- Konferencja Zarządzanie Finansami
Transkrypt
- Konferencja Zarządzanie Finansami
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR NNN FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR FF 2013 Artur Stefański Analiza znaków przepływów pieniężnych wybranych przedsiębiorstw sektora MŚP w Wielkopolsce Słowa kluczowe: ............ Keywords: ............ JEL: ............ Istota analizy znaków Informacje pozyskiwane z rachunku przepływów pieniężnych są coraz powszechniej wykorzystywane w zarządzaniu finansami podmiotów gospodarczych, jak również przez inwestorów czy kredytodawców. Wśród argumentów za ich wykorzystaniem pojawia się to, że dane z przepływów pieniężnych nie są zdominowane przez zasady, koncepcje i założenia rachunkowości w takim stopniu, jak pozostałe elementy sprawozdania finansowego. Analiza przepływów pieniężnych, podobnie jak i innych elementów sprawozdania, może być dokonywana przy zastosowaniu różnych narzędzi, w tym m.in. sekwencji znaków sald poszczególnych obszarów przepływów pieniężnych. Wyodrębniając trzy ich obszary (operacyjny, inwestycyjny i finansowy) oraz uwzględniając dwojaki charakter przepływów netto (nadwyżka lub niedobór) można wymienić osiem przypadków sytuacji, w której może się dany podmiot znaleźć. Uwzględniając dodatkowo saldo ogólne przepływów pieniężnych, można mówić o 14 typowych przypadkach. Analiza znaków polega na powiązaniu kombinacji określonych znaków przepływów w poszczególnych obszarach z pewnymi schematami sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W analizie tej brakuje ścisłych reguł postępowania, takich jak np. przy analizie wskaźnikowej, jest raczej zbiorem ogólnych kierunków działania i zależności. Oczywiście analiza taka nie ujmuje w sposób kompleksowy wszystkich elementów i aspektów funkcjonowania Poszczególne przypadki, uwzględniając cel niniejszego opracowania, nie będą szczegółowo omawiane, są one zresztą w literaturze przedmiotu szeroko opisane. Szerzej zob. np. J. Aleszczyk: Rachunkowość finansowa od podstaw, Zysk i s-ka, Poznań 2011, s. 376. D. Wędzki: Przepływy pieniężne w prognozowaniu upadłości przedsiębiorstwa. Przegląd literatury, „Badania operacyjne i decyzje” 2008, nr 2, s. 94. Artur Stefański podmiotu gospodarczego oraz przyczyn i uwarunkowań podejmowanych przez nie decyzji, mimo tego stanowi ważny element oceny sytuacji podmiotu, choć należy jednocześnie pamiętać, że do sporządzenia pełnej analizy potrzebne są także dane z innych elementów sprawozdawczych. Tabela 1 Warianty sytuacji jednostki ze względu na rodzaj działalności i charakter przepływów pieniężnych Przepływy pieniężne Operacyjne Inwestycyjne Finansowe Przepływy razem 1 + + + 1 + 2 + – – 2 + 3 + + – 3 – 4 + 5 – Przypadki (8) 4 5 + – – + + + Przypadki (14) 6 7 8 9 + – + – 6 – – + 10 + 7 – + – 11 – 12 + 8 – – – 13 – 14 – Źródło: opracowanie własne. To właśnie m.in. stanowiło przyczynek do wielu badań, których celem było ustalenie zależności między wynikiem finansowym i przepływami pieniężnymi, szczególnie z obszaru operacyjnego. W Polsce ten wątek był w centrum zainteresowania m.in. D. Wędzkiego, który konkludował, że przepływy pieniężne są wyraźnie różną od wyniku finansowego kategorią finansową. Z uwagi na fakt, że korelacja między takimi zmiennymi jest słaba, zaleca się porównywanie obu kategorii finansowych. W literaturze przedmiotu dosyć często popularyzowanym narzędziem analizy znaków jest zestawienie znaku osiąganego przez podmiot wyniku finansowego ze znakiem operacyjnych przepływów pieniężnych. Tabela 2 Relacje między wynikiem finansowym a przepływami pieniężnymi z działalności operacyjnej Wyszczególnienie Wynik finansowy netto Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej I zysk nadwyżka wpływów Warianty II III zysk strata nadwyżka nadwyżka wydatków wpływów IV strata nadwyżka wydatków Źródło: opracowanie własne. D. Wędzki: Statystyczna weryfikacja istotności przepływów pieniężnych, „Teoretyczne Zeszyty Rachunkowości” 2003, nr 15 (71), s. 103–119. Szerzej zob. E. Śnieżek, M. Wiatr: Interpretacja i analiza przepływów pieniężnych, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 76. Analiza znaków przepływów pieniężnych wybranych przedsiębiorstw... Na potrzeby niniejszego badania wykorzystany zostanie model ośmiu przypadków. Analiza ośmiu przypadków pozwala na wyodrębnienie tych obszarów, które należy poddać bardziej wnikliwej i wielowymiarowej analizie. Jest to narzędzie obarczone wieloma uproszczeniami, niemniej jednak pozwala na szybką orientację w poziomie bezpieczeństwa finansowego podmiotu i jego sytuacji płynnościowej. Analiza uzupełniona zostanie o porównanie znaku wyniku finansowego analizowanego podmiotu ze znakiem operacyjnych przepływów pieniężnych tego podmiotu. Przegląd badań Analiza sekwencji znaków przepływów pieniężnych jest narzędziem dobrze poznanym i często prezentowanym w rodzimej literaturze przedmiotu, jednak relatywnie rzadkie są publikacje, które prezentują wyniki badań opierających się na jej zastosowaniu. Opracowania w zakresie analizy znaków przepływów pieniężnych były publikowane m.in. na łamach „Rzeczpospolitej” przez T. Świderka i dotyczyły spółek giełdowych za pierwsze półrocze 1995 roku. W roku 2000 M. Sierpińska opublikowała badania przepływów pieniężnych spółek giełdowych za lata 1995–1998. Badania nad zależnością przepływów pieniężnych z innymi wielkościami finansów (z rachunku zysku strat) dla losowo wybranych polskich przedsiębiorstw za lata 1999–2001 prowadził m.in. D. Wędzki. Stwierdza on, że nie istnieje (albo jest ona bardzo mała) korelacja między wynikiem finansowym, czy też wynikiem z działalności operacyjnej a przepływami pieniężnymi netto, czy też przepływami operacyjnymi. Badania nad sekwencją znaków w poszczególnych obszarach przepływów pieniężnych kontynuował T. Maślanka, który w roku 2004 zaprezentował analizę dla firm notowanych na GPW z grupy przedsiębiorstw spożywczych w okresie 2001–2003. W roku 2006 podobne badania przeprowadził dla firm branży budowlanej, a w roku 2008 uzupełnił je o przedsiębiorstwa handlowe (obejmując analizą 2004 r.10 Ibidem, s. 83–85. Szerzej patrz: cykl artykułów T. Świderek: Prawda z rachunku przepływów, „Rzeczpospolita” 1995, nr 21; Dylematy z przepływami pieniężnymi, „Rzeczpospolita” 1995, nr 213; Sezonowość wpływa na przepływy, „Rzeczpospolita” 1995, nr 214; Przepływy finansowe są sezonowe, „Rzeczpospolita” 1995, nr 218. M. Sierpińska: Cash flow a zdolność rozwojowa spółek akcyjnych, [w:] Zarządzanie wiedzą a procesy restrukturyzacji i rozwoju przedsiębiorstw, red. R. Borowiecki, AE w Krakowie, Kraków 2000, s. 664– 668. D. Wędzki: Statystyczna..., s. 103–119. T. Maślanka: Rachunek przepływów pieniężnych jako źródło informacji o przedsiębiorstwie, [w:] Nauki finansowe wobec współczesnych problemów gospodarki polskiej, red. Z. Dresler, AE w Krakowie, Kraków 2004, s. 181–192. 10 T. Maślanka: Przepływy pieniężne w zarządzaniu finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 120–135. Artur Stefański Z kolei w 2011 roku E. Śnieżek zaprezentowała wyniki obszernych badań przepływów pieniężnych polskich spółek publicznych za lata 1995–2010. W oparciu swoje badania wnioskowała, że11: ‒ dominującą kombinacją sekwencji znaków były przypadki 2 oraz 4 (wskazują na dobrą sytuację finansową), które łącznie stanowiły ok. 60% wszystkich obserwacji, ‒ przypadki 7 i 8, wskazujące na najgorszą sytuację finansową, zwykle nie przekraczały 10% populacji (poza latami 2001 i 2003), ‒ porównując wyniki badań w latach 1995–2006 oraz 2007–2010, czyli bez kryzysu i w dobie kryzysu finansowego, nie można dostrzec znaczących różnic, bowiem odchylenia między średnimi procentowymi udziałami maksymalnie wynoszą 3%, a dotyczą przypadku 2 i 4, ‒ światowy kryzys gospodarczy miał w latach 2007–2008 niewielki wpływ na gospodarkę Polski, a ewentualne konsekwencje w obszarze płynności mały mieć miejsce w późniejszych latach, ‒ niekorzystne konsekwencje nie zostały zaobserwowane z powodu dobrania do badania spółek dużych, o dobrej kondycji finansowej i sztywnych, sprawdzonych strategiach zarządzania płynnością, ‒ w analizowanym okresie liczba spółek ponoszących stratę zwiększyła się, mimo to nie zmieniła się znacząco liczba podmiotów generujących dodatnie przepływy operacyjne, dopiero w ostatnich dwóch latach wzrosła liczba podmiotów przynoszących jednocześnie straty i ujemne przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej. Cel oraz hipotezy Podjęte w niniejszym opracowaniu badanie, w odróżnieniu od wyżej cytowanych, koncentruje się na przepływach pieniężnych mniejszych podmiotów gospodarczych. Celem badania jest analiza przepływów pieniężnych przedsiębiorstw zaliczonych do sektora MSP z siedzibą w województwie wielkopolskim w latach 2007–2010. Na postawie dotychczas prowadzonych badań na grupie spółek notowanych na GPW, uwzględniając jednocześnie specyfikę mniejszych podmiotów, dla analizowanej populacji sformułowano następujące hipotezy: 1. W strukturze badanej populacji pod względem liczby obserwacji z analizy znaków przepływów pieniężnych przypadki 2 i 4 stanowią co najmniej 50% (H1). 2. W strukturze badanej populacji pod względem liczby obserwacji z analizy znaków przepływów pieniężnych przypadki 7 i 8 stanowią nie więcej niż 10% (H2). 11 E. Śnieżek, M. Wiatr: op.cit., s. 160–173. Analiza znaków przepływów pieniężnych wybranych przedsiębiorstw... 3. W analizowanym okresie (lata 2007–2010) systematycznie zwiększa się liczba podmiotów notujących jednocześnie stratę księgową i ujemne saldo przepływów operacyjnych, co może świadczyć o stopniowo narastających perturbacjach płynnościowych (H2). Ciekawym wątkiem badawczym mogłoby być porównanie wyników w dobie kryzysu z okresem przedkryzysowym, jednak z uwagi na ograniczone możliwości skompletowania materiału empirycznego ten wątek nie zostanie w opracowaniu poruszony. Próba badawcza Pozyskane do próby badawczej wyniki finansowe pochodzą z grupy małych i średnich przedsiębiorstw z siedzibą w województwie wielkopolskim. Zostały one skompletowane przy realizacji projektu „Naukowcy w wielkopolskich firmach – staże badawcze szansą podniesienia innowacyjności i konkurencyjności kluczowych branż dla regionu” (POKL.08.02.01-30-004/11) we współpracy z SBG Bank SA i zrzeszonymi bankami spółdzielczymi, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Informacje zbierane były w okresie od stycznia do kwietnia 2012 roku, łącznie pozyskano informacje o 642 podmiotach gospodarczych, nie uwzględniając w tej populacji rolników indywidualnych. Wyniki finansowe analizowanych podmiotów dotyczą wniosków kredytowych składanych w latach 2008–2010. Pamiętając, że banki żądają od wnioskodawców informacji o wynikach finansowych za wcześniejsze okresy, w wielu przypadkach można wykorzystać dane za 2007 rok. Z drugiej strony wystąpiły także i takie sytuacje, kiedy wnioskodawca, szczególnie, gdy wniosek był składany w roku 2010, nie miał wieloletniej historii gospodarczej, wówczas nie były dostępne wyniki nawet za rok 2008. Ostatecznie na potrzeby analizy wykorzystane zostały wyniki od 546 podmiotów za lata 2007–2010. W badanej populacji dominują przedsiębiorcy działający jako przedsiębiorstwa jednoosobowe (47%) lub spółki osobowe (dalsze 23%), spółki kapitałowe stanowią 30% populacji (wśród nich 79% stanowią spółki z o.o.). Biorąc pod uwagę liczbę zatrudnionych, w badanej populacji dominują przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 50 osób (łącznie stanowią one 67%). Z uwagi na fakt, że w badanej populacji dominuje odsetek relatywnie małych podmiotów, warto przyjrzeć się ich strukturze w kontekście obowiązku sprawozdawczego. W badanej populacji 451 podmiotów, tj. 83%, przygotowuje uproszczone sprawozdanie finansowe12. Pełne, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, sprawozdanie finansowe przygotowane zostało przez 95 podmiotów, co stanowi 17% badanej populacji. 12 Pod pojęciem sprawozdania uproszczonego rozumie się sprawozdanie przygotowane przez dany podmiot gospodarczy na wzorze zaproponowanym przez bank, przy czym obejmuje to grupę przedsiębiorców, którzy nie mają obowiązku ustawowego przygotowywania sprawozdania z przepływu środków pienięż- Artur Stefański Pamiętając, że podmioty przygotowujące sprawozdanie uproszczone nie mają obowiązku rejestrowania zdarzeń gospodarczych w sposób przewidziany Ustawą o rachunkowości, dane te były w ramach procesu oceny ryzyka kredytowego weryfikowane w oparciu o rejestr sprzedaży i zakupów poszczególnych podmiotów, inwenturę magazynową itp., dlatego należy pamiętać, żeby traktować te dane jako szacunkowe, niemniej jednak właśnie w takiej postaci stanowią źródło informacji do podejmowanych przez instytucje finansowe decyzji. Na potrzeby niniejszego opracowania analiza będzie prowadzona zarówno dla całej populacji, jak i w podziale na podmioty z obowiązkiem sprawozdawczym i pozostałe. Wyniki badania Wyniki analizy znaków dla badanej populacji zawiera tabela 3, z kolei zestawienie znaku przepływów operacyjnych i wyniku netto podmiotów zawiera tabela 4. Tabela 3 Wyniki analizy znaków w badanej populacji (udział w strukturze pod względem liczby obserwacji w %) Rok 2007 Rok 2008 Rok 2009 Rok 2010 Analiza znaków – przypadek p u r p u r p u r p u r 1 2 3 4 5 6 7 8 0 37 8 30 3 15 7 0 1 26 11 29 13 11 8 1 1 28 10 29 12 11 8 1 1 46 1 42 2 2 4 1 2 35 8 33 7 8 7 2 2 37 6 34 6 7 6 2 2 33 0 36 5 11 12 2 0 25 10 22 16 15 10 2 1 26 8 24 15 14 10 2 0 39 2 33 4 11 8 3 1 22 10 28 16 13 7 3 1 25 9 29 14 13 7 3 p – przedsiębiorstwa przygotowujące pełne sprawozdanie finansowe, u – przedsiębiorstwa przygotowujące uproszczone sprawozdanie finansowe, r – razem, cała populacja. Źródło: opracowanie własne. W badanej populacji pod względem kombinacji znaków w poszczególnych obszarach przepływów pieniężnych dominują przypadki 2 i 4, i, co warte odnotowania, nie ma na to wpływu obowiązek sprawozdawczy bądź jego brak, choć w przypadku podmiotów o uproszczonym sprawozdaniu ten udział jest nieco niższy. Przypadki 2 i 4 w badanych latach zamieniają się kolejnością na pierwszym i drugim miejscu pod względem częstotliwonych, w tym także prowadzących książkę przychodów i rozchodów wg zasad ogólnych; badaniem nie zostali objęci podatnicy rozliczający się w formie ryczałtu czy karty podatkowej. Analiza znaków przepływów pieniężnych wybranych przedsiębiorstw... ści występowania. Jest to zgodne z wynikami przytoczonych wcześniej badań E. Śnieżek dla spółek publicznych. Jednak, w odróżnieniu od tamtych badań, gdzie na trzecim miejscu plasował się przypadek 6, w badanej populacji to trzecie miejsce bywało zajmowane zarówno przez 6 przypadek, ale także i przez 5, a w zasadzie udział przypadków 3, 5 i 6 jest na bardzo zbliżonym poziomie. Zdecydowanie zaś najrzadziej obserwowany był przypadek 1, nieco częściej 8. Z kolei przypadek 7 zajmował miejsca od czwartego (w 2008 r., wspólnie z przypadkami 3 i 5), poprzez miejsce piąte (2009 r.), po miejsce szóste (lata 2007 i 2010). Łączny udział przypadków 2 i 4 w badanej populacji w latach 2007–2010 oscylował w przedziale 50% (w 2009 r.) po 71% (w 2008 r.), a poniżej 50% spadł tylko w roku 2009 i to wyłącznie w grupie podmiotów o uproszczonej sprawozdawczości finansowej (do poziomu 47%). Z kolei łączny udział przypadków 7 i 8 zawierał się w przedziale od 8% (w 2008 r.) do 12% (w 2009 r.). W roku 2009 próg 10% został przekroczony w każdej z analizowanych grup przedsiębiorców, rok później ten próg również został przekroczony (12%), ale wyłącznie wśród podmiotów z pełną sprawozdawczością. Warto zauważyć, że zmiana udziału poszczególnych przypadków w kolejnych latach maksymalnie wyniosła niespełna 11 punktów procentowych (dotyczyło to przypadków 2 i 4 w 2009 r. wobec 2008 r.), przeciętnie zaś oscylowała wokół 4 punktów procentowych. Dodatkowo, nie ma trwałego trendu w zakresie tych zmian, tzn. systematycznie ani nie rośnie, ani nie spada łączny udział przypadków 2 i 4 oraz 7 i 8. Tabela 4 Wyniki zestawienia znaku z przepływów operacyjnych i wyniku finansowego podmiotów badanej populacji (udział w strukturze pod względem liczby obserwacji w %) Warianty I II III IV Rok 2007 p 59 16 16 10 u 49 17 21 13 Rok 2008 r 51 17 20 12 p 62 28 5 4 u 51 26 13 10 Rok 2009 r 53 26 12 9 p 51 20 16 14 u 38 19 29 14 Rok 2010 r 40 19 27 14 p 56 18 13 14 u 48 14 22 16 r 50 15 20 16 Źródło: opracowanie własne. W badanej populacji dominuje jednoczesne występowanie dodatniego wyniku finansowego netto i dodatnich przepływów pieniężnych w obszarze operacyjnym. Udział takiego wariantu kształtował się w przedziale od 40 (w 2009 r.) do 53% (w 2008 r.) i zasadniczo był wyższy wśród większych przedsiębiorców, którym towarzyszył obowiązek przygotowywania tego elementu sprawozdania finansowego. Najgorszy zaś z wariantów (IV), gdzie obserwuje się współwystępowanie straty netto i ujemnych przepływów operacyjnych, zajmował Artur Stefański udział od 9 (w 2008 r.) do 16% (w 2010 r.). Na przestrzeni ostatnich trzech lat udział tego wariantu systematycznie wzrasta. Warianty II i III zajmowały zamiennie miejsca 2 i 3 pod względem udziału w obserwacjach w latach 2007–2009, poza 2010 rokiem, kiedy wariant III wyprzedził pod kątem udziału wariant IV. Sumaryczny udział wariantów świadczących o pogarszającej się płynności (II i IV) waha się w przedziale od 29 (w 2007 r.) do 35% (w 2008 r.), przy czym nie obserwuje się trwałej tendencji w zakresie zmian tego udziału. Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonej analizy można zauważyć, iż: ‒ dominującą kombinacją sekwencji znaków przepływów pieniężnych były przypadki 2 i 4, najrzadziej zaś obserwowano przypadki 1 oraz 8, ‒ odchylenia między procentowymi udziałami częstotliwości występowania poszczególnych przypadków nie są duże, przeciętnie kształtują się na poziomie blisko 4 punktów procentowych, a dodatkowo nie zachowują one jednolitego kierunku, ‒ nie ma istotnych różnic w zakresie struktury częstotliwości występowania poszczególnych przypadków w grupie przedsiębiorstw przygotowujących obligatoryjnie sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych oraz przedsiębiorców o uproszczonej sprawozdawczości, ‒ najczęstszą kombinacją znaków wyniku finansowego netto i operacyjnych przepływów pieniężnych był wariant I, ‒ z wcześniejszych badań wynikało, że można było oczekiwać niekorzystnych zmian w zakresie płynności, szczególnie mniejszych podmiotów gospodarczych, na skutek światowego kryzysu finansowego, co powinno znaleźć swój wyraz także w analizie znaków, jednak taka sytuacja nie została zaobserwowana, ponieważ struktura przypadków przepływów pieniężnych oraz wariantów relacji operacyjnych przepływów pieniężnych i wyniku finansowego netto w ostatnich latach analizy, w badanej populacji, nie pogorszyła się, choć zwiększyła się liczba podmiotów generujących stratę. Reasumując, można wnioskować, że: ‒ hipoteza (H1) zakładająca, że w strukturze liczby przypadków analizy znaków przepływów pieniężnych przypadki 2 i 4 stanowią co najmniej 50% została pozytywnie zweryfikowana, rzeczywiście w badanej populacji sumaryczny udział przypadków 2 i 4 we wszystkich analizowanych latach przekraczał 50%, ‒ hipoteza (H2) zakładająca, że w strukturze liczby przypadków analizy znaków przepływów pieniężnych przypadki 7 i 8 stanowią nie więcej niż 10% nie została potwierdzona, sumaryczny udział przypadków 7 i 8 nie zawsze w analizowanym okresie był poniżej 10%, Analiza znaków przepływów pieniężnych wybranych przedsiębiorstw... ‒ hipoteza (H3) zakładająca, że w analizowanym okresie (lata 2007–2010) systematycznie zwiększa się liczba podmiotów notujących jednocześnie stratę księgową i ujemne saldo przepływów operacyjnych nie została potwierdzona, ponieważ w roku 2008 w porównaniu do roku 2007 zmniejszyła się liczba obserwacji zaliczanych do wariantu IV, choć w kolejnych dwóch okresach ta liczba systematycznie rosła. Literatura Aleszczyk J.: Rachunkowość finansowa od podstaw, Zysk i s-ka, Poznań 2011. Maślanka T.: Rachunek przepływów pieniężnych jako źródło informacji o przedsiębiorstwie, [w:] Nauki finansowe wobec współczesnych problemów gospodarki polskiej, red. Z. Dresler, AE w Krakowie, Kraków 2004. Maślanka T.: Przepływy pieniężne w zarządzaniu finansami przedsiębiorstw, C.H. Beck, Warszawa 2008. Sierpińska M.: Cash flow a zdolność rozwojowa spółek akcyjnych, [w:] Zarządzanie wiedzą a procesy restrukturyzacji i rozwoju przedsiębiorstw, red. R. Borowiecki, AE w Krakowie, Kraków 2000. Śnieżek E., Wiatr M.: Interpretacja i analiza przepływów pieniężnych, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011. Świderek T.: Prawda z rachunku przepływów, „Rzeczpospolita” 1995, nr 21. Świderek T.: Dylematy z przepływami pieniężnymi, „Rzeczpospolita” 1995, nr 213. Świderek T.: Sezonowość wpływa na przepływy, „Rzeczpospolita” 1995, nr 214. Świderek T.: Przepływy finansowe są sezonowe, „Rzeczpospolita” 1995, nr 218. Wędzki D.: Przepływy pieniężne w prognozowaniu upadłości przedsiębiorstwa. Przegląd literatury, „Badania operacyjne i decyzje” 2008, nr 2. Wędzki D.: Statystyczna weryfikacja istotności przepływów pieniężnych, „Teoretyczne Zeszyty Rachunkowości” 2003, nr 15 (71). dr Artur Stefański Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Streszczenie Celem badania jest analiza przepływów pieniężnych przedsiębiorstw zaliczonych do sektora MSP z siedzibą w województwie wielkopolskim w latach 2007–2010. Wykorzystano informacje od 546 podmiotów. Sformułowano następujące hipotezy: w strukturze badanej populacji pod względem liczby obserwacji z analizy znaków przepływów pieniężnych przypadki 2 i 4 stanowią co najmniej 50% (H1), zaś przypadki 7 i 8 nie więcej niż 10% (H2); w analizowanym okresie systematycznie 10 Artur Stefański zwiększa się liczba podmiotów notujących jednocześnie stratę księgową i ujemne saldo przepływów operacyjnych (H3). Wyniki badania pozwalają na potwierdzenie wyłącznie pierwszej hipotezy, pozostałe hipotezy nie zostały potwierdzone. The signs analysis of cash flows of chosen SMEs from Wielkopolska Voivodeship Summary The aim of the study is to analyze cash flows of SMEs from Wielkopolska Province. The study was conducted using financial data from 546 companies. The time scope of the research covered the period between 2007 and 2010. The hypothesis formulated in the paper says that: in the analyzed population, from the signs analyses of cash flows, cases 2 and 4 amount to at least 50% (H1), whereas cases 7 and 8 do not exceed 10% (H2); during the analyzed period the number of companies whose net result and operating cash flow are negative is systematically growing (H3). The findings of the study show, that only the first hypothesis can be proved. Other hypotheses should be rejected.