ostatni król

Krystyna Woźniak, Gminne Gimnazjum im. PapieŜa Jana Pawła II w Budrach z siedzibą w
Więckach
Scenariusz uroczystości z okazji Święta Konstytucji 3 Maja
(w oparciu o teksty źródłowe)
--------------------------------------------------------------------------------
Występują: narrator I, narrator II, król, przedstawiciele stronnictw Sejmu Wielkiego.
Sala sejmowa - na tronie siedzi król, wokół niego stoją jego zaufani, siedzą senatorowie,
posłowie.
Wyobraźmy sobie, Ŝe uczestniczymy w obradach Sejmu Czteroletniego. Wszyscy obecni na
tej sali jesteśmy posłami. Śledźmy uwaŜnie wydarzenia. Okrzykami moŜemy wyrazić
aprobatę dla powstającej konstytucji.
Niemcewicz:
"(...)Przed otwarciem jeszcze sejmu utworzyły się u przedniejszych panów wielkie
towarzyskie zgromadzenia. Miło było widzieć w zebranych tam posłach grono ludzi, po
większej części młodzieŜy, najznakomitszych urodzeniem, wychowaniem, światłem, gorącą
Ŝądzą dobra publicznego zagrzanych. Z niektórych tylko osiwiałych głów nie ustąpiły
przesądy; w tych, co juŜ od jezuitów wychowanymi nie byli, lepsze nauki, podróŜe za
granicę, czytanie dzieł wybornych na miejscu przesądów zagnieździły zdrowe prawidła,
szlachetność w postępkach i chęć zmazania wstydu, ciemnoty i upodlenia swych ojców(...)"
Julian Ursyn Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich
Narrator I: (przedstawia króla i członków stronnictw)
Stanisław August Poniatowski - ostatni król Rzeczypospolitej. Był człowiekiem
wykształconym, wiele podróŜował po świecie. Będąc posłem poznał dobrze słabość polskiego
sejmu. Był prawdziwym przedstawicielem epoki oświecenia. Nuncjusz papieski Antonio
Visconti pisał o nim:
"Król jest utalentowany i wykształcony, ale przede wszystkim pochłania go chęć reform.
Gdyby mógł, zreformowałby w jednym dniu cały kraj, cały naród, by go podnieść na poziom
innych narodów o większej kulturze."
Stronnictwo hetmańskie:
Ksawery Branicki - hetman wielki koronny, przeciwnik reform Sejmu Czteroletniego, jeden z
twórców konfederacji targowickiej. W 1794 r. skazano go zaocznie na karę śmierci za zdradę
ojczyzny. Resztę Ŝycia spędził w słuŜbie rosyjskiej.
Szczęsny Potocki - wojewoda ruski, na Sejmie Czteroletnim stronnik Rosji. Marszałek
konfederacji targowickiej.
Seweryn Rzewuski - hetman polny koronny, przeciwnik Stanisława Augusta i reform Sejmu
Czteroletniego.
Stronnictwo patriotyczne:
Adam Czartoryski - ksiąŜę, generał ziem podolski, komediopisarz, mecenas malarzy i poetów.
Był komendantem Szkoły Rycerskiej oraz członkiem Komisji Edukacji Narodowej. Poparł
Konstytucję 3-go Maja. Nie zgodził się przystąpić do konfederacji targowickiej.
Stanisław Małachowski - marszałek Sejmu Wielkiego, przywódca stronnictwa
patriotycznego, Był jednym z głównych twórców Konstytucji 3 Maja i obrońcą praw
mieszczaństwa.
Ignacy Potocki - marszałek wielki litewski, członek Komisji Edukacji Narodowej, prezes
Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, organizator szkolnictwa. Przywódca patriotów na
Sejmie Czteroletnim, współtwórca Konstytucji 3-go Maja.
Ignacy Potocki: Najjaśniejszy Panie, kraj nasz znajduje się w straszliwym połoŜeniu. WskaŜ
drogę ratunku!
Król: Czas jest, daj BoŜe, Ŝeby nie ostatni, z którego najusilniej korzystać naleŜy. Od kilku
miesięcy zastanawiam się na sposobami ratowania Polski, dlatego proszę teraz o odczytanie
projektu konstytucji. Mam nadzieję, Ŝe juŜ dziś stanie się ona obowiązującym prawem.
Sekretarz: W Imię Boga w Trójcy Świętej jedynego. Stanisław August z BoŜej Łaski i woli
narodu Król Polski, Wielki KsiąŜę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, śmudzki, Kijowski,
Wołyński, Podolski, Inflandzki, Smoleński, Siewierski i Czernichowski, wraz ze Stanami
Skonfederowanymi w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi. Uznając, iŜ los nas
wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim
doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w
jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni
od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc droŜej nad Ŝycie, nad szczęśliwość osobistą,
egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los
w ręce nasze jest powierzony, oraz chcąc na błogosławieństwo, na wdzięczność
współczesnych i przyszłych pokoleń zasłuŜyć, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania
wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą
konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy. Do której to
konstytucji dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają.
(Ustawa Rządowa, 3 maja 1791 r.)
Stronnictwo patriotyczne: (okrzyki)
Zgoda!
Stronnictwo hetmańskie: (okrzyki)
Nie ma zgody!
Jan Suchorzewski:
Zabiję własne dziecię, aby nie doŜyło niewoli, którą ten projekt krajowi gotuje.
Narrator I:
Na nic zdały się protesty. Król podpisał konstytucję wołając:
Król:
Wzywam teraz kochających ojczyznę, niech idą za mną do kościoła na złoŜenie Bogu
przysięgi i dziękczynienia, ze nam dozwolił tak uroczystego i zbawiennego dopełnić dzieła.
Okrzyki posłów:
Wiwat król!
Wiwat konstytucja!
Wiwat sejm!
Narrator I:
Uchwalenie Konstytucji 3 maja dowiodło, Ŝe mieszkańcy Rzeczpospolitej mogą i potrafią
zreformować swe państwo.
Szlachta przekazała część swych przywilejów mieszkańcom miast. Chłopi zostali wzięci pod
opiekę prawa. Władza w państwie została podzielona na ustawodawczą, wykonawczą i
sądowniczą. Był to podział, który zapobiegał rządom absolutnym jednej osoby lub jednego
stanu.
Konstytucja wzmocniła władzę królewską. Wprowadziła dziedziczność tronu. Zniosła
liberum veto. Głosowanie w sejmie miało się odtąd odbywać większością głosów. Zakazano
rokoszy i konfederacji.
Narrator II: O znaczeniu polskiej konstytucji niech zaświadczą słowa pruskiego ministra
spraw zagranicznych, który w liście do swojego króla Fryderyka Wilhelma II tak pisał:
"Polacy zadali cios śmiertelny monarchii pruskiej, wprowadzając dziedziczność tronu i
konstytucję lepszą od angielskiej. Sądzę, Ŝe Polska prędzej czy później odbierze nam Prusy
Zachodnie, a być moŜe i Wschodnie. W jaki sposób bronić naszego państwa przeciw
narodowi licznemu i dobrze rządzonemu?"