27 Polacy na świecie

27
Polacy na świecie
Cele lekcji
Wymagania ogólne
I. Chronologia historyczna.
Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością.
II. Analiza i interpretacja historyczna.
Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji;
pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania
dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych i współczesnych.
III. Tworzenie narracji historycznej.
Uczeń tworzy krótką wypowiedź o wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi
pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić.
IV. Zainteresowanie problematyką społeczną.
Uczeń ma nawyk dociekania w kontekście społecznym – zadaje pytania „dlaczego jest tak,
jak jest?” i „czy mogłoby być inaczej?” oraz próbuje odpowiedzieć na te pytania.
V. Współdziałanie w sprawach publicznych.
Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich.
Wymagania szczegółowe
Po zakończonych zajęciach uczeń:
• zna: typy emigracji; przyczyny emigracji w przeszłości i współcześnie,
• rozumie pojęcia: emigracja, Wielka Emigracja, Polonia; na czym polega różnica między
osobami polskiego pochodzenia a Polakami za granicą; problemy, jakie napotykają
za granicą osoby udające się na emigrację,
• potrafi: opisać historię emigracji Polaków; wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie; wskazać pozytywne i negatywne aspekty życia
na emigracji.
Środki dydaktyczne
• podręcznik (s. 132–136),
• zeszyt ćwiczeń (s. 109–111),
• karta pracy nr 27,
• mapa polityczna świata,
• opowiadanie Historia Marysi,
• plansza Emigracja – plusy i minusy.
Metody i techniki nauczania
praca pod kierunkiem, praca z mapą, dyskusja.
Formy zajęć
praca zbiorowa, praca indywidualna.
42
Czas zajęć
1 godzina lekcyjna.
Struktura i opis lekcji
I. Wprowadzenie
Podajemy temat i cele lekcji.
Zapisujemy na tablicy pojęcie: emigracja. Nawiązując do lekcji o powstaniu listopadowym, prosimy o przypomnienie najważniejszych skutków tego wystąpienia zbrojnego
przeciw zaborcy. Gdy padnie hasło: Wielka Emigracja, informujemy, że opuszczanie
kraju przez Polaków to zjawisko, które dotyczy nie tylko przeszłości. Jest też obecne
współcześnie, choć jego skala i przyczyny są dziś zupełnie inne.
II. Rozwinięcie
Polecamy uczniom zapoznać się z treścią podrozdziału Historia polskiej emigracji (podręcznik, s. 132–133). Informujemy, że uzyskane wiadomości zostaną wykorzystane do
wykonania projektu z ćwiczenia 2 w zeszycie ćwiczeń (s. 110–111). Prosimy uczniów
o ustalenie, jakie informacje powinny się znaleźć przy każdej ilustracji (zaznaczamy,
że uzupełnienie ćwiczenia będzie pracą domową). Następnie, w nawiązaniu do wymienionych w podrozdziale przyczyn emigracji, prosimy o odpowiedź na pytanie 2
(podręcznik, s. 133).
Wyjaśniamy pojęcie: Polonia. Na przykładzie z podręcznika (s. 133) tłumaczymy, na
czym polega różnica między osobami polskiego pochodzenia a Polakami za granicą.
Podajemy też szacunkową liczebność Polonii. Następnie rozdajemy uczniom karty
pracy i wyjaśniamy, że ich kolejnym zadaniem będzie zaznaczenie na mapie w zadaniu A największych skupisk Polonii. Po wykonaniu zadania sprawdzamy jego poprawność, wykorzystując jako klucze odpowiedzi informacje z podręcznika (s. 133) oraz
mapę ścienną. Zwracamy uwagę, że Polacy mieszkający za naszą północno-wschodnią
i wschodnią granicą (Litwa, Białoruś, Ukraina) nie chcą, aby nazywano ich Polonią,
i wyjaśniamy przyczynę takiego stanu rzeczy.
Kolejną część lekcji poświęcamy omówieniu zjawiska emigracji Polaków we współczesnych czasach. Prosimy uczniów o przypomnienie jej charakteru, a następnie informujemy, że wyjazdy za chlebem nasiliły się po wejściu Polski do Unii Europejskiej
w 2004 r. Wyjaśniamy, że umożliwiło to naszym rodakom podjęcie legalnej pracy za
granicą (najpierw w większości państw Unii, a obecnie na całym jej terytorium). Z powodu utrzymującego się w Polsce wysokiego bezrobocia wyjazd okazał się dla wielu
Polaków jedynym sposobem uzyskania zatrudnienia. Jednak podjęcie decyzji o opuszczeniu kraju zawsze wiąże się z różnorodnymi skutkami. Dotykają one zarówno samych
wyjeżdżających, jak i ich rodzin, które pozostały w kraju.
Aby uczniowie mogli poznać i zrozumieć te skutki, prosimy o wysłuchanie pierwszej części historii 12-letniej Marysi (materiał nr 1). Po odczytaniu tekstu zachęcamy
uczniów, aby zastanowili się, jakie zmiany czekają ojca Marysi i jego rodzinę. Wieszamy na tablicy pierwszą tabelkę z planszy Emigracja – plusy i minusy (materiał nr 2),
a następnie inicjujemy dyskusję. Wnioski uczniów zapisujemy na planszy.
43
W dalszej części lekcji odczytujemy drugą część opowiadania (materiał nr 1) i powtarzamy procedurę. Wnioski zapisujemy w drugiej tabelce planszy. Po jej uzupełnieniu polecamy uczniom zapoznać się z podrozdziałem Życie na emigracji (podręcznik,
s. 135–136) i wymienić te skutki, które powtórzyły się w czasie dyskusji.
III. Podsumowanie
Prosimy uczniów, aby spróbowali ocenić, czy decyzja o emigracji przynosi osobom
wyjeżdżającym i ich rodzinom więcej korzyści czy strat. Następnie zadajemy pytanie C
(podręcznik, s. 136).
Metody kontroli
Ćwiczenie 1 (zeszyt ćwiczeń, s. 109).
Praca domowa
Ćwiczenie 2 (zeszyt ćwiczeń, s. 110–111).
Materiały dla nauczyciela
Materiał nr 1
Opowiadanie Historia Marysi.
• Część I.
Do niedawna 12-letniej Marysi świat wydawał się miejscem uporządkowanym i bezpiecznym. Wszystko się zmieniło, gdy pewnego dnia jej tata przyszedł do domu
z okropną wiadomością, że właśnie stracił pracę. Ponieważ zakład, w którym pracował, był jedynym w najbliższej okolicy, szanse na znalezienie nowej pracy wydawały
się znikome. Mama zajmowała się półrocznym bratem Marysi, Jasiem, i nie mogła
pracować. Tata przez rok próbował coś znaleźć, ale bez powodzenia. W końcu rodzina
wydała wszystkie zgromadzone oszczędności. Pewnego dnia tata zebrał całą rodzinę
przy kuchennym stole i oznajmił, że jedynym wyjściem z tej sytuacji jest jego wyjazd
za granicę. Marysia nie wiedziała, co o tym myśleć...
• Część II.
Ojciec Marysi już od pół roku przebywa poza granicami kraju. Sytuacja finansowa
rodziny zdecydowanie się poprawiła, ale dziewczynka bardzo tęskni za tatą. Chociaż
on codziennie dzwoni i co miesiąc przesyła pieniądze, to jednak czuje się w domu
wielką pustkę. Na dodatek kilka dni temu Marysia usłyszała dziwną rozmowę mamy
z tatą. Wynikało z niej, że namawia on mamę, żeby spakowała najpotrzebniejsze
rzeczy i razem z dziećmi przyjechała do niego. Dziewczynkę ogarnęło przerażenie. Co
to będzie dla nich wszystkich oznaczało...?
44
Materiał nr 2
Plansza Emigracja – plusy i minusy.
• Wersja do uzupełnienia.
EMIGRACJA – PLUSY I MINUSY
Wyjazd ojca za granicę
Ojciec Marysi
plusy
Rodzina w kraju
minusy
plusy
minusy
Wyjazd całej rodziny za granicę
plusy
minusy
45
• Wersja uzupełniona (propozycja).
EMIGRACJA – PLUSY I MINUSY
Wyjazd ojca za granicę
Ojciec Marysi
plusy
Rodzina w kraju
minusy
• Znajdzie pracę,
której brakuje
w kraju.
• Będzie zarabiał
pieniądze.
• Będzie mógł
udzielić wsparcia
finansowego rodzinie w Polsce.
• Pozna nowy
kraj, nowych
ludzi.
• Nauczy się obcego języka.
• Będzie mógł
się kontaktować z rodziną
za pośrednictwem internetu
i telefonu.
• Będzie tęsknił
za rodziną i za
krajem.
• Będzie czuł się
samotny i wyobcowany.
• Może wykonywać pracę
poniżej swoich
kwalifikacji.
plusy
minusy
• Uzyska wsparcie
finansowe.
• Podniesie się jej
poziom życia.
• Będzie tęsknić
za mężem i ojcem.
• Będzie rozbita.
• Istnieje możliwość rozpadu
rodziny, której członkowie
po długotrwałej rozłące nie
będą w stanie
się porozumieć.
• Dzieci będą
miały poczucie opuszczenia,
niekochania
przez ojca.
• Dzieci mogą
sprawiać kłopoty wychowawcze.
Wyjazd całej rodziny za granicę
plusy
• Rodzina się połączy.
• Ustabilizuje się jej sytuacja finansowa.
46
minusy
• Zostanie oderwana od reszty rodziny
i przyjaciół.
• Będzie musiała przystosować się do
życia w kraju o innej kulturze i obyczajach.
• Dzieci mogą mieć problemy w szkole.
• Rodzina będzie się czuła osamotniona.