Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych

702
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 702-706
Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich
urodzonych w różnym wieku płodowym
Physical development indicators in newborns of different gestational age in Radom
Renata Janiszewska
Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego
im. K.Pułaskiego w Radomiu
Wprowadzenie. Wskaźniki rozwoju fizycznego stanowią ważny
miernik określający poziom rozwoju dziecka w okresie noworodkowym
i niemowlęcym. Zalicza się do nich przede wszystkim długość i masę ciała,
obwód głowy i rzadziej obwód klatki piersiowej. Istotną rolę dla pomyślności
rozwijającego się płodu odgrywają czynniki genetyczne, paragenetyczne
i środowiskowe. Tuż po urodzeniu kluczowe znaczenie w ocenie adaptacji
noworodka do życia zewnątrzmacicznego stanowi wartość urodzeniowej
masy ciała i długość okresu płodowego. Niezwykle pomocna w ocenie funkcji
ośrodkowego układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego jest także
skala Apgar. Powyższe czynniki wyznaczają stan biologiczny noworodka oraz
określają tempo jego rozwoju w pierwszych latach życia.
Cel pracy. Ocena stanu zdrowia i możliwości adaptacyjnych w pierwszych
dwóch latach życia noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone
oraz urodzonych z małą masą ciała (noworodki urodzone przedwcześnie
i noworodki z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej – ZDW).
Materiał i metody. Materiał do badań uzyskano z NZOZ „DEKAMED”
w Radomiu. Stanowiły go karty zdrowia 575 dzieci, których rozwój
analizowany był od momentu urodzenia do ukończenia przez nie drugiego
roku życia. Zastosowano kryteria podziału odnoszące się do płci dziecka
oraz długości okresu płodowego. Oceniono wartości trzech parametrów
rozwojowych tj. długości ciała, masy ciała i obwodu głowy.
Wyniki. Wykazano różnice na istotnym poziomie statystycznym między
badanymi grupami noworodków dotyczące wszystkich ocenianych
parametrów. Zarówno w grupach noworodków płci żeńskiej, jak i męskiej
ich wielkość wyznaczała długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej
masy ciała. Najwyższe poziomy korelacji między wiekiem płodowym
a pozostałymi parametrami wystąpiły w grupach noworodków urodzonych
przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do wieku płodowego. W grupach
noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone wiek płodowy najsilniej
korelował z masą ciała i obwodem głowy. Różnice występujące w okresie
noworodkowym zostały utrwalone także w drugim roku życia, co wskazuje
na różny poziom dynamiki rozwoju jeszcze w okresie życia prenatalnego.
Wnioski. Noworodki urodzone przedwcześnie z masą ciała odpowiednią do
wieku płodowego oraz noworodki urodzone z ZDW osiągnęły w drugim roku
życia znacząco statystycznie mniejsze wartości badanych cech somatycznych
w porównaniu do noworodków urodzonych jako zdrowe i donoszone.
Fakt ten wskazuje, iż długość okresu płodowego i wartość urodzeniowej
masy ciała stanowią podstawowe kryteria dla oceny stanu biologicznego
noworodka tuż po urodzeniu.
Introduction. Physical development indicators are an important measure
of an infant and its development. These primarily comprise body length
and weight, head circumference and, more rarely, chest circumference.
Genetic, paragenetic, and environmental indicators are key success factors of
a growing foetus. Body weight at birth and duration of the prenatal period
are of paramount importance in evaluations of an infant’s adjustment to
extrauterine life. Apgar scale is of great assistance in the assessments of
central nervous system and cardiovascular system functions. These factors
determine an infant’s biological condition and rate of its development in
early years of life.
Aim. Assessment of health condition and adaptive capacities of healthy
and full-term newborns and of low body weight infants (premature infants
and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome, IDS).
Material and methods. The material was obtained from DEKAMED
Healthcare Institution in Radom and included case histories of 575 children
whose development was analyzed for two years since birth. The children
were divided according to gender and length of the prenatal period. Three
development parameters were evaluated, namely, body length, body weight,
and head circumference.
Results. Statistically significant differences were demonstrated between
the infant groups with regard to all the parameters. Length of the prenatal
period and body weight at birth determined the parameter values in both
female and male newborns. The correlations between the prenatal age and
the remaining parameters were the closest among premature infants with
body weight appropriate to their age. In the group of full-term, healthy
infants, the prenatal age was the most closely correlated with the body
weight and head circumference. Differences present in newborns persisted
in the second year of life, which points towards the varied development
dynamics as early as during prenatal life.
Conclusions. Premature infants with body weight appropriate to their
age and newborns suffering from intrauterine dystrophy syndrome (IDS)
achieved significantly lower levels of the somatic features under examination
than healthy, full-term newborns. This fact shows that the duration of the
prenatal period and body weight at birth are the fundamental criteria
of assessing the biological condition of an infant immediately upon its
birth.
Key words: physical development indicators, gestational age, newborns
Słowa kluczowe: wskaźniki rozwoju fizycznego, wiek płodowy, noworodki
© Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 702-706
www.phie.pl
Nadesłano: 07.03.2012
Zakwalifikowano do druku: 14.10.2012
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Dr n. biol. Renata Janiszewska
Zakład Wychowania Fizycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu i Kultury
Fizycznej Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego
ul. Malczewskiego 20a, 26-600 Radom
tel. 696-939-688; e-mail: [email protected]
Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym
Wprowadzenie
Wielkość parametrów urodzeniowych dziecka
zależna jest od długości i przebiegu trwania jego okresu
prenatalnego, a także od wielu czynników temu okresowi towarzyszących. Sterowanie rozwojem w okresie
życia prenatalnego jest wynikiem współdziałania
hormonalnego matki, łożyska i płodu [1].
Jak wcześniej wspomniano kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne i paragenetyczne oraz w mniejszym stopniu
środowiskowe.
Adaptacja do życia zewnątrzmacicznego przebiega
zupełnie inaczej u dzieci urodzonych jako zdrowe i donoszone, niż u dzieci urodzonych przedwcześnie i dzieci urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej.
Wiadomo także, że nawet u dzieci urodzonych z małą
masą ciała rozwój postnatalny cechuje się odmienną
dynamiką, na którą wpływają przede wszystkim zaburzenia o różnorakim charakterze towarzyszące rozwojowi wewnątrzmacicznemu tych dzieci, do których
najczęściej zalicza się: niski status socjoekonomiczny,
wiek ciężarnej poniżej 18 r.ż i powyżej 40 r.ż., niedożywienie, niedokrwistość, ciążę wielopłodową, poród
przedwczesny w wywiadzie, jedno lub więcej poronień samoistnych w II trymestrze ciąży w wywiadzie,
choroby przenoszone drogą płciową, ciążę wysokiego
ryzyka spowodowaną chorobami matki (cukrzyca,
padaczka, nadciśnienie tętnicze, choroby nerek, wady
serca), nikotynizm, alkoholizm, narkomanię, ciężką
pracę fizyczną w czasie ciąży, narażenie na ciężki lub
długotrwały stres [2].
Dynamika rozwoju w okresie życia pozałonowego
jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia zaawansowania rozwoju w okresie życia wewnątrzmacicznego
– im noworodek rodzi się większy i cięższy, tym wolniej przebiega jego rozwój w ciągu pierwszego roku
życia, własne zaś hormony dziecka odpowiedzialne
za wzrastanie ujawniają się dopiero około trzeciego
roku życia [3].
Cel pracy
Ocena stanu zdrowia i adaptacji do życia zewnątrzmacicznego noworodków urodzonych jako
zdrowe i donoszone oraz urodzonych z małą masą ciała
(noworodki urodzone przedwcześnie i noworodki
z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej – ZDW).
Materiał i metody
Na podstawie zgromadzonych danych dotyczących wartości cech somatometrycznych noworodków
takich, jak: długość ciała, masa ciała i obwód głowy oraz
długości okresu płodowego dokonano ich podziału na
trzy grupy. Punktem odniesienia dla zastosowanego
podziału była urodzeniowa masa ciała i wiek płodowy.
703
Zgromadzony materiał poddano szczegółowej analizie
statystycznej z zachowaniem pełnej anonimowości
danych.
Zastosowane kryteria podziału noworodków
Grupa 1 (N= 225) – noworodki zdrowe, donoszone,
urodzone między 38 a 42 tygodniem ciąży z masą ciała
powyżej 2500 g.
Grupa 2 (N=195) – noworodki urodzone przed 37
tygodniem ciąży z masą ciała odpowiednią do wieku
płodowego.
Grupa 3 (N=155) – noworodki urodzone między 38
a 42 tygodniem ciąży z masą ciała zbyt małą w stosunku do wieku płodowego (noworodki z ZDW).
Przy kwalifikowaniu noworodków do określonej
grupy posłużono się siatką centylową urodzeniowych
mas ciała [4].
Jako metodę badań zastosowano analizę statystyczną (Program Statistica PL), w której wykorzystano podstawowe miary statystyczne takie, jak: średnia
arytmetyczna, odchylenie standardowe, błąd standardowy, przedział zmienności, test t-Studenta do oceny
różnic między badanymi średnimi dla poszczególnych
grup noworodków oraz współczynnik korelacji Persona do oceny zależności między badanymi cechami.
Wyniki i ich omówienie
Kluczową rolę w okresie życia wewnątrzmacicznego odgrywają czynniki genetyczne (ich wpływ
szacowany jest przez naukowców na 38%) i paragenetyczne (32%) oraz w mniejszym stopniu czynniki
środowiskowe (30%) [5, 6, 7, 8].
Charakter reakcji organizmu na oddziaływanie
tych ostatnich jest zależny od rodzaju czynnika, jego
intensywności, czasu trwania oraz rezystencji ustroju
i jego poszczególnych struktur. W opinii Wolańskiego
[9] genetyczna kontrola rozwoju śródmacicznego jest
pełniona głównie przez genotyp matki i tylko niewielką liczbę genów płodu, a geny działające w okresie
rozwoju śródmacicznego wydają się być odmienne
w kolejnych fazach rozwoju zarodka i płodu. Czynniki
środowiska matczynego zależą od genetyczno-konstytucjonalnych właściwości organizmu matki, które
powodują prawidłową adaptację układu sercowo-naczyniowego na rozwijającą się ciążę. Istotne są również
warunki metaboliczne i żywieniowe, od których zależy
prawidłowe wykształcenie łożyska. Odpowiednio
wykształcone i prawidłowo funkcjonujące łożysko
zapewnia właściwe utlenowanie i odżywienie płodu
w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Zdaniem Schwartza [10] głównymi determinantami tego procesu są
cechy genetyczne rodziców oraz stan odżywienia
matki, bowiem w trakcie rozwoju prenatalnego na
organizm rozwijającego się płodu oddziałują właści-
704
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 702-706
wości jej śródmacicznego środowiska. Jej metabolizm
w istotny sposób wpływa na metabolizm płodu. Dla
rozwoju zarodka i płodu podstawowe znaczenie ma
również łożysko, które jest „czynne” już w trzecim
tygodniu życia płodu i wykazuje dużą wrażliwość na
uszkodzenia. Niedostateczny rozwój i nieprawidłowe
umiejscowienie łożyska w macicy ujemnie wpływają na
stan odżywiania i utlenienia płodu, a więc bezpośrednio na jego rozwój [11]. Według WHO etap rozwoju
śródmacicznego trwa około 273±14 dni = 39 tygodni.
Donoszony, czyli urodzony między 38 a 42 tygodniem
ciąży, noworodek mierzy przeciętnie 50-52 cm i waży
3000-3500 g. Noworodki płci męskiej są zwykle nieznacznie większe i cięższe od dziewczynek (średnio
o 2 cm i 300 g).
Adaptacja jest uzyskaniem stanu równowagi organizmu ze środowiskiem. W kategoriach biologicznych odpowiada to wrażliwości na bodźce środowiska
(ekosensytywności) i zdolności przystosowawczej
(adaptabilności), których skutkiem są odpowiednie
zmiany przystosowawcze [12]. Okres noworodkowy
jest zatem okresem adaptacji narządowej do pełnego
przejęcia czynności i samodzielnego życia dziecka
[13]. Definicja okresu noworodkowego, określająca
go jako pierwsze cztery tygodnie życia, nie jest jednak
adekwatna dla dzieci urodzonych przedwcześnie.
Okres noworodkowy u tych dzieci trwa tak długo, jak
długo trwa okres adaptacji najważniejszych życiowo
układów: oddechowego, krążenia, nerwowego, trawiennego i moczowego [14]. Wiadomo bowiem, że
u dzieci urodzonych przedwcześnie zdolność do życia
jest obniżona, zaś mała urodzeniowa masa ciała jest
najbardziej znamienną cechą, która na obniżenie tej
adaptacji wskazuje [15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22].
Materiał zebrany do badań poddano szczegółowej analizie statystycznej uwzględniając powyższy
podział noworodków. Szczegółowe dane dotyczące
analizowanych parametrów w grupach noworodków
urodzonych jako zdrowe, urodzonych przedwcześnie
i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej
zawierają tabele I i II.
Różnice między średnimi arytmetycznymi poszczególnych cech somatycznych w badanych grupach
noworodków płci żeńskiej, ocenione testem t-Studenta
są na wysokich poziomach statystycznych i wynikają
one nie tylko z długości trwania okresu płodowego
lecz także z zaburzeń adaptacyjnych wpływających na
niską urodzeniową masę ciała, która z kolei wpływa
na niższe wartości pozostałych parametrów somatycznych. Podobną analizę przeprowadzono w grupach
noworodków płci męskiej (tab. II).
W populacji noworodków płci męskiej także występują różnice między poszczególnymi grupami, które są na wysokim poziomie statystycznym. Największe
różnice w wartościach badanych parametrów dotyczą
noworodków urodzonych jako zdrowe i urodzonych
Tabela I. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków żeńskich (N=290)
Table I. Statistical profiles of studied groups of female newborns (N=290)
Długość ciała
/body length]
(cm)
Masa ciała
/body mass
(g)
Obwód głowy
/head circumference
(cm)
Grupa 1 Group 1 N=115 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational
age) 39,05±0,90; 37,0-41,0; m.=0,14
51,8±1,05
50,0-55,0
3384,4±203,22
2900,0-3800,0
34,4±0,73
33,0-35,0
Grupa 2 Group 2 N=100 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy
(gestational age) 34,43±1,50; 32,0-36,0; m.=0,23
48,5±2,04
44,0-52,0
2182,8±486,13
1400,0-3200,0
30,195±1,94
25,5-32,5
Grupa 3 Group 3 N=75 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome) wiek płodowy
(gestational age) 39,03 ±1,20; 37,0-42,0; m.=0,19
50,25±2,02
47,0-55,0
2307,0±276,78
1700,0-2700,0
31,6±0,893
30,0-32,6
Badane grupy noworodków
/Studied groups of newborns
wartość różnicy t i p między /value of difference t
and p between
1i2
t=9,34 p<0,001 t=19,83 p<0,001
t=15,26 p<0,001
1i3
t=4,51 p<0,001 t=14,41 p<0,001
t=12,63 p<0,001
2i3
t=-3,90 p<0,001
t=-2,40 p<0,01
t=-4,02 p<0,001
Długość ciała
/body length
(cm)
Masa ciała
/body mass
(g)
Obwód głowy
/head circumference
(cm)
Grupa 1a Group 1a N=110 urodzone jako zdrowe (born healthy) wiek płodowy (gestational
age) 39,25 ±1,00; 37,0-41,0 ; m.=0,15
53,0±1,30
50,0-56,0
3557,5±288,12
2900-3900
35,4±0,78
34,0-36,5
Grupa 2a Group 2a N= 95 urodzone przedwcześnie (premature infants) wiek płodowy
(gestational age) 34,87 ±1,09; 32,0-36,0; m.=0,17
48,24±1,37
45,5-51,0
2193,5±390,11
1600-3000
31,73±1,21
29,0-33,5
Grupa 3a Group 3a N=80 urodzone z ZDW (born with IDS syndrome ) wiek płodowy
(gestational age) 39,35±1,54; 37,0-42,0; m.=0,24
49,8±2,72
43,0-54,0
2393,0±289,54
1600-2800
31,973±0,74
30,5-33,0
1a i 2a
t=15,88 p<0,001
t=19,98 p<0,01
t=20,19 p<0,001
1a i 3a
t=6,59 p<0,001
t=19,09 p<0,01
t=16,20 p<0,01
2a i 3a
t=-3,301 p>0,001
t=-2,59 p>0,01
t=-1,08 p>0,1
Tabela II. Charakterystyki statystyczne badanych grup noworodków męskich (N=285)
Table II. Statistical profiles of studied groups of male newborns (N=285)
Badane grupy noworodków
/Studied groups of newborns
wartość różnicy t i p między
/value of difference t and p between
Janiszewska R. Wskaźniki rozwoju fizycznego noworodków radomskich urodzonych w różnym wieku płodowym
przedwcześnie, oraz urodzonych jako zdrowe i urodzonych z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej. Jak
wynika z analizy różnic między średnimi arytmetycznymi ocenionymi testem t-Studenta, są one jeszcze
bardziej pogłębione, niż w populacjach noworodków
płci żeńskiej. Fakt ten może wskazywać na większą
ekosensytywność chłopców, która przejawia się już we
wczesnym okresie ontogenezy.
W dalszej kolejności dokonano oceny poziomu
korelacji między wiekiem płodowym a parametrami
budowy somatycznej w trzech grupach noworodków.
Wyniki tej analizy zestawiono w tabelach III i IV.
Tabela III. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem
płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci
żeńskiej
Table III. Coefficient value of the Pearson’s correlation between gestational
age and somatic build parameters in groups of female newborns
Badane grupy
noworodków
/Studied groups
of newborns
Korelacje wieku płodowego z
/Correlations of gestational age with
długością ciała
/body length
masą ciała
/body mass
obwodem głowy
/head circumference
zdrowe
/born healthy
0,329 p>0,01 0,761 p<0,001
0,648 p<0,001
urodzone
przedwcześnie
/premature
infants
0,876 p<0,001 0,833 p<0,001
0,898 p<0,001
urodzone z ZDW
/born with
intrauterine
dystrophy
syndrome IDS
0,606 p<0,001 0,722 p<0,001
0,628 p<0,001
Tabela IV. Wartości współczynników korelacji Pearsona między wiekiem
płodowym a parametrami budowy somatycznej w grupach noworodków płci
męskiej
Table IV. Coefficient value of the Pearson’s correlation between gestational
age and somatic build parameters in groups of male newborns
Badane grupy
noworodków
/Studied groups
of newborns
Korelacje wieku płodowego z
/Correlations of gestational age with
długością ciała
/body length
masą ciała
/body mass
zdrowe
/born healthy
0,530 p<0,001 0,654 p<0,001
urodzone przedwcześnie
/premature
infants
0,924 p<0,001 0,725 p<0,001
urodzone z ZDW 0,817 p<0,001 0,842 p<0,001
/born with intrauterine dystrophy
syndrome IDS
obwodem głowy
/head circumference
0,628 p<0,001
0,845 p<0,001
0,692 p<0,001
Powyższa analiza wskazuje na bardzo zróżnicowane tempo rozwoju prenatalnego badanych grup
dzieci. Niezwykle interesujący wydaje się fakt istnienia
najwyższych poziomów korelacji między wiekiem płodowym a wszystkimi parametrami budowy w grupach
noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała
odpowiednią do wieku płodowego, co wskazuje na dużą
dynamikę rozwoju śródmacicznego wcześniaków, jako
705
reakcję adaptacyjną organizmu na działanie niekorzystnych czynników ze strony środowiska zewnętrznego, którym w tym czasie jest organizm matki.
W grupach noworodków urodzonych jako zdrowe
i donoszone wiek płodowy najsilniej koreluje z masą
ciała i obwodem głowy. Jest to ważny fakt, który wskazuje, że masa ciała po urodzeniu jest wykładnikiem
rozwoju biologicznego noworodka, określa więc
stopień jego dojrzałości do życia w warunkach zewnątrzłonowych. Związek wieku płodowego z masą
ciała i obwodem głowy wykazuje silniejsze powiązania
w grupach noworodków żeńskich, a ponadto przedstawia wyższą wartość w grupie wcześniaków w porównaniu z grupami noworodków urodzonych o czasie oraz
z grupami noworodków ze zdiagnozowanym zespołem
dystrofii wewnątrzmacicznej. Wydaje się to zrozumiałe
– krótszy czas trwania ciąży „wymusza” szybsze tempo
rozwoju prenatalnego. Wysokie wartości współczynników korelacji między wiekiem płodowym a obwodem
głowy wskazują z kolei na cefalokaudalny charakter
rozwoju płodu. Szybsze tempo rozwoju prenatalnego
noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała
odpowiednią do wieku płodowego w porównaniu
z noworodkami urodzonymi o czasie oraz noworodkami z ZDW jest prawdopodobnie przejawem wysokiej
reaktywności organizmu na działanie czynników
zaburzających rozwój wewnątrzłonowy i mających
wpływ na obniżenie potencjału genetycznego dziecka.
Odpowiedzią organizmu jest skrócenie okresu rozwoju
prenatalnego i tym samym wcześniejszy poród [23].
Badane parametry porównano także w drugim roku
życia w celu oceny tempa ich wzrastania w tym okresie
(tab. V, VI).
Tabela V. Cechy somatyczne dziewczynek w drugim roku życia (N=290)
Table V. Female infants’ somatic features in second year of life (N=290)
Długość ciała Masa ciała
Obwód głowy
/body length /body mass /head circumference
(cm)
(g)
(cm)
Badane grupy
/Studied groups
Grupa 1 /Group 1 (N=115) 87,63±3,523 13,05±1,552
48,50±1,514
Grupa 2 /Group 2 (N=100) 84,20±2,914 11,49±1,556
47,80±0,882
Grupa 3 /Group 3 (N=75) 83,00±2,582 11,14±1,279
47,50±1,206
wartość różnicy t
1i2
i p między
/value of difference 1 i 3
t and p between
t=4,6
p<0,001
t=2,73
p<0,01
t=4,03
p<0,001
t=6,01
p<0,001
t=3,74
p<0,001
t=5,29
p<0,001
2i3
t=1,215
p>0,1
t=0,697
p>0,1
t=2,16
p<0,05
Wyniki badań wskazują na istnienie różnic między analizowanymi parametrami budowy w drugim
roku życia. Różnice te utrzymują się na wysokim
poziomie statystycznym zwłaszcza, gdy porówna się
dziewczynki urodzone jako zdrowe i dziewczynki
urodzone przedwcześnie lub urodzone jako zdrowe
i urodzone z zespołem dystrofii wewnątrzmacicznej.
Także w obu grupach dziewczynek urodzonych z małą
706
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 702-706
masą ciała dostrzega się istotne statystycznie różnice,
które wskazują na niezwykle zróżnicowany charakter
rozwoju tych grup. Podobną analizę przeprowadzono
w grupach chłopców (tab. VI).
Tabela VI. Cechy somatyczne chłopców w drugim roku życia (N= 285)
Table VI. Male infants’ somatic features in second year of life (N=285)
Długość ciała
/body length
(cm)
Badane grupy
/Studied groups
Masa ciała
Obwód głowy
/body mass /head circumference
(g)
(cm)
Grupa 1 /Group 1 (N=110) 88,50±3,225 13,55±1,477
50,30±1,567
Grupa 2 /Group 2 (N=95) 83,75±2,933 12,03±1,821
49,20±2,078
Grupa 3 /Group 3 (N=80) 82,90±2,226 11,60±1,594
48,50±1,298
Wartość różnicy t 1 i 2
i p między
/value of difference 1 i 3
t and p between
2i3
t=4,39
p<0,001
t=4,30
p<0,001
t=1,47
p>0,1
t=5,81
p<0,001
t=6,10
p<0,001
t=3,35
p>0,01
t=1,02
p>0,1
t=1,68
p>0,1
t=1,21
p>0,1
U chłopców w drugim roku życia różnice na
istotnym poziomie statystycznym między badanymi
parametrami budowy utrzymują się tylko w zakresie
długości i masy ciała, natomiast są wyraźnie mniejsze
między obwodami głowy w poszczególnych grupach.
Wartości parametrów somatycznych uzyskane
w drugim roku życia potwierdzają różny poziom
dynamiki integracji strukturalnej, której tempo po
urodzeniu wyznaczone jest nie tylko wartością urodzeniowej masy ciała noworodka lecz także, a może
przede wszystkim jego stanem biologicznym po urodzeniu, bowiem wyraża on stopień adaptacji do życia
poza organizmem matki.
Wnioski
1. Długość okresu prenatalnego wyznacza tempo
rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka.
2. Im wiek płodowy jest krótszy, tym tempo rozwoju
jest większe.
3. Największa dynamika rozwoju określona przez
wysokie wartości współczynników korelacji cechuje noworodki urodzone przedwcześnie z masą
ciała odpowiednią do wieku płodowego.
4. Wyższe wartości współczynników korelacji
między badanymi cechami występujące u noworodków płci męskiej wskazują na ich większą
ekosensytywność występującą w okresie życia
płodowego.
Piśmiennictwo / References
1. Zdańska-Brincken M. Rozwój psychiczny dziecka i metody
jego oceny. [w:] Pediatria. T. 1. Górnicki B, Dębiec B (red).
PZWL, Warszawa 2005.
2. Jaszkul I, Kandefer W. Główne zagrożenia w opiece
perinatalnej oraz działania profilaktyczne na terenie woj.
lubuskiego. Probl Hig Epidemiol 2007, 88(1): 96-99.
3. Jopkiewicz A, Suliga E. Genetyczne i środowiskowe
uwarunkowania rozwoju fizycznego noworodków. [w:]
Auksologia a promocja zdrowia. Jopkiewicz A (red). KTN,
Kielce 1997: 61-76.
4. Górnicki B, Dębiec B (red). Pediatria. T. 1. PZWL, Warszawa
1985.
5. Kornafel D. Czynniki determinujące urodzeniową masę ciała
człowieka. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1995.
6. Wolański N. Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania.
Wyd. II. PWN, Warszawa 1983.
7. Malinowski A, Janiszewska R. Biomedyczne podstawy
rozwoju i zdrowia człowieka. Politechnika Radomska, Radom
2010.
8. Janiszewska R. Integracja strukturalno-funkcjonalna jako
przejaw adaptacji do życia w początkowych etapach ontogenezy
człowieka. Politechnika Radomska, Radom 2008.
9. Hill DJ. Cell multiplication and differentiation. Acta Paediatr
Scan Supl 1989, 349: 13-20.
10. Schwartz D. Zaburzenia rozwoju: stary problem w nowym
tysiącleciu. Pediatria po Dyplomie 2001, 5/6: 14-24.
11. Kopczyńska-Sikorska J. Nasze dziecko. PZWL, Warszawa
1998.
12. Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa
2005.
13. Szczepski O, Walczak M. Zarys pediatrii. PZWL, Warszawa
1984.
14. Kornacka K. Noworodek przedwcześnie urodzony – pierwsze
lata życia. BP 43. PZWL, Warszawa 2003.
15. Antoszewska A. Ryzyko urodzeń dzieci z małą masą ciała
w Polsce w latach 1976-1990. Stud Human Ecol 1998,
Suppl.2: 175-188.
16. Chrząstek-Spruch H. Longitudinal studies of environment
al influence on child growth. Stud Human Ecol 1979, 3:
179-202.
17. Grech E, Vassallo-Agius P, Savona-Ventura C. Declining
male births with increasing geographical latitude in Europe.
J Epidemiol Community Health 2000, 54, 4: 244-246.
18. Krawczyński M, Materna-Kiryluk A. Mała urodzeniowa masa
ciała a umieralność niemowląt w latach 1976-1988. Pediatr
Pol 1992, 5-6, 279.
19. Rybkina IŁ. Aktualne problemy statystyki noworodków
niedonoszonych. Biulet. N.II. Socjol Higi Ochr Zdr 1999,
207-209.
20. Sann L, Bourgeios J, Pulet SG. E’tude d’une population
de 490 prematuris de moins de 31 semaines. Mortalite et
development vers 2 ans. Rev Fr Gynecol Obstet 1999, 94(6):
500-510.
21. Wang ML, Dorer JD, Fleming MP, et al. Problemy kliniczne
noworodków urodzonych prawie o czasie. Pediatria po
Dyplomie. Medical Tribune Polska 2006, 10, 6: 46-52.
22. Zdańska-Brincken M, Kurniewicz-Witczakowa R. Rozwój
dzieci z małą masą urodzeniową. [w:] Diagnostyka rozwoju
dzieci i młodzieży. BP-12. Kopczyńska-Sikorska J (red).
PZWL, Warszawa 1986: 255-261.
23. Gajewska E, Fuchs B. Noworodek o małej masie ciała
– problem aktualny. Materiały seminarium „Żywienie kobiet
w ciąży a wcześniactwo i porody noworodków z małą masą
ciała”. CZD, Warszawa 1995: 7-22.