Program Profilaktyki - Przedszkole w Annopolu

Załącznik nr 2
do Uchwały Rady Pedagogicznej nr 4/2012/2013
z dnia 17 IX 2012 r.
Program Profilaktyki
Przedszkola w Annopolu
1
WSTĘP
Program profilaktyki opracowano z myślą usystematyzowania treści przekazywanych dzieciom w wieku
przedszkolnym. Może on być realizowany również z dziećmi uczęszczającymi do przedszkola od 3 roku
życia. Apogeum jego realizacji przypada na grupy wiekowe 5 – 6 latków. To właśnie najstarsze grupy są
jego głównymi odbiorcami.
Realizacja programu ma na celu zminimalizowanie potencjalnych zagrożeń, wskazanie dzieciom
właściwej drogi i przygotowanie ich do życia w naszej rzeczywistości, która niejednokrotnie może
okazać się pełna bólu i pułapek. Ważne jest również, aby program ten był realizowany we współudziale
rodziców. Przytaczam w nim także przykładowe scenariusze zajęć z samymi dziećmi oraz z dziećmi i ich
rodzicami.
IDEA PRZEWODNIA
Profilaktyka jest podstawą edukacji zdrowotnej dziecka przedszkolnego. Obejmuje ona ogół
działań zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu ludzi.
Z zagadnieniem profilaktyki wiąże się konieczność kształtowania czynnych postaw wobec
bezpieczeństwa własnego i innych oraz przyswajania wiedzy na ten temat. Im dziecko młodsze, tym
istotniejszy jest aspekt fizyczny bezpieczeństwa, a w nim przestrzeganie zasad bezpieczeństwa własnego i
innych. Pozostawiając dziecku możliwie dużo swobody, powinno się jak najwcześniej uświadomić mu
różne zagrożenia, które mogą wystąpić w jego najbliższym otoczeniu. To nie tylko wdrażanie go do
przestrzegania nakazów i zakazów, ale przyzwyczajanie do pewnych ograniczeń swobody.
Ważne jest też poznawanie przez dziecko sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
niebezpiecznych, ale nade wszystko zapobieganie ich powstawaniu.
Przyczyny wypadków z udziałem dzieci można ująć w 4 grupy:




niewiedza dzieci
brak ich doświadczenia
brak opieki nad dziećmi
psychologiczne właściwości dziecka: przewaga procesów pobudzania nad procesami
hamowania, słaba kondycja ruchowa, mała podzielność uwagi; stosunkowo długi czas reakcji na
bodźce; brak umiejętności oceniania odległości na oko, czasu na wyczucie; brak przewidywania
skutków określonych przyczyn; a także przekora, lekkomyślność, ciekawość świata, chęć
eksperymentowania itp.
Wszystkie działania nauczyciela zmierzające do edukacji dzieci w tym zakresie, mają nie tylko
dostarczyć im podstawowych informacji jak należy chronić swoje zdrowie i życie, ale także rozwijać
świadomość celowości takich zabiegów.
W pracy z dziećmi należy więc wykorzystywać jak najczęściej metody i formy aktywizujące np. scenki
dramowe, gry zespołowe, dydaktyczne, inscenizacje, piosenki, zajęcia plastyczne, techniczne, wiersze,
opowiadania, bajki itp.
W edukacji tej poczesne miejsce powinni zająć także rodzice, jako osoby dorosłe sprawujące stałą
opiekę nad dziećmi w różnych sytuacjach, miejscach i momentach ich życia. Tylko wzajemne
2
współdziałanie rodziców i nauczycieli może przynieść oczekiwane rezultaty i ukształtować właściwe
postawy dzieci w zakresie szeroko rozumianej profilaktyki.
CELE PROGRAMU
CELE OGÓLNE
1. Wdrażanie dzieci w wieku przedszkolnym do przestzregania zasad bezpiecznego zachowania się
w różnych miejscach i sytuacjach.
2. Kształtowanie nawyków warunkujących bazpieczeństwo własne i innych.
3. Przyswajanie wiedzy dotyczącej profilaktyki zdrowia, kształtowanie nawyków prozdrowotnych.
CELE SZCZEGÓŁOWE
1.
2.
3.
4.
Bezpieczne i kulturalne uczestnictwo w ruchu drogowym.
Bezpieczne korzystanie z zabawek i sprzętu ogrodowego.
Przestzreganie zasady bezpiecznych zabaw w różnych warunkach ( woda, śnieg, lód ).
Zachowanie ostrożności w kontakcie ze sprzętem AGD, RTV oraz podręcznym sprzętem
domowym.
5. Przestzreganie zasad zdrowego żywienia i stylu życiu.
6. Znajomość zasad profilaktyki przeciwpożarowej.
7. Umiejętne obcowanie z przyrodą ( zwierzęta, rośliny, zjawiska ).
8. Dostrzeganie różnic między pożywieniem a lekami, środkami chemicznymi, trucizną.
9. Stosowanie zasady unikania kontaktu z osobami nieznajomymi, szczególnie pod nieobecność
opiekunów.
10. Informowanie dorosłych (rodziców, wychowawców, funkcjonariuszy Policji, Straży Pożarnej,
Pogotowia Ratunkowego itp. ) o wszystkim co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka.
11. Przestzreganie zasad higieny ciała, ubioru i układu nerwowego.
3
WARUNKI REALIZACJI:
Warunkiem prawidłowej realizacji zadań jest dobrze zorganizowana współpraca
z rodzicami. Tylko nasze wspólne starania zaowocują i efektem wspólnej pracy będą zdrowe
i szczęśliwe dzieci.
Tylko od nas samych zależy, w jakim stopniu przygotujemy młode pokolenie do
radzenia sobie w ruchu ulicznym i czy będzie ono umiało postępować tak, aby siebie i innych
nie narażać na niebezpieczeństwo.
SPOSOBY I FORMY REALIZACJI:

propagowanie zdrowej żywności z uwzględnieniem potrzeb dzieci,

uwrażliwienie dzieci na potrzeby innych,

prowadzenie ćwiczeń i zabaw ruchowych, mających na celu niwelowanie drobnych
deficytów rozwojowych, zajęcia prowadzone przez nauczycieli
mycie zębów we wszystkich grupach,

opanowanie codziennych czynności samoobsługowych i higienicznych,
kultura
spożywania posiłków, używanie serwetek, sztućców, nakładanie posiłków, estetyka stołu,

organizowanie wycieczek i spacerów, codzienny pobyt na świeżym powietrzu,

wyrabianie pozytywnego stosunku do stomatologa, lekarza, pielęgniarki - przyglądanie
się ich pracy,

tolerancja i
życzliwość wobec innych, zwłaszcza osób
cierpiących, starych,
niepełnosprawnych, troska o każdego człowieka

hałas szkodzi zdrowiu - wdrażanie dzieci do porozumiewania się szeptem,

wprowadzenie do jadłospisu przedszkolnego większej ilości owoców, warzyw, surówek,
jogurtów

kształtowanie czynnej postawy w zapobieganiu chorobom - właściwy ubiór, codzienne
spacery, naturalne witaminy),
4

przeprowadzenie quizu między grupami „O zdrowiu na wesoło",

współpraca z Sanepidem - prowadzenie edukacji zdrowotnej w przedszkolu, udział
w programach

znajomość swojego nazwiska i adresu - zdawanie sobie sprawy w jakiej sytuacji
można przekazywać informacje dotyczące swoich danych,

zasady poruszania się pieszych w mieście i poza miastem - nauka prawidłowego
przechodzenia przez ulicę,

nawiązanie współpracy z dzielnicowym - pogadanki, udział w festynie przedszkolnym
(poznanie sprzętu policyjnego),
W celu realizacji wymienionych treści organizowane są dzieciom różnorodne formy
działalności, uwzględniając jego potrzeby, możliwości i doświadczenia. Ukształtowane we
wczesnym dzieciństwie nawyki będą miały zasadniczy wpływ na kształtowanie postaw w
przyszłości. Rolą naszą jest uczenie przewidywania i kreatywności w rozwiązywaniu
określonego problemu - uczyć, jak unikać niebezpiecznych sytuacji lub jak z nich wybrnąć,
uczyć być ostrożnym i kształtować umiejętności mówienia „nie .
CELE l ZADANIA
Organizacja pobytu dziecka
w przedszkolu zgodnie
z zasadami higieny
FORMY REALIZACJI – EFEKTY
ODPOWIEDZIALNI
1. Ramowy rozkład dnia dostosowany do potrzeb
rozwojowych dzieci.
2. Żywienie dzieci zgodnie z zasadami
racjonalnego odżywiania.
3. Wyposażenie przedszkola sprzyjające
prawidłowemu rozwojowi dziecka.
4. Skuteczna współpraca pomiędzy przedszkolem
a instytucjami w zakresie działań
profilaktycznych.
Przewidywane efekty:
1. Prawidłowy rozwój dziecka pod względem
fizycznym i psychicznym.
2. Dieta dzieci urozmaicona, uregulowane pory
posiłków.
3. Sprzęt i pomoce dydaktyczne bezpieczne i
umożliwiające realizację zadań
profilaktycznych.
4. Prowadzenie zajęć przez specjalistów:
logopeda, psycholog, pedagog.
- dyrektor, nauczyciele,
personel obsługi, rodzice,
specjaliści
1. Poznanie rozkładu pomieszczeń
- dyrektor, nauczyciele,
5
Bezpieczeństwo dziecka na
terenie placówki
Bezpieczeństwo dziecka poza
terenem przedszkola
przedszkolnych i zasad poruszania się po nich.
2. Korzystanie z zabawek i sprzętu ogrodowego
zgodnie z ustalonymi regułami.
3. Umiejętne korzystanie z różnorodnych
materiałów, przyborów, narzędzi i różnych
urządzeń.
4. Zgłaszanie nauczycielce dolegliwości,
skaleczeń.
5. Znajomość imienia, nazwiska, adresu
zamieszkania i numeru telefonu.
6. Samodzielne ocenianie własnych zachowań
oraz zachowań innych pod względem
bezpieczeństwa.
Przewidziane efekty:
1. Poruszanie się po terenie przedszkola zgodnie
z ustalonymi zasadami bezpieczeństwa.
2. Bezpieczne korzystanie z zabawek, sprzętu
ogrodowego, materiałów, przyborów i
narzędzi.
3. Sygnalizowanie zauważonego
niebezpieczeństwa (skaleczenia, złe
samopoczucie).
4. Posługiwanie się własnym imieniem,
nazwiskiem, adresem zamieszkania.
personel obsługi,
- dyrektor, nauczyciele,
1. Znajomość podstawowych zasad wychowania personel obsługi,
komunikacyjnego.
2. Zachowanie ostrożności w nieznanych
środowiskach przyrodniczych.
3. Samodzielne ocenianie własnych zachowań i
zachowań innych pod względem bezpieczeństwa.
4. Zachowanie ostrożności w kontaktach z
obcymi.
5. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach
zagrażających własnemu bezpieczeństwu.
Przewidziane efekty:
1. Poruszanie się po ulicy zgodnie z zasadami
ruchu drogowego dla pieszych, znaków
ostrzegawczych.
3. Stosowanie różnorodnych elementów
odblaskowych.
4. Korzystanie w sposób bezpieczny z
podstawowego sprzętu sportowego(sanki, rower).
5. Unikanie zabaw w pobliżu tras
komunikacyjnych.
6. Rozumienie zakazu spożywania nieznanych
owoców, roślin, grzybów czy pokarmów
nieznanego pochodzenia oraz zbliżania się do
nieznanych zwierząt.
8. Unikanie zabawy zapałkami, rozpalania ognisk
w lesie mogących być przyczyną pożarów.
9. Przestrzeganie zakazu zabawy lekarstwami,
środkami chemicznymi i innymi nieznanymi
przedmiotami.
10. Zachowanie ostrożności w kontaktach z
osobami obcymi np. nie przyjmowanie od nich
prezentów, pokarmów, odmawianie pójścia na
spacer, nie otwieranie drzwi nieznajomym,
przestrzeganie zakazu wsiadania do pojazdów
6
osób nieznajomych.
11. Nie oddalanie się bez zgody i wiedzy
dorosłych.
12. Bezzwłoczne opuszczenie miejsca
zagrażającego bezpieczeństwu (np. pożarpoinformowanie o tym osoby dorosłej).
13. Umiejętne zachowanie się w razie zgubienia
się w tłumie, sklepie, na imprezie.
Higiena i zdrowie dziecka
1. Dbałość o czystość osobistą.
2. Umiejętność zaspokajania potrzeb
fizjologicznych.
3. Opanowanie umiejętności kulturalnego
jedzenia.
4. Dbałość o higienę układu nerwowego.
5. Podkreślenie ruchu i powietrza jako
stymulatora prawidłowego rozwoju.
6. Kształtowanie prawidłowej postawy dziecka.
7. Przeciwdziałanie chorobom.
8. Dbałość o środowisko jako podstawowy
czynnik wpływający na zdrowie dziecka.
Przewidziane efekty:
1. Prawidłowe mycie zębów, twarzy i rąk.
2. Dbanie o higienę własnego ciała i schludny
wygląd.
3. Samodzielne i kulturalne korzystanie z toalety.
4. Prawidłowe posługiwanie się sztućcami,
przezwyciężanie uprzedzeń do niektórych
potraw.
5. Spożywanie posiłków o określonej porze z
uwzględnieniem dużej ilości warzyw i owoców
jako źródła witamin.
6. Utrzymanie czystości w trakcie jedzenia.
7. Unikanie hałasu i jego wszczynania.
Wyrabianie nawyku mówienia umiarkowanym
głosem - unikania hałasu
8. Radzenie sobie z emocjami.
9. Udział w zabawach ruchowych w sali i na
powietrzu.
10. Dostosowanie ubioru do odpowiedniej
pogody i pory roku.
11. Częste przebywanie na powietrzu o każdej
porze roku.
- dyrektor, nauczyciele,
personel obsługi,
- Czynne uczestnictwo dzieci w zabawach
organizowanych przez nauczycielkę (zabawy
ruchowe, zestawy ćwiczeń gimnastycznych,
spacery, wycieczki, zabawy na świeżym
powietrzu
- Uczenie się ubierania odpowiednio do pogody
(wykorzystanie zabaw dydaktycznych)
12. Rozumienie potrzeby stosowania profilaktyki
zdrowotnej.
13. Unikanie kontaktów bezpośrednich z osobą
chorą.
14. Utrzymywanie porządku w sali , w ogrodzie,
w najbliższym otoczeniu.
15. Hodowanie roślin, dbanie o zwierzęta.
7
16. Przestrzeganie zasad nie niszczenia przyrody.
17. Zapobieganie przemocy i eliminowanie
agresji słownej i fizycznej wśród wychowanków
przedszkola- Reagowanie na wszelkie przejawy
przemocy w rodzinie oraz organizowanie
pomocy
doraźnej
i
psychologiczno
pedagogicznej
18. Zapobieganie atakom niszczycielstwa
i umyślnego niszczenia sprzętów i zabawek
w przedszkolu - Zwracanie uwagi na zachowanie
się dzieci w czasie zabaw dowolnych i podczas
pobytu na placu zabaw
1. Udział w programie antynikotynowym - nauczyciele, personel
obsługi, rodzice
„Czyste powietrze wokół nas”
- cykl zajęć – wycieczki, spacery
- pielęgniarka
- wycieczka do jaskini solnej w Kraśniku
- Uświadomienie dzieciom potrzeby dbania
koordynator A. Grzebyk
o własne zdrowie
nauczycielki
- uwrażliwienie dzieci na miejsca, w których
mogą być narażone na dym papierosowy
Udział w programach
i akcjach prozdrowotnych
- zwrócenie uwagi na miejsca, gdzie powietrz jest
„czyste”
Wychowawca gr. 4
latków
2.Udział dzieci w konkursach i akcjach
organizowanych w przedszkolu i poza
Wychowawcy grup 5,6
przedszkolem
„Kubusiowi
przyjaciele
latków
przyrody”, „Akademia Aquafresh”
3. Udział w programie „Moje dziecko idzie do
szkoły
- eliminowanie stresu przyszłych
związanego ze startem szkolnym
uczniów
- ułatwienie dziecku wejścia w trudną rolę
ucznia, przezwyciężanie wszelkich obaw,
wyjaśnienie niezrozumiałych faktów związanych
z pobytem w szkole
- tworzenie optymalnych warunków do adaptacji
dziecka w szkole
- ułatwienie dzieciom przystosowania się do
nowych warunków szkolnych
Realizacja:
1.Spotkanie z policjantem – bezpieczna droga do
8
szkoły
2. Zabawy logopedyczne
3. Wycieczki do MZS w Annopolu
4. Spotkanie z szefową kuchni przedszkolnejzdrowe żywienie, przygotowywanie zdrowych
kanapek na drugie śniadanie
5. Spotkanie z pielęgniarką (higiena wzroku),
stomatologiem lekarzem (odżywiaj się zdrowo)
1.
Uświadamianie dzieciom
konieczności niezbędnych
wizyt u lekarza, stomatologa
1. Rozumienie potrzeby wizyt kontrolnych
u lekarza i w gabinecie stomatologicznym,
stałego kontrolowania jakości zębów spotkanie z lekarzem - wycieczka do gabinetu
stomatologicznego Uświadamianie dzieciom
konieczności spożywania owoców i warzyw
jako źródła cennych witamin (poprzez
spożywanie w przedszkolu, własnoręczne
przygotowywanie
surówek
i zajęcia
gospodarcze w „Kąciku przyrody”
- zaproszony lekarz
- pielęgniarka
- intendent, nauczycielki
wszystkich oddziałów
- dyrektor
- nauczycielki
Poszanowania cudzej pracy
1. Pouczające i częste rozmowy z dziećmi
przejawiającymi agresywne formy zachowania
oraz z ich ofiarami
- nauczycielki oddziałów
IV, V, VI,
Kształtowanie podstawowych
wartości społecznych:
1. Częste rozmowy z rodzicami
2. Zasięganie opinii specjalistów
3. Prowadzenie zajęć w formie pogadanki,
inscenizacje (pedagogika zabawy)
4. Uświadomienie dziecku jego praw do
nietykalności osobistej i naruszania godności
5. Przestrzeganie przez personel i rodziców
„Konwencji o prawach dziecka” (ratyfikacja 21 września 1990 r.) zorganizowanie zebrania ogólnego dla
rodziców
- cały personel
1. Zajęcia wyrównawcze
- cały personel
przedszkola
szacunek dla drugiego
człowieka,
szacunek dla życia i zdrowia
rodzina, ojczyzna
przyjaźń, koleżeństwo
Zaspokajanie specjalnych
potrzeb edukacyjnych
dzieci inne deficyty
rozwojowe
- dyrektor
2. Terapia logopedyczna
- nauczycielki
3. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne
- logopeda
4. Spotkania ze specjalistami psychologiem,
logopedą
- dyrektor
9
FORMY MONITOROWANIA:
analiza dokumentów (np. dzienniki zajęć, sprawozdania wychowawców),
obserwacja
wywiad
EWALUACJA PROGRAMU:
Program poddawany będzie ewaluacji na koniec każdego roku szkolnego.
Formy ewaluacji:
ankieta
analiza dokumentów
sprawozdanie
Formy ewaluacji bieżącej (rocznej):
zabawy i konkursy podsumowujące realizację programu-sprawdzające wiedzę i umiejętności
wychowanków
wystawy prac dzieci
rozmowy z rodzicami., ankieta
sprawozdanie z realizacji programu.
Program Profilaktyki został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Rodziców Przedszkola
w Annopolu.
Program został zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej z dnia 17 września 2012r.
w sprawie programów pracy Przedszkola.
10
Aby ocenić stopień przyswojenia przez dzieci umiejętności i wiedzy z zakresu profilaktyki, zawartych w
niniejszym programie można posłużyć się quizem, zawierającym pytania zamknięte. Dzieci odpowiadając na nie
wybierają jedną z trzech możliwych odpowiedzi. Analiza quizu dostarczy wiedzy o skuteczności programu i
ewentualnych zmianach, które należałoby w nim wprowadzić.
ANKIETA EWALUACYJNA DLA RODZICÓW
dotycząca realizacji Programu profilaktyki
Szanowni Rodzice!
Ankieta ta jest anonimowa i ma na celu zebranie Państwa opinii na temat wpływu realizacji w/w programu na
podniesienie świadomości dzieci w zakresie profilaktyki zdrowotnej, przeciwpożarowej, dbania o
bezpieczeństwo własne i innych osób, bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach
i miejscach, w kontaktach z różnymi osobami, przedmiotami, zjawiskami. Wybraną odpowiedź należy
podkreślić.
1. Czy dziecko zna zasady ruchu drogowego, dotyczące pieszych?
tak
nie
częściowo
2. Czy dziecko zachowuje bezpieczeństwo podczas zabaw w pomieszczeniach i na placu zabaw?
tak
nie
czasami
3. Czy dziecko zna zasady prawidłowego odżywiania się ( wie co należy jeść, a czego unikać )?
tak
nie
częściowo
4. Czy dziecko przywiązuje wagę do higieny własnego ciała ( codzienna kąpiel, mycie zębów,
codzienna zmiana bielizny, mycie rąk, dbanie o czystość ubrań, obuwia itp. )?
tak
nie
czasami
5. Czy dziecko zna numery telefonów alarmowych – 997, 998,999,112?
tak
nie
nie wiem
6. Czy dziecko zachowuje ostrożność podczas posługiwania się prostymi narzędziami
i urządzeniami?
tak
nie
nie korzysta z nich
7. Czy dziecko wie jak powinno się zachować kontaktach z nieznajomymi osobami?
tak
nie
nie wiem
8. Czy dziecko zna zasady bezpiecznych zabaw zimowych i zachowania się nad wodą?
tak
nie
nie wiem
9. Czy dziecko zachowuje ostrożność w kontaktach ze zwierzętami?
tak
nie
czasami
10. Czy dziecko zgłasza dorosłym zaistniałe zagrożenie lub zwraca się do nich o pomoc?
tak
nie
czasami
11. Czy dziecko zna przyczyny powstawania pożarów?
tak
nie
nie wiem
12. Czy wie co należy zrobić w przypadku zauważenia pożaru?
tak
nie
nie wiem
13. Czy dziecko wie jak należy zachować się podczas podróży różnymi środkami komunikacji?
tak
nie
nie wiem
14. Czy dziecko wie, ze nie należy dotykać i zrywać roślin trujących oraz nieznanych owoców?
tak
nie
nie wiem
15. Czy dziecko dostrzega różnicę między pożywieniem a lekami i chemikaliami?
tak
nie
nie wiem
11
QUIZ DLA DZIECI
Wybierz prawidłową odpowiedź .
Idąc na spacer z grupą przedszkolną, poruszamy się:
 środkiem chodnika
 stroną najdalszą od ulicy
 nieważne którą stroną
2. Przez ulicę przechodzimy:
 w dowolnym miejscu
 po pasach
 przez skrzyżowanie
3. Telefon na Policję to:
 999
 997
 998
4. Bawić się na powietrzu wolno:
 na ulicy
 w dowolnie wybranym miejscu, nawet nieznanym
 na placu zabaw
5. Bawiąc się zabawkami:
 rzucamy nimi po sali
 wyrywamy kolegom
 bawimy się zgodnie z ich przeznaczeniem, czekając na swoją kolej
6. Przebywając w pomieszczeniach:
 krzyczymy
 mówimy bardzo cicho
 nie podnosimy głosu ( mówimy normalnym głosem )
7. Warzywa i owoce:
 są źródłem witamin
 nie należy ich jeść
 są szkodliwe
8. Żeby być zdrowym należy:
 myć się czasami, bardzo ciepło ubierać
 chodzić często do lekarza
 kąpać się codziennie, odżywiać prawidłowo, ubierać się odpowiednio do pogody
9. Telefon Pogotowia Ratunkowego to:
 997
 999
 998
10. Lekarstwa:
 dzieci mogą przyjmować same
 podają dzieciom dorośli jako zalecenie lekarza
 są niepotrzebne
11. Środki czystości powinny:
 być schowane w szafkach i dobrze oznakowane
 mogą stać w dowolnym miejscu
 mogą się nimi bawić dzieci
12. Urządzeniami elektrycznymi ( np. radio, telewizor, magnetofon, video, lampka nocna, komputer, mikser
itp. ):
 mogą posługiwać się dzieci bez nadzoru dorosłych
 nie mogą obsługiwać ich dzieci
 mogą posługiwać się dzieci pod nadzorem dorosłych
1.
13. Spotykając nieznajomą osobę, dziecko:
 może wsiąść z nią do samochodu
 opowiada jej o swojej rodzinie, przyjmuje prezenty
 nie rozmawia z nią
14. Zimą dzieci mogą bawić się:
 z daleka od ulicy, pod opieką dorosłych
12
15.
16.
17.
18.
19.
 na zamarzniętych rzekach, jeziorach
 bez opieki dorosłych, w pobliżu ulicy
Podczas spaceru czy wycieczki:
 można zrywać wszystkie rośliny
 można jeść owoce z dowolnych roślin
 nie wolno zrywać i dotykać nieznanych roślin i owoców
Jeśli dziecko zostanie ugryzione lub ukąszone przez zwierzę, powinno:
 nie mówić o tym nikomu
 powiadomić o tym osobę dorosłą ( rodziców, nauczycieli, opiekunów )
 posmarować wodą
Zapobiegać pożarom można:
 bawiąc się zapałkami, urządzeniami z gazem
 rozpalając ognisko w lesie, zostawiając szkło w trawie
 utrzymując porządek w mieszkaniach, zabezpieczając przed dziećmi urządzenia elektryczne
i gazowe, unikając zabaw zapałkami, zapalniczką
Telefon do Straży Pożarnej to:
 998
 999
 997
Przebywając nad wodą:
 można bawić się bez opieki dorosłych
 kąpać się w dowolnym miejscu
 wchodzić do wody w wyznaczonych miejscach, w obecności ratownika i opiekuna
13