Pierwsze posiedzenie Senatu otwiera Prezydent [Rzeczypospolitej Polskiej] i powoáuje na przewodniczącego najstarszego wiekiem senatora (Marszaáek Senior). W razie niemoĪnoĞci dokonania tej czynnoĞci przez Prezydenta [Rzeczypospolitej Polskiej], pierwsze posiedzenie Senatu otwiera Marszaáek Senior. A. Podaj nazwy urzĊdników paĔstwowych otwierających pierwsze posiedzenie Sejmu RP – ................................................................................................................................... Senatu RP – .................................................................................................................................. B. Przedstaw róĪnicĊ w sposobie powoáywania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Marszaáka Seniora kaĪdej z izb parlamentu. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (2 pkt) Uzupeánij tabelĊ, w której wymieniono Prezesów Rady Ministrów RP w latach 1997-2006. Do imienia i nazwiska polityka, który sprawowaá ten urząd jako chronologicznie pierwszy, dopisz w tabeli literĊ P, a do tego, który sprawowaá go jako chronologicznie ostatni – literĊ O. Prezes Rady Ministrów RP A. Marek Belka B. Jerzy Buzek C. Kazimierz Marcinkiewicz D. Leszek Miller Chronologia Zadanie 9. (2 pkt) Zaznacz dwa zdania prawdziwe, wpisując obok kaĪdego z nich znak „X”. Zdanie A. Prezydent RP moĪe stosowaü prawo áaski. B. Czáonkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialnoĞü polityczną przed Prezydentem RP. C. W przypadku osób kandydujących na posáów i senatorów obowiązuje w Polsce cenzus wieku. D. Czáonkowie Rady Ministrów RP mogą wydawaü rozporządzenia z mocą ustawy. l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 5 Zadanie 10. (5 pkt) Do kaĪdego z podanych opisów dopisz nazwĊ odpowiadającej mu ideologii politycznej. A. Jej podstawy sformuáowaá Edmund Burke. Byáa reakcją na wydarzenia rewolucji francuskiej. PodkreĞla istnienie w kaĪdym spoáeczeĔstwie naturalnych elit, pragnie zachowania systemu wolnorynkowego, domaga siĊ poszanowania tradycji i tradycyjnych zasad moralnych w Īyciu paĔstwa. ....................................................................................................................................................... B. Za jej prekursora uchodzi John Locke. Jest ideologią indywidualistyczną w dwojakim znaczeniu – uznaje, Īe naczelna wartoĞü to wolnoĞü jednostki, a spoáeczeĔstwo i naród są zbiorami indywidualnych jednostek. UwaĪa, Īe funkcje paĔstwa powinny byü ograniczone do minimum. ....................................................................................................................................................... C. Powstaáa w koĔcu XIX wieku, a za jednego z jej twórców uwaĪany jest Eduard Bernstein, który poddaá rewizji gáówne postulaty myĞli politycznej Karola Marksa. Opowiada siĊ za rozbudowanymi funkcjami socjalnymi paĔstwa i jego interwencjonizmem w gospodarkĊ. W myĞl jej zasad naleĪy dąĪyü do wyrównywania szans spoáecznych. ....................................................................................................................................................... D. Powstaáa w XIX wieku, a za jej twórców uchodzą m.in. Pierre Proudhon i Piotr Kropotkin. Postuluje zniesienie wszelkiej organizacji paĔstwowej. Twierdzi, iĪ naleĪy ją zastąpiü wspólnotami o charakterze produkcyjnym lub konsumpcyjnym albo związkami indywidualnych wytwórców. ....................................................................................................................................................... E. Byáa odpowiedzią na rozwijające siĊ doktryny socjalistyczne i komunistyczne. Stoi na stanowisku egalitaryzmu, solidaryzmu spoáecznego oraz personalizmu. Przeciwstawia siĊ traktowaniu pracy ludzkiej jako towaru. ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (1 pkt) PodkreĞl poprawne zakoĔczenie zdania. Prawo Rzeczypospolitej Polskiej nie zakazuje tworzenia partii politycznych A. odwoáujących siĊ w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk dziaáania nazizmu, faszyzmu i komunizmu. B. odwoáujących siĊ w swoich programach do rygorystycznego trzymania siĊ zasad i norm wyznaczonych przez daną religiĊ. C. zakáadających lub dopuszczających w swoim programie lub dziaáalnoĞci nienawiĞü rasową i narodowoĞciową. D. zakáadających w swoim programie lub dziaáalnoĞci stosowanie przemocy w celu zdobycia wáadzy. m ed ia .p l po br an o zw ww .sq l 6 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 12. (4 pkt) Na podstawie fragmentu Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny wykonaj polecenia. Art. 109. UstawĊ karną polską stosuje siĊ do obywatela polskiego, który popeániá przestĊpstwo za granicą. Art. 110. § 1. UstawĊ karną polską stosuje siĊ do cudzoziemca, który popeániá za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej niemającej osobowoĞci prawnej oraz do cudzoziemca, który popeániá za granicą przestĊpstwo o charakterze terrorystycznym. § 2. UstawĊ karną polską stosuje siĊ w razie popeánienia przez cudzoziemca za granicą czynu zabronionego innego niĪ wymieniony w § 1, jeĪeli czyn zabroniony jest w ustawie karnej polskiej zagroĪony karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolnoĞci, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie postanowiono go wydaü. Art. 111. § 1. Warunkiem odpowiedzialnoĞci za czyn popeániony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestĊpstwo równieĪ przez ustawĊ obowiązującą w miejscu jego popeánienia. § 3. Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który peániąc sáuĪbĊ za granicą popeániá tam przestĊpstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popeániáa przestĊpstwo w miejscu niepodlegającym Īadnej wáadzy paĔstwowej. A. WymieĔ trzy czyny, za popeánienie których ustawĊ karną polską stosuje siĊ wobec cudzoziemca. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. B. Podaj artykuá i paragraf Kodeksu karnego okreĞlający, Īe popeánienie za granicą przez obywatela polskiego niebĊdącego funkcjonariuszem publicznym czynu zabronionego przez ustawĊ karną polską, ale nieuregulowanego przez prawodawstwo kraju, w którym czyn ten zostaá popeániony, nie bĊdzie skutkowaü zastosowaniem wobec niego odpowiedzialnoĞci karnej. ....................................................................................................................................................... C. WymieĔ dwa wyjątki od kwestii okreĞlonej w podpunkcie B. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 7 Zadanie 13. (1 pkt) PodkreĞl nazwĊ organu wáadzy Rzeczypospolitej Polskiej, który stwierdza waĪnoĞü wyborów do Sejmu RP i Senatu RP. A. Naczelny Sąd Administracyjny B. PaĔstwowa Komisja Wyborcza C. Sąd NajwyĪszy D. Trybunaá Konstytucyjny Zadanie 14. (3 pkt) Uzupeánij schemat ĞcieĪki legislacyjnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Tryb tworzenia ustawy zwykáej Sejm uchwala ustawĊ, którą Marszaáek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy moĪe A. B. C. UchwaáĊ Senatu [...] uwaĪa siĊ za przyjĊtą, jeĪeli Sejm nie odrzuci jej bezwzglĊdną wiĊkszoĞcią gáosów w obecnoĞci co najmniej poáowy ustawowej liczby posáów. Marszaáek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawĊ do podpisu Prezydentowi RP. Zadanie 15. (1 pkt) PodkreĞl reguáĊ prawną, która ma odzwierciedlenie w podanym fragmencie Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny. Art. 1. § 1. OdpowiedzialnoĞci karnej podlega ten tylko, kto popeánia czyn zabroniony pod groĨbą kary przez ustawĊ obowiązującą w czasie jego popeánienia. A. nikt nie moĪe byü sĊdzią we wáasnej sprawie B. prawo nie dziaáa wstecz C. twarde prawo, ale prawo D. zwyczaj jest traktowany jako prawo m ed ia .p l po br an o zw ww .sq l 8 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 16. (5 pkt) Do kaĪdego z podanych przepisów prawnych dopisz nazwĊ odpowiadającej mu gaáĊzi (dziedziny) prawa. A. Rozprawą kieruje wyznaczony [...] pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy siĊ postĊpowanie. prawo .............................................................. B. Rój pszczóá staje siĊ niczyim, jeĪeli wáaĞciciel nie odszukaá go przed upáywem trzech dni od dnia wyrojenia. WáaĞcicielowi wolno w poĞcigu za rojem wejĞü na cudzy grunt, powinien jednak naprawiü wynikáą stąd szkodĊ. prawo .............................................................. C. Kto wbrew przepisom skáaduje, usuwa, przetwarza, dokonuje odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób, Īe moĪe to zagroziü Īyciu lub zdrowiu wielu osób [...], podlega karze pozbawienia wolnoĞci od 3 miesiĊcy do lat 5. prawo .............................................................. D. Nakáadanie podatków, innych danin publicznych, okreĞlanie podmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a takĪe zasad przyznawania ulg i umorzeĔ oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków nastĊpuje w drodze ustawy. prawo .............................................................. E. JeĪeli dziecko urodziáo siĊ w czasie trwania maáĪeĔstwa albo przed upáywem trzystu dni od jego ustania lub uniewaĪnienia, domniemywa siĊ, Īe pochodzi ono od mĊĪa matki. prawo .............................................................. Zadanie 17. (1 pkt) OkreĞl, jaki problem związany z nieprzestrzeganiem prawa zostaá przedstawiony na rysunku satyrycznym. ħródáo: www.sawka.pl ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 9 Zadanie 18. (3 pkt) Do kaĪdej z wymienionych kategorii praw i wolnoĞci czáowieka dopisz po dwa przykáady. Odpowiedzi wybierz spoĞród poniĪszych. Prawa i wolnoĞci czáowieka: prawo do pokoju, prawo dostĊpu do sáuĪby publicznej, nienaruszalnoĞü mieszkania, wolnoĞü tajemnicy komunikowania siĊ, prawo do pracy, wolnoĞü zgromadzeĔ, prawo do nauki. A. prawa i wolnoĞci osobiste: ..................................................................................................... ....................................................................................................................................................... B. prawa i wolnoĞci polityczne: .................................................................................................. ....................................................................................................................................................... C. prawa i wolnoĞci spoáeczne, gospodarcze i kulturalne: ......................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 19. (4 pkt) Uzupeánij poniĪszy tekst. W odpowiednie miejsca wpisz: A – rok, B, C i D – nazwĊ paĔstwa. Do zjednoczenia Niemiec (przyáączenia obszarów wschodnich do RFN) doszáo w (A) ................. roku. Staáo siĊ to moĪliwe po podpisaniu porozumienia dwa plus cztery. Brali w nim udziaá przedstawiciele obu paĔstw niemieckich: Republiki Federalnej Niemiec oraz (B) ..........................................................................................................., a takĪe czterech mocarstw: Stanów Zjednoczonych Ameryki, Wielkiej Brytanii, (C) .......................................... oraz (D) ...................................................................................................................................... . Zadanie 20. (3 pkt) Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia. Zasadniczo sytuacja jeszcze nigdy nie byáa tak korzystna jak dziĞ, jeĞli chodzi o moĪliwoĞci zaáatwienia problemu. Saudyjski plan pokojowy zostaá jednomyĞlnie przyjĊty przez Ğwiat arabski. [...] Mówienie o podziale Jerozolimy jeszcze niedawno byáo równoznaczne ze Ğmiercią polityczną, dzisiaj spór dotyczy moĪliwych linii podziaáu. A jednak, mimo wszystko, nic nie idzie naprzód. Dlaczego? ħródáo: 60 lat samotnoĞci, Rozmowa z E. Barnawim, „Forum”, nr 5/2008. A. Podaj nazwĊ paĔstwa, którego dotyczy wskazany w tekĞcie saudyjski plan pokojowy. ........................................................................................................................................ B. Czy paĔstwo wskazane w podpunkcie A dysponuje bronią atomową? ....................................................................................................................................................... C. WymieĔ nazwy dwóch narodów uczestniczących w konflikcie, do którego nawiązuje autor tekstu. ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p po br an o zw ww .sq l 10 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 21. (3 pkt) Na podstawie tekstu i wáasnej wiedzy do kaĪdego z wymienionych poniĪej czynników dopisz odpowiadający mu przykáad sytuacji motywującej do podjĊcia decyzji o emigracji. Nie ulega wątpliwoĞci, Īe czĊĞü zachowaĔ migracyjnych wspóáczesnego Ğwiata ma charakter zarobkowy. MigracjĊ moĪna traktowaü jako czynnik uelastyczniający rynek pracy i umoĪliwiający dostosowanie poziomu zatrudnienia do zmieniających siĊ warunków ekonomicznych. Osoby rozwaĪające moĪliwoĞü wyjazdu za granicĊ, a takĪe powracające z emigracji, decyzjĊ swoją podejmują po przeanalizowaniu sytuacji gospodarczej kraju, z którego pochodzą oraz wáasnej sytuacji bytowej. Biorą pod uwagĊ nie tylko subiektywną ocenĊ warunków pracy, standardu Īycia, czy pozycji spoáecznej, lecz równieĪ jakĪe waĪne kwestie dotyczące moĪliwoĞci rozwoju zawodowego, obejmujące szeroko pojĊtą infrastrukturĊ, organizacjĊ systemu szkolnictwa, warunki panujące na rynku pracy oraz relacje miĊdzy pracodawcą, a pracownikiem. Migracje zaleĪą takĪe od oceny sytuacji politycznej kraju macierzystego oraz efektów reform ekonomicznych i spoáecznych. Na podstawie: Wpáyw emigracji zarobkowej na gospodarkĊ Polski, Departament Analiz i Prognoz Ministerstwa Gospodarki, Warszawa 2007. A. czynnik ekonomiczny .............................................................................................................. ....................................................................................................................................................... B. czynnik polityczny .................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... C. czynnik spoáeczny ................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 22. (4 pkt) Do kaĪdego z podanych wydarzeĔ z zakresu integracji europejskiej przyporządkuj wáaĞciwy rok. Odpowiedzi wybierz spoĞród: 1967, 1973, 1979, 1981, 1986, 1993, 1997. A. pierwsze wybory powszechne do Parlamentu Europejskiego – ............ B. przystąpienie do Wspólnot Europejskich Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii – ............ C. przyjĊcie Jednolitego Aktu Europejskiego – ............. D. wejĞcie w Īycie Traktatu z Maastricht – ............. Zadanie 23. (3 pkt) Wpisz informacje o osobie przedstawionej na zdjĊciu. A. ImiĊ i nazwisko .................................................................................. B. PaĔstwo .................................................................................. C. Zajmowane stanowisko paĔstwowe w 2010 roku .................................................................................. l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 11 Zadanie 24. (4 pkt) Na podstawie materiaáów Ĩródáowych i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia. WejĞcie na drogĊ przestĊpczą nie ma charakteru przypadkowego, jest czĊsto poprzedzone wczeĞniejszymi sygnaáami Ğwiadczącymi o zaburzeniu rozwoju dziecka. Dlatego bardzo duĪą uwagĊ naleĪy przywiązywaü do profilaktyki, do zapobiegania wykolejeniu spoáecznemu dzieci i máodzieĪy przez podejmowanie dziaáaĔ w początkowej fazie rozwoju tego zjawiska, gdy wystĊpują pierwsze trudnoĞci wychowawcze, pierwsze niepowodzenia w nauce – nawet jeĪeli nie wystĊpują jeszcze w stopniu nasilonym. Zapobieganie zjawiskom szkodliwym jest znacznie bardziej ekonomiczne i skuteczne niĪ zwalczanie ich negatywnych skutków, zarówno w skali jednostkowej, jak i spoáecznej. Zatem optymalnym rozwiązaniem byáoby takie wychowanie dzieci, które uchroniáoby je przed spoáecznym niedostosowaniem. Wówczas nie bĊdą one skáonne do podejmowania dziaáaĔ niekorzystnych dla nich samych i otoczenia. Dlatego teĪ zjawisku temu naleĪy nadaü odpowiednią rangĊ i w procesie wychowania traktowaü priorytetowo. ħródáo: A. Biskupska, PrzestĊpczoĞü nieletnich. Przyczyny przestĊpczego wykolejenia i rodzaje czynów przestĊpczych, www.wszia.edu.pl Udziaá nieletnich w przestĊpstwach stwierdzonych w latach 2005-2008 (dane w procentach) 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 2005 2006 2007 2008 Na podstawie: www.policja.pl A. WymieĔ dwa przedstawione w tekĞcie argumenty za podejmowaniem dziaáaĔ profilaktycznych w walce z przestĊpczoĞcią nieletnich. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. B. OkreĞl, jaka zmiana nastąpiáa w rozwoju przestĊpczoĞci nieletnich w latach 2005-2008 i podaj jej jedną moĪliwą przyczynĊ. zmiana: ......................................................................................................................................... przyczyna: .................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... l m ed ia .p Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy po br an o zw ww .sq l 12 Zadanie 25. (3 pkt) Wybierz trzy zdania, w których zawarte są opinie. Wpisz w wyznaczone miejsce wáaĞciwe litery, którymi oznaczono te zdania. A. Kilka lat temu autonomistami zajmowaá siĊ Urząd Ochrony PaĔstwa. B. Niedawno katowicki sąd zarejestrowaá ugrupowanie ĝląski Ruch Separatystyczny. C. Ten sam sąd odmówiá rejestracji Związku LudnoĞci NarodowoĞci ĝląskiej, poniewaĪ dopatrzyá siĊ w tej inicjatywie podtekstów politycznych. D. AutonomiĞci Īyli do tego czasu przedwojenną legendą, marzyli o odtworzeniu Ğwiata, który pamiĊtali z lat 1922-1939. E. ĝląsk miaá wówczas swój sejm i skarb, a niewielkie województwo dawaáo ok. 46% polskiego PKB. F. AutonomiĊ oficjalnie zniesiono w 1945 r. dekretem KRN (w 1939 r. zlikwidowaá ją Hitler). G. Przedwojennej legendy nie wystarczyáo jednak autonomistom na pokonanie progu do parlamentu. H. Przedwojenna autonomia miaáa swoje uzasadnienie polityczne, gospodarcze, kulturowe i historyczne, ale lata PRL zamazaáy wiĊkszoĞü róĪnic miĊdzy ĝląskiem a krajem. Na podstawie: J. Dziadul, Po co nam Warszawa?, „Polityka”, nr 43/2008. zdania zawierające opinie: Zadanie 26. (3 pkt) Na podstawie wykresów okreĞl, które zdania są prawdziwe, a które – faászywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli prawda lub faász. Autoidentyfikacja klasowa spoáeczeĔstwa polskiego Na podstawie: Postrzeganie swego miejsca w strukturze spoáecznej, awanse i degradacje, Komunikat z badaĔ CBOS BS/147/2004. Zdanie A. Zarówno w 1997, jak i w 2004 roku, przynaleĪnoĞü do klasy niĪszej deklarowaáa mniej niĪ trzecia czĊĞü ankietowanych. B. W 2004 roku w porównaniu do 1997 roku odsetek deklarujących przynaleĪnoĞü do klasy wyĪszej spadá o ponad 1%. C. W 2004 roku w porównaniu do 1997 roku odsetek deklarujących przynaleĪnoĞü do klasy Ğredniej spadá o 4 punkty procentowe. Prawda / Faász l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 13 Zadanie 27. (7 pkt) Na podstawie zamieszczonych poniĪej danych statystycznych oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenia. Na podstawie: Maáy rocznik statystyczny Polski, Warszawa 2010. A. Podaj imiĊ i nazwisko Prezesa Rady Ministrów RP, podczas urzĊdowania którego stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990-2009 byáa najniĪsza. ....................................................................................................................................................... B. Podaj imiĊ i nazwisko Prezesa Rady Ministrów RP, podczas urzĊdowania którego stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990-2009 byáa najwyĪsza. ....................................................................................................................................................... C. Podaj dwa okresy, w których stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990-2009 utrzymywaáa tendencjĊ spadkową. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. D. Podaj nazwĊ województwa, w którym stopa bezrobocia w 2009 roku byáa najniĪsza. ....................................................................................................................................................... E. Podaj nazwĊ województwa, w którym stopa bezrobocia w 2009 roku byáa najwyĪsza. ....................................................................................................................................................... F. WskaĪ dwie przyczyny wysokiego bezrobocia w województwie, w którym stopa bezrobocia w 2009 roku byáa najwyĪsza. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. l m ed ia .p po br an o zw ww .sq l 14 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 28. (5 pkt) Na podstawie tekstu oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenia. Jest bezdyskusyjne, Īe bieda i bezrobocie stanowią w Polsce podstawowy problem spoáeczny. [...] Problem ten jest jednak banalizowany i rozmywany przez wiĊkszoĞü Ğrodowisk opiniotwórczych i politycznych. KrĊgi opiniotwórcze natarczywie lansują opinie uzasadniające narastanie gáĊbokich nierównoĞci spoáecznych, wskazując, Īe są one nieuniknione, gdyĪ tak jest w krajach o rozwiniĊtej gospodarce rynkowej, a nowe demokracje budujące system gospodarki rynkowej wchodzą na ĞcieĪkĊ koniecznych wyrzeczeĔ i kosztów spoáecznych. [...] Czy rzeczywiĞcie? MoĪna powiedzieü, Īe na temat polskiego ubóstwa narosáo wiele mitów. OgraniczĊ siĊ tutaj do zasygnalizowania najwaĪniejszych z nich. Mit pierwszy. SpoáeczeĔstwo polskie wprawdzie w czĊĞci zuboĪaáo, ale jest to ubóstwo enklawowe, które obejmuje jedynie „ogniska nowej biedy” ograniczone do proletariatu „uwiĊzionego w miejskich blokowiskach” i pracowników byáych PGR. Takie ubóstwo – dowodzi siĊ – stanowi dolegliwoĞü nieuchronną, jest nieuniknionym kosztem wychodzenia z socjalizmu i wprowadzania reguá rynku do gospodarki. [...] Mit drugi. Dzisiejsze podupadáe grupy spoáeczne to: „przegrani transformacji”, „sieroty po socjalizmie”, dotkniĊci chorobą „wyuczonej bezradnoĞci”, leniwi, gardzący pracą, dla których dáugotrwaáa dezaktywizacja zawodowa to Ğwiadomy wybór i styl Īycia, to ludzie, którzy są sami sobie winni i dlatego zasáuĪyli na biedĊ. Te grupy – dowodzi siĊ – muszą „zmieniü swoje dotychczasowe przyzwyczajenia polegania na paĔstwie”, „Īycia na koszt innych” i „wziąü sprawy w swoje rĊce”. Jest to nic innego, jak próba zepchniĊcia caákowitej odpowiedzialnoĞci za nieumiejĊtnoĞü odnalezienia siĊ w nowej rzeczywistoĞci gospodarczej na tĊ czĊĞü spoáeczeĔstwa, która w istocie staáa siĊ ofiarą inĪynierii spoáecznej reformatorów z początku transformacji. Nie chce siĊ bowiem pamiĊtaü, Īe ówczesne rządy w obawie przed masowym bezrobociem wybraáy drogĊ pasywnych osáon socjalnych, odsyáając na wczeĞniejsze emerytury, zasiáki i Ğwiadczenia przedemerytalne kilka milionów obywateli. Zamiast wiĊc prowadzenia aktywnej polityki na rynku pracy Ğwiadomie skazano ogromne rzesze ludzi w wieku aktywnoĞci zawodowej na bezczynnoĞü i Īycie ze ĞwiadczeĔ spoáecznych. NaleĪy dodaü, Īe zdecydowana wiĊkszoĞü ludnoĞci utrzymująca siĊ dzisiaj z zasiáków dla bezrobotnych i zasiáków pomocy spoáecznej pytana, w jaki sposób widzi poprawĊ swojej sytuacji i czego oczekuje od paĔstwa, wskazuje, Īe liczy na pomoc w znalezieniu pracy i przekwalifikowaniu lub zdobyciu zawodu, a nie na zasiáki. ħródáo: E. LeĞ, Ucieczka do przodu, „Nowe PaĔstwo”, nr 6/2003. A. WymieĔ – za autorką tekstu – dwa przykáady grup, do których w dyskursie publicznym odnosi siĊ okreĞlenie ubóstwo enklawowe. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. B. PodkreĞl kwestiĊ, która – zdaniem autorki tekstu – jest najwaĪniejszą przyczyną bezrobocia w Polsce. 1. nieodpowiednia polityka paĔstwa wzglĊdem bezrobotnych 2. nieunikniony koszt wychodzenia z socjalizmu 3. wyuczona bezradnoĞü 4. Īycie bezrobotnych na koszt innych l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 15 C. WskaĪ báąd popeániony – zdaniem autorki tekstu – przez polskie rządy w pierwszej dekadzie transformacji systemowej, który przyczyniá siĊ do zuboĪenia spoáeczeĔstwa. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... D. 1. 2. 3. 4. PodkreĞl nazwĊ doktryny, której przeciwnikiem jest autorka tekstu. interwencjonizm paĔstwa w gospodarkĊ leseferyzm paĔstwo dobrobytu solidaryzm spoáeczny E. PodkreĞl nazwĊ kategorii spoáecznej, której nie moĪna okreĞliü przegranymi transformacji. 1. bezrobotni 2. proletariat wielkomiejski 3. krĊgi opiniotwórcze 4. robotnicy rolni Zadanie 29. (2 pkt) Na podstawie tekstu Ĩródáowego wykonaj polecenia. Wiele siĊ pisze i rozprawia o klasie Ğredniej [...] Wydaje siĊ, Īe kategorie zawodowo-spoáeczne, które mogáyby zostaü w ten sposób nazwane, są na razie heterogeniczne wzglĊdem siebie. NajwaĪniejsze, Īe gospodarcza czĊĞü ewentualnej przyszáej klasy Ğredniej, zaangaĪowana w finansach, przemyĞle itd., pozostaje spoáecznie oddzielona od czĊĞci wyksztaáconej, wyspecjalizowanej, akademickiej i intelektualnej. Póki nie nastąpi jakaĞ integracja, póty o klasie Ğredniej bĊdzie moĪna mówiü raczej w sensie czysto statystycznym, ale nie spoáecznym. RównieĪ niĪsza warstwa tej ewentualnej klasy Ğredniej – drobny biznes, niĪsze zawody techniczne, ekonomiczne itd. – nie tworzy jak dotąd Īadnej spójnej kategorii w sensie spoáecznym. [...] Natomiast rozwijają siĊ procesy integracji kulturowej spoáeczeĔstwa wokóá kultury popularnej, wobec nieograniczonej juĪ w nowych warunkach ustrojowych masowej inwazji wzorów z Europy Zachodniej, a zwáaszcza z USA. W dziedzinie kultury klasa Ğrednia, czyli szeroka warstwa ludzi pozostających w krĊgu kultury popularnej, juĪ dawno powstaáa i rozszerza siĊ. Na podstawie: J. ĩarnowski, SpoáeczeĔstwa XX wieku, Wrocáaw 1999. A. Podaj dwa przykáady niejednorodnoĞci klasy Ğredniej wskazane w tekĞcie. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. B. Podaj – za autorem tekstu – procesy sprzyjające wzmacnianiu siĊ klasy Ğredniej. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p po br an o zw ww .sq l 16 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy Zadanie 30. (15 pkt) Napisz list do prasy, w którym przedstawisz problem rozwarstwienia spoáecznego w Polsce, wskazując przyczyny, przejawy i konsekwencje tego zjawiska. Odwoáaj siĊ do materiaáów Ĩródáowych z zadaĔ 26–29. CZYSTOPIS ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 17 ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p po br an o zw ww .sq l 18 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy 19 ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... l m ed ia .p po br an o zw ww .sq l 20 Egzamin maturalny z wiedzy o spoáeczeĔstwie Poziom podstawowy BRUDNOPIS l m ed ia .p zw ww .sq l po br an o PESEL MWO-P1_1P-113 Miejsce na naklejkê z nr PESEL WYPE£NIA ZDAJ¥CY WYPE£NIA EGZAMINATOR Suma punktów 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 KOD EGZAMINATORA KOD ZDAJ¥CEGO Czytelny podpis egzaminatora
