Legal Alert Polska

Legal Alert Polska
Bankowość, Finanse i Restrukturyzacja
Warszawa | Maj 2015
Czy Sąd Najwyższy przyczyni się
do zahamowania rozwoju rynku
sprzedaży wierzytelności bankowych?
Autorzy: Piotr Gałuszyński i Urszula Rachwol
Kontakt:
Rynek sprzedaży wymagalnych wierzytelności bankowych rozwija się
w Polsce w bardzo szybkim tempie. Czy długo oczekiwane stanowisko
Sądu Najwyższego w sprawie biegu terminu przedawnienia wierzytelności
bankowych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego na rzecz wierzyciela – banku wpłynie na ten dynamiczny rozwój?
EGZEKUCJA WIERZYTELNOŚCI BANKOWYCH
Po zbyciu portfela wierzytelności przez bank dalsza egzekucja prowadzona jest
przez nabywcę wierzytelności. Jest nim zazwyczaj podmiot niebędący bankiem,
który aby kontynuować egzekucję przeciwko dłużnikowi musi uzyskać sądowy
tytuł egzekucyjny, a następnie klauzulę wykonalności, nadanie bowiem klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu („BTE”) na rzecz nabywcy wierzytelności niebędącego bankiem jest niedopuszczalne. Orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 r. o sygnaturze III CZP 103/14 („Orzeczenie”)
może spowodować, iż inwestorzy będą mniej chętnie nabywać wierzytelności
bankowe niezabezpieczone hipoteką lub zastawem. Sąd Najwyższy uznał bowiem
w Orzeczeniu, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela – banku, prowadzącego egzekucję na postawie BTE niweczy skutki przerwy
biegu przedawnienia spowodowane złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji.
Do wniosków takich Sąd Najwyższy doszedł stwierdzając, iż do postępowania
egzekucyjnego ma odpowiednie zastosowanie, na podstawie art. 13 § 2 kodeksu postepowania cywilnego, sankcja przewidziana w art. 203 § 2 zdanie pierwsze kodeksu postępowania cywilnego, wyrażająca się tym, że pozew cofnięty nie
wywołuje żadnych skutków jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.
Powstanie zatem ryzyko tego, że wierzytelności nieprzedawnione w chwili ich zakupu, staną się przedawnione z chwilą umorzenia postępowania egzekucyjnego
www.czabanski-galuszynski.com
Piotr Gałuszyński
Partner
+48 22 630 34 81
+48 570 550 133
[email protected]
Urszula Rachwol
Radca Prawny
+48 22 630 34 83
+48 570 550 188
[email protected]
Warsaw Corporate Center (WCC)
ul. Emilii Plater 28,
00-688 Warszawa, Polska
T +48 22 630 34 80
www.czabanski-galuszynski.com
Legal Alert Polska
prowadzonego na rzecz banku – zbywcy wierzytelności, albo że
czas na dochodzenie wierzytelności nieprzedawnionych znacznie się skróci.
PRZEDAWNIENIE WIERZYTELNOŚCI BANKOWYCH
I PRZERWANIE BIEGU PRZEDAWNIENIA
W sprawie będącej podstawą wydania Orzeczenia bank, po
uzyskaniu klauzuli wykonalności na bankowym tytule egzekucyjnym, wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko swojemu dłużnikowi. W jego trakcie, zbył dochodzoną wierzytelność
funduszowi sekurytyzacyjnemu, a następnie cofnął wniosek
o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi zbytej wierzytelności, co doprowadziło do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Doszło zatem do dwukrotnego przerwania biegu przedawnienia – po raz pierwszy, gdy bank złożył do sądu wniosek
o nadanie klauzuli wykonalności BTE oraz ponownie, gdy bank
złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi.
Za ugruntowany i nie budzący kontrowersji należy bowiem uznać
pogląd, zapoczątkowany uchwałą Sądu Najwyższego z dnia
16 stycznia 2004 r., III CZP 10/03, że zgłoszenie przez wierzyciela będącego bankiem wniosku do sądu o nadanie klauzuli
wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerywa
bieg przedawnienia wierzytelności, która na podstawie tego
tytułu ma być dochodzona.
Nabywca wierzytelności mimo tego iż nabył od banku wierzytelność przed upływem trzech lat od dnia, w którym BTE nadano
klauzulę wykonalności, to zainicjował działania mające na celu
dochodzenie wierzytelności od dłużnika po upływie tego terminu. Jego wierzytelność została przez sąd uznana za przedawnioną, gdyż roszczenie z tytułu udzielonego kredytu, jako
czynność dokonana w ramach prowadzonej przez bank działalności gospodarczej, podlega na podstawie art. 118 kodeksu
cywilnego trzyletniemu terminowi przedawnienia, a powództwo
o jej zasądzenie od dłużnika zostało oddalone. Sąd Najwyższy
potwierdził w Orzeczeniu, iż skutek drugiego przerwania biegu
przedawnienia został zniwelowany umorzeniem postępowania egzekucyjnego na skutek cofnięcia przez bank wniosku
o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi, po sprzedaży
przez bank wierzytelności tego dłużnika. Termin przedawnienia w tej sprawie został zatem przerwany jedynie złożeniem
wniosku o nadanie klauzuli wykonalności BTE, a ponownie
rozpoczął on bieg w dniu nadania przez sąd klauzuli wykonalności temu tytułowi egzekucyjnemu.
Nie można wykluczyć, że w znacznej liczbie spraw dochodzić
będzie do sytuacji, w której inwestor będzie nabywał od banku nieprzedawnioną wierzytelność, która stanie się przedawniona z chwilą umorzenia postępowania egzekucyjnego na
wniosek banku – zbywcy wierzytelności. Stanie się tak, gdy
na wniosek banku postepowanie egzekucyjne zostanie umorzone po upływie trzech lat od dnia nadania klauzuli wykonalności BTE. Inwestor nie będzie wówczas dysponował żadnymi narzędziami do „przedłużenia” terminu przedawnienia
nabytej wierzytelności poprzez doprowadzenie do ponownego przetrwania jej biegu przedawnienia.
KONSEKWENCJE ORZECZENIA
Orzeczenie ma dla inwestorów nabywających portfele
wierzytelności bankowych niezabezpieczonych hipoteką lub
zastawem istotne znaczenie i może doprowadzić do modyfikacji warunków funkcjonowania tego rynku w Polsce.
Kluczowe stanie się zidentyfikowanie wierzytelności,
które mogą stać się przedawnione z chwilą umorzenia
postępowania egzekucyjnego na wniosek banku już na etapie
badania due dilligence, poprzedzającego nabycie portfela,
a następnie właściwe ukształtowanie umowy sprzedaży
portfela poprzez wprowadzenie odpowiednich postanowień
o odpowiedzialności odszkodowawczej, cesji zwrotnej w razie podniesienia przed dłużnika sprzedanej wierzytelności
zarzutu jej przedawnienia lub wydzielenia z portfela wierzytelności, które mogą stać się przedawnione na skutek umorzenia egzekucji prowadzonej na rzecz zbywcy. Niewykluczone także, ze inwestorzy będą chcieli mitygować ryzyka
proponując bankom niższe ceny za takie wierzytelności.
Pobierz: Bankowość, finanse i restrukturyzacja
Mamy nadzieję, że powyższa treść okaże się przydatna. Alert nie stanowi porady prawnej w odniesieniu do żadnych kwestii ani faktów i nie można się na niego
powoływać w tym kontekście. Jeżeli potrzebują Państwo więcej informacji na ten temat lub porady prawnej, prosimy uprzejmie o kontakt z osobami wymienionymi
na pierwszej stronie.
www.czabanski-galuszynski.com