więcej - Centrum dietetyki
Transkrypt
więcej - Centrum dietetyki
70% dorosłych osób zażywa codziennie jakiś lek, a większa część z nich przyjmuje więcej niż 3-4 lekarstwa dziennie. Musimy zdać sobie sprawę jakie niepożądane skutki uboczne mogą zachodzić między żywnością a lekami. Interakcje między żywnością a lekami W dzisiejszych czasach, kiedy rozwój medycyny i farmakologii stoi na wysokim poziomie, a zażywanie różnorodnych leków przez ludzi rośnie gwałtownie, musimy zdawać sobie sprawę, jakie niepożądane skutki uboczne mogą zachodzić pomiędzy żywnością a przyjmowanymi lekami. W badaniach przeprowadzonych na populacji w Stanach Zjednoczonych oszacowano, że 70% dorosłych osób zażywa codziennie jakiś lek, a większa część z nich przyjmuje więcej niż 3-4 lekarstwa dziennie. Należy podkreślić, że prawie każdy lek może przynosić działania niepożądane i prowadzić do powikłań, a ryzyko związane z interakcjami pomiędzy lekami wzrasta proporcjonalnie z ilością przyjmowanych farmaceutyków. Jeżeli chory przyjmuje więcej niż cztery leki dziennie to interakcja pomiędzy nimi jest praktycznie nieunikniona. Szacuje się, że 3-5% przyjęć do szpitali jest wynikiem poważnych interakcji lekowych. W dzisiejszym artykule postaram się naświetlić Państwu ważny problem związany z interakcją między żywnością a lekami, oraz co robić, aby zapobiegać powikłaniom związanym z niewłaściwym łączeniem pokarmów i leków. Do czynników, które mają decydujący wpływ na to czy jesteśmy bardziej lub mniej narażeni na niekorzystne działania farmakoterapii możemy zaliczyć: wiek, płeć, spożywane alkoholu, dietę, niewydolność narządów odpowiedzialnych za metabolizm leków tj. wątroba, nerki, odwodnienie organizmu oraz dawkę leku. Składniki pokarmowe dostarczane do naszego organizmu z dietą mogą powodować różnego rodzaju interakcje, tj. brak lub zmniejszenie efektów terapeutycznych leku, polegające na obniżeniu jego wchłaniania, bądź też wystąpienie niebezpiecznych powikłań, takich jak: zaburzenia przewodzenia i rytmu serca oraz nagły wzrost ciśnienia tętniczego krwi, spowodowany zwiększeniem wchłaniania leku. Prawie każdy składnik pożywienia (a jest ich ok. 60) może oddziaływać na procesy farmakokinetyczne, tj. uwalnianie leku z tabletek, dystrybucję, wydalanie, a także przemiany biochemiczne w wątrobie czy w jelitach. Do częstych interakcji dochodzi gdy lek spożywany jest w trakcie jedzenia, w okresie 1,5 godziny przed posiłkiem oraz w ciągu 2 godzin od jego spożycia. W zależności czy posiłek był bogaty w węglowodany czy w tłuszcze możemy mieć do czynienia ze zwiększonym bądź obniżonym działaniem leku. Posiłki obfitujące w tłuszcze mogą przyspieszać i zwiększać wchłanianie wielu leków, narażając pacjentów na ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych. Z kolei posiłki zawierające dużo węglowodanów mogą w wielu przypadkach opóźnić lub zmniejszyć wchłanianie leku, co z kolei prowadzi do obniżenia lub braku efektów terapeutycznych. Alkohol Alkohol zawarty w używkach, tj: wina, piwa, wódki, likiery itp. może wchodzić w niekorzystne reakcje z wieloma lekami. Bezwzględny zakaz spożywania alkoholu musi być przestrzegany w przypadku przyjmowania antybiotyków oraz leków o działaniu uspokajającym. Również częste spożywanie alkoholu może prowadzić do interakcji z lekami powszechnie zażywanymi i dostępnymi, takimi jak preparat przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, zawierające paracetamol. Ponieważ alkohol jest bardzo szybko wchłaniany do krwiobiegu w przypadku niektórych preparatów, może dochodzić do wzmacniania ich działania, a niektórych obniżenia działania. Nawet niewielka jednorazowa dawka alkoholu może hamować przemiany metaboliczne leku. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku, kiedy enzymy potrzebne do przemian metabolicznych leku są blokowane przez alkohol. Dochodzi wtedy do wydłużenia czasu przemian leku i zwiększenia jego stężenia we krwi, co jest bezpośrednio związane z wystąpieniem skutków ubocznych. W przypadku kiedy osoba spożywa alkohol regularnie, mamy do czynienia z odwrotnym procesem. U takiej osoby może wówczas dochodzić do zwiększenia aktywności enzymów metabolizujących leki i związanym z tym osłabionym jego działaniem. Dla tego osoba pijąca alkohol regularnie może potrzebować zwiększonych dawek leku. Również niektóre farmaceutyki oddziałują na metabolizm i wydalanie alkoholu. Częstym spotykanym efektem ubocznym jest wzmocnienie działania alkoholu przez lek i tym samym toksyczne i długotrwałe jego oddziaływanie na organizm. Tłuszcze Istotny wpływ na zwiększone wchłanianie niektórych leków ma obecność tłuszczu w diecie. Do częstych interakcji dochodzi wówczas gdy lek zażywany jest w trakcie jedzenia tłustych potraw, tj.: smażone jajka, bekon, duża ilość masła, smalec, pełnotłuste mleko oraz w czasie krótszym niż 1 godzina przed lub 2 godziny po posiłku. Tłuszcze zawarte w posiłku nasilają i przyspieszają wchłanianie leków bardzo dobrze rozpuszczalnych w tłuszczach. Powstałe z kwasami żółciowymi emulsje tłuszczowe są bardzo dobrym nośnikiem dla leku i przez to przyśpieszają i zwiększają znacznie jego wchłanianie. Do leków z którymi może dochodzić do najczęstszych interakcji zaliczmy m in.: - leki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina); - leki psychotropowe, w szczególności leki antydepresyjne, takie jak: AMITRYPTYLINA, IMIPRAMINA – u pacjentów mogą wystąpić zaburzenia świadomości, napady drgawek, zaburzenia snu oraz spadek ciśnienia tętniczego krwi; - ß-adrenolityki – grupa leków stosowanych często w wielu chorobach układu krążenia, np. ATENOLOL, PROPRANOLOL, METOCARD, TRASICOR – interakcja może wywołać zwolnienie czynności serca, zaburzenia przewodzenia serca (pod postacią bloku przedsionkowo-komorowego II lub III stopnia), niedociśnienie tętnicze oraz niewydolność serca; - leki przeciwpasożytnicze, tj. ZENTEL, VERMOX, które spożywane z tłuszczami mogą narazić chorego na wystąpienie objawów niepożądanych pod postacią bólów i zawrotów głowy, kaszlu, łysienia, świądu i zmian skórnych. Bardzo niebezpieczne interakcje zachodzą pomiędzy tłuszczami, a niektórymi preparatami teofiliny (np. EUPHYLLIN, THEOPHYLLINUM PROLONGATUM). Wzrost stężenia tego leku we krwi może być przyczyną tachykardii, zaburzeń rytmu serca (skurcze dodatkowe), hipotonii, bólów głowy oraz zaburzeń snu. Węglowodany Produkty zawierające duże ilości węglowodanów szczególnie złożonych, takie jak: groch, fasola, ryż, kasze, makarony, produkty mączne, pieczywo mogą w znacznym stopniu pogorszyć wchłanianie niektórych leków. Przyczyną takiego stanu rzeczy są prawdopodobnie zawarte w nich polisacharydy, które silnie absorbują niektóre leki, tworząc z nimi trudno wchłanialne związki, co związane jest z obniżeniem stężenia leku we krwi i brak efektów terapeutycznych. Problem ten dotyczy zwłaszcza niektórych antybiotyków, tj.: SUMMAMED, ZITHROMAX, chemioterapeutyków, tj.: ABAKTAL, PEFLACINE, PEFLOXACIN, oraz leków przeciwwirusowych: HIVID, AZOVIR, RETROVIR, CRIXIVAN. Aby uniknąć niepożądanych reakcji należy zażywać ww. leki co najmniej godzinę przed lub nie wcześniej niż dwie godziny po spożyciu posiłków lub produktów będących źródłem węglowodanów złożonych. Jeżeli lek musi być przyjmowany przed lub w trakcie posiłku, powinniśmy spożywać produkty o niskiej zawartości węglowodanów (np. warzywa, mięsa, jaja). Dziękujemy za zapoznanie się z fragmentem artykułu z bieżącego wydania miesięcznika: Jeśli interesuje Cię poruszana przez nas tematyka, zachęcamy do zakupu pisma. Szczegóły dotyczące tego, gdzie można zakupić miesięcznik dostępne są na naszej stronie internetowej pod adresem: www.GazetaOptymalnik.pl Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem Powyższy artykuł jest fragmentem miesięcznika: Dziękujemy za jego przeczytanie. Jeśli interesuje Cię poruszana przez nas tematyka, zachęcamy do zakupu naszego pisma. Szczegóły dotyczące tego, gdzie można zakupić Optymalnik dostępne są na stronie internetowej: www.GazetaOptymalnik.pl Oglądany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem