list do Tuska_zieloni

Zieloni 2004
ul. Piękna 64a/11
00-672 Warszawa
Poznań, 7 grudnia 2008
Szanowny Pan Donald Tusk,
Prezes Rady Ministrów,
Al. Ujazdowskie 1/3
Warszawa
Szanowny Panie Premierze!
W czasie, gdy w Poznaniu odbywa się XIV Konferencja Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian
Klimatu (COP 14), której jednym z podstawowych celów jest określenie ram światowego
porozumienia na rzecz ochrony klimatu po 2012 roku, zwracamy się do Pana Premiera z apelem o
stworzenie długofalowej, proaktywnej polityki na rzecz zapobiegania zmianom klimatycznym oraz
podjęcie konkretnych zobowiązań. ZwaŜywszy na to, Ŝe nasz kraj jest gospodarzem poznańskiej
konferencji, przedstawiając konkretny plan działania, Polska ma szansę zaistnieć na mapie
politycznej świata jako lider w zakresie wprowadzania zmian na rzecz ochrony klimatu oraz
wzmocnić swoją pozycję w Unii Europejskiej, stając się jednym z aktywnych promotorów rozwiązań
zmniejszających zagroŜenia związane ze zmianami klimatycznymi i kryzysem energetycznym.
Równolegle do przygotowań do XIV Konferencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu,
Unia Europejska prowadzi negocjacje pakietu klimatyczno-energetycznego, znanego pod hasłem 3
x 20%, zakładający redukcję emisji dwutlenku węgla o 20% (30% jeśli do wielostronnej umowy
klimatycznej przyłączą się inne kraje, m.in. Stany Zjednoczone, Chiny i Indie), wzrost udziału
energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do poziomu 20% w bilansie energii końcowej oraz poprawę
efektywności energetycznej gospodarki unijnej o 20% do 2020 roku. Warto podkreślić, Ŝe Unia
Europejska jako jedyny region świata otwarcie negocjuje ten pakiet, będący kluczowym elementem
stanowiska UE na COP 14 ze wszystkimi państwami członkowskimi, a jednym z celów, który jej
przyświeca, jest potwierdzenie globalnego przywództwa w walce ze zmianami klimatycznymi.
Dlatego tak waŜne jest, aby Polska odstąpiła od pomysłu blokowania pakietu energetycznoklimatycznego, który ma zostać przyjęty podczas najbliŜszego szczytu UE w dn. 11-12 grudnia b.r.,
odbywającego się w tym samym czasie, kiedy na COP 14 będą podejmowane decyzje dotyczące
zakresu negocjacji globalnego porozumienia klimatycznego „post-Kioto”. Zamiast oceniać pakiet
energetyczno-klimatycznych wyłącznie przez pryzmat jego kosztów, warto dostrzec długofalowe
korzyści, jakie moŜe przynieść, dając instrumenty pozwalające zmodernizować polską gospodarkę,
zwiększyć jej efektywność, innowacyjność i konkurencyjność, zapewnić setki tysięcy zielonych
miejsc pracy oraz stymulować trwały i zrównowaŜony wzrost gospodarczy. Oczywistą korzyścią
będzie takŜe poprawa stanu środowiska i przyrody. Przyjęcie pakietu będzie przede wszystkim
wyrazem odpowiedzialności wobec obecnego i przyszłych pokoleń, którym musimy zapewnić dobre
warunki rozwoju i wysoką jakość Ŝycia.
Z niepokojem obserwujemy brak proaktywnej polityki państwa, która pozwoliłaby osiągnąć
realistyczny cel ograniczenia o 40% emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku, który został
zapisany w Polityce klimatycznej państwa przyjętej w 2003 roku. Z zadowoleniem natomiast
przyjęliśmy zapisy o „zeroenergetycznym wzroście gospodarczym” w załoŜeniach Polityki
energetycznej Polski do 2030 roku – niestety w dokumencie tym brak jest jakichkolwiek odniesień
do Polityki klimatycznej państwa.
Mimo rozlicznych deklaracji, do tej pory nie została przyjęta ustawa o efektywności energetycznej,
mimo iŜ Polska ma jeden z najwyŜszych w UE wskaźników marnotrawienia energii elektrycznej i
cieplnej. Nie udało się wprowadzić rzeczywistej konkurencji na rynku energetycznym: mimo iŜ od 1
Zieloni 2004
tel. (022) 371 40 56
e-mail: [email protected]
www.zieloni2004.pl
Zieloni 2004
ul. Piękna 64a/11
00-672 Warszawa
lipca 2007 roku moŜna zmienić dostawcę energii elektrycznej, bariery instytucjonalne są tak duŜe,
Ŝe praktycznie nikt w Polsce nie zdecydował się na taką zmianę.
Tymczasem konkurencja na rynku energetycznym i moŜliwość wyboru dostawcy jest jednym z
najskuteczniejszych sposobów obniŜania rachunków za energię elektryczną, na co wskazuje w
swoim raporcie Urząd Regulacji Energetycznej, szacując, Ŝe dzięki temu ceny energii mogą spaść
nawet o 40-50%. Polska ma ogromny potencjał odnawialnych źródeł energii, który wykorzystuje w
niewielkim stopniu – szacunków Instytutu na rzecz Ekorozwoju wynika, Ŝe obecnie wykorzystujemy
zaledwie 17,4% ekonomicznie efektywnego potencjału OZE. Tymczasem niektóre raporty pokazują,
Ŝe w dłuŜszej perspektywie (do 2050 roku) Polska moŜe pokryć swoje zapotrzebowanie na energię
elektryczną z OZE do 68% (analizy DLR Institute of Technical Thermodynamics), a nawet w 80%
(analizy EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej dla Greenpeace Polska).
W związku z powyŜszym proponujemy:
1. Wprowadzenie konkurencji na rynku energii elektrycznej, która de jure obowiązuje
od 1 lipca 2007 a rząd zobowiązał się wobec Komisji Europejskiej, Ŝe de facto zostanie ona
wprowadzona w Polsce od 1 stycznia 2009. Ze względu na konsolidację pionową
przedsiębiorstw energetycznych przeprowadzoną przez rząd PiS, dodatkowo przyczyniającą
do wzrostu cen energii, konieczne jest związanie polskiego rynku (market boundling)
energii z innymi krajami UE sąsiadującymi z Polską – Czechami, Słowacją oraz krajami
bałtyckimi. To wymaga rządowych inwestycji w przesyłowe połączenia energetyczne
pomiędzy tymi krajami. Wreszcie - konieczne jest zmuszenie firm energetycznych do
handlu prądem na giełdzie
2. Wprowadzenie pakietu efektywności energetycznej. Polska ma ogromny potencjał
podnoszenia efektywności energetycznej i oszczędzania energii ze względu na niską
efektywność wytwarzania energii przez elektrownie (36,5% w stosunku do 46,5% w UE),
niską sprawność systemów ciepłowniczych (50-86% w porównaniu do 70-91% w UE), niską
izolacyjność termiczną budynków mieszkalnych, co powoduje, Ŝe konsumenci w Polsce
ponoszą wysokie koszty energii, szczególnie koszty ogrzewania w zimie i chłodzenia latem
(udział tych kosztów w budŜetach domowych to 10%, mimo iŜ w UE sięgają one jedynie 35%).
W związku z tym apelujemy o jak najszybsze przyjęcie ustawy o efektywności
energetycznej i wprowadzenie pakietu efektywności energetycznej, który zapewni środki na
ograniczenie zuŜycia energii poprzez m.in.:
- rozbudowę i modernizację sieci przesyłowej i sieci dystrybucyjnych – obecnie straty
energii elektrycznej w niektórych regionach kraju wynoszą nawet do 13 %;
- wprowadzenie inteligentnych systemów pomiarowych, które zdaniem Urzędu Regulacji
Energetyki umoŜliwią konsumentom energii zmniejszenie jej zuŜycia nawet o 10%;
- termomodernizację budynków i systemów ciepłowniczych;
- wymianę oświetlenia na energooszczędne;
- zwiększenie inwestycji Państwa w badania i rozwój w zakresie zarządzania popytem na
energię i podnoszenia efektywności energetycznej
- promocję energooszczędnego transportu zbiorowego i energooszczędnej kolei.
Na te działania moŜna wykorzystać dziesiątki miliardów Euro z funduszy Unii Europejskiej
przyznanych Polsce w ramach budŜetu 2007-2013 a takŜe środki z aukcji pozwoleń na
emisję dwutlenku węgla, które trafią do budŜetu państwa po roku 2013. Niestety, jak
wskazuje Instytut na rzecz Ekorozwoju w największym Programie Operacyjnym
„Infrastruktura i Środowisko” zaledwie niecałe 2% środków rząd przeznaczył na działania
proefektywnościowe.
3. Stworzenie warunków do rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE). Energia
odnawialna moŜe odegrać kluczową rolę w walce ze zmianami klimatycznymi oraz
zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego, poniewaŜ moŜliwość wykorzystania
Zieloni 2004
tel. (022) 371 40 56
e-mail: [email protected]
www.zieloni2004.pl
Zieloni 2004
ul. Piękna 64a/11
00-672 Warszawa
rodzimych odnawialnych źródeł energii ogranicza zaleŜność od importu oraz wahań cen
paliw kopalnych. śeby Polska mogła w pełni wykorzystać potencjał ekonomiczny OZE,
potrzebna jest aktywna polityka ze strony państwa, wspierająca rozwój OZE m.in. poprzez:
modernizację sieci energetycznych, która umoŜliwi przyłączanie OZE do sieci i
konkurowanie z nieodnawialnymi źródłami energii. Obecnie zdarzają się sytuacje, w
których duŜe firmy energetyki nieodnawialnej zarządzające sieciami blokują małym
i średnim przedsiębiorstwom, produkującym energię odnawialną wprowadzenie jej
do systemu;
zapewnienie
rozwoju niezaleŜnym
produkującym energię odnawialną;
wspieranie rozwoju technologii OZE, m.in. poprzez zwiększenie wydatków na
badania naukowe, jako branŜy przyszłościowej, która pomoŜe zwiększyć
konkurencyjność polskiej gospodarki i stanie się podstawą dywersyfikacji źródeł
energii oraz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski.
małym
i
średnim
przedsiębiorstwom
Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii ma równieŜ konkretny wymiar
ekonomiczny, poniewaŜ sektor ten umoŜliwia stworzenie tysięcy nowych, zielonych miejsc
pracy. Przykładowo zatrudnienie w energetyce odnawialnej jest 15 razy większe na
jednostkę produkcji niŜ w energetyce jądrowej.
4. Wprowadzenie demokracji energetycznej. Polski system produkcji i dystrybucji energii
ma charakter scentralizowany z kilkoma regionalnymi monopolistami - brak konkurencji ma
dotkliwe skutki dla konsumentów i środowiska. Tymczasem przykład Danii, która po
kryzysie energetycznym lat siedemdziesiątych zmieniła swoją strategię energetyczną,
opierając się na podnoszeniu efektywności energetycznej, zasobach odnawialnych i
decentralizacji energii, pokazuje, Ŝe w ten sposób moŜna zbudować niezaleŜność
energetyczną i zapewnić trwały wzrost gospodarczy. W Danii działa około tysiąca małych
instalacji, które produkują energię lokalnie, zapewniając jednocześnie miejsca pracy.
Zamiast kilku potęŜnych elektrowni monopolizujących rynek moŜemy mieć tysiące
mniejszych zakładów energetycznych kontrolowanych przez społeczności lokalne,
połączonych inteligentną siecią, przez którą w zaleŜności od potrzeb moŜna pobierać i
wysyłać odpowiednią ilość energii.
5. Podniesienie do 2% PKB
nacisk na rozwój nowych
energetycznej i produkcji
gospodarki, wpisujący się w
inwestycji w rozwój i badania (R + B), kładąc szczególny
technologii w zakresie oszczędzania energii, efektywności
energii odnawialnej. To sposób na modernizację polskiej
model tworzenia innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy.
6. Przygotowanie planu przekształcenia polskiej gospodarki w gospodarkę
niskowęglową. To prawda, Ŝe obecnie polska gospodarka opiera się prawie w 94% na
wykorzystaniu węgla w produkcji energii, ale jednocześnie jest to najbardziej nieefektywny
sposób uzyskania energii, poniewaŜ w procesie jej produkcji i przesyłania występują duŜe
straty. Elektrownie węglowe mają sprawność na poziomie około 30-35%, podczas gdy
dzięki odpowiednim inwestycjom moŜna by uzyskać sprawność na poziomie co najmniej
45%. Dlatego potrzebne są nowe technologie, które pozwolą poprawić wydajność
elektrowni wykorzystujących węgiel kamienny, tak aby cięŜka praca górników nie była
marnotrawiona a węgiel zaoszczędzony dla przyszłych pokoleń. W przyszłości węgiel
kamienny nadal będzie stanowił jeden z komponentów tzw. mixu energetycznego w Polsce,
na który złoŜą się wszystkie źródła energii, w tym takŜe negawaty uzyskiwane z
zaoszczędzonej energii. Trzeba jasno podkreślić, Ŝe z przygotowanych przez Instytut na
rzecz Ekorozwoju scenariuszy rozwoju energetyki w Polsce wynika, Ŝe rozwijanie energetyki
jądrowej w Polsce eliminuje z mixu energetycznego węgiel.
7. Budowanie bezpieczeństwa energetycznego poprzez autentyczną dywersyfikację
źródeł energii, z wyłączeniem energetyki jądrowej. W dobie kurczących się zasobów
nieodnawialnych prawdziwe bezpieczeństwo energetyczne zapewni Polsce tylko
autentyczna dywersyfikacja źródeł energii, oparta przede wszystkim na negawatach
(energii zaoszczędzonej w wyniku działań podnoszących efektywność energetyczną) i
Zieloni 2004
tel. (022) 371 40 56
e-mail: [email protected]
www.zieloni2004.pl
Zieloni 2004
ul. Piękna 64a/11
00-672 Warszawa
odnawialnych źródłach energii. Gdyby zmodernizowano jedną trzecią bloków
energetycznych w Polsce, z tej samej ilości spalonego węgla uzyskalibyśmy dodatkowo
więcej energii, niŜ dałyby nam trzy elektrownie atomowe. Gdyby 20 milionów zwykłych
Ŝarówek zastąpić energooszczędnymi, dla przykładu zaczynając tylko od budynków
publicznych, „zyskując” na kaŜdej około 50 watów mocy, to kosztem zaledwie 0,12 miliarda
złotych moŜna by uzyskać 1000 negawatów, czyli zaoszczędzonych jednostek mocy,
dokładnie tyle samo, ile wyprodukuje jeden blok elektrowni jądrowej o mocy 1000 MW,
który kosztuje około 12 miliardów złotych.
8. Przeprowadzenie rzetelnej debaty i konsultacji społecznych w sprawie planów
budowy w Polsce elektrowni atomowej. Energia jądrowa, forsowana od dłuŜszego
czasu przez polski rząd (obecnie wspierany przez Prezydenta Nicolasa Sarkozego,
przewodniczącego Unii Europejskiej) i firmy energetyczne jako remedium na czekający nas
deficyt energetyczny, jest zdecydowanie złym rozwiązaniem. Nie pomoŜe w zapobieŜeniu
ewentualnym brakom energii ze względu na długi okres oddawania do eksploatacji,
podczas gdy nowych źródeł energii musimy zacząć juŜ szukać teraz. Energetyka jądrowa
spowoduje zwiększenie centralizacji rynku, ograniczy konkurencję i obciąŜy budŜet
gwarancjami finansowymi na inwestycje. To mit, Ŝe energia jądrowa jest efektywna i tania.
Koszty energetyki jądrowej rosną od momentu „wbicia łopaty w ziemię”. Inwestorzy
obiecują niskie koszty „na papierze”, ale zaczynają one znacząco rosnąć z chwilą
rozpoczęcia budowy, której wstrzymanie jest potem bardzo trudne. Świetnie to pokazuje
przykład budowanej obecnie elektrowni jądrowej w Olkiluoto w Finlandii, która juŜ ma
osiemnastomiesięczne opóźnienie w realizacji, a koszty jej budowy zwiększyły się o ponad
50%. Ponadto technologia ta pochodzi w całości z importu, zatem obciąŜy dodatkowo
budŜety uŜytkowników energii bez pozostawienia środków finansowych w kraju. Decyzja o
budowie elektrowni atomowej będzie miała dla Polski i jej mieszkańców dalekosięŜne skutki
i wiąŜe się z potencjalnymi niebezpieczeństwami (m.in. transport paliwa, składowanie
odpadów radioaktywnych). Dlatego domagamy się najpierw przeprowadzenia rzetelnej
debaty publicznej z udziałem ekspertów będących zwolennikami, jak i przeciwnikami
energetyki jądrowej, która powinna być poparta przygotowaniem analizy ex ante.
W związku ze zbliŜającym się szczytem UE apelujemy o przyjęcie pakietu
energetyczno-klimatycznego Unii Europejskiej z tego względu, Ŝe jest on ogromną
szansą na modernizację i zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki,
zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz poprawę jakości środowiska,
dzięki czemu lepsza będzie jakość Ŝycia obywatelek i obywateli naszego kraju.
Z powaŜaniem,
Agnieszka Grzybek,
Dariusz Szwed,
przewodniczący Zielonych 2004
Zieloni 2004
tel. (022) 371 40 56
e-mail: [email protected]
www.zieloni2004.pl