Tytuł prezentacji

SZKOŁY NA TERENACH WIEJSKICH
LIKWIDOWAĆ, ZACHOWAĆ CZY PRZEKAZAĆ?
Alina Kozińska-Bałdyga
Czy likwidować?
Diagnoza: W problemie małych wiejskich szkół skupia się
narastająca niewydolność całego systemu organizacji państwa
demokracji przedstawicielskiej podporządkowanego interesom
różnych partii zabiegających o głosy wyborców.
Przyczyny likwidacji:
• brak modelu (organizacyjnego i metodycznego) szkoły
wiejskiej dostosowanego do sieci osadniczej na wsi,
• decyzje polityczne wynikające z obawy przed związkami
zawodowymi broniącymi Karty Nauczyciela,
• słabość obywateli i samorządów gminnych niebudujących
swojej siły „od dołu” na współpracy i aktywności
w organizacjach pozarządowych.
Czy likwidować?
• Hiszpania – likwidacja 2 tys. szkół (ludność
40–47 miliona, gęstość zaludnienia 93 os./km²)
• Polska – likwidacja ok. 5 tys. szkół od 1999 roku
• Ludność 38–36 mln,
gęstość zaludnienia 122 os./km²
20 000
18 000
Spadek liczby szkół14 000
12 000
podstawowych
10 000
o 23,63%* (bez filii) 8 000
16 000
*
prof. R. Pęczkowski,
Uniwersytet Rzeszowski
Katedra Pedagogiki Medialnej
i Komunikacji Społecznej
6 000
4 000
2 000
0
17 743
14 572
13 550
Czy likwidować?
• Nieruchomości w Hiszpanii: wsie na sprzedaż
Forsal.pl – Giełda...
• 28 IV 2013 – hiszpańskie biura nieruchomości wystawiły
na sprzedaż ponad 50 opuszczonych wsi.
• Masz kilkadziesiąt tysięcy euro? Kup sobie wioskę
w Hiszpanii
• 5 V 2013 – na razie około 60 wystawiono na sprzedaż,
ich ceny wahają się od 50...
• 30 I 2011 – jedna z hiszpańskich wsi wystawi na
sprzedaż działki i domy niemal za bezcen, by zapobiec
całkowitemu jej wyludnieniu. Olemda de la...
Czy likwidować?
250
Spadek
średniej
wielkości
szkoły o 28,7%*
223
200
178
159
150
100
50
*prof. R. Pęczkowski,
Uniwersytet Rzeszowski
Katedra Pedagogiki Medialnej
i Komunikacji Społecznej
0
1999/2000
2005/2006
2012/2013
Czy likwidować?
Struktura sieci szkół miasto – wieś*
• 3975 szkół w miastach stanowi 30,61% wszystkich szkół
w Polsce, uczy się w nich 1 292 906 uczniów, co stanowi
59,76% wszystkich uczniów.
• 9011 szkół wiejskich stanowi 69,39% wszystkich szkół
w Polsce, uczy się w nich 870 493 uczniów, co stanowi
40,24% wszystkich uczniów.
Czy likwidować?
Średnia wielkość szkoły miasto–wieś*
400
367
349
350
339
330
325
325
300
250
MIASTO
200
WIEŚ
150
104
102
100
2006/2007
2007/2008
2008/2009
100
98
96
97
50
0
2009/2010
2010/2011
2011/2012
Czy likwidować?
Nie likwidować, jeśli nie chce się zlikwidować wsi
w perspektywie 20–30 lat.
Realizowana polityka edukacyjna zagraża rozwojowi
obszarów wiejskich.
„Obwód szkoły (szkoła/przedszkole) powinien być
podstawowym instrumentem planowania przestrzennego.
O standardzie życia decyduje nie tylko infrastruktura
techniczna, ale przede wszystkim infrastruktura
społeczna. Podstawowa usługa edukacyjna powinna być
dostępna pieszo, bez dowozu”.*
*Andrzej Olbrysz, ekspert MIiR, urbanista, kier. RPiRI w gm. Lesznowola
Czy zachować szkołę jako prowadzoną przez gminę?
Czy zachować szkołę jako prowadzoną przez gminę?
Wielkość szkoły mierzona liczbą uczniów:
• 1–50 uczniów – 15,61% szkół
• 51–100 uczniów – 26,28% szkół
• 101–150 uczniów – 14,73% szkół
• 1–150 uczniów – 56,62% szkół
• powyżej 151 uczniów – 43,38% szkół
• Ponad ¼ szkół poniżej 70 uczniów!!!
Zachować szkołę
jako prowadzoną przez gminę czy
gmina D
gmina L
przekazać?
Czy przekazać?
• Oświata i wychowanie
z edukacyjną opieką
wychowawczą - 48,59%
• Pomoc społeczna – 25,07%
• Administracja
publiczna – 16,65%
• Suma - 90,31%
• Wszystkie inne – 9,69%
Gmina M
Czy przekazać szkołę?
Przekazać!!!
Uwolnione
fundusze – np.
budżet
partycypacyjny,
innowacje, np.
wprowadzenie
pieniądza
alternatywnego
„dobry”, wkład
własny, spłata
zadłużenia,
inwestycje
(mieszkalnictwo!)
uwolnione fundusze
Przekazać!!!
• Jak przekazać? Poprzez likwidację czy z art. 5g uoso?
• Komu przekazać? SRW, osobie fizycznej, NGO spoza
gminy?
• Jak liczyć dotację dla nowego organu prowadzącego?
• Przygotowanie do procesu przekazania szkoły/szkół
wymaga przygotowania całej gminy: edukacji
ekonomicznej radnych, rodziców i nauczycieli. Służy
temu Matryca kalkulacyjna finansów gminnych na
oświatę www.monitoring.fio.org.pl
i „pakiet dla gmin”.
Przekazanie szkoły – Model FIO:
• utworzenie Stowarzyszenia Rozwoju Wsi (SRW),
• przygotowanie do pracy w SRW i do podjęcia
odpowiedzialności za szkołę we własnej wsi/osiedlu
i gminie,
• zbudowanie systemu współpracy na poziomie gminy,
• zbudowanie systemu wsparcia na poziomie powiatu,
• zbudowanie wsparcia na poziomie województwa i państwa.
Przekazanie – Model FIO
Czym dysponujemy:
• Materiały do założenia i prowadzenia SRW – projekt
„Partnerstwo SRW”, www.srw.fio.org.pl
• Materiały do wprowadzania modelu nauczania w szkole wiejskiej
– projekt „Z Małej Szkoły w Wielki Świat” www.malaszkola.pl
• Matryca kalkulacyjna finansów gminnych na oświatę – można już
używać: symulacja, edukacja, wyliczenie dotacji dla publicznej
i niepublicznej szkoły, uczniowie o spec. potrzeb – projekt
„Monitoring…” www.monitoring.fio.org.pl
Potrzebna rozbudowa Matrycy:
nakładka dla uczniów, rozbudowa: fundusz sołecki, fundusz dla NGO,
planowanie przestrzenne i nakładka do wprowadzenia budżetu
partycypacyjnego.
Współpraca NGO i JST
1. Budujemy Koalicję na Rzecz Edukacji Wiejskiej KRzEW
2. Proponujemy przygotowanie dwustopniowych zmian
prawnych:
• nowelizacja ustawy o systemie oświaty (eliminacja
niespójności)
• ustawa o szkołach wspólnotowych w gminach
eksperymentalnych
3. Budujemy system wsparcia JST przekazujących szkoły i SRW
przejmujących szkoły z gminami i powiatami
Współpraca NGO i JST
Wizja FIO: szkoły/przedszkola wspólnotowe prowadzone
przez SRW pracują jako wielofunkcyjne ośrodki edukacji
(LLL), kultury, pomocy społecznej i przedsiębiorczości
w każdej wsi, która chce się rozwijać.
Gminy wiejskie rozwijają się dzięki współpracy JST i SRW.
SRW w każdej wsi (osobowość prawna grupy
mieszkańców).
Nauczyciele liderami zmiany społecznej.
Obywatele liczą, pomnażają i inwestują pieniądze.
Rozwój gmin wiejskich zapewnia
zrównoważony rozwój kraju.
Likwidować, zachować czy przekazać?
Dwie drogi rozwoju/zwijania gmin:
– rozwój „od góry” – wójt rozwija gminę ściągając
inwestycje i pozyskując pieniądze z UE, „bierni”
mieszkańcy (wyludnianie się wsi, młodzi wyjeżdżają),
– rozwój „od dołu” – wójt i mieszkańcy wspólnie rozwijają
gminę, aktywni mieszkańcy. Obywatele uczą się
aktywności zakładając SRW i przejmując szkoły
i przedszkola, zakładając inne NGO, sami inwestują
i wspólnie z gminą dzięki NGO ściągają inwestycje
i pozyskują pieniądze z UE, są przedsiębiorczy. NGO
tworzą nowe miejsca pracy. Migracja z miasta na wieś.
Podsumowanie
W problemie małych wiejskich szkół skupia się narastająca
niewydolność całego systemu organizacji państwa demokracji
przedstawicielskiej, podporządkowanego interesom różnych
partii zabiegających o głosy wyborców.
Uspołecznianie oświaty poprzez przekazywanie szkół,
aktywizujące obywateli zmienia organizację państwa.
Wprowadza demokrację bezpośrednią (partycypacyjną)
gwarantującą rozwój zrównoważony.
Współpraca samorządów i organizacji pozarządowych służy
uczeniu się odpowiedzialności obywateli i naprawie państwa.
Dziękuję za uwagę!
Prezentacja dostępna na stronie:
www.wspolnota.org.pl/konferencja
[email protected], kom. 600-411-349
www.fio.org.pl, www.srw.fio.org.pl, www.monitoring.fio,
www.malaszkola.pl