przeniesienie własności

Prawo cywilne – ćwiczenia; 2014/2015
dr Anna Rachwał, dr Michał Kućka
PRAWO RZECZOWE: (14) przeniesienie własności – cz. 1
1. Robert, zmęczony krakowskim powietrzem, postanowił przenieść się do wsi Stróża, położonej
w Beskidzie Wyspowym. Upatrzył sobie działkę nachyloną w stronę południową przy szlaku na Kudłacze,
z której doskonale widać było Bernatkę. Właścicielem 16 arowej działki był Józef. Panowie zawarli przed
notariuszem umowę sprzedaży, w której Józef zobowiązał się sprzedać Robertowi część swojej
nieruchomości, wynoszącą około 8-9 arów za 11 000 zł/1 ar. Panowie umówili się, że umowa przenosząca
własność zostanie zawarta za miesiąc. Po upływie miesiąca Józef nie stawił się jednak u notariusza,
nie podjął też żadnych czynności zmierzających do podziału należącej do niego nieruchomości. Robert
wystąpił do sądu o nakazanie Józefowi przeniesienia na niego własności zgodnie z umową. Józef podniósł
jednak zarzut, że umowa sprzedaży go nie wiąże, bo nie określa, którą część nieruchomości ma przenieść
na własność Roberta. Czy roszczenie Roberta jest zasadne? Jeśli Robertowi przysługuje
lub przysługiwałoby roszczenie o przeniesienie na niego własności nieruchomości, to czy ulegałoby
przedawnieniu?
Zob. co do oznaczenia nieruchomości: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lutego 2001 r.,
I ACa 47/01, Transformacje Prawa Prywatnego 2001, nr 2, s. 109; wyrok Sądu Najwyższego z dnia
24 września 2003 r., III CKN 493/01, LEX nr 146460; co do przedawnienia roszczenia o przeniesienie
własności: uchwała Sądu Najwyższego (7 sędziów - zasada prawna) z dnia 17 listopada 1981 r., III CZP
12/81, OSNC 1982, nr 4, poz. 44 [zob. też art. 61 § 6 i art. 62 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym (Dz. U. z 2013 r., poz. 499, ze zm.)]
2. Ewa i Waldek prowadzili hodowlę jamników szorstkowłosych. Marta, która niedawno pożegnała
jamniczkę Simbę, zawarła z nimi umowę, na podstawie której nabędzie dwu-miesięczną suczkę
z następnego miotu. Po zawarciu umowy urodziło się pięć szczeniąt. Ewa i Waldek sprzedali już cztery
szczeniaki, a piątego (suczkę) podarowali swojej córce na osiemnaste urodziny. Marta wystąpiła do córki
Ewy i Waldka o wydanie jamnika. Czy Marcie przysługuje względem córki hodowców roszczenie
o wydanie jamnika?
3. Theveloper Sp z o.o. kupiła w Raciborowicach pod Krakowem nieruchomość o powierzchni
kilkudziesięciu arów, na której zamierza wybudować osiedle domów jednorodzinnych. Alfred i Anastazja,
świeżo po ślubie, postanowili zainwestować „weselne prezenty” w swój wymarzony dom. Zawarli więc
ze spółką umowę, w której Theveloper zobowiązuje się dla nich wykonać dzieło polegające
na wybudowaniu domu jednorodzinnego zgodnie z projektem „Dom w aroniach” za wynagrodzenie
wynoszące 500 000 zł (płatne w połowie z góry, a w połowie z dołu). Umowa została zawarta w formie
pisemnej. Czego mogą domagać się nowożeńcy, którzy nieroztropnie wpłacili już połowę wynagrodzenia?
Por. też wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 15 grudnia 2005 r., I ACa 513/05, LEX nr 186115.
4. Paweł pożyczył Gawłowi 100 000 zł na 6 miesięcy. Po upływie terminu do zwrotu pożyczki Gaweł
zamiast zwrócić pieniądze Pawłowi – za jego zgodą przeniósł na niego własność jednego ze swoich
mieszkań (aktualnie niezamieszkałego). Gaweł niedługo potem zmarł. Zaweł, spadkobierca Gawła, wystąpił
do sądu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w księdze
jako właściciela zamiast Pawła – Zawła. Twierdzi bowiem, że umowa przenosząca na Pawła własność
nieruchomości była nieważna z uwagi na „brak kauzy”. Oceń zasadność twierdzeń Zawła.
Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2008 r., IV CSK 149/08, OSNC-ZD 2009, nr A, poz. 17
z glosami A. Sylwestrzak (Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2009, nr 3, poz. 5) oraz
M. Kućki (Rejent 2010, nr 1, s. 132).
5. Weronika była właścicielką kamienicy, w której znajdowały się niewyodrębnione, choć samodzielne,
lokale. Dnia 10 września 2014 r. zawarła z Anną umowę sprzedaży, na podstawie której Anna miała nabyć
na własność lokal położony na parterze i oznaczony numerem 1. Zanim notariusz wysłał do sądu
wieczystoksięgowego wniosek o założenie księgi wieczystej dla lokalu i o wpis Anny w dziale II tej księgi,
Anna sprzedała lokal Beacie – 11 września 2014 r. Do sądu wieczystoksięgowego wpłynęły dwa wnioski:
o wpis Anny i o wpis Beaty jako właścicielki (wpierw jednak wpłynął wniosek Anny). Czy Beata nabędzie
własność lokalu z chwilą wpisu, czy też do jej nabycia będzie musiała zawrzeć umowę przenoszącą
własność? Czy uzyskanie kluczy do lokalu ma znaczenie dla przeniesienia własności?
Zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2001 r., I CA 1/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 26
z glosami: S. Rudnickiego (OSP 2002, z. 1, poz. 4), A. Doliwy (Monitor Prawniczy 2002, nr 10, s. 471),
R. Strzelczyka (OSP 2002, z. 7-8, poz. 105) oraz J. Kuropatwińskiego (Rejent 2002, nr 7, s. 133);
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2007 r., III CZP 28/07, OSNC-ZD 2008, nr 1, poz. 27
z glosą M. Jackowskiego (Palestra 2008, nr 7-8, s. 302-307);
6. Benedykt wziął kredyt inwestycyjny. Na jego zabezpieczenie przeniósł na kredytodawcę własność swoich
nieruchomości rolnych oraz ciągnika (które – za zgodą kredytodawcy – nadal pozostały we władaniu
Benedykta). W umowie zabezpieczającej zastrzeżono, że Benedykt odzyska własność nieruchomości
i ruchomości dopiero po spłacie przez niego kredytu w terminie. Czy wraz ze spłatą kredytu Benedykt
uzyska własność nieruchomości i ciągnika? Co w sytuacji, gdy umowa kredytowa okazałaby się nieważna
lub Benedykt odstąpiłby od niej z uwagi na niewykonanie zobowiązania przez kredytodawcę?
Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2000 r., III CKN 246/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 213
z glosami: F. Zolla (OSP 2001, z. 2, poz. 26), J. Gołaczyńskiego (OSP 2001, z. 5, poz. 69) i S. Rudnickiego
(Przegląd Sądowy 2001, nr 6, s. 119); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2002 r., III CKN 748/00,
OSNC 2003, nr 3, poz. 33 z glosami: J. Pisulińskiego (OSP 2003, z. 3, s. 37) i T. Szanciły (Palestra 2004,
nr 1-2, s. 240) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2011 r., V CSK 360/10, Monitor Prawa
Bankowego 2012, nr 5, s. 18.
7. Wienczysław, znany poseł jednej z dwóch partii rządzących krajem nadwiślańskim, zlecił Hipolitowi
nabycie dla niego nieruchomości. Hipolit miał we własnym imieniu nabyć nieruchomość i administrować nią
dla Wienczysława. Hipolit nabył nieruchomość, uchyla się jednak od przeniesienia jej własności
na Wienczysława (żąda dodatkowego wynagrodzenia). Czy Wienczysław może żądać przeniesienia
na niego własności nieruchomości, skoro umowę zlecenia zawarł ustnie?
Zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1975 r., III CZP 55/75, OSNC 1976, nr 4, poz. 75
z glosą M. Mazurka (Rejent 2014!, nr 3, s. 111-121).