biuletyn informacyjny wphi ankara 4/2010

BIULETYN INFORMACYJNY WPHI
ANKARA 4/2010
2010-04-12 08:19:02
2
Biuletyn Informacyjny WPHI w Ankarze Nr 4/2010 zawiera informacje sygnalne z zakresu makroekonomi oraz
wydarzeń i ocen dotyczących gospodarki i rynku w Turcji, w odniesieniu do, m.in. handlu zagranicznego,
energetyki, sektora ropy i gazu, telekomunikacji, zjawisk na rynku pracy, ochrony środowiska naturalnego. W
odrębnej sekcji biuletynu przedstawiono informacje o nowych lub planowanych regulacjach prawnych w Turcji.
BIULETYN INFORMACYJNY WPHI ANKARA
4/2010
GOSPODARKA I FINANSE: Po trwających z przerwami 2 lata negocjacjach i publicznych debatach w mediach,
Turcja zdecydowała się ostatecznie zrezygnować z podpisania umowy kredytowej stand-by z IMF. Rząd i IMF
postanowiły natomiast powrócić do wymaganej od wszystkich członków IMF na podstawie Art. IV praktyki
dorocznych konsultacji (Turcja po raz ostatni odbyła je w 2007 r.), podczas których oceniane są i dyskutowane
postępy, prognozy, perspektywy i polityka gospodarcza rządu. Decyzja ta spotkała się z aprobatą dużej części
opinii publicznej uznającej, że Turcja nie potrzebuje oparcia w kredycie IMF ponieważ jej gospodarka była w
stanie samodzielnie uporać się ze skutkami kryzysu. Część komentatorów uznała tę decyzję za otwarcie nowej
ery w gospodarce tureckiej, jednak analitycy ekonomiczni dostrzegają związane z nią ryzyko utraty źródła
zewnętrznego finansowania (przynajmniej dla doraźnych potrzeb stabilizacji finansów publicznych) oraz
zapewnienia instrumentu zewnętrznej kontroli, dyscypliny finansowej i wsparcia dla reform sektora publicznego.
Rynki finansowe zareagowały spokojnie, co przejawiło się w postaci sukcesu 2 aukcji tureckich papierów
wartościowych (obligacji skarbowych), już po ogłoszeniu decyzji w tej sprawie, przy czym wydaje się, że same
negocjacje z IMF odniosły pozytywny skutek dla poprawienia ratingu Turcji w tym zakresie.
W opinii analityka Morgan Stanley (http://www.morganstanley.com) dla Turcji - Tevfika Aksoy, do czasu
wprowadzenia funkcjonowania formalnej reguły fiskalnej (fiscal rule), rząd skupi się na dalszej poprawie
efektywności systemu podatkowego i zarządzania finansami publicznymi, przy czym już w ub.r. osiągnięto na
tym polu nadspodziewanie dobre wyniki. Wzrost pochodzących z podatków wpływów do budżetu w końcówce
2009 r. zapewnił dobry start w br. Rządowa korekta prognozy deficytu budżetowego wynosząca 6,6% PKB w
ocenie analityków jest zawyżona - prognozują oni raczej deficyt na poziomie 5,5% PKB, co zbiega się z
oczekiwaniami tureckiego Skarbu Państwa. Chociaż deficyt jest większy niż w ub.r., jest on jednym z najniższych
w krajach obszaru CEEMEA oraz wypada wyraźnie korzystniej w porównaniu zapowiadanych przez najbardziej
rozwinięte gospodarki świata.
Od początku 2010 r., zwiększenie wpływów podatkowych (nominalnie 21%, realnie 10%) i umiarkowany wzrost
wydatków przyniósł w pierwszych 2 miesiącach roku generalną poprawę kondycji finansów publicznych. W
porównaniu do ub.r., pierwotna nadwyżka budżetowa wzrosła nominalnie o 61%, a realnie – o 46%, co stanowi w
dużej części odbicie wyjątkowo złej sytuacji w 2009 r., natomiast plasuje się znacznie poniżej wskaźników
osiąganych w latach 2006 – 2008. W br. wpływy z prywatyzacji i sprzedaży majątku państwowego nadal
pozostają na niskim poziomie i prawdopodobnie nie będą w stanie zrównoważyć salda finansów publicznych.
Stąd w br. prognozuje się deficyt sektora publicznego rzędu 0,3% PKB, który ma szansę zamienić sie w
nadwyżkę na poziomie 0,4% PKB w 2011 r. i 1% PKB w 2012 r. Osiągnięcie pierwotnej nadwyżki finansów
publicznych sprzyjać będzie utrzymaniu, a następnie poprawie dynamiki zadłużenia sektora publicznego.
Generalnie, analitycy finansowi prognozują konsekwentną poprawę finansów publicznych, także w porównaniu
do założeń ogłoszonego w końcówce 2009 r. rządowego Planu Średniookresowego. Przewiduje się m.in. niższą
od zakładanej realizację długu publicznego względem PKB oraz wzrost gospodarczy rzędu 4% wobec
prognozowanych przez rząd 3,5%. Zadłużenie sektora publicznego utrzymywać się będzie prawdopodbnie na
poziomie 47% PKB (zakładano początkowo 49%). Prognoza ta opiera się na założeniu utrzymania przez rząd
obranej polityki fiskalnej, dla której zagrożeniem może być możliwy na przełomie 2010/2011 wzrost wydatków
sektora publicznego.
Eksperci finansowi wiążą nadzieje z opracowywanymi przez rząd turecki szczegółowymi parametrami wdrożenia
reguły fiskalnej, które wg. oczekiwań zostanie sfinalizowane w I połowie br., a na jej założeniach ma być oparty
budżet 2011 r. Przypomina się przy tej okazji, że regułę fiskalną w różnej formie stosuje z ogólnie pozytywnym
skutkiem blisko 80 krajów. Dla prawidłowego funkcjonowania reguły fiskalnej niezbędne jest jej sprawne
3
wdrożenie oraz stworzenie odpowiedniego mechanizmu egzekucyjno-kontrolnego. (EDI Fortnightly, 31.03.2010
r.)
Wg. danych IMF za 2009 r., Turcja zmniejsza dystans w stosunku do największych gospodarek Europy i świata. W
ciągu 17 lat (od 1985 r.) PKB Turcji mierzony względem PPP wzrósł łącznie o 163,12%. W tym samym okresie,
wzrost hiszpańskiego PKB wyniósł 125,74%, dla W. Brytanii – 115,08% ; dla Francji – 89,64%; dla Rosji – 81,6%;
71,4% dla Niemiec i 66% dla Włoch. Gospodarka Turcji stanowi obecnie ogółem 4,55% całej gospodarki Europy
(3,4% w 1992 r.). Udział Turcji w gospodarce europejskiej w 2014 r. prognozuje się na poziomie 4,88%.
Największa w Europie gospodarka Niemiec 25 lat temu była 5,49 razy większa od tureckiej, obecnie przewyższa
gospodarkę Turcji o 3,23 razy. Wg. prognozy IMF, do 2014 r. gospodarka turecka będzie zaledwie 1,92 razy
mniejsza od niemieckiej. (EDI Fortnightly, 31.03.2010 r., Today`s Zaman, 30.03. 2010 r.)
Turcja podpisała z Islamskim Bankiem Rozwoju (Islamic Development Bank – IDB) memorandum/ porozumienie
wstępne dotyczące opracowania strategii partnerstwa krajów członkowskich (MCPS), na podstawie którego
Turcja otrzyma, jako pierwszy beneficjent, w ciągu najbliższych 3 lat pożyczki z IBD w wysokości 1,5 do 2 mld
USD. Środki te mają być wykorzystane na sfinansowanie projektów związanych z transportem, edukacją,
energetyką, zarządzaniem kryzysowym/zwalczaniem skutków klęsk żywiołowych oraz wsparciem sektora
prywatnego zgodnie ze strategią rozwoju kraju. MCPS ma być gotowa w czerwcu br. Jednocześnie, IBD przekaże
1 mln USD na wdrożenie opracowanego przez Turcję programu rozwoju handlu dwustronnego pomiędzy Turcją a
Syrią. (Today`s Zaman, 26.03. 2010 r.)
HANDEL ZAGRANICZNY: Wg. komunikatu Eurostat z 19 marca br., w 2009 r. Turcja utrzymała 5. pozycję wśród
najważniejszych rynków dla UE oraz 7. co do wielkości partnera Unii w wymianie handlowej. W 2009 r. import
Turcji z krajów UE spadł o 19% do poziomu 43,9 mld Euro, podczas gdy turecki eksport do tego obszaru
zmniejszył się o 22% wobec 2008 r. i wyniósł ogółem 36,1 mld Euro. Wolumen wymiany handlowej Turcja-UE,
który w 2008 r. wynosił 100 mld Euro, w ub.r. zmniejszył się do 80 mld Euro. Największym partnerem handlowym
UE jest USA (204,5 mld Euro), natomiast Turcję wyprzedza w tym względzie zajmująca 6. miejsce Japonia (55,8
mld Euro). (EDI Fortnightly 31.03.2010 r., na podstawie informacji WB z 19.03.)
EKSPORT: Wg. informacji przekazanej dziennikarzom 24.03.br. przez Ministra Handlu Zagranicznego Zafera
Caglayana, w okresie od 1 stycznia do 24 marca br. turecki eksport wzrósł o 21,4% w stosunku do tego samego
okresu ub.r. i osiągnął wartość 23,3 mld USD. Po załamaniu się tradycyjnych rynków eksportowych – USA i Rosji –
Turcja zdołała aktywnie pozyskać nowe rynki, takie jak np. Chiny, gdzie turecki eksport w styczniu br. wzrósł o
106% wobec stycznia 2009 r. Ustalony na 2010 r. cel eksportowy Turcji wynosi 115 mld USD. (Today`s Zaman
27.03. 2010 r.)
W 2009 r., spośród ogółu 48551 tureckich podmiotów zaangażowanych w eksport, firmy małe i średniej wielkości
(SME) stanowiły 98%. Gospodarka turecka nastawiona jest na eksport, stąd SME odgrywają wyjątkową rolę w jej
strukturze. SME zachęcane są przez Unię Eksporterów Tureckich (TIM) do większej aktywności i ekspansji na
nowe rynki eksportowe, w oparciu o dywersyfikację oferty produktowej i jej wzbogacenie o produkty
reprezentujące wyższą wartość dodaną. TIM apeluje o większe inwestycje i wykorzystanie przez SME efektów
programów B+R. Nowoczesne technologie postrzegane są jako element integrujący gospodarkę Turcji z rynkami
międzynarodowymi. (Today`s Zaman 13.03. 2010 r.)
POLSKIE SZANSE EKSPORTOWE: Wraz z otwarciem przez Turcję 21 grudnia 2009 r. negocjacji akcesyjnych z
UE w rozdziale dot. ochrony środowiska naturalnego (otwarty jako 12-ty z ogółu 35 rozdziałów negocjacyjnych),
tureckie Ministerstwo Środowiska i Leśnictwa szacuje, że koszt dostosowania Turcji do zgodności z unijnym
acquis w tym zakresie wyniesie łącznie 59 mld Euro, z czego 10-15 mld Euro pochodzić będzie z funduszy UE, a
pozostałą kwotę wyłoży rząd Turcji. Turcja ma ambicje osiągnięcia statusu jednego z krajów najbardziej
przyjaznych dla środowiska. Rząd planuje przeznaczyć 34 mld Euro na projekty związane z ochroną czystości
wód, 10 mld Euro na oczyszczanie ścieków, a 15 mld Euro na usuwanie/zwalczanie zanieczyszczeń
przemysłowych. W ub. kilku latach zainicjowano projekty badawcze dot. eliminacji zanieczyszczeń stałych,
oczyszczania ścieków, poprawy jakości wód i zwalczania zanieczyszczeń rzek, jezior i powietrza. W trakcie
4
kadencji obecnego rządu liczba zakładów utylizacji i usuwania zanieczyszczeń stałych wzrosła z 15 do 54.
Podjęto znaczące kroki w kierunku zapobiegania skażeniom/zanieczyszczaniu wód morskich, a w całym kraju
założono oraz ogółem 300 stacji monitoringu i pomiaru poziomu zanieczyszczeń. (Today`s Zaman 25.03. 2010 r.)
Wydaje się, że przedstawione plany stwarzają interesujące perspektywy i szanse eksportowe dla polskich firm
oferujących możliwości naukowo-badawcze oraz nowoczesne technologie eliminacji zagrożeń dla środowiska
naturalnego.
ENERGETYKA: 26.04.br. Turcja i Korea Płd. przystępują do negocjacji bilateralnej umowy o wolnym handlu. Wg.
przewidywań, sfinalizowanie rozmów i podpisanie umowy nastąpi w listopadzie br. Umowa ma doprowadzić do
zwiększenia wymiany handlowej pomiędzy oboma krajami, której wartość w ub.r. wyniosła ogółem 3,4 mld USD
(z czego turecki eksport do Korei Płd. zamknął się kwotą 234,8 mln USD). 10 marca br. Turcja i Korea Płd.
podpisały porozumienie o współpracy w zakresie energetyki atomowej, która przewiduje udzielenie przez stronę
południowo-koreańską pomocy technicznej przy budowie elektrowni atomowej w położonej w północnej części
Turcji prowincji Sinop. (Today`s Zaman 20.03. 2010 r.)
Wielobranżowy holding Alarko zapowiedział zainwestowanie w ciągu najbliższych 5 lat 2,5 – 3 mld USD w
projekty związane z produkcją energii elektrycznej. Ww. wielkość inwestycji może ulec zwiększeniu ponieważ
firma planuje także przystąpienie do przetargów na dystrybucję energii elektrycznej. Alarko prowadzi obecnie
rozmowy z potencjalnymi partnerami z USA, Europy i Dalekiego Wschodu w celu współdziałania w ramach
utworzonej spółki joint venture. Aktualny udział energetyki w obrotach Alarko kształtuje się na poziomie 12-13%,
a planowane inwestycje mają ten udział zwiększyć do 30%. Holding zainteresowany jest głównie działalnością na
polu hydroenergetyki i wykorzystania energii wód termalnych. W br. firma rozpocznie budowę hydroelektrowni
położonej w górach Toros Mountains niedaleko Adany. Wartość tej inwestycji szacuje się na 130-150 mln USD.
Oprócz energetyki, Alarko planuje intensyfikację przedsięwzięć związanych z turystyką (budowa hoteli w Płn.
Cyprze, Stambule, Ankarze i Izmirze). (Today`s Zaman 20.03. 2010 r.)
INFLACJA: Wg. raportu stambulskiego instytutu badań ekonomicznych Okan University Financial Risks
Research Center, najświeższe dane nt. inflacji w Turcji w lutym 2010 r. wywindowały Turcję na pierwszą pozycję
listy UE krajów o najwyższym wskaźniku CPI, odnotowując wzrost indeksu cen konsumenckich o 1,45% wobec
stycznia i o 10,13% rdr (2003=100). W styczniu br. CPI wzrósł o 8,19% w porównaniu do tego samego okresu
ub.r. Wzrost inflacji powyżej prognoz spowodowany został przez znaczne podwyżki cen wyrobów alkoholowych i
tytoniowych (wzrost akcyzy o ponad 21%) oraz cen żywności i wyrobów bezalkoholowych (8,61% m-d-m).
Powyższe dane pogorszyły prognozy makroekonomiczne dla Turcji, po uwzględnieniu dodatkowo niskiego
stopnia wykorzystania majątku/zdolności produkcyjnych, danych dot. handlu zagranicznego i poziomu
bezrobocia. Wg. autorów raportu, turecki Bank Centralny poczeka zapewne z podjęciem interwencji poprzez
zmiany stóp procentowych do ogłoszenia wyników II kw. br.Styczniowy wzrost tureckiego CPI o 8,19% wypada
szczególnie niekorzystnie w porównaniu do średniej dla całej UE w tym samym okresie na poziomie 1,7% (3,5%
wzrost dla W. Brytanii, 2,3% dla Grecji, 0,8% dla Niemiec). (EDI Fortnightly, 17.03., na podstawie raportu Okan z
04.03.2010 r.)
ROPA I GAZ: 4 marca br. turecki parlament ratyfikował podpisaną przze 5 krajów umowę ws. gazociągu
Nabucco. Za ratyfikacją umowy oddano 229 głosów, przeciwko głosowało 12 deputowanych. Węgry, Bułgaria i
Austria także ratyfikowały już tę umowę, przybliżając tym samym realizację przedsięwzięcia, które ma
doprowadzić do budowy jednego z głównych systemów zaopatrzenia Europy w gaz ziemny. Gazociąg o długości
3300 km i przepustowości 30 mld m3 przecinać będzie terytoria Turcji, Bułgarii, Rumunii i Węgier, z
zakończeniem w Austrii. Podwaliny prawne, jakie zostały zbudowane przez ratyfikację umowy, zostaną
niebawem uzupełnione podpisaniem przez konsorcjum Nabucco (utworzone przez kompanie gazowe krajów
tranzytowych oraz niemiecki koncern RWE) odrębnych umów o wsparciu przedsięwzięcia przez wszystkie 5
państw w nim uczestniczących.
W następnym etapie konsorcjum Nabucco musi zawrzeć prawnie wiążące umowy dostaw gazu dla gazociągu, a
5
także sfinalizować umowę tranzytową z pełniącym rolę głównego dostawcy gazu Azerbejdżanem, oraz podpisać
umowę z Turcją. Większość krajów zainteresowanych Nabucco udzieliło także swego wstępnego poparcia dla
konkurencyjnego projektu gazociągu South Stream. Podczas gdy Nabucco ma transportować gaz ze złóż regionu
M. Kaspijskiego i Bliskiego Wschodu w celu zmniejszenia uzależnienia Europy od Rosji, rosyjski gigant Gazprom
dąży do utrzymania swej dominującej pozycji na rynkach europejskich poprzez forsowanie projektu South Stream
i ominięcia Ukrainy, w związku z doświadczanymi w przeszłości z jej strony problemami w tranzycie gazu. (EDI
Fortnightly 17.03.2010, na podstawie gazety codziennej Hurriyet 05.03)
W celu zapewnienia wystarczającej ilości gazu dla zapełnienia gazociągu Nabucco, na zlecenie rządu tureckie
firmy przeprowadzają feasibility study w odniesieniu do rozważanej opcji zainwestowania przez Turcję ok. 5,5
mld USD w produkcję gazu ziemnego ze źródeł położonych w Iranie. W przypadku pozytywnego rezultatu
studium wykonalności, Turcja zamierza wykorzystywać gaz pochodzący z Iranu dla własnych potrzeb oraz dla
wzmocnienia swej pozycji jako kraju, w którym skupiają się połączenia tranzytowe gazu dostarczanego do
Europy przez dostawców z Azji Centralnej i Bliskiego Wschodu. Turcja powołuje się przy tym na interes Europy w
zmniejszeniu zależności od dostaw gazu z Rosji. (Today’s Zaman, 25.03.2010 r.)
W artykule autorstwa Energy Hedge Funds Syndicate opublikowanym na portalu Oilprice, impas pomiędzy Turcją
a Irakiem w kwestii przedłużenia umowy dot. ropociągu Kirkuk-Ceyhan skomentowano jako efekt problemów
wymagających przezwyciężenia zanim inwestycja ta spełni oczekiwania jako magistrala eksportu dla Iraku, a dla
Turcji - jako źródło przychodów z tranzytu ropy. Wg. doniesień mediów, negocjatorzy iraccy domagają się
zawarcia w nowym kontrakcie klauzuli zabezpieczającej ropę transportowaną rurociągiem przed ewentualnym
sądowym zajęciem (sekwestracją). Strona turecka stoi na stanowisku, że takie gwarancje stanowiłyby naruszenie
prawa międzynarodowego.
Ropociąg Kirkuk-Ceyhan funkcjonuje poniżej swojej projektowej przepustowości od blisko 20 lat. Pierwszy
rurociąg o długości 990 km łączący Kirkuk położony w pobliżu roponośnych pól Iraku z portem Ceyhan na
tureckim wybrzeżu Morza Śródziemnego uruchomiono w 1976 r. W 1987 r. dodano 2., równoległą nitkę, które
łącznie posiadają zdolność transportu 1,5 mln b/d (baryłek ropy naftowej dziennie). Turcja sfinansowała budowę
ok. 640 km ropociągu biegnącego przez jej terytorium licząc na dewizowe zyski z tranzytu. Na podstawie 20
letniej umowy podpisanej w 1985 r. (przedłużonej w 2005 r. na kolejne 5 lat ), Irak zgodził się na zaopatrywanie
ropociągu w min. 700 tys. baryłek ropy dziennie. Biegnący na powierzchni ropociąg ucierpiał w przeszłości
wskutek konfliktów zbrojnych w regionie, jak i sankcji ONZ nałożonych na Irak po ataku na Kuwejt. Po 2007 r.
wprowadzono dodatkowe zabezpieczenia, które zredukowały nieco liczbę uszkodzeń. Tym niemniej, w 2009 r.
ilość ropy naftowej transportowanej rurociągiem wyniosła średnio zaledwie 480 tys. b/d, znacznie poniżej
nominalnej przepustowości i zagwarantowanego Turcji minimum. W lutym br. ropociągiem Kirkuk-Ceyhan
przetransportowano średnio 455 tys. b/d, ok. 22% eksportu irackiej ropy ogółem (2,07 mln b/d). Pomimo
deklarowanej przez Irak woli zwiększenia ww. ilości ropy naftowej transportowanej rurociągiem Kirkuk-Ceyhan, w
ocenie komentatorów Irak koncentruje się bardziej na modernizacji i rozbudowie infrastruktury w rejonie Basry i
Khor al-Amaya w celu zwiększenia eksportu z pól roponośnych położonych na południu kraju.
Strona turecka zamierza poruszyć podczas negocjacji kwestię planów rządu irackiego w odniesieniu do
zwiększenia przepustowości i ilości ropy transportowanej ropociągiem Kirkuk-Ceyhan. Turcja była zaskoczona
irackim żądaniem włączenia do nowej umowy gwarancji ochrony przed sekwestrem sądowym, chociaż
komentatorzy przypominają, że w lipcu 2007 r. wstrzymano tranzyt ropy irackiej gdy turecki sąd nakazał jej
wykorzystanie do spłaty 50 mln USD z kwoty 100 mln USD długu zaciągniętego przez Irak za czasów
prezydentury Saddama Husseina. Turecki sąd stanął na stanowisku, że ponieważ ropa stanowiła element
aktywów państwa irackiego, jej tranzyt przez terytorium tureckie uzasadniał wniosek tureckich wierzycieli o
zajęcie ich na poczet spłaty zadłużenia. Mimo iż kwestię tą następnie rozstrzygnięto polubownie, stworzyła ona
prawny precedens, który leży u podstaw obaw Iraku co do podobnych zagrożeń w przyszłości (pozwy o zwrot
długu i/lub odszkodowania). (EDI FORTNIGHTLY, 31.03.2010 r., na podstawie artykułu na portalu Oilprice
(http://www.oilprice.com ), 26.03.2010 r.)
W komunikacie wydanym za pośrednictwem Platformy Informacji Publicznej (KAP), największa turecka rafineria
6
ropy naftowej Turkish Petroleum Refineries Corporation (TUPRAS) ogłosiła wyniki finansowe za 2009 r. Zysk netto
korporacji wzrósł o 88% w stosunku do 2008 r. i wyniósł 811,3 mln TL. Do 22% wzrosła rentowność firmy (11% w
2008 r.). W ostatnim kwartale ub.r. zysk netto zamknął się kwotą 199 mln TL, podczas gdy w tym samym okresie
2008 r. odnotowano stratę w wysokości 710 mln TL. W ub.r. o 33% spadła sprzedaż (20,3 mld TL) w stosunku do
roku poprzedniego. W ub.r. do 655 mln USD wzrosło zadłużenie TUPRAS (215 mln USD w 2008 r.). W br. spółka
zamierza zwiększyć sprzedaż oraz stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych (z 69% w 2009 r. do 76% w
br.), a także przeznaczyć ok. 290 mln USD na inwestycje. TUPRAS posiada zdolność przerobu 28 mln t. ropy
rocznie. Kontrolny pakiet udziałów w TUPRAS posiada Koc Holding. (Today’s Zaman, 12.03.2010 r.)
SOCAR-Turcas, od 2008 r. właściciel tureckiego giganta petrochemicznego Petkim zapowiedział budowę rafinerii
w Aliaga i jej uruchomienie do 2014 r. Cały kombinat petrochemiczny złożony z rafinerii, zakładu
petrochemicznego oraz elektrowni zatrudniać będzie łącznie ok. 10 tys. pracowników. Koszt przedsięwzięcia
szacowany jest na ponad 5 mld USD. Rafineria będzie zdolna do przerobu 10 mln t. surowca, z czego na potrzeby
własne kombinat będzie wykorzystywać 2 mln t., zaś pozostałe 8 mln t. przeznaczone będzie na rynek
wewnętrzny, ograniczając potrzeby importowe w zakresie produktów ropopochodnych. (Today’s Zaman,
17.03.2010 r.)
BANKOWOŚĊ: W 2009 r., kryzys ekonomiczny, który dotknął sektor gospodarki realnej, nie wpłynął negatywnie
na wyniki tureckich banków. Czołowe banki w Turcji generalnie zwielokrotniły swoje zyski na koniec ub.r..
Liderem okazał się państwowy Ziraat Bankasi, który ogłosił zysk na poziomie 3,5 mld TL. Drugi w kolejności bank
Garanti w 2009 r. wygenerował zysk w wysokości 3,1 mld TL, o 70% więcej w stosunku do roku poprzedniego. W
opinii prezesów największych banków w Turcji, do znacznego wzrostu wartości posiadanych przez banki portfeli
akcji przyczyniły się wysokie w ub.r. notowania i wzrosty na tureckim rynku papierów wartościowych. (Today`s
Zaman 8.03. 2010 r.)
HANDEL DETALICZNY: W ślad za odbiciem się z kryzysu 2009 r. zaznaczają się trendy wzrostowe w tureckim
rynku sprzedaży żywności i napojów. Wzrost ten realizują głównie wielkie sieci super- i hiper marketów
spożywczych (MGR – Mass Grocery Retail), które w I kw. br. zapowiedziały dalszą ekspansję poprzez zwiększenie
inwestycji w sektorze. Turcja ma szanse stać się w 2010 r. ponownie jednym z najbardziej obiecujących rynków
w tym segmencie. Najbardziej dynamicznie rozrasta się sieć Carrefoursa, spółki joint venture francuskiej sieci
transnarodowej Carrefour i wielobranżowego tureckiego koncernu Sabanci Holding. W październiku 2009 r.
ogłoszono plany otwarcia w br. w Turcji 200 nowych sklepów sieci, w tym ok. 100 pod marką sieci dyskontowej
Dia. Dodatkowo, na początku stycznia br. zapowiedziano otwarcie 100 sklepów typu “express” i 4
hipermarketów.
Ponieważ każdy nowy sklep otwierany w Turcji pociąga za sobą inwestycję rzędu 700 tys. USD, w opinii autorów
raportu Carrefour uznał rynek turecki za priorytet pośród rynków wschodzących. Carrefour ma największą w
Turcji sieć hipermarketów (łącznie 20) i chociaż ten format przyczynia się w stopniu znacznie mniejszym niż
supermarkety do ogólnej wysokości sprzedaży w segmencie MGR, to właśnie dla segmentu hipermarketów w
Turcji prognozuje się bardzo silny wzrost (146,7% w latach 2009-2014). Dla sieci dyskontowych przewiduje się w
ww. okresie wzrost o 153,2%, ale liczony od niższego progu startowego. Tym niemniej, w omawianym okresie
sprzedaż sieci dyskontowych osiągnie pułap 11,2 mld TL, wobec 9,3 mld TL prognozowanych dla hipermarketów.
Sklepy dyskontowe wykazują silne trendy wzrostowe, co nie jest zaskakujące zważywszy na cenowe preferencje
konsumentów w obszarach poza wielkimi ośrodkami miejskimi oraz nadal niski stopień regionalnej penetracji ze
strony nowoczesnych sieci detalicznych. Wiodącym operatorem w tym segmencie pozostaje turecka sieć BIM
Birlesik Magazalar, która z powodzeniem walczy z konkurencją sieci Migros Turk, występującą pod szyldem
dyskontowych sklepów Sok oraz Carrefour (sklepy dyskontowej sieci Dia). Prowadząc ponad 2500 sklepów, BIM
posiada 3 razy wiecej sklepów niż każdy z jego rywali. Skoncentrowanie się BIM wyłącznie na segmencie
dyskontowym doprowadziło do rozrostu jego sieci o 75% w stosunku do 2006 r. W listopadzie ub.r. BIM ogłosił, że
w III kw. 2009 r. wielkość sprzedaży sieci wzrosła o 22% rdr. do 1,4 mld TL (962 mln USD), natomiast zyski ze
sprzedaży zwiększyły się o 122% rdr., do poziomu 55,7 mln TL. Tym samym, BIM posiada zasoby na
finansowanie dalszej ekspansji i skuteczną walkę z konkurencją ze strony zagranicznych sieci dyskontowych.
7
(Research and Markets/ R&M (http://www.researchandmarkets.com): „Food and Drink Report Q2 2010”, EDI
Fortnightly 31.03.2010 r.)
OZE/INWESTYCJE: W ciągu najbliższych 5 lat Turcja zamierza zainwestować łącznie 20 mld USD w pozyskiwanie
energii ze źródeł odnawialnych (OZE). Wg. wypowiedzi tureckiego Ministra Energetyki i Zasobów Naturalnych
Tanera Yildiza z 27 marca br., znaczna część funduszy na sfinansowanie projektów w tym zakresie pochodzić
będzie z pożyczek udzielanych przez Islamski Bank Rozwoju (Islamic Development Bank), który zadeklarował
swoje poparcie dla wiodącej roli Turcji w realizacji przedsięwzięć budowy potencjału energetycznego dla państw
leżących w południowym regionie Morza Śródziemnego. (EDI FORTNIGHTLY, 31.03.2010 r., za informacją agencji
informacyjnej AA z 27.03.2010 r.)
INWESTYCJE ZAGRANICZNE: W ub. 3 latach Kuwejt zainwestował w Turcji 1,5 mld USD za pośrednictwem
grupy Sems Foreign Trade Industry Ltd., posiadającej status oficjalnego konsultanta Emira Kuwejtu na rynku
Turcji. Obecnie grupa przygotowuje do uruchomienia w Turcji kilku (3 -4) projektów inwestycyjnych dla Kuwejtu o
wartości 3 mld USD. W przeszłości, inwestycje dotyczyły głównie sektora nieruchomości (zakup budynków i
gruntów), nabycia pakietu udziałów w Stambulskiej Giełdzie Towarowej (IMKB) i turystyki, natomiast nowe
projekty koncentrować się będą dodatkowo na hydroenergetyce i produkcji żywności. Kuwejt planuje
zaangażowanie w program nawodnienia regionu Turcji płd.-wsch. (South Anatolian Project – GAP), który
postrzegany jest jako budowa zaplecza dla wyżywienia krajów Zatoki Perskiej.
Założona w 1985 r. firma Sems Foreign Trade Industry Ltd. zajmowała sie początkowo handlem i produkcją
odzieży. Bliskie relacje z nowym emirem Kuwejtu szejkiem Sabah IV al-Ahmadem umożliwiły rozwój współpracy
inwestycyjnej na rynku tureckim. Kuwejt posiada udokumentowane złoża 110 mld baryłek ropy naftowej, której
zasoby zapewnią przychody państwa na najbliższe 100 lat. Jednocześnie, rządząca w Kuwejcie rodzina al-Sabah
ustanowiła fundusz inwestycyjny (Kuwait Investment Authority), do którego przekazywane jest corocznie 10%
przychodów ze sprzedaży ropy. Z tego funduszu pochodzą środki na inwestycje na całym świecie. (Today’s
Zaman, 15.03.2010 r.)
TURYSTYKA MEDYCZNA: Coraz więcej pacjentów z USA, Europy i Bliskiego Wschodu wybiera do celów
leczniczych tureckie szpitale, kliniki i kurorty/uzdrowiska oraz ośrodki odnowy biologicznej (spa and wellness). W
wydanej właśnie tureckiej edycji „Patients Beyond Borders: Turkey Edition”, autor serii książek i popularyzator
turystyki medycznej Joseph Woodman przedstawia atuty i potencjał rozwoju tego rosnącego sektora gospodarki
Turcji. W latach 2007-2008 o 40% wzrosła liczba turystów korzystających w Turcji z leczenia, także w zakresie
poważnych procedur medycznych i operacji chirurgicznych oraz z zabiegów upiększających (chirurgia estetyczna
i korekcyjna). Wg. prognoz, w 2015 r. turecki sektor medyczny obsłuży 1 mln pacjentów z zagranicy, generując
przychody rzędu 8 mld USD.
O wyborze Turcji jako celu podróży w celach leczniczych (ok. 200 tys. obcokrajowców rocznie) decyduje nie tylko
niższa cena (przykładowo, wymianę stawu biodrowego lub kolanowego można wg. autora książki przeprowadzić
w Turcji za cenę od 30 do 80% niższą w porównaniu do kosztu podobnej procedury w USA), ale także coraz
wyższy standard usług oferowanych prze tureckie szpitale i ośrodki medyczne. Spośród ogółu 33 szpitali
akredytowanych przez amerykańską Joint Commission International (JCI), 12% zlokalizowane jest w Turcji, tj.
więcej niż w jakimkolwiek innym kraju świata. Wg. Woodmana, infrastruktura usług medycznych ulega w Turcji
stałej poprawie, podobnie jako dostępność informacji na portalach szpitali w j. angielskim. Zmienia się także
demografia turystów korzystajacych z usług medycznych w Turcji. Podczas gdy w latach ubiegłych dominowały
operacje korekcyjne i upiększające, obecnie do specjalności tureckich zabiegów medycznych należą:
transplantacje szpiku kostnego, operacje kardiologiczne i naczyń wieńcowych, neurochirurgiczne, onkologiczne,
ortopedyczne, chirurgia oka, ginekologia i położnictwo oraz stomatologia i protetyka, a także kuracje z zakresu
wspomaganego rozrodu. Stambuł, Izmir i Ankara to najczęściej wybierane ośrodki usług medycznych w Turcji,
natomiast usługi lecznictwa uzdrowiskowego typu wellness & spa, oferujące obok zabiegów upiększających także
opiekę pooperacyjną i pobyty rehabilitacyjne lub rekonwalescencyjne, dostępne są w wielu ośrodkach
rozrzuconych po całej Anatolii.
8
Turcja posiada bogate zasoby wód termalnych i doświadczenie w dziedzinie poprawy stanu zdrowotnego
pacjentów – już 2 tys. lat temu przyjeżdżali tu na kurację bogaci Grecy, a korzystne położenie komunikacyjne
Turcji i jej bliskość w porównaniu do popularnych wcześniej Malezji i Tajlandii, czyni ją dostępną dla mniej
zamożnych turystów klasy średniej krajów Europy Zachodniej i USA. Dodatkowo, oferta turystyki medycznej w
Turcji powiązana jest z generalną atrakcyjnością turystyczną tego kraju, różnorodnością warunków
klimatycznych i bogactwem przyrody. (Today’s Zaman, 14.03.2010 r.)
RYNEK ZŁOTA: Pomimo wysokich obciążeń podatkowych (2 firmy wydobywające złoto zapłaciły w ub.r. 132 mln
TL w postaci podatków), dzięki złożom złota ocenianym na 6500 t. i wysokim cenom na rynkach światowych,
sektor wydobycia tego surowca w Turcji ocenia się jako relatywnie atrakcyjny. Znana jest lokalizacja złóż 710 t.
kruszcu, ale zidentyfikowanie pozostałych złóż wymaga nakładów rzędu ok. 10 mld USD. W 2009 r. Turcja
wyprodukowała 15 t. złota, natomiast import wyniósł 200 t. za kwotę 7 mld USD.
Obecnie działa w Turcji 30 firm prowadzących poszukiwania i wydobycie złota, z czego zaledwie połowa posiada
dopływ kapitału z zagranicy. Wg. oceny Stowarzyszenia Górnictwa Złota (Gold Miners Association), szacowany
aktualnie na 240 mld USD potencjał sektora może być zwiększony nawet do 1 bln USD poprzez przyciągnięcie
zagranicznych inwestorów i firm poszukiwawczych, zwiększenie nakładów na poszukiwania oraz zmniejszenie
obciążeń podatkowych. (Today’s Zaman, 29.03.2010 r.)
W 2009 r. Turcja, która obok Włoch i Indii należy do 3. największych na świecie producentów złotej biżuterii,
wyeksportowała wyroby jubilerskie ze złota o wartości 1,1 mld USD (spadek o 0,5 mld USD wobec 2008 r.).
Największym odbiorcą tureckiego eksportu w tej sekcji były Zjednoczone Emiraty Arabskie (348,9 mln USD), a w
następnej kolejności USA (120 mln USD), Niemcy (57,3 mln USD), Irak (43,2 mln USD) i Rosja (39,9 mln USD). Do
czołowej 10. największych importerów tureckich wyrobów ze złota zaliczane są ponadto: Kazachstan, Izrael,
Włochy, Azerbejdżan i Libia. Roczna produkcja złotej biżuterii w Turcji wynosi 300 ton, z czego 70% trafia na
eksport, a wielkość eksportu wyrobów ze złota stawia Turcję na 11. miejscu w świecie. Sektor przerobu złota
zatrudnia w Turcji 250 tys. osób. Największy udział w produkcji wyrobów ze złota mają Ankara i Izmir. (Today`s
Zaman 9.03. 2010 r.)
TELEKOMUNIKACJA: Badania przeprowadzone przez tureckie Stowarzyszenie Dilerów Systemów Komunikacji
Mobilnej (Mobile Communication Systems Dealers Association) wykazały, że w ciągu 16 lat, tj. od czasu
wprowadzenia telefonów komórkowych na rynek turecki w 1994 r., Turcy wydali łącznie 27,5 mld USD na zakup
135 mln telefonów komórkowych. W grudniu 2009 r., 3 tureckich operatorów sieci komórkowych - Turkcell,
Vodafone i Avea – posiadało w sumie 63,6 mln abonentów. Legalny import dotyczył 105 mln aparatów, natomiast
ok. 19 mln komorek sprowadzono do Turcji nielegalnie, bez ważnego numeru Międzynarodowej Identyfikacji
Sprzętu Komunikacji Mobilnej (IMEI), a następnie zarejestrowano po wprowadzeniu w 2005 r. nowych regulacji
prawnych. Badania wykazały, że w Turcji używa się nadal 10,5 mln nielegalnych komórek, a 72 mln spośród
ogółu 135 mln telenów komórkowych w Turcji nie nadaje się już do użytku. Wartość takich „zezłomowanych”
komórek ocenia się na 18 mld USD. (Agencja Informacyjna Anatolia 10.03/EDI Fortnightly 17.03)
RYNEK PRACY: Jak informuje komunikat Tureckiego Urzedu Statystycznego (TurkStat) z 15 marca br., w
grudniu 2009 r. stopa bezrobocia w Turcji wzrosła w stosunku do listopada o 0,4% do poziomu 13,5%. Wg.
przeprowadzonego przez TurkStat sondażu rynku pracy, w grudniu 2009 r. liczba bezrobotnych wzrosła o 29 tys.
i osiągnęła 3,3 mln osób. Wskaźnik aktywności zawodowej populacji zawodowo czynnej wyniósł 47,6%. Stopa
bezrobocia w ośrodkach miejskich kształtowała się na poziomie 15,6% oraz 9,2% w obszarach wiejskich.
(TurkStat, 15.03. 2010 r.)
RAPORT OECD NT. RÓWNEGO STATUSU PŁCI: Wg. opublikowanego 9 marca br. raportu OECD nt. równego
statusu ekonomicznego i socjalnego płci (Gender Brief), Turcja uzyskała bardzo niską ocenę, jako jedno z
najgorszych państw członkowskich OECD oraz poniżej niektórych słabszych ekonomicznie krajów. Stopa
aktywności zawodowej kobiet, która dla krajów członkowskich OECD wynosi średnio 58%, w Turcji kształtuje się
na poziomie zaledwie 23%. Jedynym krajem OECD, który zbliża się niejako do Turcji jest Meksyk ze stopą
zatrudnienia kobiet w wysokości 43% w stosunku do całej populacji w wieku zawodowo czynnym, natomiast
9
najwyższy wskaźnik zatrudnienia kobiet ma Islandia, gdzie stopa aktywności zawodowej kobiet wynosi 80%.
Raport wykazuje ponadto, że Turcja ma najwyższy odsetek rodzin utrzymywanych przez jedną osobę pracującą –
ponad 65%. Wśród krajów członkowskich OECD tylko w 3 (Turcji, Japonii i Meksyku) więcej jest rodzin z 1 osobą
pracującą i zapewniającą dochody rodzinie niż tych, w których na utrzymanie rodziny pracuje 2 osoby.
Dysproporcja wskaźników zatrudnienia kobiet i mężczyzn jest też w Turcji najwyższa i wynosi 42%. Najbliżej
Turcji w tym względzie znalazła się Grecja, w której zatrudnionych jest 26% więcej mężczyzn niż kobiet. Raport
podkreśla, że bez zmiany sytuacji w zakresie równości ekonomicznej i społecznej płci Turcja nie może aspirować
do uznania jej za kraj faktycznie rozwinięty gospodarczo. (Today’s Zaman, 9.03.2010 r.)
NOMINACJE: Z dniem 19 marca br. stanowisko prezesa/dyrektora państwowego banku Vakifbank objął
Suleyman Kalkan, który zastąpił na tym stanowisku Bilala Karamana, sprawującego tę funkcję od czerwca 2005
r. Od ukończenia Uniwersytetu Ankara w 1983 r. Kalkan pracował w Turkiye Is Bankasi, a od maja ub .r. był
członkiem zarządu Tureckiego Banku Przemysłu i Rozwoju (TSKB). Vakifbank należy do największych banków w
Turcji. W 2009 r. jego zysk netto wzrósł o 66% w stosunku do roku poprzedniego, podczas gdy aktywa banku
zwiększyły się w tym samym okresie o 24,2% do 64,8 mld TL. (Today’s Zaman, 20.03.2010 r.)
NOWE REGULACJE:
1. Wg. informacji opracowanej przez ekspertów Kancelarii Prawnej Selim Sarıibrahimoğlu
(www.sariibrahimoglu.com), przygotowywany od kilku lat projekt nowego Tureckiego Kodeksu Handlowego
(Turkish Commercial Code - TCC) ma zmieniać wymagania aktualnie obowiązującego TCC dot. minimalnej liczby
udziałowców w ten sposób, że zamiast min. 5 udziałowców dotychczas wymaganych do utworzenia spółki
akcyjnej (ang. joint stock corporation - JSC), a w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (typ
określany jako „limited liability corporation” – LLC, zbliżony w formie prawnej do spółki z o.o.) – co najmniej 2
udziałowców, spółki obu typów, tj. JSC i LLC mogą być tworzone przez 1 (jednego) udziałowca. W konsekwencji,
w spółkach utworzonych przez wspólników w liczbie większej niż 1, zmniejszenie się liczby udziałowców poniżej
wymaganego minimum nie będzie stanowić podstawy ich rozwiązania.
Ponadto, w związku z powyższą zmianą, jedyny udziałowiec spółki może występować pojedynczo jako jej Zarząd
(Board of Directors). Zmiany w regulacjach TCC mają na celu zwiększenie napływu bezpośrednich inwestycji
zagranicznych, ponieważ inwestorzy zagraniczni preferują inwestowanie we własną firmę w Turcji, a wymóg
posiadania lokalnego wspólnika zazwyczaj doprowadza do prób omijania przepisów. Co więcej, w przypadku
chęci rozszerzenia działalności poprzez założenie spółki typu S.A. lub z o.o. w branży pokrewnej, proponowane
nowe regulacje TCC umożliwiają samodzielną realizację takiego przedsięwzięcia.
Z drugiej strony, w dodatku do dotychczasowych klasycznych instrumentów kapitałowych, nowy TCC zalicza do
tej kategorii także prawa własnosci intelektualnej (IP), firmowe domeny i portale/strony internetowe, formy
elektroniczne podlegające cesji, itp.
Projekt TCC dąży do zapewnienia większej transparentności i wymaga prowadzenia przez każdą firmę własnej
strony internetowej, która w przypadku spółek S.A. musi być wykorzystywana do informowania udziałowców.
Firmowe portale winny udostępniać wszystkie oświadczenia organów spółki, tabele finansowe, raporty z audytów
oraz wszelkie inne niezbędne informacje. Firmom, które nie dopełnią zgodności z tymi postanowieniami lub
opublikują fałszywe informacje grozi odpowiedzialność prawna i karna. Posiedzenia Rad
Administracyjnych/Nadzorczych i Sesje Plenarne odbywać się mają za pośrednictwem mediów elektronicznych, a
udział, składane wnioski, wygłaszane opinie, itp. będą skutkować tak, jakby miały miejsce w środowisku
rzeczywistym.
Audyty i wykonywanie funkcji audytorskich zyskają większą wagę: projekt znosi Radę Audytorską i nakłada na
spółki obowiązek poddawania się audytowi przeprowadzanemu przez niezależnych ekspertów. W dużych
10
spółkach S.A. oraz w spółkach notowanych na giełdzie, audyty wykonywać będą specjalistyczne firmy
audytorskie. Wg. projektu, korporacje i spółdzielnie uznawane będą za spółki handlowe. (Informację przekazano
jako fragment artykułu pt. "Turkish foreign investment legislation", przygotowywanego przez kancelarię do
publikacji w kolejnym wydaniu "International Protection of Foreign Investment" wydawanego przez Centrum
Międzynarodowych Studiów Prawnych z siedzibą w Salzburgu, Austria).
2. Zgodnie z zapowiedziami, Agencja Regulacji i Nadzoru Bankowego (Banking Regulation and Supervision
Agency – BDDK) wprowadziła zmiany do projektu nowelizacji ustawy bankowej (Ustawa Nr 5411), polegające na
podwyższeniu poziomu minimalnego kapitału akcyjnego wymaganego przy zakładaniu nowego banku lub
otwarciu oddziału banku zagranicznego w Turcji, z obecnych 60 mln do 500 mln TL. Utrzymano wymóg
wniesienia depozytu w wysokości ¼ opłaty ustalonej dla wprowadzeniu banku do systemu, natomiast
podniesiono wysokość tej opłaty z 10 do 20% minimalnego kapitału, co ma stanowić zabezpieczenie
wypłacalności na wypadek kolejnego krachu kredytowego.
3. Rozporządzeniem opublikowanym w Monitorze (Official Gazette) z 24.02.2010 r. skrócono okres ważności
zezwolenia środowiskowego (cevre izni) z 10 do 5 lat. W przypadku gdy inwestycja/zakład objęty zezwoleniem
nie działał w sposób nieprzerwany przez co najmniej 3 lata, proces aplikacji i wydania zezwolenia musi rozpocząć
się od nowa.
4. 20.01.2010 r. opublikowano w Monitorze Rozporządzenie zmieniające dot. klasyfikacji towarów i usług dla
potrzeb wniosków o rejestrację znaku towarowego. Zmieniono wykaz 14 różnych grup towarów i usług.
5. Parlament przyjął ustawę nr. 5951, którą zmieniono art. 12 ustawy nr. 4817 dot. zezwoleń na pracę
cudzoziemców. Zgodnie z tą zmianą, łączny okres oczekiwania na wydanie decyzji w sprawie złozonego w
Ministerstwie Pracy i Zabezpieczeń Społecznych wniosku o zezwolenie cudzoziemcowi na pracę w Turcji został
skrócony z 90 do 30 dni. Dodatkowo, cudzoziemcy świadczący usługi o charakterze profesjonalnym (architekci,
inżynierowie, planiści/urbaniści, itp.) maja prawo uzyskania zezwolenia tymczasowego na okres max. 1 roku do
czasu zakończenia procedowania wniosku.
6. Od 15 marca br. obowiązuje rozporządzenie (Monitor Rządowy z 23.02.2010 r.) dot. taryfikatora opłat w
arbitrażu międzynarodowym w przypadku gdy zgodnie z tureckim Kodeksem Arbitrażu Międzynarodowego
wysokość opłaty nie została ustalona przez strony oraz sędziów arbitrażowych.
7. W oparciu o zeszłoroczne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zakazujące wprowadzanie ograniczeń
wynikających z regulacji niższego poziomu, Minister Energetyki i Zasobów Naturalnych opracował i przekazał do
zatwierdzenia przez Premiera projekt nowej ustawy dopuszczający możliwość prowadzenia prac gówniczych w
obszarach leśnych pod warunkiem usunięcia negatywnych efektów dla środowiska naturalnego. Podsekretariat
Urzędu Premiera zachowa prawo ograniczania obszarów, dla których takie zezwolenia mogą być wydawane.
8. Ministerstwo Zdrowia wprowadziło z dniem 1 marca br. nową procedurę dot. rejestracji leków pochodzących z
importu, na podstawie której Ministerstwo przeprowadzać bedzie obligatoryjną inspekcję miejsca produkcji
leków. Dodatkowo, w celu rejestracji leku wyprodukowanego za granicą, producent musi przedstawić
11
Ministerstwu certyfikat zgodności z Dobrymi Praktykami Wytwarzania (Good Manufacturing Practices – GMP),
wydane przez Ministerstwo lub przez upoważnione organy publiczne krajów, z którymi Turcja związana jest
umową bilateralną. Przed wprowadzeniem ww. zmiany, rejestracja leku wykonywana była w oparciu o certyfikat
GMP wydany przez US Food and Drug Administration lub Europejską Agencje ds. Leków.
9. Decyzją Rady Ministrów ws. wykonania postanowień art. 3 p. (b) Ustawy Nr. 4734 – Prawo zamówień
publicznych (Monitor Rządowy z 22.02.2010 r.) zniesiono stosowanie zasad przeprowadzania przetargów,
wprowadzonych przez Radę Ministrów dn. 24.04.2004 r. i wprowadzono nowe zasady i procedury dot. zakupu
towarów i usług przez podmioty/instytucje publiczne.
10. Ministerstwo Finansów nałożyło nowe obciążenia podatkowe w stosunku do 136 zorganizowanych stref
przemysłowych (Organized Industrial Zones), które są w zasadzie zwolnione z podatku od działalności. Te
strefy, które sprzedają tani gaz i elektryczność podmiotom zarejestrowanym na ich obszarze zostały
zobowiązane do zapłaty podatku dochodowego od przychodów uzyskanych z tego tytułu za okres 5 lat wstecz, tj.
począwszy od końca 2004 r. Nowe regulacje zostały oprotestowane przez Wyższą Komisję ds. Zorganizowanych
Stref Przemysłowych.
_________________________________________________________________________________
Opracował: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ankarze
Źródła: TODAY‘S ZAMAN, marzec 2010 r., strona internetowa TurkStat, SDEO Monthly Newsletter, March 2010,
EDI Fortnightly wyd. 17 i 31.03.2010 r.)
12