pobierz w PDF - Akromegalia.pl
Transkrypt
pobierz w PDF - Akromegalia.pl
Czy akromegalia zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową? Zainteresowanie prawdopodobną zwiększoną częstością występowania chorób nowotworowych u chorych z nadmiarem hormonu wzrostu wynika z dwóch przesłanek. Hormony hGH jak i IGF-1 są czynnikami odpowiadającymi za wzrost komórek w ludzkim organizmie (obydwa hormony współdziałają w tym zakresie). Obydwa hormony wpływają zarówno na podział, jak i na zwiększenie się ilości komórek w organizmie, dlatego też budzą zainteresowanie pacjentów w zakresie podziału niekontrolowanego – doprowadzającego do powstania nowotworu złośliwego. Potwierdzonym faktem naukowym jest to, że długość życia chorych z aktywną akromegalią jest statystycznie krótsza od populacji z prawidłowym stężeniem IGF-1 i hGH. Przyczyny przedwczesnej umieralności są intensywnie badane, w celu ustalenia bezpośredniego czynnika sprawczego - co mogłoby doprowadzić do wyrównania średniej długości życia z populacją zdrową. Przyczyny przedwczesnej umieralności chorych z akromegalią nie różnią się od przyczyn w populacji ogólnej. Do dwóch głównych przyczyn należą choroby sercowo-naczyniowe oraz nowotwory złośliwe. Badania epidemiologiczne mające na celu ocenę częstości występowania chorób nowotworowych w tej wybranej grupie chorych są obarczone dużym błędem. Wynika to z faktu relatywnej rzadkości choroby – nie jest łatwo badaczom zebrać odpowiednio liczną i reprezentatywną grupę chorych, a także – być może przede wszystkim i paradoksalnie - ze ścisłego nadzoru nad chorymi z akromegalią. O ile do rozpoznania akromegalii dochodzi z wieloletnim opóźnieniem od czasu pojawienia się pierwszych objawów , to w przypadku istnienia jawnej choroby, leczący endokrynolog będąc świadom natury patologii i jej powikłań narządowych kieruje chorego na odpowiednie konsultacje i procedury. Oznacza to, że ta grupa chorych jest statystycznie częściej badana, poddawana diagnostyce, m.in obrazowej, co może skutkować większą ilością rozpoznanych nowotworów złośliwych. W badaniach, w których oceniano zależność pomiędzy umieralnością m.in. na nowotwory złośliwe u chorych z akromegalią, wyraźny jej spadek lub powrót do wartości równych z populacją następował przy obniżeniu stężenia hGH poniżej 2,0 - 2,5 ng/ml. Dane te podkreślają, jak istotne jest uzyskanie wskazanych wartości stężenia hormonu wzostu, niezależnie od rodzaju zastosowanego leczenia (chirurgia, farmakoterapia, radioterapia). Nowotwory jelita grubego Rak jelita grubego należy do najczęstszych nowotworów złośliwych w Polsce i na świecie, Strona 1 / 3 dotycząc obu płci. Należy również do najczęstszych przyczyn zgonów z powodu nowotworów złośliwych, głównie z powodu późnych (i zaawansowanych rozpoznań). Nie inaczej jest w grupie chorych z akromegalią. Doniesienia o zwiększonej zapadalności tych chorych na ten rodzaj nowotworu sięgają 1982 roku. Są to badania oparte najczęściej na analizie częstości występowania wszystkich polipów i zmian zweryfikowanych jako rak w badaniach kolonoskopowych. Na tej podstawie określono względne ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego raka jelita grubego na nawet 18-krotnie częstsze niż w populacji zdrowej. Badania te oprócz opisanych powyżej ograniczeń, mają dodatkowe wady. Kolonoskopia u osoby z akromegalią jest trudniejsza technicznie, a sam fakt wykonywania badania u osoby ze zwiększonym ryzykiem zmiany złośliwej wpływa na szczególnie baczną ocenę zmian przez endoskopistę. Co więcej, analiza liczby polipów, których ilość jest w rzeczywistości większa, nie przekłada się 1 do 1 na obecność lub nawet prawodopodobnieństwo wystąpienia raka – istnieją również zmiany polipowate o charakterze łagodnym. Dokładna analiza publikacji opartych na wynikach badań kolonoskopowych oraz populacyjnych – uznanych za dokładniejsze, zweryfikowała początkowe dane. Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia raka jelita grubego u chorych z akromegalią, ale jest ono zwiększone o około 2 razy. Tym niemniej, według obowiązujących standardów, chorzy z akromegalią należą do grupy o przeciętnym (jak w populacji ogólnej) ryzyku zachorowania na raka jelita grubego. Wpływa to na brak oddzielnych zaleceń odnośnie badań przesiewowych (kolonospokopowych) w tej grupie chorych. Nowotwory tarczycy Istnieją przekonywające dowody o częstszym występowaniu raka tarczycy u chorych z akromegalią. Obecność wola guzkowego w tej grupie chorych jest praktycznie regułą, z częstością występowania zmian palpacyjnych określaną na około 87%, a przypadkowo rozpoznanych zmian ogniskowych podczas ultrasonografii na około 92%. Stwierdzono także, że objętość wola (wielkość tarczycy) dodatnio koreluje ze stężeniem IGF-1 i hGH. Dane z kliku dużych badań populacyjnych potwierdzają zwiększone ryzyko wystąpienia raka tarczycy u chorych z akromegalią. Znana jest duża zmienność populacyjna, tym niemniej ryzyko oceniane jest na około 3,6 krotnie większe od populacji zdrowej. Zależność ta podkreśla konieczność rutynowej diagnostyki ultrasonograficznej i biopsyjnej zmian ogniskowych tarczycy w tej grupie chorych. Nowotwory gruczołu krokowego (prostaty) Zainteresowanie związkiem pomiędzy akromegalią, a rakiem prostaty wynika z obserwacji częstszego występowania tego nowotworu u osób z wysokim prawidłowym stężeniem IGF-1. U tych osób, badania z końca lat 90-tych wykazały 1,8 krotny wzrost względnego ryzyka zachorowania. Dane te nie przekładają się jednoznacznie na chorych z akromegalią, a wzrost ryzyka nie został Strona 2 / 3 Dane te nie przekładają się jednoznacznie na chorych z akromegalią, a wzrost ryzyka nie został jednoznacznie potwierdzony. Wynika to z faktu, że pod wpływem hGH w wątrobie dochodzi również do wzrostu syntezy białek wiążących IGF-1 (IGFBP), co w przytaczanych badaniach było czynnikiem ochronnym. Tym niemniej chorzy z akromegalią powinni przechodzić rutynowe badania PSA i USG prostaty, a zależnośc ta poddawana jest dalszym badaniom. Nowotwory sutka Wstępne dane z badań podstawowych wskazujące na związek pomiędzy IGF-1, a rakiem sutka nie znalazły potwierdzenia w badaniach populacyjnych. W przypadku chorych z akromegalią istnieją pojedyncze doniesienia o 4-krotnym wzroście ryzyka, tym niemniej nie zostały one potwierdzone. Literatura 1. Mortality and pituitary disease. Stewart PM, Sherlock M. Ann Endocrinol (Paris). 2012 Apr;73(2):81-2. Epub 2012 Apr 12. 2. Repeated colonoscopic screening of patients with acromegaly: 15-year experience identifies those at risk of new colonic neoplasia and allows for effective screening guidelines. Dworakowska D, Gueorguiev M, Kelly P, Monson JP, Besser GM, Chew SL, Akker SA, Drake WM, Fairclough PD, Grossman AB, Jenkins PJ. Eur J Endocrinol. 2010 Jul;163(1):21-8. Epub 2010 Apr 30. 3. The occurrence of thyroid focal lesions and a need for fine needle aspiration biopsy in patients with acromegaly due to an increased risk of thyroid cancer. Ruchala M, Skiba A, Gurgul E, Uruski P, Wasko R, Sowinski J. Neuro Endocrinol Lett. 2009;30(3):382-6. 4. Prostate cancer and acromegaly. Corrêa LL, Lima GA, Paiva HB, Silva CM, Cavallieri SA, Miranda LC, Gadelha MR Arq Bras Endocrinol Metabol. 2009 Nov;53(8):963-8. 5. Acromegaly, growth hormone and cancer risk. Renehan AG, Brennan BM. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2008 Aug;22(4):639-57 6. The prevalence of benign and malignant tumors in patients with acromegaly at a single institute. Kurimoto M, Fukuda I, Hizuka N, Takano K. Endocr J. 2008 Mar;55(1):67-71. Epub 2008 Jan 17. 7. Acromegaly and cancer. Jenkins PJ. Horm Res. 2004;62 Suppl 1:108-15. Strona 3 / 3