Kwalifikacje dla potrzeb pracodawców
Transkrypt
Kwalifikacje dla potrzeb pracodawców
Kwalifikacje dla potrzeb pracodawców Urszula Sztanderska RAPORT 1 punkt wyj cia Kondycja bran : IT, energetycznej, budowlanej i przemys u odzie owego Budownictwo – podstawowe cechy ugookresowy spadek udzia u produkcji budowlanej w PKB (1991 – 20%; 2008- 9,1% ale ju po kilku latach wzrostu udzia u) Bardzo silne wahania koniunkturalne nawet bezwzgl dne spadki produkcji (2001-2002 a o 15%) wyra na sezonowo agodz ce znaczenie robót infrastrukturalnych – finansowanych z udzia em funduszy UE - w ostatnich latach najg bsza reakcja na kryzys w firmach redniej wielko ci ale wyj cie obronn z ostatniego kryzysu Mniejszy ni w UE udzia budownictwa w PKB, silniejsze wahania (du y udzia nowych obiektów, mniej remontów) Odp yw pracowników zagranic Du e znaczenie regulacji wp ywaj cych na koszty i na bariery podejmowania inwestycji Wykres 3 Dynamika produkcji budowlanej ogó em w UE i w Polsce - lata 1991-2006 ród o: M. W. Zdyb, Budownictwo Polski na tle bran y i sytuacji gospodarczej w UE (w:) http://www.muratorplus.pl/biznes/raporty-i-prognozy/budownictwo-polski-na-tle-branzy-i-sytuacji-gospodarczej-wue-cykl-potegi-budowlane-unii-europejs_61711.html Zatrudnienie w budownictwie Bardzo wysoka dynamika od 2003 (o 27%, w ca ej gospodarce o 9%) Du e znaczenie dla rynku pracy ogó em udzia w liczbie pracuj cych poza rolnictwem – 9,1% Wyra ne wahania zatrudnienia skutki kompetencyjne dla pracodawców i pracowników Du e zatrudnienie na czarno (najwi cej, je li nie liczy prac prostych) – 29,5% zatrudnienia niejawnego, 20% pracuj cych w bran y Ostatni kryzys: wzrost zatrudnienia stabilizuj ce znaczenie robót infrastrukturalnych Dominacja niewysokich wymaga kwalifikacyjnych ale skojarzonych z fachowo ci nadzoru Wykres 4 Dynamika przeci tnego zatrudnienia budownictwie na tle przeci tnego zatrudnienia w sektorze przedsi biorstw ogó em w latach 2005-2009 115 ogó em 110 105 100 95 budownictwo Energetyka Ma a wra liwo na koniunktur w stosunku do przemys u ogó em; ale zmniejszenie produkcji sektora w 2009 Wyzwania rodowiskowe inwestycje technologiczne Ogromne znaczenie zmian strukturalnych zwi zanych z konieczno ci : zmiany struktury no ników energii (2009 0,4% energia odnawialna a zamiar 2020- 15%, 2030 – 20%) inwestycji w nowe technologie ochrony rodowiska i redukcji zanieczyszcze (regulacje UE) Spadek udzia u w produkcji ogó em Wykres 5 Dynamika warto ci produkcji sprzedanej przemys u w latach 2003-2008 140 ogó em energia elektryczna, gaz, para wodna i gor ca woda Liniowy (ogó em) 120 100 80 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Wykres 6 Struktura krajowej produkcji energii elektrycznej wed ug róde energii 60% 56,6% 50% 40% 34,6% 30% 20% 10% 5,2% 2,6% 1,6% 0% Elektrownie na Elektrownie giel gazowe kamienny Elektrownie Elektrownie na Elektrownie przemys owe glu wodne brunatnym 0,4% ród a odnawialne ród o: Raport Roczny Prezesa Urz du Regulacji Energetyki 2009, Lipiec 2009, s. 59. Zatrudnienie w energetyce Zmniejszanie 1995-2007 spadek o 20% agodna restrukturyzacja zatrudnienia: Wydzielenia Programy dobrowolnych odej Dezaktywizacja emerytalna „stara” kadra Zwi zek ze zmianami maj tkowymi a nie zmianami produkcji, wiec stabilne wzgl dem koniunktury Prawie brak reakcji zatrudnienia na ostatni kryzys Wymagania kompetencyjne stosunkowo du e Wykres 7 Dynamika przeci tnego zatrudnienia w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energi elektryczn , gaz, par wodn i gor wod na tle przeci tnego zatrudnienia w sektorze przedsi biorstw ogó em w latach 2005-2009 110 Ogó em 105 100 95 90 Bran a informatyczna Wg szacunków warto ci rynku – 1,5% PKB; dynamiczny rozwój ale te zapó nienie np. 35 pozycja na 66 krajów w klasyfikacji (Economist Intelligence Unit) Struktura: Sprz t – 63%, us ugi – 24%, oprogramowanie – 13% W rozwini tych krajach wi cej us ug, ich udzia ro nie Na zmiany koniunktury najbardziej nara ona produkcja sprz tu, najmniej us ugi Du y udzia produktów i us ug zwi zanych z oprogramowaniem (wi cej ni w innych krajach sprz towych ale ich udzia maleje) Centra korporacji mi dzynarodowych i du o ma ych firm Atuty i s abo ci: mocne strony: rodowisko biznesowe, prawne, wsparcie dla przemys u IT abe: ma e nak ady na B+R, infrastruktura IT, kapita ludzki Zatrudnienie w IT Tendencje wzrostowe zatrudnienia ogó em: 1997-2008 wzrost z ok. 397 tys. do 449 tys., Wg BAEL w 2007 w sekcji pracowa o 294 tys., a wg danych o zatrudnieniu w przedsi biorstwach 160 tys., czyli du y udzia samozatrudnienia i firm bardzo ma ych Zmienia si wewn trzna struktura zatrudnienia wzrost specjalizacji Najsilniejszy wzrost zatrudnienia dot. w sko definiowanych specjalistów 3,5 razy (z 56 tys. do 196 tys.) abszy, gdy poszerzy si definicj specjalistów w kierunku mniej wykwalifikowanych; wzrost = 67% (liczba mniej wzros a wyspecjalizowanych z 24 tys. do 40 tys.) Spada zatrudnienie osób, których ujmuje b. szeroka definicja jako specjalistów IT a nie s specjalistami IT w dos ownym tego s owa znaczeniu o 33% (z 316 tys. do 213 tys.) Istnieje podatno na koniunktur Wykres 8 Dynamika przeci tnego zatrudnienia w informatyce na tle przeci tnego zatrudnienia w sektorze przedsi biorstw ogó em w latach 2005-2009 120 115 110 105 100 95 ogó em informatyka Bran a odzie owa Zmienno produkcji Popyt zale ny od koniunktury ale nie tak silnie jak w budownictwie Wahania produkcji sprzedanej; 2003-2004 wzrost, 2005 – 10% spadku, 20062007 ma y wzrost Wzgl dny spadek produkcji i du e zmiany strukturalne Silne zró nicowanie wewn trzne dynamiki produkcji(2003-2008 tzw. odzie pozosta a (w tym odzie robocza) wzrost o 48,2%, wyroby dziane ( w tym wyroby po czosznicze) wzrost o 19,9%, odzie ze skóry spadek o 35,6% a z futer o 44,5%) cznie udzia w produkcji sprzedanej przemys u 2002-2008: w ókiennictwo z 1,5% do 0,8%, odzie i wyroby futrzarskie z 1,2% do 0,6% Silna konkurencja zewn trzna Wykres 9 Dynamika warto ci produkcji sprzedanej przemys u w latach 2003-2008 140 ogó em skóry wyprawione i wyroby ze skór wyprawionych odzie , wyroby futrzarskie wyroby w ókiennicze (tekstylia) 120 100 80 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Zatrudnienie w przemy le odzie owym Zatrudnienie w firmach licz cych 10 i wi cej pracowników szacowane na 166 tys., z czego wi kszo przy produkcji wyrobów tekstylnych (103 tys.) ugookresowe tendencje zmniejszenia zatrudnienia ogó em, silniejsze w produkcji wyrobów tekstylnych w porównaniu z z wyrobami skórzanymi Wyra na zmienno zatrudnienia w powi zaniu z koniunktur ; bardziej przy produkcji wyrobów tekstylnych Dominuje praca wymagaj ca niewysokich kwalifikacji formalnych ale b. duzej sprawno ci (dok adno ci, szybko ci) Wykres 10 Dynamika przeci tnego zatrudnienia w sektorze odzie owym na tle przeci tnego zatrudnienia w sektorze przedsi biorstw ogó em w latach 2005-2009 110 105 100 95 90 85 80 ogó em produkcja wyrobów tekstylnych produkcja odzie y produkcja skór i wyrobów skórzanych Podobie stwa i ró ró nice Istotne ró nice mi dzy bran ami dotycz ce ugookresowych zmian zatrudnienia • Wzrost zatrudnienia: informatyka i budownictwo (pod lat 2000.) • Spadek zatrudnienia: ma y – energetyka, du y – przemys odzie owy Przebiegu dostosowa koniunkturalnych • Si a waha : budownictwo > produkcja odzie y > informatyka> energetyka Uwarunkowa makroekonomicznych decyduj cych o rozwoju: • dla informatyki wiatowy wzrost udzia u technologii IT w produkcji i konsumpcji (ma nadganiamy zapó nienie) • dla energetyki – relatywna stabilno produkcji ale konieczno zmiany róde energii i technologii • dla budownictwa – wzrostu dochodów i konkurencji szarej strefy • dla przemys u odzie owego: konkurencji zewn trznej Pozycji bran w stosunku do tych samych bran w innych krajach UE Wyzwania dla zatrudnienia Nad anie za popytem w IT&T, uzupe nianie kompetencji informatycznych w starszym pokoleniu (trudne w warunkach coraz bardziej wyspecjalizowanej charakterystyki zatrudnionych) Wymiana kadr bez wzrostu zatrudnienia ogó em w energetyce (i ew. cz ciowa zmiana kompetencji kadr w warunkach zmiany technologii) Utrzymanie / zapewnienie dop ywu kompetentnych pracowników w przemy le odzie owym, kiedy: popyt na prac ogó em w bran y si kurczy nie potrzeba wysokich kwalifikacji formalnych ( a aspiracje edukacyjne s wysokie) ace podlegaj naciskowi konkurencji zewn trznej Zapewnienie rosn cego dop ywu kadr (w tym niskokwalifikowanych) pomimo konkurencji pracy zagranic i w szarej strefie i utrzymanie ich (kiedy zdob kompetencje w miejscu pracy) w budownictwie Niedopasowania na rynku pracy: perspektywy - problemy Braki (malej ce podczas kryzysu) kadr ju dzi Bezwzgl dne w IT&T, budownictwie Wzgl dne (przy du ym bezrobociu) w przemy le odzie owym Braki kadr w najbli szej przysz ci Energetyka – przechodzenie na emerytur Budownictwo i IT&T – oczekiwany wzrost popytu na prac Zasadnicze zmiany kompetencji W przemy le odzie owym przechodzenie od firm wykonawczych do projektuj conadzoruj cych Konieczno wdra ania nowych technologii w energetyce Ambicje tego rodzaju mo na by mie i w innych przemys ach – ale bariera wysokich kwalifikacji (budownictwo, IT&T) Wykres 11 Pracuj cy w budownictwie, wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energi elektryczn , gaz I wod oraz w informacji i komunikacji wed ug wieku w 2008 roku 80 70 60 50 40 30 20 10 0 15-24 lata ogó em 25-44 lata 45-54 lata 55-64 lata informacja i komunikacja wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn , gaz i wod budownictwo 65+ lat Wykres 12 Pracuj cy w budownictwie, wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energi elektryczn , gaz i wod oraz w informacji i komunikacji wed ug wykszta cenia w 2008 roku 70 60 50 40 30 20 10 podstawowe, niepe ne podstawowe i bez wykszta cenia ogó em informacja i komunikacja wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn , gaz i wod budownictwo gimnazjum zasadnicze zawodowe ce rednie ogólnokszta rednie zawodowe policealne wy sze (licencjat, in ynier, magister, ze stopniem naukowym co najmniej doktora) 0 Niedopasowania na rynku pracy: konsekwencje Bariery w produkcji Dotycz ce wielko ci Dotycz ce struktury i jakosci Rosn ce p ace w budownictwie i przemy le odzie owym kosztów zatrudnienia wzrost cen Stosunkowo wysokie wynagrodzenia w IT i energetyce: wzrost w IT nap yw kszta cych si , m odych (co ogranicza dynamik wynagrodze ) w energetyce stabilizacja starszych pracowników i trudno w uzyskaniu pracy przez m odych WO ANIE O KADRY (tylko troch przyhamowane kryzysem) WIELKO < JAKO < STRUKTURA Jak kszta cenie mo e przyczyni si do rozwi zania problemó problemów zatrudnieniowych? Cel projektu Kierunek bada PRACODAWCY PRACOWNICY Szko y Uczelnie Instytucje kszta cenia ustawicznego Zakres bada Analiza sytuacji ekonomicznej i tendencji rozwojowych bran : budowlanej, energetycznej, odzie owej oraz IT&T w Polsce Badanie zapotrzebowania na kwalifikacje – Raport z wywiadów indywidualnych z pracodawcami reprezentuj cymi 4 bran e: budowlan , energetyczn , odzie ow oraz IT&T. Wyniki badania kwestionariuszowego pracodawców reprezentuj cych cztery badane bran e Wyniki badania kwestionariuszowego pracowników z czterech badanych bran Istniej ce i po dane metody rozwi zywania problemów kwalifikacyjnych w opinii pracodawców – Raport z wywiadów indywidualnych z pracodawcami reprezentuj cymi cztery badane bran e. Analiza programów kszta cenia szkó i uczelni wytypowanych do bada Raport z wywiadów indywidualnych z dyrektorami instytucji edukacyjnych (szkó ponadgimnazjalnych i wy szych) kszta cych na potrzeby badanych bran Kwalifikacje zawodowe w opinii przedstawicieli rodowisk edukacyjnych i pracodawców. Przyk ad czterech bran – Raport z wywiadów grupowych Analiza oferty kszta cenia ustawicznego zorientowanej na poda wybranych kwalifikacji – Raport z badania oferty medialnej Analiza oferty kszta cenia ustawicznego zorientowanej na poda wybranych kwalifikacji – Raport w wywiadów CATI z instytucjami kszta cenia pozaszkolnego DZI KUJ