1 analiza finansowa - MOS

1 ANALIZA FINANSOWA
1.1 PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA DO ANALIZY FINANSOWEJ
Analiza finansowa wykonana dla programu pn. „MOS-t” ma za zadanie wykazanie, czy jest
on zasadny z finansowego punktu widzenia. Dzięki przeprowadzeniu analizy finansowej
oszacowane zostaną wskaźniki określające rentowność przedsięwzięcia. Jednocześnie na jej
podstawie uzyskane zostaną informacje mówiące o tym, czy wybrane najlepsze pod względem
technicznym rozwiązanie, jest realne do wykonania pod względem finansowym w aktualnym
otoczeniu społeczno – gospodarczym.
Analiza finansowa została sporządzona zgodnie z metodologią wskazaną w obowiązujących
„Wytycznych w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów
inwestycyjnych,
w
tym
projektów
generujących
dochód”
Ministerstwa
Rozwoju
Regionalnego.
Podstawą do opracowania analiz finansowo-ekonomicznych były założenia i informacje
otrzymane od Pomysłodawcy programu. W celu sporządzenia analizy przyjęto następujące
założenia:
1. Za rok bazowy przedsięwzięcia uznano rok 2013.
2. Analiza została sporządzona w cenach nominalnych, przy zastosowaniu metody
różnicowego modelu finansowego.
3. Analiza została sporządzona w cenach brutto.
4. Analiza obejmuje okres 10 lat, to jest okres 2013-2022 rok.
5. Stopa dyskontowa stosowana przy dyskontowaniu strumieni pieniężnych dla obliczenia
wskaźników rentowności programu w niniejszym opracowaniu będzie wynosiła 5%.
Wielkość ta jest zgodna z wytycznymi do studiów wykonalności.
6. Analiza finansowa została sporządzona w PLN.
7. Program nie jest programem generującym dodatkowe przychody dla MOS.
8. W analizie uwzględniono jedynie przepływy pieniężne w ramach Programu MOS-t.
9. Analiza zakłada wprowadzenie Programu MOS-t we wszystkich placówkach MOS na
poziomie gimnazjalnym w Polsce.
Podczas sporządzania analizy finansowej dla omawianego programu, korzystano z założeń
makroekonomicznych, które zamieszczono w podrozdziale 7.4 Wytycznych w zakresie
wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym
projektów generujących dochód „Warianty rozwoju gospodarczego Polski”. Dla pozostałych
lat okresu referencyjnego przyjęto szacunkowe wartości ekonomiczne. Poniższa tabela
przedstawia pełen zakres założeń makroekonomicznych, które wykorzystano w poniższej
analizie.
Tabela 1 Założenia makroekonomiczne
Źródło: Opracowanie własne
1.2 KOSZTY PROGRAMU
Analiza zawiera obliczenie zapotrzebowania na środki finansowe w okresie realizacji
programu, dla celów ustalenia trwałości programu.
Przeprowadzony pilotaż Programu MOS-t przez Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Ustce
wykazał, że średni koszt programu na jednego uczestnika w skali roku kształtuje się na
poziomie 8 574,83 PLN. Jednak zdaniem koordynatora programu koszty te można ograniczyć
do niezbędnego minimum, tj. do kwoty 8 560,00 zł na osobę.
Niezbędne wydatki przewiduje się przede wszystkim na: pomoce dydaktyczne, koszt praktyk,
kieszonkowe dla wychowanków, badania lekarskie oraz koszty egzaminów zawodowych.
Podatek VAT jest kosztem w ramach programu, jako że Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii
nie mają możliwości odzyskania podatku w ramach swojej działalności operacyjnej.
Planuje się rozpoczęcie funkcjonowania programu od września 2013 roku. Program MOS-t
będzie trwał 10 miesięcy, zgodnie z rokiem szkolnym.
Koszty dotyczące realizacji programu:

ponoszone są w okresie realizacji i przygotowania na poszczególnych jego etapach;

są niezbędne do realizacji programu, a więc mają z nim bezpośredni związek;

obejmują wydatki ponoszone w związku z realizacją programu;

są dozwolone na mocy obowiązujących przepisów.
Poniższa tabela przedstawia zestawienie wszystkich kosztów Programu MOS-t, które
niezbędne są do prawidłowego przeprowadzenia programu. Przedstawiono całkowite koszty
wraz z informacją o stopniu konieczności ponoszenia poszczególnych wydatków.
Tabela 2 Zestawienie kosztów pilotażowego Programu MOS-t
Okres I (styczeń - marzec 2012)
Rodzaj kosztu
Kwota brutto
Czy konieczny
Trener TAŻ umowa-zlecenie (+ koszty pracodawcy); za 33 godziny zajęć (styczeń - marzec 2012)
18 635,32
TAK/NIE - w ramach MOS
Pozostałe wydatki (np.. odtwarzacz CD, Lustra na ścianę, Kamera, Kurtyna, Płyty z muzyką relaksacyjną na TAŻ)
4 606,51
NIE
Ubrania robocze
2 453,57
TAK
950,00
TAK
Catering (na praktyki)
2 914,50
NIE/w ramach MOS
Przeprowadzenie teoretycznego i praktycznego szkolenia w zawodzie styczeń - luty 2012
20 400,00
TAK/mniejsza kwota
Transport młodzieży (15 kursów)
5 400,00
TAK/NIE
Kieszonkowe dla młodzieży - za styczeń - luty 2012
11 655,00
TAK/mniejsza kwota
403,00
TAK/NIE
Pomoce dydaktyczne (partner) - do zawodu
1 000,00
TAK
Materiały do przeprowadzenia TAŻ
2 951,43
TAK/mniejsza kwota
Badania lekarskie (partner)
Ubezpieczenie OC młodzieży
Okres II (kwiecień - czerwiec 2012)
Rodzaj kosztu
Kwota brutto
Czy konieczny
Trener TAŻ umowa-zlecenie (+ koszty pracodawcy); za 39 godziny zajęć (kwiecień - czerwiec 2012)
22 021,48
TAK/NIE - w ramach MOS
Szkolenia teoretyczne w szkole
5 405,64
TAK
Pozostałe wydatki
1 403,32
NIE
Ubrania robocze
8 486,34
TAK
100,00
TAK
Catering (na praktyki)
1 200,00
NIE/w ramach MOS
Przeprowadzenie teoretycznego i praktycznego szkolenia w zawodzie marzec - maj 2012
42 050,00
TAK/mniejsza kwota
Transport młodzieży (15 kursów)
5 400,00
TAK/NIE
Kieszonkowe dla młodzieży - za marzec-czerwiec 2012
23 342,00
TAK/mniejsza kwota
973,60
TAK
Pomoce dydaktyczne (partner) - do zawodu
2 500,00
TAK
Materiały do przeprowadzenia TAŻ
12 969,49
TAK/mniejsza kwota
Badania lekarskie (partner)
Egzaminy zawodowe (partner)
Źródło: Opracowanie własne
Tabela 3 Obliczenie jednostkowe kosztu udziału w Programie MOS-t
Kosz jednostkowy
Całkowity koszt programu pilotażowego
Liczba uczestników
Jednostkowy koszt (PLN/os)
Źródło: Opracowanie własne
197 221,20
23
8 574,83
1.3 PROGNOZA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW OPERACYJNYCH PRZEDSIĘWZIĘCIA
Efekty realizacji programu nie będą charakteryzować się powstaniem dodatkowych
przychodów dla Młodzieżowych Ośrodków Socjoterapii. Należy pamiętać, że MOS są
instytucjami użytku publicznego, a więc tym samym ich działalność nie jest nastawiona na
generowanie zysku. Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii spełniają szereg istotnych dla
społeczeństwa zadań, takich jak: eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń zachowania
oraz przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami
społecznymi i prawnymi. Program MOS-t w swej specyfice charakteryzować się będzie
jedynie korzyściami dla społeczeństwa, co zostanie przeanalizowane w części ekonomicznej
analizy.
Na potrzeby analizy koszty eksploatacyjne programu zostały sporządzone zgodnie z metodą
modelu różnicowego. W wariancie W0-W1 występują koszty związane z realizacją Programu
MOS-t we wszystkich placówkach MOS w Polsce na poziomie gimnazjalnym, tj. przy
założeniu, że program będzie obejmował corocznie grupę 617 wychowanków1.
1
http://www.ore.edu.pl/stronaore/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=905:raport-nt.-zapotrzebowania-namiejsca-w-placwkach-resocjalizacyjnych-i-socjoterapeutycznych-resortu-edukacji-w-roku-szkolnym-20122013&id=30:analizy-i-raporty&Itemid=1165
Tabela 4 Koszty eksploatacyjne (W1-W0)
Źródło: Opracowanie własne
1.4 PROGNOZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT PROGRAMU
Na podstawie zebranych i oszacowanych informacji sporządzono rachunek zysków i strat dla
Programu MOS-t, obejmujący różnicowe zmiany poszczególnych pozycji kosztowych
i przychodowych. W tabeli rachunku zysków i strat można zauważyć, że nie występują
przychody netto ze sprzedaży.
Tabela 5 Rachunek zysków i strat
Źródło: Opracowanie własne
1.5 PROGNOZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH PROGRAMU
Zestawienie przepływów pieniężnych dla programu sporządzono metodą pośrednią, zgodnie
z ustawą o rachunkowości. Za punkt wyjścia przyjęto wynik finansowy programu określony
w rachunku zysków i strat, obejmujący wyłącznie zmiany poszczególnych wartości kosztów
i przychodów pomiędzy wariantem realizacji zadania (W1), a wariantem jego zaniechania
(W0). Ujęta w ten sposób różnicowa wielkość wyniku finansowego poddana została korektom
tak, aby wynik finansowy w ujęciu memoriałowym przekształcić na ujęcie kasowe.
Tabela 6 Zestawienie przepływów pieniężnych
Źródło: Opracowanie własne
1.6 SYTUACJA FINANSOWA MOS
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w skład systemu oświaty
wchodzą m.in. MOS-y przeznaczone dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania
specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania. Przy czym przez „naukę” można
również tutaj rozumieć m.in. kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających
aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym, czy przygotowywanie uczniów do wyboru
zawodu i kierunku kształcenia (art. 1 pkt 13a i 14 ustawy). Zakładanie i prowadzenie MOS
należy do zadań własnych powiatu, a zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym
profilaktyki społecznej w tej placówce jest zadaniem oświatowym powiatu. Zadaniem
oświatowym powiatu jest także zapewnienie warunków prowadzenia kwalifikacyjnych kursów
zawodowych w szkołach i placówkach prowadzonych przez powiat, tj. również w MOS (art. 5
ust 5a i art. 5a ust. 2 i 2b ustawy). Przy czym przez kwalifikacyjny kurs zawodowy należy
rozumieć kurs, którego program nauczania uwzględnia podstawę programową kształcenia w
zawodach, w zakresie jednej kwalifikacji, którego ukończenie umożliwia przystąpienie do
egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie tej kwalifikacji. Zgodnie z
art. 5 ust. 3 ustawy środki niezbędne na realizację powyższych zadań oświatowych
zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Przytoczenie powyższych rozwiązań prawnych obowiązujących na gruncie ustawy o systemie
oświaty pozwala na stwierdzenie, że w ramach istniejących przepisów są podstawy prawne do
pewnych modyfikacji zadań dotychczas realizowanych przez MOS, których źródło
finansowania ustawa już określa. Tym samym wdrożenie Programu MOS-t nie spowoduje
dodatkowych skutków finansowych dla jednostek samorządu terytorialnego, a jedynie pewne
przesunięcia wydatków w ramach posiadanego budżetu.
1.7
PODSUMOWANIE ANALIZY TRWAŁOŚCI FINANSOWEJ PROGRAMU
Całkowity roczny koszt Programu MOS-t we wszystkich placówkach MOS na poziomie
gimnazjalnym w Polsce szacuje się na 5,4 mln PLN w 2014 roku.
Analiza trwałości finansowej programu wykazuje we wszystkich latach jej realizacji brak
ujemnych przepływów pieniężnych. W związku z tym realizacja programu i utrzymanie nie
są zagrożone utratą wymaganej płynności finansowej. Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii
są w stanie zagwarantować trwałość wprowadzonego programu. Przedstawiona poniżej tabela
potwierdza, że w całym okresie funkcjonowania program nie jest zagrożony.
Tabela 7 Trwałość finansowa programu
Źródło: Opracowanie własne
2 ANALIZA EKONOMICZNA
Zadaniem analizy ekonomicznej jest przedstawienie sensowności i racjonalności programu
z punktu widzenia korzyści dla społeczeństwa. Poniższa analiza przedstawia wpływ społeczny
programu za pomocą powstałych w wyniku realizacji programu efektów zewnętrznych.
Analiza ekonomiczna uwzględnia następujące założenia:

analiza odzwierciedla zmianę wartości pieniądza w czasie opierając się na
współczynniku dyskontowym. Zgodnie z wytycznymi poziom stopy dyskonta
określony jest na poziomie 5,5%,

analiza sporządzona jest przy użyciu różnicowego modelu finansowego,

analiza obejmuje okres 10 lat, to jest okres 2013-2022 rok,

analiza ekonomiczna została sporządzona w PLN.
2.1 CHARAKTERYSTYKA KOSZTÓW I KORZYŚCI ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ
PROGRAMU
Przeprowadzenie rachunku kosztów i korzyści ekonomicznych dla programu ma na celu
określenie efektów społecznych w postaci liczbowej.
Wprowadzenie Programu MOS-t przyczyni się do powstania szeregu korzyści społecznych.
Jedną z najważniejszych korzyści będzie wzrost konkurencyjności wychowanków MOS na
rynku pracy. Z dotychczasowych obserwacji pracowników MOS wynika, że duża część
wychowanków MOS po ukończeniu gimnazjum rezygnuje z dalszej kontynuacji nauki. Brak
przygotowania zawodowego oraz stosunkowo niski poziom wiedzy ogólnej stawiają
wychowanków MOS w bardzo trudnej sytuacji na rynku pracy i skazują na pozostanie w grupie
wysokiego ryzyka, tj. osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Z przeprowadzonego
badania wśród byłych wychowanków MOS (na poziomie gimnazjalnym) wynika, że aż 56%
osób opuszczających ośrodek ma problemy ze znalezieniem pracy.
Natomiast wyniki innego badania (raport Manpower „Niedobór talentów 2010”2) wskazują, iż
pracodawcy zgłaszają zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników fizycznych,
o najniższym poziomie kwalifikacji zawodowych. Według respondentów tego badania
wykwalifikowani pracownicy fizyczni zajmują pierwsze miejsce na liście zawodów
najtrudniejszych do obsadzenia.
Biorąc pod uwagę zgłaszane zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników
fizycznych zakłada się, że wprowadzenie Programu MOS-t pozwoli wychowankom MOS
uzyskać niezbędne kwalifikacje do aplikowania na tego typu stanowiska (wykwalifikowanych
pracowników fizycznych).
Główną korzyścią społeczną realizowanego programu będzie podjęcie pracy przez
wychowanków MOS. W celu zachowania ostrożnych rachunków założono wynagrodzenia na
poziomie płacy minimalnej, tj. 1600,00 brutto oraz odsetek podejmujących pracę na poziomie
45% spośród pozostających bezrobotnych wychowanków MOS.
Ponadto zaniechanie realizacji Programu MOS-t będzie skutkowało koniecznością utrzymania
wychowanków przez Państwo jako osoby bezrobotne. Szacuje się, że średnie roczne wydatki
na jednego bezrobotnego w Polsce wynoszą 8 800,00 zł3 (733,33 zł miesięcznie). W skład tych
wydatków wchodzą między innymi: ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, zasiłki dla
bezrobotnych, stypendia, staże , dotacje oraz koszty pozostałych form pomocy i aktywizacji
osób bezrobotnych.
Poniższe tabele przedstawiają kolejne kroki wyliczenia korzyści społecznych wynikających
z wprowadzenia Programu MOS-t we wszystkich MOS w Polsce na poziomie gimnazjalnym.
2
3
Wyniki badania Manpower, Niedobór talentów 2010, www.https://candidate.manpower.com/
http://pkpplewiatan.pl/opinie/stosunki_pracy/1/elastyczny_czas_pracy_ulatwi_walke_z_bezrobociem
Tabela 8 Korzyść społeczna z tytułu zatrudnienia wychowanków MOS - wynagrodzenia
Wartość kolumny „Korzyść społeczna z tytułu wzrostu zatrudnienia”: Liczba wychowanków MOS znajdujących zatrudnienie w wyniku realizacji Programu
MOS-t razy Wynagrodzenie pomnożone przez liczbę miesięcy. Dla 2014 roku jest to 6 miesięcy, ponieważ pierwsi wychowankowie ukończą program w
czerwcu 2014 r. Natomiast dla 2015 roku formuła oblicza wartość jako pełny rok dla wychowanków z 2014 roku i pół roku dla wychowanków z 2015 roku.
Analogiczne jest to dla pozostałych lat
Źródło: Opracowanie własne
Tabela 9 Oszczędność społeczna z tytułu zatrudnienia wychowanków MOS – zmniejszenie bezrobocia
Wartość kolumny „Korzyść społeczna z tytułu zmniejszenia bezrobocia”: Liczba wychowanków MOS znajdujących zatrudnienie w wyniku realizacji Programu
MOS-t razy Średni miesięczny koszt utrzymania bezrobotnego pomnożone przez liczbę miesięcy. Dla 2014 roku jest to 6 miesięcy, ponieważ pierwsi
wychowankowie ukończą program w czerwcu 2014 r. Natomiast dla 2015 roku formuła oblicza wartość jako pełny rok dla wychowanków z 2014 roku i pół
roku dla wychowanków z 2015 roku. Analogiczne jest to dla pozostałych lat
Źródło: Opracowanie własne
Ponadto wprowadzenie Programu MOS-t przyniesie wiele innych pozytywnych efektów
zewnętrznych. Jednak w większości przypadków mają one specyficzny charakter, który trudny
jest do skwantyfikowania. Przykładem może być z pewnością:

rozwój nowych predyspozycji osobowościowych wychowanków MOS;

wykształcenie kompetencji społecznych umożliwiających efektywne funkcjonowanie
w społeczeństwie;

rozszerzenie doświadczenia społecznego wychowanków MOS;

wzrost poczucia własnej wartości wśród uczestników programu;

poprawa wizerunku wychowanków MOS.
Przedmiotowy program nie będzie generował kosztów zewnętrznych.
2.2 ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI SPOŁECZNYCH
W wyniku kwantyfikacji korzyści społecznych (przedstawionych w punkcie 2.1) możliwe staje
się oszacowanie wskaźników efektywności ekonomicznej programu. Poniższa tabela ukazuje
kolejne kroki dochodzenia do wyliczenia wskaźników: ENPV, ERR i BC.
Ekonomiczna wartość bieżąca netto (economic net present value – ENPV) informuje
o realnych korzyściach ekonomicznych (oszacowanych w pieniądzu) jakie przyniesie nam
realizacja programu. Metoda ta bierze pod uwagę nie tylko zmianę wartości pieniądza w czasie,
inflację i amortyzację, ale również rentowność kapitału inwestycyjnego. Zatem z dość dużym
przybliżeniem odzwierciedla ona sytuację rzeczywistą. Wskaźnik ENPV jest różnicą
zdyskontowanych korzyści i kosztów (tj. strumieni finansowych skorygowanych o efekty
zewnętrzne i fiskalne oraz poddanych przekształceniu z cen rynkowych na rozrachunkowe)
związanych z programem.
n
ENPV  
i 1
Si
1  r 
i
gdzie:
Si
– saldo strumieni ekonomicznych generowanych przez program w roku i;
n – liczba lat okresu analizy (okresu odniesienia);
r – przyjęta stopa dyskontowa.
Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu (economic rate of return – ERR) określa
ekonomiczny zwrot z programu. W przypadku, gdy wartość ENPV wynosi zero, tzn. bieżąca
wartość przyszłych korzyści ekonomicznych jest równa bieżącej wartości kosztów
ekonomicznych programu to ERR jest równe przyjętej stopie dyskontowej. W przypadku, gdy
ERR jest wyższe od przyjętej stopy dyskontowej to ENPV jest dodatnie, co oznacza że bieżąca
wartość przyszłych korzyści ekonomicznych jest wyższa niż bieżąca wartość kosztów
ekonomicznych programu. ERR oblicza się na podstawie następującego wzoru:
;
gdzie:
SE – salda strumieni ekonomicznych kosztów i korzyści generowanych w wyniku realizacji
programu w poszczególnych latach przyjętego okresu odniesienia analizy;
n – okres odniesienia (liczb lat).
Wskaźnik korzyści/koszty (Benefits to Costs ratio – B/C) ustala się jako stosunek
zdyskontowanych korzyści do sumy zdyskontowanych kosztów generowanych w okresie
odniesienia. Uznaje się, że inwestycja jest efektywna, jeżeli wskaźnik B/C jest większy lub
równy jedności, co oznacza że wartość korzyści przekracza wartość kosztów inwestycji.
Wskaźnik ten oblicza się na podstawie następującego wzoru:
gdzie:
BE –
strumienie korzyści ekonomicznych generowanych w wyniku realizacji programu
w poszczególnych latach przyjętego okresu odniesienia analizy;
CE –
strumienie kosztów ekonomicznych generowanych w wyniku realizacji programu
w poszczególnych latach przyjętego okresu odniesienia analizy;
n – okres
odniesienia (liczba lat);
a – ekonomiczny współczynnik
dyskontowy;
r – przyjęta społeczna stopa
dyskontowa.
Analiza kosztów i korzyści ekonomicznych opiera się na przeprowadzonej efektywności
finansowej programu. Przepływy pieniężne przedsięwzięcia zostały poddane korekcie
o podatek VAT oraz transfery publiczne. W poniższej tabeli przedstawiono kolejne kroki do
wyliczenia wyżej opisanych wskaźników efektywności ekonomicznej.
Tabela 10 Zestawienie liczbowe korzyści ekonomicznych
Źródło: Opracowanie własne
2.3 OCENA EFEKTYWNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ
Oszacowanie ekonomicznej wartości bieżącej netto (ENPV) pozwala na ukazanie realnych
korzyści ekonomicznych (oszacowanych w pieniądzu), jakie przyniesie realizacja programu.
Efektywność ekonomiczna programu z punktu widzenia interesu społecznego jest opłacalna.
Program przynosi znaczne korzyści dla społeczeństwa osiągając ekonomiczną wartość bieżącą
rzędu 73 622 340 złotych. Ponadto, rentowność ekonomiczna programu przewyższa społeczną
stopę dyskontową osiągając wielkość 91,26%. Natomiast współczynnik B/C jest większy od
jedności i wynosi 3,43. Podsumowując, program spełnia kryterium ekonomicznej
efektywności, bowiem generowane przez niego korzyści dla społeczności zdecydowanie
przewyższają koszty. Tak więc, ze społecznego punktu widzenia, decyzja o realizacji
Programu MOS-t wydaje się być w pełni uzasadniona, gdyż wszystkie wskaźniki przyjmują
pożądane wielkości.
2.4 ANALIZA RYZYKA
Realizacja programu związana jest ściśle z ryzykiem jego niepowodzenia. Konieczna zatem
jest identyfikacja grup czynników ryzyka oraz próba określenia ich znaczenia dla realizacji
programu. Analiza ta umożliwi rozpoznanie potencjalnych czynników ryzyka oraz
przeciwdziałanie im w fazie realizacji przedsięwzięcia. Analizę ryzyka przeprowadzono w
formie analizy jakościowej w następujących obszarach:

ryzyko formalno-instytucjonalne;

ryzyko techniczne i ekologiczne;

ryzyko społeczne.
Ryzyko formalno-instytucjonalne
W przypadku przedmiotowego programu ryzyko instytucjonalne praktycznie nie występuje.
Trwałość instytucjonalna programu zapewniona jest przez MOS, które podlegają jednostkom
samorządu terytorialnego.
Ryzyko techniczne i ekologiczne
W analizowanym programie nie zidentyfikowano czynników, które stanowiłyby zagrożenie
ekologiczne lub techniczne. Nie przewiduje się, aby przedsięwzięcie powodowało zagrożenia
bezpieczeństwa ludzi, a także szkodliwych zmian w środowisku naturalnym.
Ryzyko społeczne
Nie przewiduje się wystąpienia konfliktów społecznych w wyniku realizacji przedmiotowego
programu. Rezultaty Programu MOS-t nie przyniosą żadnych negatywnych skutków dla
wszystkich grup społecznych.
Podsumowując analizę ryzyk związanych z realizacją Programu MOS-t należy stwierdzić, że
zagrożenie powodzenia przedsięwzięcia jest mało prawdopodobne. Doświadczenie MOS oraz
społeczna akceptowalność programu wpływa pozytywnie na powodzenie realizacji
przedsięwzięcia.
Podsumowanie
Przeprowadzona analiza wykazała, że szacunkowy koszt wprowadzenia Programu MOS-t we
wszystkich placówkach MOS na poziomie gimnazjalnym w Polsce wyniesie około 5,4 mln
PLN rocznie. W analizie ekonomicznej skwantyfikowano korzyści wynikające z zatrudnienia
wychowanków MOS. W dziesięcioletnim okresie referencyjnym wartość zdyskontowanych
korzyści społecznych zdecydowanie przekracza poniesione koszty wprowadzenia Programu
MOS-t, a ekonomiczna wartość bieżąca programu osiąga wartość 73,6 mln PLN. Tak więc, ze
społecznego punktu widzenia decyzja o realizacji programu wydaje się być w pełni
uzasadniona, gdyż wszystkie wskaźniki ekonomicznej efektywności przyjmują pożądane
wielkości.