Opłata adiacencka i planistyczna

Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Naliczanie odsetek i egzekucja.
Jak postępować w przypadku zaległości z tytułu opłaty planistycznej, a jak w przypadku opłaty
adiacenckiej? W jakiej wysokości naliczać odsetki - moim zdaniem wg Ordynacji podatkowej,
zgodnie z dyspozycją z art. 67 ustawy o finansach publicznych w przypadku opłaty
planistycznej (ustawa o planowaniu przestrzennym nic nie mówi na ten temat) a odsetki
ustawowe w przypadku opłaty adiacenckiej, bo mówi o tym ustawa o gospodarce
nieruchomościami - art. 148.
Jakie stosować zasady do egzekucji - chyba z art. 66 - tj. z ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji, czyli upomnienie i tytuły egzekucyjne.
Proszę o opinię czy mój tok rozumowania jest prawidłowy.
Od opłaty adiacenckiej nieuiszczonej w terminie nalicza się odsetki ustawowe, natomiast od opła
Opłatę adiacencką ustala w drodze decyzji wójt, burmistrz, prezydent miasta, stosownie
do art. 145 ustawy o gospodarce nieruchomościami, po stworzeniu warunków do podłączenia
nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej albo po stworzeniu
warunków do korzystania z wybudowanej drogi. Właściciel nieruchomości, w stosunku do
1/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
którego taka opłata została ustalona, obowiązany jest ją uiścić w terminie wskazanym w art.
148 ust. 1 ustawy, a do skutków zwłoki lub opóźnienia w zapłacie opłaty adiacenckiej stosuje
się odpowiednio, zgodnie z art. 148 ust. 2 ustawy, przepisy Kodeksu cywilnego. Stosownie do
art. 481 § 2 KC należne są wówczas odsetki ustawowe.
Natomiast zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości
wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo
prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę ustaloną w tym planie, określoną w stosunku
procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Opłata ta jest dochodem własnym gminy.
Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości. Opłata z
tytułu wzrostu wartości nieruchomości potocznie nazywana jest opłatą planistyczną
(rentą planistyczną)
.
Odmiennie niż przy opłacie adiacenckiej ustawodawca nie wprowadza w ustawie o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym zapisów dotyczących sposobu postępowania w przypadku
zwłoki w zapłacie opłaty planistycznej.
Charakter opłaty planistycznej oraz możliwość stosowania do niej przepisów ustawy Ordynacja
podatkowa (dalej: OrdPodU) wielokrotnie były przedmiotem orzecznictwa sądowego. Obecnie
orzecznictwo w tej kwestii jest jednolite i stoi na stanowisku, że wprawdzie opłata z tytułu
wzrostu wartości nieruchomości jest daniną posiadającą pewne cechy podatku, ale obowiązek
jej zapłaty nie wynika z ustawy podatkowej i nie ma do niej zastosowania ww. ustawa.
2/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Podsumował to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.5.2010 r. (II OSK 1908/09)
wskazując, że gdyby ustawodawca chciał nadać opłacie planistycznej status podatku czy też
innej należności podatkowej, uczyniłby to wprost w jednej z ustaw podatkowych, jak tego
wymagają przepisy art. 4 i 6 OrdPodU, lub przynajmniej zobowiązałby do stosowania w tych
sprawach przepisów OrdPodU. Jeżeli tego nie zrobił, to takiego faktu nie można domniemywać
i przyjmować, że ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym mieści się w kręgu
ustaw podatkowych.
Stanowisko odnośnie do stosowania w sprawach dotyczących opłaty planistycznej przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego wyrażone zostało w doktrynie (J. Stelmasiak, W.
Falczyński, Glosa do wyroku NSA z 3.9.2004 r., OSK 520/04, OSP z 2005 Nr 7-8, poz. 91) oraz
w szeregu orzeczeń sądów administracyjnych (wyroki NSA: z 22.6.2007 r., II OSK 935/06, z
9.10.2007 r., II OSK 1322/06, z 21.9.2005 r., II OSK 28/05), które odnosiły się wprawdzie po
części do przepisów poprzedniej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, jednak w związku
z tym, że regulacja dotycząca opłaty planistycznej nie uległa zmianie, zachowały aktualność na
gruncie obowiązującej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Skoro w przepisach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ustawodawca nie
zamieścił odpowiednich regulacji, przesądził o wyłączeniu opłaty planistycznej z kategorii
należności określonych w art. 2 § 1 pkt 1 OrdPodU i tym samym rozstrzygnął o stosowaniu w
tych sprawach przepisów KPA. Przepisy KPA mają charakter norm powszechnie stosowanych,
co skutkuje tym, że w razie wątpliwości, które regulacje procesowe stosować, domniemanie
przemawia za stosowaniem KPA, nie zaś OrdPodU (wyrok NSA z 15.4.2008 r., II OSK 408/07).
Skoro zatem do opłaty planistycznej mają zastosowanie przepisy KPA, a nie przepisy ustawy Ordynacja
3/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Ponadto, jak już wskazano powyżej, z samej treści przepisów ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (w odróżnieniu od ustawy o gospodarowaniu
nieruchomościami i opłaty adiacenckiej) nie wynika prawo do naliczania odsetek od
nieterminowo uiszczonej opłaty. W ustawie tej nie wprowadzono również odniesienia do
stosowania innych ustaw, z których mogłaby wynikać możliwość dochodzenia od
zobowiązanego odsetek (tak jak w przypadku opłaty adiacenckiej odniesienie do przepisów
KC). Oznacza to zatem, że brak jest podstaw prawnych do naliczania odsetek od
nieterminowo uiszczonej opłaty planistycznej, a w związku z tym odsetki nie powinny
być naliczane i pobierane
.
Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 5.6.2008 r. (II
SA/Sz 84/08O) w którym Sąd wskazał, że rozstrzygnięcie organu administracji o obowiązku
zapłaty odsetek ustawowych z tytułu niedotrzymania terminu zapłaty opłaty planistycznej, bez
wskazania podstaw prawnych, z których taki obowiązek można wyprowadzić, stanowi
naruszenie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustawodawca w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dopuścił możliwość
naliczenia odsetek ustawowych jedynie w art. 37 ust. 9, dotyczącym roszczeń
odszkodowawczych właściciela i użytkownika wieczystego nieruchomości. Sąd ponadto
wskazał, że w polskim prawie odsetki stanowią wynagrodzenie za używanie cudzych pieniędzy
lub innych rzeczy zamiennych bądź za opóźnienie zapłaty wymagalnej już sumy pieniężnej,
bądź wreszcie za utratę możliwości używania sumy wyłożonej w interesie drugiej strony i
podlegającej zwrotowi.
4/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Wynagrodzenie to charakteryzuje się tym, że jest:
- płatne z reguły w rzeczach zamiennych tego samego rodzaju co dług główny,
- jego wysokość jest obliczona według określonej stopy procentowej w stosunku do czasu
użycia tej sumy,
- jest świadczeniem ubocznym istniejącym obok świadczenia głównego, stanowiącego
właściwy przedmiot zobowiązania między stronami.
W systemie prawa polskiego nie istnieje jakiś ogólny obowiązek płacenia odsetek w każdym wypadku is
Również Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku w piśmie nr RIO II-025-30/10 z
22.9.2010 r. stanęła na stanowisku, że w przypadku renty planistycznej z przepisów ustawy o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie wynika prawo do naliczania odsetek od
nieterminowo uiszczonej opłaty. Brak w niej również odniesienia do posiłkowego stosowania
innych ustaw, z których ewentualnie mogłoby wynikać uprawnienie do dochodzenia od
zobowiązanego tego typu świadczenia w razie nieuiszczenia przedmiotowej opłaty w terminie. Z
uwagi natomiast na publicznoprawny, a nie cywilnoprawny charakter świadczenia, nie znajdują
tu, bez wyraźnego wskazania, zastosowania przepisy KC.
5/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Zatem brak jest bezpośrednich podstaw prawnych w randze ustawy do naliczania
odsetek od nieterminowo uiszczonej zapłaty renty planistycznej
. Dodano ponadto,
że przepisy ustawy o finansach publicznych (dalej: FinPublU) nie rozciągają przepisów
OrdPodU na wymiar i zapłatę należności wymienionych w art. 60 FinPublU.
Odnosząc się ponadto do wskazanego w pytaniu zapisu art. 67 FinPublU stanowiącego, że do
spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą,
stosuje się przepisy KPA i odpowiednio przepisy działu III OrdPodU, wskazać należy, że
również przepis ten nie może stanowić podstawy do naliczania odsetek za zwłokę od zaległości
podatkowych. Jak wynika bowiem z brzmienia tego przepisu, wyłącznie w zakresie spraw
określonych w FinPublU, które nie posiadają szczegółowych rozstrzygnięć w samej FinPublU, a
dotyczą niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, znajdują
zastosowanie m.in. przepisy działu III OrdPodU.
W FinPublU w odniesieniu do niepodatkowych należności budżetowych o charakterze
publicznoprawnym uregulowano zagadnienia udzielania ulg oraz dokonywania potrącenia. I w
tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy KPA i OrdPodU. Zasada ta nie odnosi się do
zagadnienia ustalania i poboru niepodatkowych należności budżetowych o charakterze
publicznoprawnym, ponieważ zagadnienia te nie są przedmiotem regulacji FinPublU.
Gdyby zamierzeniem ustawodawcy było wprowadzenie zasady, że do nieuregulowanych spraw
niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym stosuje się przepisy
KPA i odpowiednio przepisy działu III OrdPodU, wówczas byłby to zapis w brzmieniu, że do
spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych w innych ustawach
6/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
stosuje się przepisy KPA i odpowiednio przepisy działu III OrdPodU.
Natomiast egzekucja niezapłaconej opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej odbywa
się według przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Opłaty te bowiem
spełniają dwa kryteria wskazujące na dopuszczalność egzekucji administracyjnej. Obowiązki
administracyjne wskazane w art. 2 § 1 są poddane egzekucji administracyjnej jedynie wówczas,
gdy spełniają warunki określone w art. 3 ustawy. Oznacza to, że
egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków, gdy wynikają one z decyzji lub
postanowień właściwych organów
, albo - w zakresie administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego - bezpośrednio z
przepisu prawa pod warunkiem, że są wymienione w art. 2. Powyższe kryteria spełnia zarówno
opłata adiacencka, jak i opłata planistyczna.
Obie opłaty wynikają z decyzji organów jednostki samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza,
prezydenta miasta) i stanowią należności wymienione w art. 2 § 1 pkt 3 ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji, czyli należności pieniężne inne niż: podatki, opłaty i inne
należności, do których stosuje się przepisy OrdPodU oraz należności inne niż grzywny i kary
wymierzane przez organy administracji publicznej, a pozostające we właściwości rzeczowej
organów administracji publicznej.
Potwierdzeniem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 28.1.2011 r. I
SA/Lu 635/10, wskazujący, że objęcie ustawą egzekucyjną egzekucji opłaty ustalonej w
warunkach art. 145 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 26 ust. 1 ustawy
o samorządzie gminnym ma podstawę prawną w art. 2 § 1 pkt 3 i art. 3 § 1 ustawy
egzekucyjnej.
Wskazany w pytaniu art. 66 FinPublU stanowiący, że do egzekucji należności, o których mowa
w art. 60, mają zastosowanie przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, może być
traktowany w zakresie egzekucji opłaty adiacenckiej i opłaty planistycznej posiłkowo. Obie
opłaty są bowiem niepodatkowymi należnościami o charakterze publicznoprawnym, stanowiąc
dochody pobierane przez samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw
stosownie do art. 60 pkt 7 FinPublU.
7/8
Opłata adiacencka i planistyczna
Wpisany przez Agata Dzięgiel-Matras
Podstawa prawna:
-
art. 145, art. 148 ustawy o gospodarce nieruchomościami,
art. 481 Kodeksu cywilnego,
art. 2, art. 37 Ordynacji podatkowej,
art. 60, art. 66, art. 67 ustawy o finansach publicznych,
art. 2, art. 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
art. 145 ustawy o gospodarce nieruchomościami,
art. 26 ustawy o samorządzie gminnym.
8/8