Rynek zbóż i rzepaku

Wstęp
Zakończony sezon zbożowy 2010/2011 był bardzo burzliwy. Słabe zbiory zbóż oraz rzepaku
spowodowały silny wzrost cen. Z jednej strony był to powód do zadowolenia dla producentów,
którzy mogli odrobić część strat wynikających ze słabych zbiorów z drugiej, zaś strony sytuacja ta
spędzała sen z powiek konsumentów, którzy z miesiąca na miesiąc płacili coraz więcej za produkty
zbożowe.
Wysokie ceny zbóż na krajowych giełdach towarowych obowiązywały praktycznie przez
cały sezon, jedynie w lutym oraz w czerwcu zanotowano spadki w cen. Podobnie kształtowała się
sytuacja w świecie.
Sytuacja na targowiskach w całym sezonie przebiegała w trendzie wzrostowym i nawet
koniec sezonu nie przyniósł spadku cen zbóż, a nawet był zauważalny ich dalszy wzrost. Spadek
cen na targowiskach powinien pojawić się na przełomie lipca i sierpnia, kiedy to na rynku pojawi
się ziarno z tegorocznych zbiorów.
Do zmiany notowań w najbliższym tygodniach na giełdach towarowych powinny
przyczynić się prognozy światowych produkcji zbóż, które zapowiadają się w tym roku
na stosunkowo dobrym poziomie. Zbiory zbóż prognozowane są na 1808 mln ton, co stanowi
wzrost o 71 mln ton. Najważniejsze są prognozy wzrostu zbiorów pszenicy o 16 mln ton oraz
kukurydzyo 63 mln ton.
Gorzej prezentuje się sytuacja na rynku rzepaku, prognozuje się spadek produkcji do 64,43
mln ton (- 3,2%), w tym spadek produkcji w Unii Europejskiej do 18,86 mln (-8,3%), co przy i tak
trudnej sytuacji na rynku roślin oleistych możesz przyczynić się do dalszego wzrostu cen.
Notowania targowiskowe
Kończący się sezon zbożowy a zarazem kończące się zapasy w magazynach rolników powodowały
w II kwartale wzrost cen na targowiskach. Najwyższe notowania na początku II kwartału
występowały na Dolnym Śląsku, Podkarpaciu i Ziemi Lubuskiej, gdzie tona ziarna kosztowała
średnio 1212 zł (+30%), 1112 zł (+1%) oraz 1100 zł (+12%). Jednocześnie na targowiskach woj.
lubuskiego zanotowano najwyższe stawki za pszenicę, które w ostatnim tygodniu kwietnia
wyniosły 1400 zł. W tym samym okresie najtańsza pszenica była oferowana na Warmii i Mazurach
oraz rejonie świętokrzyskim, tona ziarna kosztowała tam odpowiednio 925 zł/t i 942 zł/t.
Kolejny miesiąc przyniósł podwyżki we wszystkich województwach z czego najwyższe
odnotowano w woj lubuskim. W wyniku majowych wzrostów notowań najwyższe ceny pszenicy
występowały w woj dolnośląskie i lubuskim gdzie kosztował ona odpowiednio 1250 i 1300 zł/t.
Podobnie jak miesiąc wcześniej maksymalne stawki wyniosły 1400 zł/t w woj. lubuskim.
Najniższe stawki nadal występowały na Warmii i Mazurach, gdzie tona ziarna średnio kosztowała
935 zł (+10 zł). Stawki o 11 zł wyższe występowały w woj kujawsko-pomorskim i podobnie jak na
Mazurach w porównaniu z poprzednim miesiącem, wzrosły o 10 zł/t do 946 zł/t.
Czerwiec mimo i tak już wysokich cen, przyniósł w większości województw kontynuację
wzrostów notowań. W województwach, w których do tej pory występowały najwyższe stawki nie
zaszły większe zmiany. W woj dolnośląskim stawki pozostały na niezmienionym poziomie
i wynosiły 1250 zł/y natomiast w woj lubuskim za ziarno płacono przez cały miesiąc 1200 zł/t,
co stanowiło spadek o 100 zł w porównaniu z majem.
Pszenica podrożała natomiast w województwach, w których do tej pory była najtańsza.
W woj warmińsko-mazurskim i kujawsko-pomorskim stawki wzrosły o 55 zł/t i 16 zł/t do 990 zł
oraz 963 zł/t. Nieznaczny spadek cen nastąpił w woj łódzkim, gdzie pszenica kosztowała 977 zł/t.
Wykres 1. Ceny netto pszenicy kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
973
1 000 971
962
993
1 115 1 011 --
11-15 kwietnia
1 200
933
976
1 000 936
957
991
1 115 979
18-22 kwietnia
1 200
925
976
1 000 943
988
991
1 094 1 018 1 000 1 015 955
25-29 kwietnia
1 250
950
960
1 400 1 000 1 010 1 026 1 125 963
2-6 maja
1 250
928
962
1 300 950
9-13 maja
1 250
938
980
16-20 maja
1 250
957
987
23-27 maja
1 250
950
30-03 czerwca
1 250
06-10 czerwca
1 250
13-17 czerwca
Zachodniopomorskie
933
Wielkopolskie
1 200
Warmińsko-mazurskie
Świętokrzyskie
Śląskie
Pomorskie
Podlaskie
Podkarpackie
Mazowieckie
Małopolskie
Łódzkie
Lubuskie
Lubelskie
Kujawsko-pomorskie
Dolnośląskie
4-08 kwietnia
1 047 909
900
969
--
1 000 1 019 947
800
950
-1 000
1 029 957
1 000 1 007 900
1 025 1 028 1 113 1 035 --
1 010 990
1 000 1 012 --
1 300 964
1 017 1 003 1 105 959
1 013 1 001 825
1 300 986
1 013 1 036 1 115 1 029 --
1 061 992
1 000 1 079 --
987
1 400 993
1 070 1 056 1 115 985
--
1 079 989
1 000 1 090 --
961
984
1 200 1 004 1 038 1 056 1 125 1 025 --
1 086 962
850
962
986
1 200 997
1 047 1 040 1 119 985
1 084 990
1 100 1 080 --
1 250
983
997
1 200 976
1 050 1 043 1 150 1 008 1 000 1 088 1 048 900
20-24 czerwca
1 250
950
988
--
1 098 1 046 1 144 1 043 --
1 074 1 019 1 100 1 080 --
27-30 czerwca
1 250
960
1 017 1 800 970
1 030 1 057 1 156 993
1 110 987
938
900
1 000 979
--
--
--
1 024 --
1 087 -1 090 --
1 000 1 063 --
Źródło MinRol
Jęczmień
W II kwartale obrót jęczmieniem odbywał się w większość województw, a jego ceny
podobnie jak pszenicy były mocno zróżnicowane. Średnie kwietniowe stawki na targowiskach
rozpoczynały się od 775 zł/t w woj warmińsko-mazurskim. Jednak obrót ziarnem odbywał się tam
sporadycznie. Ceny w większości województw kształtowały się wokół średniej krajowej
wynoszącej 927 zł/t. Jedynie w dwóch południowych województwach, za jęczmień należało
zapłacić powyżej 1000 zł/t. Na Podkarpaciu średnia cena w kwietniu wyniosła 1056 zł/t,
a na Śląsku 1004 zł/t.
Maj przyniósł jeszcze większe zróżnicowanie cen. Na Warmii i Mazurach jęczmień można
było kupić o 70 zł taniej niż w kwietniu jednak był on w ofercie jedynie w drugiej połowie
miesiąca. W woj kujawsko-pomorskim jęczmień był wystawiany po 862 zł/t była to stawka o 72 zł
niższa od średniej krajowej jednak znacznie wyższa niż na Mazurach.
Podobnie jak miesiąc wcześniej najdrożej ziarno wyceniali rolnicy z Podkarpacia i Śląska. Tona
jęczmienia kosztowała odpowiednio 1087 zł(-31 zł) i 1022 zł (+18 zł). W pozostałych
województwach ceny kształtowały się wokół średniej krajowej i wynoszącej 934 zł/t.
Koniec kwartału przyniósł dalszy wzrost średnich cen. Jednak rozpiętość miedzy
najniższymi i najwyższymi cenami w kraju była niższa niż w miesiącach wcześniejszych.
W czerwcu najniższe stawki zanotowano w woj łódzkimi i kujawsko-pomorskim, za tonę ziarna
rolnicy żądali 870 zł (-47 zł) i 882 zł (+20 zł), natomiast na terenie Mazur, gdzie do tej pory
jęczmień był najtańszy, nie odnotowano obrotu tym ziarnem na targowiskach. W czerwcu nastąpił
spadek maksymalnych stawek. Na Śląsku i w Małopolsce za ziarno trzeba była zapłacić 1038 zł
(+16 zł) i 1002 zł (+16 zł).
Wykres 2. Ceny netto jęczmienia kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
840
877
891
937
931
944
973
965
932
951
948
958
923
750
-800
---700
-------
Wielkopolskie
1 023
993
985
1 018
963
988
1 012
1 041
1 049
1 038
1 043
1 010
1 051
Warmińsko-mazurskie
900
880
1 000
900
-----900
900
900
900
Świętokrzyskie
Śląskie
957
971
975
938
965
930
944
908
929
917
897
925
938
Pomorskie
1 150
1 081
975
1 019
1 092
1 094
1 081
1 081
1 094
938
950
1 038
938
Podlaskie
908
921
933
938
935
928
951
973
989
954
973
961
952
Podkarpackie
968
978
988
1 002
1 000
980
968
1 005
993
993
1 004
1 037
983
Mazowieckie
964
934
950
963
950
920
925
908
917
883
863
842
850
Małopolskie
900
900
900
800
900
900
900
900
1 000
1 000
1 000
-1 000
Łódzkie
946
955
938
943
938
944
952
938
938
937
971
963
948
Lubuskie
Źródło MinRol
904
867
850
900
850
850
867
867
867
892
900
875
880
Lubelskie
Kujawsko-pomorskie
4-08 kwietnia
11-15 kwietnia
18-22 kwietnia
25-29 kwietnia
2-6 maja
9-13 maja
16-20 maja
23-27 maja
30-03 czerwca
06-10 czerwca
13-17 czerwca
20-24 czerwca
27-30 czerwca
883
860
903
906
894
910
920
925
950
950
963
972
943
Żyto
W II kwartale ceny żyta podobnie jak innych zbóż kontynuowały wzrosty. Najdroższe żyto
w kwietniu było oferowane w południowej Polsce oraz woj. świętokrzyskim. Średnie stawki w
kwietniu w woj. małopolskim wyniosły 891 zł/t, jednak kwota ta nie odzwierciedla tego co się
działo na targowiskach, gdyż ceny w poszczególnych tygodniach ulegały silnym wahaniom od 750
zł/t po 1100 zł/t na koniec miesiąca. W woj świętokrzyski i śląskim stawki były o wiele bardziej
stabilne i wynosiły najwyżej tylko kilka złotych. Średnio za tonę ziarna w kwietniu należało
zapłacić 859 zł i 825 zł. W tym samym okresie najniższe stawki obowiązywały w woj lubuskim i
łódzkim, w których za tonę ziarna należało zapłacić średnio 600 zł (+50 zł) oraz 680 zł co stanowiło
spadek o 36 zł w porównaniu z miesiącem wcześniejszym.
W maju podobnie jak w kwietniu najdrożej żyto wyceniali rolnicy z woj małopolskiego
i świętokrzyskiego, gdzie za ziarno należało zapłaci 1100 zł/t i 870 zł/t. Wysokie stawki
w Małopolsce były wynikiem braków tego ziarna w obrocie, zanotowana kwota wystąpiła
w ostatnim tygodniu maja . Najniższe ceny nadal występowały w województwie łódzkim
i lubuskim choć i tu dostępność ziarna była niewielka. Średnie majowe notowania w tych
województwach wyniosły odpowiednio 697 zł/t i 700 zł/t.
Czerwcu przyniósł już stabilizację cen maksymalnych najwyższe ceny występowały nadal
na targowiskach w na południu Polski, na Podkarpaciu i Śląsku, gdzie średnie ceny w czerwcu
wyniosły 912 zł/t i 860 zł/t. W tym samym okresie w woj podlaskim, mazowieckim i łódzkim
rolnicy wyceniali ziarno na 726-737 zł/t, a w woj łódzkim na 651 zł/t.
Wykres 3. Ceny netto żyta kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
-800
750
700
-700
700
-820
----
850
867
850
871
925
900
800
856
800
783
792
800
Wielkopolskie
744
749
740
745
763
765
770
737
738
705
713
765
Świętokrzyskie
825
825
825
825
850
825
825
850
900
900
900
--
Śląskie
702
691
683
738
728
720
722
752
738
730
748
737
Podlaskie
810
905
750
1 100
---1 100
-1 100
-1 100
Podkarpackie
700
684
673
665
700
713
677
698
663
625
650
683
Mazowieckie
600
600
600
---700
------
Małopolskie
800
713
750
-750
--850
775
733
-800
Łódzkie
Lubelskie
700
700
700
700
750
800
750
750
750
750
---
Lubuskie
Kujawsko-pomorskie
4-08 kwietnia
11-15 kwietnia
18-22 kwietnia
25-29 kwietnia
2-6 maja
9-13 maja
16-20 maja
23-27 maja
30-03 czerwca
06-10 czerwca
13-17 czerwca
20-24 czerwca
780
786
788
802
812
806
846
846
848
842
844
840
27-30 czerwca
742
1 000 --
633
--
733
950
710
900
825
832
Źródło MinRol
Kukurydza
Kukurydza zwyczajem miesięcy wcześniejszych była w obrocie w 8 województwach. W II
kwartale ceny kształtowały się bardzo stabilnie i tylko w województwie podkarpackim były
zauważalne większe ruchy cenowe. Na Podkarpaciu pierwsza część kwartału przebiegała spokojnie,
stawki kształtowały się na poziomie marcowym i za tonę ziarna należało średnio zapłacić 1100 zł
netto. Wzrosty notowań rozpoczęły się w połowie maja, średnie ceny wyniosły 1225 zł/t.
Po krótkiej stabilizacji w kolejnych tygodniach, pod koniec kwartału ziarno było wyceniane
odpowiednio na 1300 zł i 1250 zł za tonę. Stawki te jednocześnie wyznaczały maksimum
jakie musieli zapłacić nabywcy w II kwartale. Najniższe i najbardziej stabilne ceny występowały
w woj. wielkopolskim i łódzkim, w których przez cały II kwartał wahania nie przekraczały 25 zł/t.
W woj. łódzkim kwartał rozpoczął się notowaniami na poziomie 1080 zł, która utrzymały
się do końca kwietnia. W kolejnych tygodniach za kukurydzę należało średnio zapłacić 1060 zł/t,
cena ta utrzymała się do końca kwartału. Natomiast w Wielkopolsce kukurydza na początek
i na koniec kwartału była wyceniana na 900 zł/t, jedynie w połowie kwartał nastąpił chwilowy
wzrost notowań do 925 zł/t.
Wykres 4. Ceny netto kukurydzy kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
Małopolskie
Mazowieckie
Podkarpackie
Śląskie
Świętokrzyskie
1 100
1 100
1 100
1 100
1 100
-----1 200
---
1 080
1 080
1 080
-1 080
1 060
1 060
1 060
1 060
1 060
1 060
1 060
1 060
700
1 050
1 050
1 000
1 000
1 150
1 150
1 100
1 050
1 100
1 067
1 150
1 100
1 020
1 010
1 020
1 033
1 150
1 044
1 044
1 044
1 064
1 090
1 090
1 090
1 090
1 100
1 100
1 100
1 100
1 100
1 100
1 083
1 225
1 225
1 225
1 225
1 300
1 250
1 077
1 083
1 077
1 096
1 011
1 046
1 130
1 144
1 147
1 140
1 133
1 135
1 121
998
1 005
1 008
961
990
1 020
1 085
1 053
1 036
1 074
1 086
1 100
1 042
Wielkopolskie
Łódzkie
Źródło MinRol
Lubelskie
4-08 kwietnia
11-15 kwietnia
18-22 kwietnia
25-29 kwietnia
2-6 maja
9-13 maja
16-20 maja
23-27 maja
30-03 czerwca
06-10 czerwca
13-17 czerwca
20-24 czerwca
27-30 czerwca
900
900
900
900
900
900
925
925
925
925
900
900
900
Rzepak
Ceny skupu rzepaku w zakładach tłuszczowych zaczynały i kończyły się w II kwartale
w okolicach 1680 zł netto za tonę ziarna. Jednak stawka ta nie odzwierciedla tego, co działo się na
rynku w trakcie tych 3 miesięcy. Kwiecie rozpoczął i zakończył się stawkami poniżej 1700 zł/t,
jednak w poszczególnych tygodniach za rzepak płacono powyżej tej kwoty. W drugim tygodniu
kwietnia stawka wzrosła do 1769 zł netto/t, co było maksymalną kwota w tym miesiącu. Od tego
momentu rozpoczął się powolny spadek notowań, które w następnych 2 tygodniach wyniosły
odpowiednio 1756 zł i 1722 zł. Głębsze przeceny przyniósł przełom kwietnia i maja, którego
efektem był spadek notowań ziarna rzepaku w pierwszym tygodniu maja do 1602 zł/t. Od tego
momentu można było obserwować wzrost notowań do maksymalnych stawek w tym sezonie.
W przedostatnim tygodniu tygodniu maja za rzepak płacono 1871 zł/t, natomiast w połowie
czerwca stawki osiągnęły 1879 zł/t co było maksymalną stawka w tym roku. Druga połowa czerwca
i początek lipca przyniósł już spadki notowań i na koniec kwartału rzepak w zakładach
tłuszczowych kosztował 1666 zł netto za tonę.
Cena
Wykres 1.Ceny netto rzepaku kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
2000
1900
1800
1700
1600
1500
1400
Rzepak
27-30.06.2011
20-26.06.2011
13-19.06.2011
06-12.06.2011
30-05.06.2011
23-29.05.2011
16-22.05-2011
09-15.05.2011
01-08.05.2011
25-30.04.2011
18-24.04.2011
11-17.04.2011
04-10.04.2011
28-03.04.2011
Okres
Źródło MinRol
Śruta i makuch rzepakowy
Ceny śruty i makuch rzepakowego w II kwartale były stosunkowo stabilne i kształtowały się
na tym samym poziomie co w I kwartale. Rozpiętość miedzy minimalną, a maksymalna ceną
wyniosła w przypadku śruty 14% a makuchu 7%, w praktyce jednak wahania cen w
poszczególnych miesiącach były niewielkie.
Średnie kwietniowe notowania śruty rzepakowej wyniosły 738 zł netto za tonę
i w porównaniu z marcem wzrosły o 10 zł/t. Maksymalna stawka za śrutę rzepakową wyniosła 778
zł/t w pierwszym tygodniu kwietnia, kolejny tydzień przyniósł wyraźny spadek i śruta była
wyceniana na 721 zł/t, co stanowiło minimalną kwotę w tym okresie. W maju średnia cena śruty nie
zmieniły się i wyniosły 738 zł/t, także minimalna i maksymalna stawka była podobna jak miesiąc
wcześniej i wyniosła odpowiednio 706 zł/t i 767 zł/t. Lekki spadek cen nastąpił dopiero w czerwcu,
w którym średnia cena ukształtowała się na poziomie 724 zł/t (-14 zł/t). Tym samym średnie ceny
śruty rzepakowej w II kwartale były o 46% wyższe niż rok wcześniej.
Ceny makuchu rzepakowego tradycyjnie utrzymywał się na wyższym poziomie niż śruta.
W kwietniu średnia stawka za makuchy wyniosła 878 zł/t i była o 29 zł/t niższa niż w marcu.
Najwyższe jak i najniższe stawki za makuch obowiązywały pod koniec miesiąca kiedy to trzeba
była za niego zapłacić 901 zł/t w przedostatnim tygodniu miesiąca i 851 zł/t w ostatnim.
Maj przyniósł wzrost średniej cen do 895 zł/t, jednocześnie zmienność notowań w maju była
niewielka i wyniosła zaledwie 2%. Czerwiec mimo spadu notowań przyniósł jeszcze większą
stabilizację w trakcie miesiąca wahania wyniosły zaledwie 0,7%, a średnia cena ukształtowała się
na poziomie 855 zł/t (-40 zł/t). Natomiast w porównaniu z ubiegłym rokiem stawki II kwartale były
wyższe o 54%.
Wykres 2. Ceny netto makuchu i śruty rzepakowej kwiecień-czerwiec 2011 r. w zł/t
950
900
850
800
750
700
650
Śruta rzepakow a
600
Makuch rzepakow y
550
500
27-30.06.2011
20-26.06.2011
13-19.06.2011
06-12.06.2011
30-05.06.2011
23-29.05.2011
16-22.05-2011
09-15.05.2011
01-08.05.2011
25-30.04.2011
18-24.04.2011
11-17.04.2011
04-10.04.2011
28-03.04.2011