Rynek zbóż i rzepaku - Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie

Rynek zbóż w 2011 kwartale
Początek roku jest dobrym okresem na podsumowanie sytuacji na rynku. Rolnicy mijający rok
mogą uznać za udany. Ceny zbóż od początku roku, aż do żniw utrzymywały się na bardzo
wysokim poziomie, co gwarantowało opłacalność. Dopiero żniwa i jesień przyniosła spadek cen.
Jednak ich poziom nie był tak silny jak się spodziewano. Krajowe zbiory zbóż okazały się niższe
niż w roku 2010 o 1,7 %. Natomiast zbiory w Europie i na świecie były wyższe niż w ubiegłym
roku co przyczyniło się do spadku cen na rynku światowym a tym samym w Polsce.
W przypadku rzepaku cały rok minął w trendzie wzrostowym nawet okres żniw nie przyniósł
wyraźnego osłabienia notowań. Było to efektem stosunkowo słabych zbiorów w kraju
oraz w innych krajach europejskich. Zbiory rzepaku i rzepiku w Polsce wyniosły 1,9 mln t i były,
aż o 16,5% mniejsze niż w sezonie 2010/2011.
Targowiska
Pszenica
Ceny pszenicy na targowiskach w 2011 r, nadal utrzymywały się na wysokie poziomie.
W I półroczu była kontynuowana tendencja wzrostowa, która była efektem słabych zbiorów
w kampanii 2010/2011. Tendencja ta miała swój początek we wrześniu 2010 r. i trwała aż do
zbiorów. Średnie targowiskowe notowania pszenicy w styczniu wyniosły 965 zł/t i w ciągu
6 miesięcy osiągnęły poziom 1107 zł/t ziarna, co stanowiło maksymalną średnią stawkę w 2011
roku. Od tego momentu rozpoczął się spadek cen, który w pierwszym etapie trwającym do początku
sierpnia był stosunkowo spokojny. Ceny obniżyły się o 60 zł/t. Drugi etap spadku notowań nastąpił
w sierpniu, w wyniku którego tona ziarna obniżyła się do 874 zł/t. Koniec III kwartału oraz IV
przebiegały już bardzo spokojnie. Średnie ceny nie uległy już większym wahaniom i ukształtowały
się w przedziale 849 zł – 894 zł za tonę.
Na koniec roku najwyższe ceny występowały na targowiskach w woj. lubuskim,
warmińsko-mazurskim i zachodnio pomorskim. W grudniu trzeba było zapłacić za tonę ziarna
odpowiednio 1000 zł oraz po 900 zł. Natomiast najtańsze ziarno w grudniu można było kupić
na targowiskach w woj. świętokrzyskim i lubelskim, gdzie za tonę ziarna należało zapłacić
odpowiednio 730 zł/t oraz 790 zł/t. Były to stawki o 30-40 złotych wyższe niż w analogicznym
okresie zeszłego rok.
Wykres 1. Ceny pszenicy w zakładach tłuszczowych w 2011 r. w zł/t.
1 150
1 100
1 050
Pszenica
1 000
950
900
850
800
03
-0
7
17 sty
cz
-2
ni
1
a
st
yc
01
zn
-0
4 ia
14 l ute
go
-1
8
l
u
01
-0 teg
o
4
14 ma
rc
-1
a
8
28 ma
rc
-3
a
11 1 m
-1
ar
5
ca
25 kwi
e
-2
tn
9
kw i a
ie
9- tni a
13
23 maj
a
-2
06
7
-1
m
0
a
20 cze j a
-2
rw
4
cz ca
4- erw
10
ca
.
18 07.
2
-2
4. 011
07
.2
101
07
1
.
15 08.
20
-2
1.
11
29 08.
20
-0
11
4.
12 09.
20
-1
11
8.
26 09.
2
-0
2. 011
1
0
08
-1 .20
11
4.
24 10.
2
-2
8. 011
07 10.
2
-1
1. 011
11
.2
01
1
750
Źródło:minrol.gov.pl
Jęczmień
Ceny jęczmienia w 2011 r. nie miały wyraźnego trendu. Początek roku był okresem silnych
wzrostów notowań, w trakcie których średnia cena wzrosła z 750 zł/t do 931 zł/t. Po okresie
dynamicznych wzrostów cen, przyszedł czas na stabilizacje trwającą, aż do połowy wakacji. W tym
okresie średnia cena kształtowała się w przedziale 921–969 złotych za tonę. Natomiast rozpiętość
cen między poszczególnymi województwami była dość spora. Najdroższe ziarno znajdowało się
w południowych województwach: małopolskim, podkarpackim i śląskim tam stawki przekraczały
1000 zł/t. Natomiast najtaniej jęczmień było można dostać za 880 zł/t w woj. kujawsko-pomorskim.
Okres żniw przyniósł mocny spadek cen. W trakcie miesiąca stawki spadły o 130 zł/t. i na początku
września za tonę ziarna średnio trzeba było zapłacić 796 zł/t. Od tego
momentu nastąpiła
stabilizacja cen na targowiskach i aż do końca roku średnia cena wahała się w przedziale
776-804 zł/t. W raz ze spadkiem cen zmniejszyła się ich rozpiętość między poszczególnymi
województwami. Najdroższe ziarno występowało na Mazowszu i Podlasiu,
gdzie ceny
kształtowały się w okolicy 860 zł/t. W tym samym czasie w woj. świętokrzyskim ziarno
na targowiskach było oferowana za 700 zł/t.
Wykres 2. Ceny jęczmienia na targowiskach w 2011 r. w zł/t.
1 000
950
900
850
800
750
Jęczmień
700
650
zn
ia
07 lute
-1
go
1
m
28
ar
-3
ca
1
18
m
ar
-2
c
2
kw a
ie
9 - tn i
a
30 13
m
-0
aj
3
a
2 0 cze
-2
rw
4
c
c
11
ze a
-1
r
7 . wc
a
07
1.2
07
0
.0 1 1
22
8
- 2 .2 0
8.
1
12 0 8 1
- 1 .2 0
8.
1
0 3 09. 1
2
-0
7. 0 11
24 1 0
- 2 -2 0
8.
1
14 1 0. 1
2
-1
8. 01 1
05 1 1
- 0 .2 0
9.
1
12 1
.2
01
1
14
-1
8
yc
st
8
-2
24
03
-0
7
st
yc
zn
ia
600
Źródło:minrol.gov.pl
Żyto
Na rynku żyta, podobnie jak jęczmienia ceny na początku roku znalazły się w dynamicznym
trendzie wzrostowym. W trakcie pierwszych trzech miesięcy średnie krajowe ceny wzrosły
o 176 zł/t. Wraz z dynamicznym wzrostem cen, zwiększała się rozpiętość cen między
poszczególnymi województwami. Najtańsze ziarno było można dostać w woj lubuskim, w którym
za tonę należało zapłacić 550 zł. Natomiast w woj. lubelskim, świętokrzyskim oraz małopolskim,
stawki sięgały 800, 850 i 960 zł za tonę ziarna. W kolejnych miesiącach w woj. małopolskim
w niektórych poszczególnych tygodniach stawki sięgały 1100 zł/t. Po wzrostach w I kwartale
można było zaobserwować względną stabilizacje cen, która trwała do połowy wakacji. Okres żniw
oraz II półrocze nie przyniosły tak mocnych zmian tak jak w przypadku pszenicy czy jęczmienia.
Stawki za ziarno zmalały jedynie o 50 zł/t.
Pod koniec roku najtańsze ziarno było można było dostać w woj. świętokrzyskim za około
600 zł/t (czyli podobnie jak na początku roku). Najwyższe ceny podobnie jak na początku roku
odnotowano w Małopolsce. Na koniec grudnia ziarno było dostępne w cenie 900 zł/t co stanowiło
wzrost o 175 zł w porównaniu z początkiem roku.
Wykres 3. Ceny żyta na targowiskach w 2011 r. w zł/t.
900
850
Żyto
800
Cena
750
700
650
600
550
zn
ia
07 lut
eg
-1
o
1
28 ma
rc
-3
18 1 m a
-2
ar
2
c
kw a
ie
tn
9ia
30 1 3
m
-0
aj
3
a
c
20
ze
-2
rw
4
c
c
ze a
11
rw
-1
c
7.
07 a
10 7 .2 0
11
.
22 08
.
2
-2
8. 0 11
12 0 8
.2
-1
01
8.
1
03 0 9
.2
-0
01
7.
1
01 10
-2
-0
01
4
1
2 1 .1 1
.2
-2
01
5.
1
12 1 1
.2
-1
01
6.
1
12
.2
01
1
8
-1
yc
14
st
8
-2
24
03
-0
7
st
yc
zn
ia
500
Okres
Źródło:minrol.gov.pl
Kukurydza
Sytuacja na rynku kukurydzy w I półroczu przebiegała w liniowym trendzie wzrostowym.
W ciągu sześciu miesięcy stawki wzrosły z 945 zł/t do 1095 zł/t. Wzrosty te nie były systematyczne
i przeplatały się ze spadkami notowań w poszczególnych tygodniach. Sytuacja zaczęła
się stabilizować wraz ze zbliżaniem się nowych zbiorów. Początek wakacji zahamował wzrost cen.
Jednak nadal w poszczególnych tygodniach było widać silne wahania notowań. Okres wakacyjny
zakończył się stawkami na poziomie 1069 zł/t. Najwyższe stawki w tym okresie występowały
w woj. lubelskim, gdzie tona ziarna kosztowała 1300 zł/t , natomiast na drugim krańcu Polski
w woj. wielkopolskim za tonę ziarna wystarczało zapłacić 825 zł/t. Jesienne zbiory przyniosły
gwałtowny spadek cen w ciągu kilku tygodni średnie krajowe stawki obniżyły się o 180 zł/t.
Na koniec roku obserwowaliśmy ponowny wzrost notowań, w wyniku którego średnie krajowe
ceny wzrosły do 925 zł/t. W grudniu najwyższe stawki występowały w woj. łódzkim, gdzie trzeba
było zapłacić 1000 zł/t (o 120 zł więcej niż na początku roku) oraz w woj. lubuskim 1200 zł/t
(o 100 zł więcej niż na początku roku), jednak w przypadku ziemi lubuskiej kukurydza była
w ofercie jedynie w 2 ostatnich tygodniach grudnia. W tym samym okresie w Wielkopolsce
i na Lubelszczyźnie cena tona ziarna ustabilizowała się na poziomie 800 zł.
Wykres 4. Ceny kukurydzy na targowiskach w 2011 r. w zł/t.
1 150
1 100
kukurydza
Cena
1 050
1 000
950
900
850
800
11
.20
.12
11
-23
19 12.20
.
11
-09
05 11.20
.
11
-25
21 11.20
.
1
-11
01
07 10.2
.
11
-28
24 10.20
.
11
-14
08 10.20
.
11
-02
26 09.20
.
11
-18
12 09.20
.
11
-04
29 08.20
.
-21
11
15 8.20
7.0
11
1-0 07.20
.
1
-24
18 7.201
ca
0.0
4-1 c zerw
ca
-24
20 czerw
-10
06 maj a
-27
23 aj a
ia
3m
n
9-1 kwi et
a
-29
tni
25 k wi e
a
-15
11 marc
a
-31
28 marc
a
-18
14 marc
o
-04
01 l uteg
o
-18
14 l uteg
ni a
-04
01 stycz
ni a
-21
17 stycz
-07
03
Okres
Źródło:minrol.gov.pl
Rynek rzepaku
Sytuacja na rynku rzepaku w 2011 roku kształtowała się w trendzie wzrostowym.
Ceny, które na początku roku ukształtowały się w okolicy 1500 – 1600 zł/t już w lutym gwałtownie
wzrosły o 250 zł/t. Po gwałtownym wzroście cen nastąpił równie szybki ich spadek w ciągu
3 tygodni cena obniżyła się do 1520 zł/t. II kwartał przebiegał już w wyraźnym trendzie
wzrostowym jednak nadal były obserwowane duże wahania cen. Sytuacja ustabilizowała
się dopiero w okresie żniw. Na początku lipca za tonę ziarna zakłady tłuszczowe płaciły 1758 zł/t,
a kolejne tygodnie przynosiły systematyczne wzrosty notowań. Początek jesieni przyniósł
stabilizację cen. W IV kwartale średnia krajowa cena wyniosła 1950 zł/t, a rozpiętość cen w tym
okresie nie przekraczała 1,5% z wyjątkiem przedostatniego tygodnia października, w którym cena
wyniosła 2014 zł/t.
W okresie 2010-2011 widoczny był wyraźny trend wzrostowy na rynku rzepaku, który
ustabilizował się w IV kwartale 2011 roku. W najbliższym czasie, można spodziewać
się że notowania ustabilizują się na poziomie 1900-2000 zł/t, z możliwym ich lekkim spadkiem
w marcu.
Wykres 5. Ceny netto ziarna rzepaku w zakładach tłuszczowych w 2011 r. w (zł/t.)
2200
2000
Cena
1800
1600
1400
1200
lis
24 top
l i s ad
to a
p
8 ad
gr a
22 udn
gr i a
ud
ni
a
10
601
20 -2
st 011
yc
z
3 ni a
lu
17 tego
lu
te
3 go
m
17 arc
m a
31 arc
m a
14 ar
kw ca
28 i et
kw ni a
ie
tn
12 i a
m
26 aj a
m
9
cz aj
24 erw a
cz ca
er
w
ca
7
lip
21 ca
4 l i pc
si
a
18 erp
n
si i a
er
pn
ia
1000
Ok re s
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych minrol.gov.pl
Giełdy Towarowe
Ceny rzepaku na warszawskiej giełdzie towarowej utrzymywały się na wyższym poziomie
niż w zakładach tłuszczowych. Początek roku przyniósł krótkotrwały wzrost notowań sięgający
2300zł/t. Jednak od początku lutego na rynek zawitały spadki cen, które trwały, aż do żniw, kiedy
to rzepak na giełdzie był wyceniany na 1900 zł/t. jednak nie najlepsze zbiory zahamowały dalszy
spadek cen. Po lekkich wzrostach w drugiej połowie wakacji, jesień przyniosła stabilizacje
cen na poziomie lekko przekraczającym 2000 zł/t.
Śruta i makuch rzepakowy
Ceny makuch rzepakowych na początek i na koniec roku znajdowały się na podobnym
poziomie (794 zł/t w styczniu 818 zł/t w grudniu), jednak nie odzwierciedla to sytuacji na rynku.
W trakcie roku na rynku występowały spore wahania cen. W pierwszych dwóch kwartałach
dominował wzrost ceny, które kształtowały się na poziomie 900 zł/t. III kwartał będący początkiem
żniw rzepakowych, przyniósł wyraźne spadek cen, w sierpniu za makuch rzepakowy żądano
760 zł/t. Jesień natomiast przyniosła w pierwszym swoim okresie wzrost cen makuchu natomiast,
jego druga połowa spadek do poziomu z początku roku.
Śruta rzepakowa w 2011 roku odnotowała spadek wartości w ciągu 12 miesięcy z 730 zł/t
do 650 zł/t. O ile I półrocze ceny mimo wahań utrzymywał się na poziomie około 730 zł/t.
Wraz z rozpoczęciem II półrocza ceny zaczęły spadać osiągając na koniec grudnia poziom 650 zł/t.
Wykres 6. Ceny śruty i makuchu rzepakowego w 2011r. w zł/t.
950
900
850
800
cena
750
700
650
600
550
okres
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych minrol.gov.pl
Uwaga:
Podane ceny nie obejmują podatku VAT (ceny netto.)
Łukasz Laskowski
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie
Zespół Systemów Produkcji Rolnej
22-729-66-34 wew. 122
a
gr da
29 u dn
gr ia
ud
ni
a
op
8
lis
t
17
6-
01
2 7 - 20
st 11
yc
17 zni
lu a
1 0 te g
m o
3 1 a rc
a
21 mar
kw ca
ie
t
12 nia
2 ma
cz ja
24 e rw
cz ca
er
w
1 4 ca
4 lipc
si
a
25 e rp
si nia
er
pn
ia
500
Śruta rzepakowa
Makuch rzepakowy