Moduł 1. - Centrum Terapii Manualnej

AUTOTERAPIA DYSFUNKCJI NARZĄDU RUCHU Z ELEMENTAMI
TERAPII MANUALNEJ
PROGRAM KURSU
Moduł 1.
iM
an
u
aln
ej
Wprowadzenie
Znaczenie i cele autoterapii w terapii dolegliwości narządu ruchu:
- program „minimum”, indywidualny
- program „maksimum”, ogólny.
Rola nierównowagi mięśniowej i stawowej w prowokowaniu dolegliwości narządu ruchu.
Techniki wykorzystywane w autoterapii:
- ruch bierny
- rozciąganie bierne (stretching) struktur mięśniowo-powięziowych
- poizometryczna relaksacja mięśni (PIR)
- mobilizacje struktur mięśniowo-powięziowych (elementy terapii tkanek miękkich)
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej
- mobilizacje uciskowe innych struktur łącznotkankowych (punkty maksymalnie bolesne i spustowe)
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji segmentów ruchowych kręgosłupa (ssrk) i
stawów Ŝeber
- mobilizacje bierne i czynne segmentów ruchowych kręgosłupa
- mobilizacje stawów krzyŜowo-biodrowych (sskb)
- techniki relaksacyjne.
pi
Znaczenie testu kontrolnego (Tk) w planowaniu autoterapii.
m
Te
ra
Znaczenie stymulowania negatywnego i pozytywnego dla zdrowia człowieka.
PrzeciąŜenia statyczne:
• grawitacyjne
- przeciąŜające nawyki ruchowe
• psychogenne
- „zawieszenia” emocji w ciele
- „ugruntowanie”
- psychogenne wady postawy i ich wpływ na narząd ruchu.
nt
ru
Autoterapia w dolegliwościach rejonu miednicy i odcinka L/S, Lm kręgosłupa.
Wpływ nierównowagi mięśniowej na dolegliwości w rejonie miednicy i przejścia L/S kręgosłupa:
• zespół hiperlordozy lędźwiowej
• zespół dyslordozy lędźwiowej
• typy miednicy.
Ce
Równowaga mięśniowa kkd oraz przejścia L/S kręgosłupa:
• badanie długości mięśni kkd (normy długości): biodrowo-lędźwiowy, prosty uda, dwugłowy uda,
półbłoniasty, półścięgnisty, przywodziciele uda, pośladkowe, gruszkowaty, napinacz powięzi
szerokiej, brzuchaty łydki, płaszczkowaty, , prostownik odc. L/S, czworoboczny lędźwi.
• Autoterapia samodzielnie i z osobą pomagającą.
Techniki rozciągające:
- PIR oraz rozciąganie bierne mm. wymienionych w badaniu długości kkd oraz rozcięgna
podeszwowego
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych przejścia L/S (punkty spustowe i maksymalnie
bolesne): więzadła nad- i międzykolcowe odc. L/S i Lm, więzadła biodrowo-lędźwiowe,
krzyŜowo-guzowe, okostna krętarza większego k. udowej, okostna głowy k. strzałkowej, okostna
kostki bocznej i przyśrodkowej, struktury łącznotkankowe stawów stóp
- mobilizacje punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk L/S i Lm
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej pleców i kkd
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych kręgosłupa przejścia L/S i Lm:
mobilizacje przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. L/S przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. L/S przez miednicę (kość krzyŜowa, kości biodrowe)
trakcje odc. L/S przez kkd.
iM
an
u
aln
ej
Równowaga statyczna miednicy.
• Badanie przez:
- kolce biodrowe tylne górne (kkbtg)
- kolce biodrowe przednie górne (kkbpg)
- talerze biodrowe (ttb)
- objawy wyprzedzania kkbtg
- objawy nierówności kkd (pozorna lub rzeczywista)
- punkty swoiste dla dysfunkcji stawów krzyŜowo-biodrowych.
• Autoterapia samodzielnie i z osobą pomagającą.
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- manualne techniki specyficzne i niespecyficzne dla stawów krzyŜowo-biodrowych:
uderzeniowe przez guzy kulszowe
poziome i rotacyjne przez kość biodrową i przez kość krzyŜową
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych miednicy (punkty spustowe i maksymalnie
bolesne): więzadła biodrowo-lędźwiowe, krzyŜowo-guzowe, nadkolcowe kości krzyŜowej,
powierzchni grzbietowej kości krzyŜowej
- mobilizacje punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk L/S i Lm.
ra
pi
Znaczenie stawów biodrowych w dolegliwościach w rejonie miednicy oraz przejścia L/S kręgosłupawzorzec torebkowy stawu biodrowego.
Ce
nt
ru
m
Te
Cześć kliniczna.
Postępowanie w stanach ostrych i przewlekłych.
• Konflikt korzeniowo-dyskowy aktywny w przejściu L/S i Lm kręgosłupa:
- róŜnicowanie z zespołem przeciąŜeniowym (CZST)
- charakterystyka konfliktu aktywnego
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- mobilizacje czynne:
zasada bezbolesności i ruchu przeciwnego
zasada łączenia kierunków
zasada symetryczności
zasada progresywności
- trakcje odc. L/S.
• Zespoły przeciąŜeniowe (CZST) struktur łącznotkankowych przejścia L/S i miednicy (więzadeł
nad- i międzykolcowych przejścia L/S kręgosłupa, więzadła biodrowo-lędźwiowego, więzadła
krzyŜowo-guzowego, okostnej krętarza większego kości udowej, okostnej głowy kości
strzałkowej):
- charakterystyka zespołów poszczególnych struktur łącznotkankowych
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- PIR w/w struktur łącznotkankowych
- mobilizacje uciskowe punktów maksymalnie bolesnych i spustowych
- rozciąganie bierne w/w struktur według zasady:
znikania bólu
znikania oporu
- ćwiczenia uruchamiające - wychodzenie ze stanu ostrego.
• Zespoły segmentów ruchowych odc. L/S i Lm kręgosłupa:
zespół L2
zespół L3
ru
Moduł 2.
m
Te
ra
pi
iM
an
u
aln
ej
zespół L4
zespół pseudołąkotkowy kolana
zespół stawu krzyŜowo-biodrowego (zawroty, mdłości, omdlenia), jako część szlaku
migrenowo-wegetatywnego
- badanie ssrk przez prowokowanie przez wyrostki kolczyste
- badanie przez punkty swoiste dla dysfunkcji ssrk
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych kręgosłupa przejścia L/S i Lm:
mobilizacje przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. L/S przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. L/S przez miednicę (kość krzyŜowa, kości biodrowe)
trakcje odc. L/S przez kkd
- mobilizacje punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk L/S i Lm
- mobilizacje czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
znikania bólu
znikania oporu.
• Koksalgia, koksartroza:
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- relaksacja poizometryczna mm. biorących udział w wzorcu torebkowym stawu biodrowego
- siady rozciągające mięśnie oraz struktury łącznotkankowe stawów biodrowych według zasady:
znikania bólu
znikania oporu
z wykorzystaniem relaksacji poizometrycznej
- mobilizacje uciskowe
- mobilizacje tkanki podskórnej
- trakcja i dystrakcja stawów biodrowych.
• Zespoły bólowe stawów kolanowych oraz stóp - przyczyny miejscowe i pozastawowe
(róŜnicowanie):
bóle stawów kolanowych o róŜnej topografii
ból pięty (ostrogi piętowe)
ból palucha (halux)
ból przodostopia
osłabienie zginaczy podeszwowych i grzbietowych stopy (pozostałość po konflikcie
korzeniowo-dyskowym)
zimne stopy
parestezje w obrębie stóp
inne.
Ce
nt
Autoterapia w dolegliwościach w rejonie miednicy i odc. L/S, Lm kręgosłupa c.d.
Autoterapia w dolegliwościach czynnościowego przejścia Th/L.
Brzuszny mechanizm wspomagania i stabilizacji tułowia (BMWST).
• Znaczenie BMWST w prowokowaniu czynnościowej zmiany stanu tkanek (CZST):
- mięśnie brzucha a BMWST
- dno miednicy a BMWST
- przepona oddechowa a BMWST.
Znaczenie BMWST w dolegliwościach czynnościowego przejścia L/S oraz Th/L kręgosłupa.
• Badanie sprawności:
- mięśni brzucha
- struktur dna miednicy
- przepony oddechowej.
• Autoterapia samodzielnie i z osobą pomagającą.
Znaczenie BMWST w zespołach dna miednicy:
- dno miednicy o obniŜonym napięciu spoczynkowym
- dno miednicy o podwyŜszonym napięciu spoczynkowym.
Znaczenie psychogenności w powstawaniu objawów (CZST) w rejonie dna miednicy.
Trening BMWST:
- trening mięśni brzucha
- trening dna miednicy „na puść”
- trening dna miednicy „na trzymaj”
- praca z przeponą oddechową.
Ce
nt
ru
m
Te
ra
pi
iM
an
u
aln
ej
Równowaga mięśniowa w rejonie czynnościowego przejścia Th/L.
• Badanie długości mięśni: biodrowo-lędźwiowego, czworobocznego lędźwi.
Techniki rozciągające:
- PIR i rozciąganie bierne w/w mięśni.
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych czynnościowego przejścia Th/L (punkty
spustowe i maksymalnie bolesne): więzadła nad- i międzykolcowe, wyrostki poprzeczne L2,L3,
L4, wierzchołek XII Ŝebra, przyczepy mm. skośnych brzucha na Ŝebrach
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej pleców i brzucha
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk Th/L oraz stawów Ŝeber
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych czynnościowego przejścia Th/L oraz
stawów Ŝeber:
mobilizacje ssrk przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcja odc. Th/L przez wyrostki kolczyste
mobilizacje stawów Ŝeber doczaszkowo i doogonowo.
Cześć kliniczna.
Postępowanie w stanach ostrych i przewlekłych.
• Konflikt korzeniowo-dyskowy aktywny.
• Zespoły przeciąŜeniowe (CZST) struktur łącznotkankowych czynnościowego przejścia Th/L:
- charakterystyka zespołów w/w struktur łącznotkankowych
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- PIR mm. biodrowo-lędźwiowego, czworobocznego lędźwi
- mobilizacje uciskowe punktów maksymalnie bolesnych i spustowych
- mobilizacje tkanki podskórnej.
• Zespoły segmentów ruchowych odc. Th/L kręgosłupa:
zespół Th12
zespól L1
„lumbago”
objawy imitujące dolegliwości narządów wewnętrznych (bóle brzucha)
tzw. zespół jelita wraŜliwego
- badanie ssrk przez prowokowanie przez wyrostki kolczyste
- badanie przez punkty swoiste dla dysfunkcji ssrk
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych czynnościowego przejścia Th/L i
stawów Ŝeber:
mobilizacje przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. Th/L przez wyrostki kolczyste
mobilizacje stawów Ŝeber
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk Th/L oraz stawów Ŝeber
- mobilizacje czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
znikania bólu
znikania oporu.
• Zespół dna miednicy:
- objawy imitujące dolegliwości urologiczne, ginekologiczne, zaburzenia sprawności seksualnej u
męŜczyzn i kobiet
trening dna miednicy „na puść”
trening dna miednicy „na trzymaj”.
Moduł 3.
ej
Autoterapia w dolegliwościach środkowego odcinka kręgosłupa Thm oraz czynnościowego
przejścia C/Th.
Wpływ nierównowagi mięśniowej na dolegliwości w rejonie środkowego odc. Th oraz czynnościowego
przejścia C/Th:
• hiperlordoza odc. C kręgosłupa
• dyslordoza odc. C
• hiperkifoza odc. Th
• typy miednicy..
Ce
nt
ru
m
Te
ra
pi
iM
an
u
aln
Równowaga mięśniowa w rejonie obręczy barkowej i odc. C/Th kręgosłupa.
• Badanie długości mięśni odc. C/Th kręgosłupa i kkg (normy długości): czworoboczny, dźwigacz
łopatki, prostowniki odc. C kręgosłupa, pochyłe, piersiowy większy, trójgłowy ramienia,
dwugłowy ramienia, zginacze i prostowniki nadgarstka i palców.
• Autoterapia samodzielnie i z osobą pomagającą.
Techniki rozciągające:
- PIR oraz rozciąganie bierne mm. wymienionych w badaniu długości.
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych czynnościowego przejścia C/Th (punkty
spustowe i maksymalnie bolesne): więzadła nad- i międzykolcowe odc. C/Th i Thm, głowy
długiej m. trójgłowego, przyczepy mięśnia biodrowo-Ŝebrowego, dźwigacza łopatki, stawy
barkowo-obojczykowe, mostkowo-obojczykowe, nadkłykieć boczny i przyśrodkowy kości
ramiennej, końce dalsze kości promieniowej i łokciowej, struktury łącznotkankowe stawów
nadgarstka
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej pleców, karku, kkg
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk C/Th, Thm i stawów Ŝeber
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych czynnościowego przejścia C/Th i
Thm:
mobilizacje przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
mobilizacje stawów Ŝeber
trakcje odc. C.
Część kliniczna.
Postępowanie w stanach ostrych i przewlekłych.
• Konflikt korzeniowo-dyskowy aktywny w czynnościowym przejściu C/Th kręgosłupa:
- róŜnicowanie z zespołem przeciąŜeniowym (CZST)
- charakterystyka konfliktu aktywnego w odc. C/Th
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- mobilizacje czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
odchodzenia od bólu
dochodzenia do bólu
- przeciwbólowe napięcia izometryczne mm. odc. C/Th
- trakcje odc. C/Th.
• Zespoły przeciąŜeniowe (CZST) struktur łącznotkankowych odc. Thm i czynnościowego przejścia
C/Th i miednicy:
- charakterystyka zespołów poszczególnych struktur łącznotkankowych
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- PIR mm. czynnościowego przejścia C/Th
- mobilizacje uciskowe punktów maksymalnie bolesnych i spustowych
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej.
• Zespoły segmentów ruchowych odc. Thm i C/Th kręgosłupa:
zespół szyjne dolne C6, C7, C8
zespół bolesnego barku
epikondylalgia (łokieć tenisisty i golfisty)
zespół bolesnego nadgarstka
an
u
aln
ej
bóle odc. Thm
opasujące bóle międzyŜebrowe
bóle przedniej części klatki piersiowej
dolegliwości bólowe utrudniające oddychanie
dolegliwości pseudokardiologiczne
zawroty, mdłości, omdlenia (jako część szlaku migrenowo- wegetatywnego)
- badanie ssrk przez prowokowanie przez wyrostki kolczyste
- badanie przez punkty swoiste dla dysfunkcji ssrk
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych odc. Thm i czynnościowego przejścia
C/Th:
mobilizacje przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
trakcje odc. C/Th przez wyrostki kolczyste i poprzeczne
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk C/Th, Thm i stawów Ŝeber
- mobilizacje bierne własne i czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
znikania bólu
znikania oporu.
Moduł 4.
pi
iM
Autoterapia w dolegliwościach środkowego odcinka kręgosłupa Cm oraz połączenia głowowoszyjnego Coo/C1/C2.
Wpływ nierównowagi mięśniowej na dolegliwości w środkowym odc. C oraz połączenia Coo/C1/C2
kręgosłupa:
• hiperlordoza górnego odc. C kręgosłupa
• dyslordoza odc. dolnego C kręgosłupa.
Ce
nt
ru
m
Te
ra
Równowaga mięśniowa połączenia głowowo-szyjnego.
• Badanie długości mięśni podpotylicznych.
• Autoterapia samodzielnie i z osobą pomagającą.
Techniki rozciągające:
- PIR oraz rozciąganie bierne mm. podpotylicznych.
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych połączenia głowowo-szyjnego (punkty
spustowe i maksymalnie bolesne): kresa karkowa górna i dolna kości potylicznej, wyrostki
poprzeczne kręgu C1, wyrostek kolczysty kręgu C2
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk Cm i Coo/C1/C2
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych połączenia głowowo-szyjnego:
mobilizacje opukiwaniem wyrostków poprzecznych C1
mobilizacje przez wyrostki stawowe
ślizgi brzuszne i grzbietowe ssrk Coo/C1/C2
trakcje odc. Cm i Coo/C1/C2.
Część kliniczna.
Postępowanie w stanach ostrych i przewlekłych.
• Zespoły przeciąŜeniowe (CZST) struktur łącznotkankowych odc. Cm i Coo/C1/C2 kręgosłupa:
- charakterystyka zespołów poszczególnych struktur łącznotkankowych
- pozycje ułoŜeniowe niebolesne
- PIR mm. podpotylicznych
- mobilizacje uciskowe punktów maksymalnie bolesnych i spustowych
- mobilizacje tkanki podskórnej.
• Zespoły segmentów ruchowych odc. Cm i Coo/C1/C2 kręgosłupa:
zespół C4
czynnościowy kręcz karku
zawroty, omdlenia, mdłości
zespół łuku atlasu
migreny przeciąŜeniowe i wegetatywne
- badanie ssrk przez prowokowanie przez wyrostki kolczyste
- badanie przez punkty swoiste dla dysfunkcji ssrk
- manualne techniki specyficzne dla segmentów ruchowych odc. Cm i Coo/C1/C2
- mobilizacje uciskowe punktów swoistych dla dysfunkcji ssrk Cm i Coo/C1/C2
- mobilizacje bierne własne i czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
znikania bólu
znikania oporu.
Ce
nt
ru
m
Te
ra
pi
iM
an
u
aln
ej
Autoterapia w dolegliwościach systemu Ŝuchwowo-gnykowego.
Równowaga mięśniowa w systemie Ŝuchwowo-gnykowym.
• Badanie długości mięśni (norm długości): skroniowego, Ŝwacza, skrzydłowy boczny i
przyśrodkowy.
• Badanie wewnątrz i zewnątrzustnie wraŜliwości uciskowej struktur łącznotkankowych.
• Badanie ruchomości stawów skroniowo- Ŝuchwowych.
• Badanie przez prowokowanie ślizgu w kierunku zagroŜonym.
• Autoterapia z osobą pomagającą i samodzielnie.
Techniki rozciągające:
- PIR i rozciąganie bierne mm. wymienionych w badaniu długości mięśni.
Techniki przeciwbólowe i uruchamiające:
- mobilizacje uciskowe struktur łącznotkankowych systemu Ŝuchwowo-gnykowego (punkty
maksymalnie bolesne i spustowe): przyczepy mięśnia skroniowego (wyrostek dziobiasty, kresy
skroniowe), tkanki okołostawowe stawu skroniowo-Ŝuchwowego
- mobilizacje uciskowe tkanki podskórnej twarzy
- manualne techniki specyficzne dla stawów skroniowo-Ŝuchwowych:
mobilizacje ślizgów
trakcja.
Część kliniczna.
Postępowanie w stanach ostrych i przewlekłych.
• Zespoły przeciąŜeniowe (CZST) struktur łącznotkankowych systemu skroniowo-Ŝuchwowego:
bóle twarzoczaszki
bóle zębów
parestezje w obrębie języka, warg
dolegliwości bólowe uszu
inne
- charakterystyka zespołów poszczególnych struktur łącznotkankowych
- PIR mięśni wymienionych w badaniu długości
- mobilizacje uciskowe punktów maksymalnie bolesnych i spustowych
- mobilizacje tkanki podskórnej
- manualne techniki specyficzne dla stawów skroniowo-Ŝuchwowych
- mobilizacje bierne własne i czynne według zasady:
bezbolesności i ruchu przeciwnego
znikania bólu
znikania oporu.
Znaczenie psychogenności w powstawaniu objawów (CZST) w rejonie systemu skroniowegoŜuchwowego.
Opracowali: Roman Kozłowski, Justyna Sieradzka
Sprawdził i zatwierdził: Andrzej Rakowski