Streszczenie rozprawy doktorskiej Autor rozprawy: mgr Ewa

Streszczenie rozprawy doktorskiej
Autor rozprawy: mgr Ewa Winnicka-Makulec
Promotor: dr hab. prof. APS Grzegorz Szumski
Promotor pomocniczy: dr Joanna Smogorzewska
Temat rozprawy:
Doskonalenie personelu medycznego w zakresie umiejętności karmienia doustnego
noworodków urodzonych przedwcześnie
słowa kluczowe: noworodek urodzony przedwcześnie, technika karmienia doustnego,
metodyka szkolenia, uczenie się dorosłych, bariery i schematy poznawcze, pedagogika
dorosłych, uczenie się transformacyjne, myślenie krytyczne
Zmiany zachodzące we współczesnym świecie powodują konieczność weryfikacji
dotychczasowego postępowania w wielu dziedzinach.
Postęp w zakresie możliwości
ratowania życia noworodków urodzonych przedwcześnie dokonany w ostatnich latach
spowodował, że zwiększyła się liczba dzieci zagrożonych nieprawidłowym rozwojem,
wymagających monitorowania jakości i tempa rozwoju, a czasem też specjalistycznej terapii.
Karmienie doustne jest pierwszą funkcją, jakiej uczą się te dzieci w życiu pozamacicznym.
Brak dojrzałości i problemy kliniczne powodują, że początkowo wcześniaki wymagają
karmienia parenteralnego i enteralnego. Po osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości somatycznej
i klinicznej stabilności dopiero mogą podejmować próby karmienia doustnego. Przebieg
rozwoju funkcji pobierania pokarmu jest uzależniony od pierwszych doświadczeń i
umiejętności, jakie nabywa dziecko jeszcze na oddziale szpitalnym. Opuszczenie szpitala
powinno być równoznaczne z osiągnięciem przez dziecko takiej dojrzałości funkcji, która
mogłaby gwarantować możliwość prawidłowego odżywienia i dalszego prawidłowego
rozwoju funkcji pobierania pokarmów.
Osoba karmiąca powinna posiadać specjalistyczną wiedzę i umiejętności, stosowanie
których może ułatwiać noworodkom doustne pobieranie pokarmu. W praktyce za karmienie
noworodków odpowiedzialne są głównie pielęgniarki i położne. Nie posiadają one niestety
specjalistycznego przygotowania w tym zakresie. W powszechnym odczuciu społecznym
karmienie noworodka nie jest ani czynnością skomplikowaną ani wymagająca szczególnych
umiejętności osoby karmiącej. Pogląd ten nie jest właściwy i może stanowić barierę
poznawczą utrudniającą nabywanie nowych kompetencji, odrzucanie możliwości nabywania
nowych umiejętności oraz nie stosowanie "nowości" w praktyce. Takie zjawisko jest
charakterystyczne dla funkcjonowania osób dorosłych w świecie edukacyjnych wyzwań.
Główne pytanie ukierunkowujące pisanie tej pracy brzmiało: jak szkolić personel medyczny
w zakresie techniki karmienia noworodków urodzonych przedwcześnie, aby oprócz wzrostu
umiejętności i wiedzy nie dopuścić do odrzucenia nowych treści jako mało istotnych i
nieważnych, a wręcz przeciwnie doprowadzić podczas szkolenia do zmiany dotychczasowych
schematów poznawczych.
W związku z powyższym w dysertacji dokonano teoretycznej analizy problemów
związanych z nauką karmienia wcześniaków, specyfiką uczenia się osób dorosłych,
szybkością zmian we współczesnym świecie implikujących konieczność kształcenia się przez
całe życie oraz metodyką szkolenia osób dorosłych.
Teoretyczne przesłanki rozprawy
zostały zbudowane na bazie pedagogiki transformacyjnej Jacka Mezirowa. Istotą uczenia się
w sposób transformacyjny jest spowodowanie zmiany schematów poznawczych w wyniku
doświadczeń edukacyjnych. Jako że, metodyka szkolenia dorosłych prezentowana w
powszechnie dostępnym piśmiennictwie nie zawiera wskazań dotyczących uzyskania zmian
transformacyjnych, w toku przygotowania dysertacji zostały sformułowane dodatkowe zasady
szkolenia dorosłych, których celem było uczenie się transformacyjne.
Opracowanie metodyki szkoleń ukierunkowanych na nabywanie nowych umiejętności
w zakresie techniki karmienia noworodków urodzonych przedwcześnie i zmianę schematu
postrzegania problemów związanych z karmieniem oraz ich ewaluacja były głównym celem
dysertacji. Okazało się, że oprócz przygotowania programu szkolenia, niezbędne było
również opracowanie narzędzia umożliwiającego pomiar poziomu umiejętności oraz
zaadoptowanie
angielskojęzycznych
narzędzi
do
pomiaru
poziomu
uczenia
transformacyjnego oraz myślenia krytycznego.
Analiza wyników badań pozwoliła potwierdzić wysoką skuteczność szkoleń pod
względem
nabywanych
umiejętności,
trwałości
tych
umiejętności
oraz
uczenia
transformacyjnego i myślenia krytycznego, uznawanego za umysłową dyspozycję,
umożliwiającą
uczenie
transformacyjne.
Dodatkowo
zweryfikowana
została
teoria
transformacyjnego kształcenia dorosłych oraz wyznaczono kierunki dalszych badań. Wiele
rozwiązań zastosowanych w pracy ma charakter uniwersalny i mogą zostać wykorzystane do
badań nie związanych z nauką techniki karmienia wcześniaków.