Przygotowanie nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej do zajęć

Przygotowanie nauczycieli
edukacji wczesnoszkolnej
do zajęć wychowania fizycznego
Barbara Woynarowska
Zakład Biomedycznych i Psychologicznych Podstaw Edukacji
Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego
1
Plan prezentacji
1.
Prezentacja wyników badań
2
Rozwój motoryczny i znaczenie aktywności fizycznej
u dzieci w młodszym wieku szkolnym
3.
Skutki niedoboru aktywności fizycznej
Metoda badań
Badane osoby – 80 nauczycielek edukacji wczesnoszkolnej
w województwie mazowieckim
staŜ pracy – do 20 lat -53%
20 lat lub więcej – 47%
Narzędzie - anonimowa ankieta
Badanie przeprowadziła w 2010 r. Krystyna Stodółkiewicz
moja magistrantka na Wydziale Pedagogicznym UW
Kształcenie przeddyplomowe
w zakresie metodyki wychowania fizycznego
do 20 lat
20 lat lub więcej
Uczestniczyły w zajęciach (%)
66
69
Rodzaje zajęć (%)
teoretyczne
praktyczne
w ramach praktyk w szkole
92
80
64
90
90
62
Samoocena przygotowania
(średnia punktów w skali 1-10)
5,8
5,8
Metodyka wychowania fizycznego
w programach kształcenia na kierunku
edukacja wczesnoszkolna 2009/2010
Analiza planów i programów kształcenia
w 18 uniwersytetach i szkołach wyŜszych
Przedmiot metodyka wychowania fizycznego lub o pokrewnej
nazwie uwzględniono w 10 szkołach, głównie na studiach
I stopnia
Trudności w kształceniu nauczycieli
Szkoły wyŜsze kształcące nauczycieli edukacji
wczesnoszkolnej nie posiadają warunków i
kadry do kształcenia
w zakresie wychowania fizycznego
Kształcenie podyplomowe
w zakresie metodyki wychowania fizycznego
do 20 lat
Uczestniczyły w kształceniu (%) 47
Formy kształcenia (%)
studia podyplomowe
kursy
warsztaty
obserwacje lekcji prowadzonej
przez nauczyciela WF
samokształcenie
20 lat lub więcej
50
22
22
39
19
29
48
78
50
57
62
Samoocena
Średnia punktów w skali 1 - 10
do 20 lat
20 lat lub więcej
Aktualne przygotowanie
do prowadzenia zajęć WF
6,4
6,0
Sprawność fizyczna
7,5
5,5
Lubią prowadzenie zajęć WF
7,3
5,7
Samoocena nauczycielek
w zaleŜności od uczestnictwa w kształceniu podyplomowym
Średnia punktów w skali 1 - 10
Uczestniczyły Nie uczestniczyły
Aktualne przygotowanie
do prowadzenia zajęć WF
7,0
5,5
Sprawność fizyczna
6,8
6,1
Lubią prowadzenie zajęć WF
7,4
5,6
Potrzeby zwiększenia kompetencji
w zakresie metodyki WF
75% nauczycielek zgłosiło chęć uczestnictwa w
szkoleniach dla poszerzenia wiedzy i umiejętności
(częściej młodsze niŜ starsze):
• chęć uatrakcyjnienia zajęć
• poznanie nowych gier i zabaw
• zmiany programowe
• 6-latki w szkole
• chęć poprawy własnej kondycji fizycznej
Trudności związane z realizacją lekcji WF (%)
do 20 lat
20 lat lub więcej
Związane z warunkami
(pomieszczenia zastępcze,
braki w wyposaŜeniu w sprzęt)
47
40
34
19
16
12
Ze strony uczniów
(utrzymanie dyscypliny,
niechęć do ćwiczeń,
niska sprawność fizyczna)
Związane z niedostatkami
w przygotowaniu
Organizacja zajęć i warunki
Prowadzą zajęcia WF
3 lekcje samodzielnie - 75%
2 lekcje samodzielnie, 1 lekcja nauczyciel WF - 7%
Miejsce zajęć
korytarz – 40%
sala lekcyjna – 20%
Brak dostępu uczniów do przebieralni – 45%
(przebieranie w klasie, na korytarzu, w toalecie)
Organizacja zajęć i warunki
Ocena warunków bezpieczeństwa w pomieszczeniach
do zajęć WF
bezpieczeństwo uczniów zapewnione – 70%
zagroŜenia – 30% (meble, szklane gabloty,
okna, nieosłonięte kaloryfery, śliska podłoga, ciasnota)
Zakłócenia – 75% (liczne grupy, dzielenie pomieszczenia z inną
klasą, przechodzące osoby na korytarzu)
Sytuacja od wielu lat nie zmienia się
2000 r. badania S. Sulisza
– 46% dyrektorów szkół stwierdziło, Ŝe nauczyciele klas
początkowych są słabo przygotowani do prowadzenia
zajęć WF
– w 64% szkół trudne warunki materialne i organizacyjne
do prowadzenia zajęć ruchowych
Sytuacja od wielu lat nie zmienia się
2002/2003 badania W. Pańczyka
(48 wylosowanych szkół, podkarpackie, lubelskie)
• Zajęcia prowadzone przez nauczycielki kształcenia
zintegrowanego w 60% szkół w mieście, 100% na wsi
• Powszechny brak dostępu dzieli klas I-III do sal
gimnastycznych, nawet gdy one są
• Zajęcia to „epizody ruchowe” w pomieszczeniach
zamkniętych
• Rzadkie wychodzenie w plener, wiele zajęć przeznaczonych
na ruch zamienia się na inne. 80% dzieci nie ćwiczyło na
powietrzu; 89% boi się ćwiczeń terenowych („zimno, mokro,
moŜna się spocić i zabrudzić”)
Dlaczego
wychowanie fizyczne w młodszym wieku szkolnym
jest niezbędne ?
1. Okres bardzo dynamicznego rozwoju motorycznego
• Silna potrzeba ruchu „głód ruchu” – mechanizm
biologiczny
• Zdolność do opanowania nowych ruchów, umiejętności
ruchowych, kombinacji ruchów
• Refleksyjność, celowość i ekonomia ruchów
• Szybki rozwój motoryki małej
Ok. 10 roku Ŝycia rozpoczyna się okres zwany „pełnią
dzieciństwa”, „okresem dziecka doskonałego”,
„drugim apogeum motorycznym”
Demel, Skład, 1986
Dlaczego
wychowanie fizyczne w młodszym wieku szkolnym
jest niezbędne ?
2. Unieruchomienie w szkole zakłóca naturalny
przebieg rozwoju motorycznego. Przystosowanie do
szkoły w klasie III
3. WaŜny okres w posturogenezie
4. WF w szkole jest jedyną formą zorganizowanej
aktywności fizycznej dla wielu dzieci (nierówności
społeczne)
5. Większe przyrosty masy niŜ wysokości ciała –
dziecko „pulchnieje” – ryzyko otyłości
Odsetek dzieci i młodzieŜy z nadwagą i otyłością
w Polsce
Wiek – lata
7
8
9
10
11
13
15
17
18
Chłopcy
19,3
21,4
21,0
22,4
21,3
19,3
16,3
16,0
17,0
Dziewczęta
17,3
17,9
20,6
19,2
19,7
14,2
11,8
10,4
9,2
2007-2009 dane Centrum Zdrowia Dziecka
Dlaczego
wychowanie fizyczne w młodszym wieku szkolnym
jest niezbędne ?
6. W młodszym wieku szkolnym zaczyna się naturalny
proces zmniejszania spontanicznej aktywności fizycznej
nasilający się w dalszych latach Ŝycia
ObniŜanie się aktywności fizycznej z wiekiem
Skutki niedostatku aktywności fizycznej
w młodszym wieku szkolnym
• Niezaspokojenie podstawowej potrzeby biologicznej
dziecka
• Wczesne „wygaśnięcie” spontanicznej aktywności
fizycznej
• Niewykorzystanie okresu korzystnego dla rozwoju
wszechstronnych umiejętności ruchowych
• Niedostatek tych umiejętności i niska sprawność
fizyczna zniechęcają do uczestnictwa w lekcjach WF
prowadzonych w klasach starszych przez nauczycieli
WF
• Ryzyko rozwoju otyłości, zaburzeń układu ruchu
Nowa podstawa programowa
Klasa I – „Wychowanie fizyczne. Kształtowanie
sprawności fizycznej i edukacja zdrowotna”
Klasy II - III – „Wychowanie fizyczne i edukacja
zdrowotna”
Realizacja wymagań z podstawy programowej
w obecnych warunkach jest
w większości szkół w Polsce niemoŜliwa
„ Praca pozorna jest pozorną wzajemnością,
przynoszącą pozorne owoce, zaspokajającą pozorne
potrzeby. Rodzi się z niej wielki świat pozorów.
Świat ten Ŝyje z marnotrawstwa darów BoŜych”
J. Tischner: Polska jest Ojczyzną.
W kręgu filozofii pracy, ParyŜ 1985, s. 83
•
•
•
•
•
Jak rozpocząć głębokie zmiany systemowe
z udziałem:
szkół wyŜszych kształcących nauczycieli edukacji
wczesnoszkolnej i wychowania fizycznego
twórców polityki edukacyjnej
dyrekcji szkół i nauczycieli
rodziców
samorządów lokalnych
Dziękuję za uwagę