Pismo PIIT_KIGEiT_PIKE_do MAiC ws udogodnień dla osób

Pismo PIIT_KIGEiT_PIKE_do MAiC ws udogodnień dla osób

Warszawa, dnia 31 października 2013 r.
Szanowny Pan
Michał BONI
Minister Administracji i Cyfryzacji
ul. Królewska 27
00-060 Warszawa
Niniejszym Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji [KIGEiT], Polska Izba
Informatyki i Telekomunikacji [PIIT] oraz Polska Izba Komunikacji Elektronicznej [PIKE]
pragną przedstawić wspólne stanowisko dotyczące projektu rozporządzenia Ministra
Administracji i Cyfryzacji w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia
udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług
telefonicznych.
W pierwszej kolejności, Izby pragną podziękować Ministerstwu Administracji i Cyfryzacji za
możliwość zajęcia stanowiska w ramach bieżących pracach nad ww. Projektem
Rozporządzenia. Izby pozytywnie odnoszą się względem inicjatywy prowadzenia działań w
kierunku uregulowania nowych zobowiązań nałożonych nowelizacją ustawy Prawo
telekomunikacyjne, niemniej jednak identyfikujemy obszary wymagające dalszej, pogłębionej
analizy.
Pragniemy jednocześnie podkreślić, że członkowie naszych Izb prowadzą działania mające na
celu zapewnienie równoważnego dostępu dla osób niepełnosprawnych z uwzględnieniem
zasady efektywności oraz celowości podejmowanych działań. Naszym celem jest, zatem
wypracowanie takich rozwiązań, które uwzględnią zarówno potrzeby osób
niepełnosprawnych jak i ograniczenia ekonomiczne związane z wprowadzaniem określonych
zmian w istniejących sieciach sprzedaży oraz procesach funkcjonujących u przedsiębiorców
telekomunikacyjnych. Takie podejście znajduje odzwierciedlenie w przepisach prawa
unijnego oraz polskiej ustawy – Prawo telekomunikacyjne.
Tylko taki sposób rozumowania zapewni w pełni funkcjonowanie w pełni zasady
proporcjonalności.
Izby pragną zwrócić uwagę, że w trakcie spotkania w dniu 22 października 2013 r. zostały
podniesione zagadnienia, których rozstrzygnięcie ma zasadnicze znaczenie dla określenia
potencjalnych kosztów, które poniosą przedsiębiorcy telekomunikacyjni. Dlatego tak ważne
1
naszym zdaniem jest merytoryczne oraz szczegółowe wyjaśnienie zagadnień, które
przedstawiamy poniżej.
W szczególności wnosimy o zorganizowanie spotkania, na którym zagadnienia opisane w
niniejszym stanowisku zostaną ponownie omówione.
W trakcie spotkania w dniu 22 października 2013 r. przedsiębiorcom telekomunikacyjnym
została przekazana informacja, że Ministerstwo wspólnie z organizacjami reprezentującymi
Osoby niepełnosprawne pracowało nad projektem rozporządzenia od stycznia 2013 r.
Natomiast przedsiębiorcy mieli możliwość wyrażenia swojego stanowiska na piśmie dopiero
w miesiącu wrześniu oraz uczestniczenia w jednym spotkaniu z przedstawicielami
Ministerstwa oraz organizacji reprezentujących Osoby niepełnosprawne. Dopiero na
spotkaniu w dniu 22 października 2013 r. zaistniała możliwość realnego omówienia
projektowanych rozwiązań, z których większość nie została poparta oceną skutków
regulacji oraz dodatkowo po uwagach organizacji osób niepełnosprawnych pojawiły się
nowe, nieznane dotychczas postulaty.
Ponawiamy, zatem prośbę o pilne spotkanie w celu omówienia argumentów oraz propozycji
przedstawionych poniżej przez Izby. Brak dyskusji ze środowiskiem przedsiębiorców
telekomunikacyjnych może doprowadzić do przyjęcia przepisów rozporządzenia, których
wdrożenie będzie po prostu niemożliwe oraz pociągnie za sobą bardzo wysokie koszty [które
do tej pory nie zostały nawet oszacowane przez MAiC].
Izby dostosują się do terminu zaproponowanego przez Pana Ministra. Jesteśmy jednocześnie
przekonani, że wspólna analiza poniższych uwag i propozycji doprowadzi do wypracowania
prawidłowego modelu wdrożenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych.
Dla zapewnienia ekonomiki poprowadzonych prac wnosimy również o przekazanie przez
MAiC aktualnego Projektu Rozporządzenia, uwzgledniającego zmiany w treści projektu,
jakie zostały dotychczas zaakceptowane przez Ministerstwo, a o których wspomniano na
spotkaniu w dniu 22 października 2013 r.
[UWAGA OGÓLNA
ROZPORZĄDZENIU]
–
NAKŁADANIE
OBOWIĄZKÓW
NA
PRZEDSIĘBIORCÓW
W
Zgodnie z art. 22 Konstytucji RP
„Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze
ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.”
2
Oznacza to, że wszelkie obowiązki / regulacje przedsiębiorców [również przedsiębiorców
telekomunikacyjnych] związane z prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej mogą
być ustalone wyłącznie w ustawie, a nie w akcie niższego rzędu, jakim jest rozporządzenie.
Naruszenie tej zasady niesie poważne ryzyko, że przepisy wprowadzone zgodnie z
Projektem Rozporządzenia, będą niekonstytucyjne.
W tym kontekście przykładowo zwracamy uwagę na nową ustawę Prawo pocztowe [art. 62],
gdzie obowiązki przedsiębiorcy wyznaczonego przez Prezesa UKE do świadczenia usługi
powszechnej w przedmiocie obowiązków dotyczących zapewnienia udogodnień dla osób
niepełnosprawnych, zostały ustalone na poziomie ustawowym.
Zwracamy również uwagę, że udogodnienia dla osób niepełnosprawnych na rynku
pocztowym objęte są dopłatą do kosztu netto. Zatem są „finansowane” przez sektor. Inną
rzeczą jest, że naszym zdaniem powinno to być finansowane ze środków publicznych.
Na rynku telekomunikacyjnym to przedsiębiorcy telekomunikacyjni według Projektu
Rozporządzenia mają finansować zadania publiczne Państwa.
Tymczasem należy podkreślić, że zgodnie z art. 69 Konstytucji RP:
„Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w
zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej”.
Przepis ten jest traktowany, jako norma programowa wyznaczająca ustawodawcy obowiązek
stworzenia rozwiązań zapewniających efektywne wsparcie osób niepełnosprawnych w
różnych dziedzinach życia społecznego.
Innymi słowy, jest to obowiązek Państwa. Realizacji tych celów służy m. in. powoływanie
Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych.
W tym kontekście zwracamy uwagę, że przedsiębiorcy telekomunikacyjni działają w
kierunku realizacji Europejskiej Agendy Cyfrowej 2020. W wielu dokumentach Państwo
deklaruje wsparcie w realizacji tych celów [np. deklarując zmniejszanie barier
administracyjnych lub zmniejszanie kosztów inwestycyjnych]. Jednocześnie Państwo nakłada
na przedsiębiorców telekomunikacyjnych kosztowne obowiązki [w nieznanej nawet
wysokości], przerzucając na podmioty prywatne realizację zadań, do których samo jest
zobowiązane. Takie działanie jest, co najmniej niekonsekwentne.
3
Inna rzecz jest również taka, że regulacja ta nie ustanawia bezpośrednio żadnych konkretnych
praw podmiotowych dla jednostek, ale przewiduje ich ustalenie w ustawie [potwierdza to
zresztą wyraźna dyspozycja art. 81 Konstytucji, zgodnie, z którą praw określonych w
omawianym przepisie można dochodzić w granicach określonych w ustawie]. Jak zauważył
Trybunał Konstytucyjny:
„Artykuł 69 odsyła do ustawy (zarówno, jeśli chodzi o poziom zaspokajania potrzeb
osób niepełnosprawnych, jak i przedmiot regulacji w tym zakresie). (…) Wskazany
wzorzec konstytucyjny należy odczytywać, jako zobowiązanie władzy publicznej do
wykreowania mechanizmu realizacji zadań w nim wskazanych. Mechanizm ten musi
zapewniać efektywne osiągnięcie celu” [wyrok TK z 23 października 2007 r., sygn. P
28/07, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 106].
Tymczasem, jak wskazano powyżej uprawnienia Osób niepełnosprawnych związane z
dostępem do usług telefonicznych oraz obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych
[inaczej niż np. na gruncie Prawa pocztowego] miałyby zostać z znacznej mierze określone w
rozporządzeniu.
[UWAGA
OGÓLNA
–
NAKŁADANIE OBOWIĄZKÓW WYŁĄCZNIE NA DOSTAWCÓW USŁUG
TELEKOMUNIKACYJNYCH]
Projekt Rozporządzenia stanowi obowiązki dostawców publicznie dostępnych usług
telefonicznych. Sformułowanie obowiązków we wskazany sposób rodzi istotne wątpliwości
odnośnie faktycznego zakresu objętych nim podmiotów. W szczególności niejasne jest, czy
objęte nim będą podmioty świadczące usługi wyłącznie w charakterze agentów
przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Przyjęcie przedmiotowej interpretacji prowadziłoby
do
wniosku
nie
tylko
o
nierównoprawnym
traktowaniu
przedsiębiorców
telekomunikacyjnych, w stosunku do innych podmiotów oferujących publicznie dostępne
usługi telefoniczne, ale także wskazuje na brak ich kategorycznego charakteru. Obowiązki
nakładane Projektowanym Rozporządzeniem, jako ograniczające zakres swobody
prowadzonej działalności telekomunikacyjnej, winny podlegać wykładni zwężającej. W
niniejszym przypadku oznacza to literalne traktowanie przedmiotowego wskazania, jako
nałożenie obowiązku na dostawcę usług. Nieracjonalne byłoby oczekiwanie, iż zakres
Rozporządzenia obejmuje obowiązek wydzielania przez dostawcę usług stanowisk w
placówkach podmiotów trzecich, do których nie przysługują mu żadne prawa. Szczególnie
jednoznaczne są powyższe zastrzeżenia w przypadku placówek obsługujących użytkowników
końcowych różnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Niewyobrażalne jest, bowiem, by
w takim przypadku przedsiębiorca telekomunikacyjny ponosił odpowiedzialność za sposób
prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot trzeci, z nim niezwiązany. Przyjęcie
4
wskazanej, literalnej wykładni zakresu podmiotów zobowiązanych mocą Projektowanego
Rozporządzenia prowadziłoby także do wniosku, iż w opinii projektodawcy obowiązki te nie
są na tyle istotne, by przewidywać ich nałożenie także na podmioty inne, niż tylko
bezpośrednio dostawcy usług telefonicznych. W przypadku dostawców nieposiadających
własnej sieci placówek może, bowiem dojść do sytuacji, w której mimo nałożenia
obowiązków mocą Projektowanego Rozporządzenia, użytkownicy końcowi wciąż nie będą
dysponowali możliwością skorzystania z przewidzianych w nim udogodnień. Rozwiązanie
takie – jako potencjalnie premiujące podmioty omijające regulacje – nie może znaleźć
uznania.
[UWAGA OGÓLNA – BRAK ANALIZ KOSZTÓW WDROŻENIA PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Ocena Skutków Regulacji zawarta w uzasadnieniu Projektu Rozporządzenia w zakresie
kosztów opiera się na jednym zdaniu: „Jednocześnie koszty związane z zapewnieniem tego
rodzaju udogodnień nie wydają się znacząco zwiększać kosztów prowadzenia działalności
telekomunikacyjnej, zapewniając szereg korzyści przedsiębiorcom telekomunikacyjnym,
takich jak przykładowo poszerzenie bazy klientów czy budowanie pozytywnego wizerunku
społecznie odpowiedzialnej firmy.”
OSR ma na celu wskazanie, jakie koszty, zagrożenia korzyści społeczne i ekonomiczne niesie
ze sobą wprowadzenie nowego aktu normatywnego do polskiego systemu prawnego.
Zgodnie z Regulaminem pracy Rady Ministrów Ocena Skutków Regulacji jest jednym z
istotnych elementów każdego projektu aktu normatywnego.
Odnosząc się wprost do przygotowanego OSR dla projektowanego Rozporządzenia, Izby
wskazują, iż pominięto istotny element, jakim są koszty implementacji Rozporządzenia.
Należy podkreślić, iż wskazane poniżej koszty wynikają z przedstawionego Izbom brzmienia
Projektu Rozporządzenia i propozycji strony społecznej wskazanych na spotkaniu w dniu 22
października 2013r.
Ponownie podkreślamy, iż konieczność adaptacji placówek dostawcy usług, wdrożenia zmian
systemowych w zakresie obsługi procesu indywidualnych zapytań czy prób cyklicznych
związanych z przekazaniem abonentowi wymaganej dokumentacji, czy choćby zmian w
samym systemach drukujących, wiąże się z niepodanym przez MAiC i nieznanym przez
przedsiębiorców telekomunikacyjnych kosztem.
5
Nie wiemy, czy każda placówka powinna posiadać drukarkę umożliwiającą przygotowanie
dokumentów w języku Braille’a – co będzie kolejnym elementem generującym koszty [vide
obecne brzmienie § 2 ust 2 Projektu Rozporządzenia]. W przypadku konieczności zakupu
drukarek potrafiących wydrukować tekst w języku Braille ich ceny kształtują się na poziomie
ok. 20 000 - 50 000 zł, zaś cena profesjonalnych drukarek kształtuje się na poziomie 80 000
zł.
W trakcie spotkania pojawił się postulat instalowania pętli indukcyjnych dla osób
niedosłyszących i słabosłyszących. Koszt zakupu urządzeń wynosi 1000 – 1500 zł, ale w
przypadku profesjonalnych urządzeń będzie zapewne wyższy, o czym szerzej piszemy
poniżej.
Następnym elementem niepoddanym analizie w OSR jest koszt zapewnienia tłumacza
migowego on – line, bez uwzględnienia kosztów związanych zapewnieniem instalacji i
sprzętu komputerowego niezbędnego do realizacji ww. obowiązku. Nie poruszając w tym
miejscu kwestii podniesionych poniżej, Izby podkreślają, iż koszt tłumacza języka migowego
kształtuje się obecnie w widełkach 250 – 400 zł per usługa/placówka [jednak nie wiemy, czy
za taką kwotę dostaniemy tłumacza na 10 - 12 godzin dziennie, przez siedem dni w tygodniu
– a tak są otwarte placówki np. w centrach handlowych].
Izby wskazują także na inne ewentualne koszty, które obecnie są badane po stronie
dostawców usług. W związku z wymogiem dostosowania kart telefonicznych mogą pojawić
się dodatkowe koszty wymiany aparatów publicznych ze względu na zmianę „grubości” karty
do automatu.
Niejasne jest również czy w kontekście par. 2 ust. 1 Projektu Rozporządzenia, nakazującego
oferowanie odpowiednio przystosowanych telekomunikacyjnych urządzeń końcowych przy
zawieraniu umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych lub na każde żądanie osoby
niepełnosprawnej, należy stwierdzić nałożenie nowego obowiązku na dostawców publicznie
dostępnych usług telefonicznych posiadania w swojej ofercie aparatów telefonicznych, także
w sytuacji, gdy dostawcy nie dystrybuowali dotychczas tego typu urządzeń?
Kolejną kwestią, która wymaga dodatkowego zaangażowania po stronie przedsiębiorcy, a
która w ogóle nie została wskazana, jako źródło kosztów to konieczność przeprowadzenia
poprawnej adaptacji tekstu dokumentów przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na alfabet
Braille’a. Pragniemy przykładowo przywołać dostępne informacje obrazujące zakres prac,
jakie należałoby wykonywać w sposób ciągły z uwagi na wprowadzanie nowych ofert, a co za
tym idzie nowych regulaminów, cenników itp. dokumentów. Główna zasada redakcji tekstu
brajlowskiego polega na tym, aby mając na uwadze specyfikę pisma Braille’a i czytania
6
dotykowego, maksymalnie zwiększyć jego czytelność dla osób niewidomych. Jednym z
rozwiązań jest modyfikacja skomplikowanych zdań składających się z wielu podpunktów,
które zawierają w sobie kolejne podpunkty. W takim wypadku należy podzielić zdanie na
kilka mniejszych. Chodzi tu głównie o integrację treści przez niewidomego czytelnika. W
czytaniu wzrokowym i dotykowym procesy integrowania treści nie zachodzą w tych samych
miejscach dla obu sposobów czytania1.
Pełny obraz koniecznego przekształcenia tekstu dokumentów przedsiębiorcy obrazuje
przywołana, a dostępna na stronie internetowej Uniwersytetu Warszawskiego Biura ds. Osób
Niepełnosprawnych publikacja „Zasady adaptacji materiałów dydaktycznych do wersji
brajlowskiej”2 Zapoznanie się z tym przykładowym dokumentem, prezentującym konieczne
elementy, jakie wymaga formatowanie tekstu na alfabet Braille’a poczynając m.in.: od
numeracji stron, formatowania tekstu ciągłego, elementów wykorzystujących cyfry,
wymogów, co do zmiany czcionki, formatowania tabel, ramek, materiałów w kolumnach, list,
elementów graficznych, daje podstawę do stwierdzenia, że obowiązek zapewnienia
dokumentacji przedsiębiorcy sporządzonej w alfabecie Braille’a, wymaga gigantycznego
wkładu finansowego i ludzkiego po stronie przedsiębiorcy
KIGEiT, PIIT i PIKE wnoszą o prawidłowe sporządzenie Oceny Skutków Regulacji, ze
szczególnym uwzględnieniem kosztów ponoszonych przez dostawców usług w zakresie
konieczności dostosowania się do postanowień Projektu Rozporządzenia. W przypadku, w
którym MAiC kwestionowałby przedstawione koszty wnosimy o rzetelne przedstawienie
kosztów przez Autorów Projektu Rozporządzenia.
[§ 1 UST. 1 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Izby proponują następujące brzmienie § 1 ust. 1 pkt 1 Projektu Rozporządzenia:
„Dostawca publicznie dostępnych
użytkowników końcowych:
usług
telefonicznych
w
placówce
obsługującej
1) zapewnia obsługę osób niepełnosprawnych na stanowisku oznaczonym znakiem,
którego wzór określa załącznik Nr 1 do rozporządzenia, w szczególności
wyposażone w urządzenie ułatwiające komunikację z Osobą słabowidzącą;
2) udostępnia w sposób jednoznaczny, łatwy i zrozumiały (…)”.
http://www.adaptacje.uw.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=55&Itemid=24
http://www.ore.edu.pl/stronaore//images/files/pdf/Zasady%20adaptacji%20materia%C4%B9%E2%80%9A%C4%82%C5%82w%2
0dydaktycznych%20do%20wersji%20brajlowskiej.pdf
1
2
7
Powyższa propozycja zgodna jest z argumentami przedstawionymi przez Izby w trakcie
spotkania w dniu 22 października 2013 r.
Określenie obowiązku zapewnienia obsługi Osoby niepełnosprawnej na oznaczonym
stanowisku umożliwi przedsiębiorcom telekomunikacyjnym sprawne oraz efektywne –
dostosowane do danej placówki obsługującej użytkowników końcowych – zaplanowanie
obsługi Niepełnosprawnych w konkretnej lokalizacji, która może posiadać różną
powierzchnię oraz aranżację, co może bezpośrednio wpływać na możliwość „wydzielania
stanowiska”. W wielu przypadkach wydzielenie stanowiska wiązałoby się z nadmiernymi
kosztami, ze zmniejszeniem liczby stanowisk w danej placówce lub nawet gruntowną
przebudową danej placówki.
Najlepszym rozwiązaniem jest, zatem zapewnienie obsługi poprzez odpowiednie oznaczenie
miejsc i zapewnienie funkcjonalności dla Osób niepełnosprawnych oraz faktyczne
wprowadzenie procedur, które mają do tej obsługi doprowadzić.
Szczególną uwagę należy zwrócić na sytuację stanowisk przeznaczonych do zawierania
umów o świadczenie publicznie dostępnych usług telefonicznych, ulokowanych wewnątrz
pomieszczeń podmiotów trzecich, takich jak sklepy prowadzące sprzedaż urządzeń
elektronicznych. W takim wypadku nie tylko występują punkty sprzedaży dysponujące
wyłącznie jednym stanowiskiem, z którego wydzielanie innych stanowisk nie jest fizycznie
możliwe, lecz także niemożliwe jest zaopatrywanie takich stanowisk w skomplikowane
urządzenia. Należy, bowiem zwrócić uwagę, iż „placówka obsługująca użytkowników
końcowych” nie musi stanowić miejsca sprzedaży wyłącznie usług telefonicznych, czy też
nawet wszelkich usług oferowanych wyłącznie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego
zawierającego umowę o świadczenie usług. Projekt Rozporządzenia nie rozstrzyga ponadto,
czy przypadku takich stanowisk, umieszczonych wewnątrz lokali podmiotów trzecich,
wymagania w nim określone winno spełniać wyłącznie to stanowisko, czy cały lokal.
Powyższe uwagi pozostają szczególnie zasadne w przypadku stoisk, umieszczanych w
lokalach podmiotów trzecich wyłącznie czasowo.
[§ 1 UST. 1 PKT 1) LIT. A PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Nawiązując do zgłoszonego przez przedstawicieli organizacji zrzeszających Osoby
niepełnosprawne postulatu dodania zwrotu „i niewidomą” w treści § 1 ust. 1 pkt 1) lit. a
Projektu Rozporządzenia, potwierdzamy zgłoszone przez przedstawicieli przedsiębiorców
telekomunikacyjnych wątpliwości odnośnie możliwości praktycznego zastosowania takiego
rozwiązania.
8
Podkreślamy, że w przypadku uwzględnienia przedmiotowego postulatu konieczne byłoby
zainstalowanie na systemach informatycznych przedsiębiorców telekomunikacyjnych
specjalnej aplikacji tzw. syntezatora mowy [koszty takiego rozwiązania są na razie nieznane i
nie zostały przedstawione przez Autorów Projektu Rozporządzenia]. Osoba niewidoma
powinna słyszeć tekst, który sprzedawca wpisuje do systemów sprzedażowych operatorów
telekomunikacyjnych, ponieważ jedynie takie zastosowanie tego narzędzia wydaje się
racjonalnie uzasadnione.
Biorąc pod uwagę powyższe warunki w naszej ocenie dodanie zwrotu „i niewidomą”
skutkowałoby:
1. Koniecznością poniesienia potencjalnie dużych nakładów finansowych przez
przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie zmian w architekturze swoich
systemów sprzedażowych [każda tak poważna zmiana w zakresie systemu IT
oznacza milionowe koszty po stronie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego].
Funkcjonalność powinna być związana z możliwościami systemu sprzedażowego i
nie ma możliwości wykorzystania obecnie funkcjonujących na rynku syntezatorów
mowy.
2. Powstaniem ryzyka związanego z naruszeniem bezpieczeństwa informacji oraz
tajemnicy przedsiębiorstwa oraz w szczególności ryzyko naruszenia danych
osobowych lub tajemnicy telekomunikacyjnej w przypadku publicznego
udostępnienia informacji objętych ochroną Ustawy o ochronie danych osobowych
oraz Ustawy Prawo telekomunikacyjne [syntezator mowy umieszczony byłby w
publicznie dostępnej placówce wśród innych klientów i sprzedawców].
Mając na uwadze powyższe, zwracamy się o nie dodawanie zwrotu „i niewidomą”.
[§ 1
UST.
1 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA –
OBSŁUGI UŻYTKOWNIKA KOŃCOWEGO]
KWESTIA
PĘTLI
INDUKCYJNEJ W PUNKTACH
Izby pragną przedstawić poniżej wstępną analizę wprowadzenia rozwiązania, do którego
Ministerstwo odniosło się pozytywnie w trakcie spotkania w dniu 22 października 2013 r.
W ramach prac zaproponowano instalację „pętli indukcyjnej” w placówkach operatorów.
Podany koszt jednej pętli to około 1000 – 1500 zł [według szacunków przedstawionych w
trakcie spotkania przez przedstawicieli organizacji Osób niepełnosprawnych].
9
W uzasadnieniu do przedmiotowej uwagi nie przedstawiono uzasadnienia jej wprowadzenia
oraz relacji tej propozycji do regulacji wynikających z § 1 ust. 1 pkt 1 Projektu
Rozporządzenia.
Wstępna analiza przeprowadzona przez Izby [oraz zrzeszonych w Izbach przedsiębiorców
telekomunikacyjnych] wskazuje na następujące ograniczenia związane z instalacją „systemów
pętli indukcyjnej” w placówkach obsługi klientów przedsiębiorców telekomunikacyjnych:
1. Instalacja petli indukcyjnej to nie tylko prosty zakup urządzenia. Instalacja pętli
indukcyjnej to w praktyce zakup oraz zaprojektowanie systemu / instalacji pętli
indukcyjnej. Jednakże zwracamy uwagę, że: „Tak, jest kilka sytuacji, w których
stosowanie pętli jest ograniczone. Jeśli w pomieszczeniu są silne zakłócenia pola
magnetycznego od instalacji elektrycznej, może się okazać, że sygnał z pętli
indukcyjnej jest zagłuszany właśnie przez ten „magnetyczny hałas” i odebranie
czystego dźwięku będzie niemożliwe. Drugi problem stwarza fakt, że pole magnetyczne
z łatwością przenika nawet przez grube, betonowe ściany. W miejscach, w których
wymagana jest prywatność, instalacja staje się utrudniona, ze względu na wyciek
sygnału do sąsiednich pomieszczeń. Nie eliminuje to jednak stosowania pętli w tego
typu sytuacjach. Aby wyeliminować efekt wycieku, stosuje się skomplikowane
instalacje macierzowe. Wszelkie projekty i instalacje systemów z pętlą indukcyjną
powinny być wykonywane tylko przez doświadczone i odpowiednio przeszkolone
osoby,
zgodnie
z
obowiązującą
normą
IEC
60118-4.”
http://www.petleindukcyjne.pl/jak-dziala
2. Instalacja pętli indukcyjnej byłaby, zatem narzuceniem instalacji urządzeń zgodnie z
określonym standardem, co z pewnością nie będzie oscylowało w okolicach kwoty
1000 - 1500 zł [zakładamy, że taka kwota byłaby możliwa przy zakupie pętli przez
osoby fizyczne a nie przez podmioty, które muszą wykonać instalację z określonym
pomieszczeniu]. Innymi słowy, nieznane są koszty instalacji takiego systemu.
3. Przykładowy opis firmy zajmującej się instalacjami pętli indukcyjnej wygląda
następująco: „Prawidłowo zainstalowany system z pętlą indukcyjną jest całkowicie
niewidoczny, aby nie wzbudzał dodatkowego zainteresowania oraz, aby był
maksymalnie odporny na wszelkie uszkodzenia. Przewód jest układany na (w)
podłodze, lub odpowiednio wysoko na ścianie lub pod sufitem. Z uwagi na charakter
pola magnetycznego niedopuszczalna jest instalacja w ścianie, na wysokości 0,5-2m.
Taka instalacja może być w niektórych przypadkach szkodliwa dla zdrowia,
charakteryzuje się bardzo silnym polem magnetycznym w pobliżu ściany oraz nie daje
możliwości osiągnięcia normy instalacyjnej. Najlepiej, aby planowanie instalacji pętli
indukcyjnej zbiegło się w czasie remontem pomieszczenia. Instalacja w wykończonych
10
obiektach jest oczywiście możliwa, natomiast wymaga od instalatora więcej pracy.”
http://www.petleindukcyjne.pl/wazne-informacje-0
Zwracamy również uwagę na mapę obiektów wyposażonych w instalacje pętli indukcyjnych:
http://www.petleindukcyjne.pl/miejsca-mapa
Z powyższej analizy wynika, że Ministerstwo uznało, że możliwe jest wykonanie ponad 5
tysięcy instalacji (projekt, wykonanie, pomiary) bez analizy kosztów oraz całego procesu
związanego z takim przedsięwzięciem.
Dodatkowo obecnie firmy zajmujące się profesjonalnie instalacją systemów pętli
indukcyjnych wskazują na 15 lokalizacji gdzie te systemy zostały profesjonalnie
wykonane. Tymczasem Ministerstwo proponuje wykonanie takich instalacji w całym kraju,
na koszt operatorów, w ponad 5 tysiącach placówek, w okresie 3 miesięcy [kompromisowo,
według MAiC, 6 miesięcy]. Naszym zdaniem to jest po prostu niemożliwe.
Wnosimy, zatem o nie rozszerzanie przedmiotu projektu o kolejne formy obciążeń
przedsiębiorców, w szczególności, gdy poszczególne elementy składowe przewidzianych w
projekcie zobowiązań nie zostały od strony kosztowej zdefiniowane.
Konsekwencją wprowadzenia obowiązku instalacji „pętli indukcyjnych” przez dostawców
usług będzie:
1. w wielu przypadkach utrzymanie obowiązku wydzielania stanowisk może
doprowadzić do zmniejszenia liczby stanowisk w danej placówce, co w obecnych
realiach rynkowych należy ocenić negatywnie;
2. w wielu przypadkach [w zależności od modelu biznesowego] wystrój lub aranżacja
wnętrza może być związana z aranżacją całego kompleksu handlowego [lady
sprzedażowe itp];
3. wykonanie systemów petli indukcyjnej- mając na uwadze powyższe argumenty –
może wymagać prac, których skomplikowania nawet nie jesteśmy w stanie obecnie
ocenić.
[§ 1 UST. 1 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA –
ROZPORZĄDZENIA]
LICZBA PLACÓWEK OBJĘTYCH REŻIMEM
W kontekście obowiązku dostosowania wszystkich placówek dostawców publicznie
dostępnych usług telefonicznych do warunków określonych w Projekcie Rozporządzenia,
zwracamy uwagę na uprawnienia osób niepełnosprawnych określone dla przykładu w ustawie
Kodeks wyborczy.
11
W pierwszej kolejności zwracamy uwagę, że nawet przy realizowaniu tak podstawowego
prawa obywatelskiego, jakim jest czynne prawo wyborcze, nie wszystkie lokale, w których
znajdują się obwodowe komisje wyborcze, są dostosowywane do potrzeb osób
niepełnosprawnych [vide art. 186 ust. 1 ustawy Kodeks wyborczy]. Wójt ma obowiązek
dostosować zaledwie 1/3 lokali.
Naszym zdaniem, nakazując dostosowanie wszystkich, lub prawie wszystkich placówek
obsługujących użytkowników końcowych, Państwo próbuje nałożyć na przedsiębiorców
telekomunikacyjnych obowiązki, jakich samo nie jest w stanie wypełnić.
Mając na uwadze powyższe, zwracamy się o ograniczenie liczby placówek obsługujących
użytkowników końcowych, które będą miały wypełnić obowiązki określone w Projekcie
Rozporządzenia.
Proponujemy następujące rozwiązanie:
W § 1 Projektu Rozporządzenia po ust. 4 dodaje się ust. 5 w brzmieniu.
”Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych dostawca publicznie dostępnych usług
telefonicznych zapewnia, w co najmniej 1/6 placówek obsługujących użytkowników
końcowych.”
Odnosząc się jednocześnie do propozycji Ministerstwa przekazanej w trakcie spotkania
w dniu 22 października 2013 r. informujemy, że ustalenie limitu placówek w postaci nie
więcej niż 5 placówek, które muszą oferować wszystkie udogodnienia dla osób
niepełnosprawnych w każdej miejscowości, [jeżeli więcej niż 5 to tylko 5, jeżeli mniej to
wszystkie], oznacza, że w praktyce od 90% do 100% placówek należy dostosować do
wymogów Rozporządzenia. Takie rozwiązanie może okazać się bardzo kosztowne przede
wszystkim dla mniejszych przedsiębiorców, których sieci sprzedaży będą musiały zostać
dostosowane w całości.
[§ 1 UST. 1 PKT 1 LIT. B PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Zgodnie z literalnym brzmieniem Projektu Rozporządzenia, dostawcy publicznie dostępnych
usług telekomunikacyjnych zostali zobowiązani do zapewnienia w każdej placówce
obsługującej użytkowników końcowych, urządzenia zapewniającego komunikację
audiowizualną Osoby niesłyszącej lub niemówiącej z tłumaczem języka migowego w czasie
rzeczywistym. W praktyce oznacza to konieczność wykupienia dla każdego salonu
12
abonamentu umożliwiającego dostęp do tłumacza języka migowego on-line, we wszystkich
godzinach otwarcia salonu sprzedaży usług telefonicznych.
Naszym zdaniem przedmiotowa regulacja jest nieproporcjonalna. Państwo, wypełniając
zadania zapewnienia dostępności usług wobec osób niepełnosprawnych, nakłada na
przedsiębiorców telekomunikacyjnych większe obowiązki, niż zostały nałożone wobec
organów administracji. Pojawia się wobec tego pytanie, co jest ważniejsze: możliwość
kontaktu z administracją czy też możliwość zapewnienia usług telefonicznych?
W tym kontekście zwracamy uwagę na art. 12 ust. 1 ustawy o języku migowym i innych
środkach komunikowania się:
„Osoba uprawniona, o której mowa w art. 11 ust. 3, jest zobowiązana zgłosić chęć
skorzystania ze świadczenia ze wskazaniem wybranej metody komunikowania się, do
właściwego ze względu na właściwość sprawy organu administracji publicznej, co
najmniej na 3 dni robocze przed tym zdarzeniem, z wyłączeniem sytuacji nagłych.”
Organy administracji są obowiązane obsłużyć Osobę niepełnosprawną po trzydniowych
przygotowaniach, dlaczego zatem prywatni przedsiębiorcy telekomunikacyjni mają być
zobowiązani do zapewnienia obsługi on-line, nawet gdyby nigdy nie pojawiła się taka osoba?
Wnosimy, zatem o wprowadzenie do Rozporządzenia analogicznej [jak w ustawie o języku
migowym i innych środkach komunikacji] zasady wskazującej, że dostawca publicznie
dostępnych usług telefonicznych zapewnia komunikację audiowizualną Osoby niesłyszącej
lub niemówiącej z tłumaczem języka migowego w czasie rzeczywistym, po tym jak Osoba
uprawniona zgłosi chęć skorzystania z takiej możliwości komunikowania się, co najmniej na
trzy dni robocze przed tym zdarzeniem.
Wymaga zaznaczenia fakt, potwierdzenia przez Ministrowo w trakcie spotkania w dniu 22
października 2013 r. odejścia od idei zapewnienia urządzenia „ …wyposażone w symetryczne
łącze dla usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu o przepływności nie mniejszej niż 1
Mbit/s” na rzecz łącza zapewniającego wymaganą funkcjonalność. Różnorodność
technologiczna realizacji usługi dostępu do Internetu nie może podlegać proponowanym w
projekcie nieuzasadnionym ograniczeniom.
W tym kontekście zwracamy również uwagę, że brak jest przedstawionych przez Autorów
Projektu Rozporządzenia rzetelnych analiz wskazujących, jakie są realne koszty zapewnienia
tłumacza języka migowego. Autorzy Projektu Rozporządzenia nie przeanalizowali również,
czy w Polsce istnieje wystarczająca liczba tłumaczy, którzy mogliby obsłużyć wszystkie
13
placówki dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych, w szczególności w soboty
oraz niedziele, a także w późnych godzinach wieczornych [placówki mogą być czynne nawet
do godziny 21].
[§ 1 UST. 2 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Pragniemy również zwrócić uwagę na delegację ustawową określoną w art. 79c ust. 3 Pt oraz
§ 1 ust. 2 Projektu Rozporządzenia. Obawiamy się, że Projekt Rozporządzenia wykracza
poza delegację określoną w art. 79c ust. 3 Pt, a także wkracza w dział budownictwo,
który powinien być regulowany przez Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej.
Naszym zdaniem, Minister właściwy do spraw administracji publicznej, informatyzacji,
łączności oraz wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych nie jest
właściwy do wydawania rozporządzeń w zakresie wymagań budowlanych. Regulacja
zagadnień związanych z budownictwem przez Ministra Administracji i Cyfryzacji naszym
zdaniem jest naruszeniem ustawy o działach administracji rządowej [art. 4], ustawy o Radzie
Ministrów [art. 33 i n.], a także Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie
szczegółowego zakresu działania Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Rozporządzenia
Rady Ministrów w sprawie utworzenia Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej.
W tym kontekście wskazujemy na art. 7 ustawy Prawo budowlane, w którym została zawarta
delegacja ustawowa w zakresie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty
budowlane i ich usytuowanie, oraz warunków technicznych użytkowania obiektów
budowlanych. Ewentualna dodatkowa regulacja, prowadzona przez podmiot nieuprawniony,
nie sprzyja porządkowaniu przepisów prawnych związanych z wymaganiami prawnymi
wobec budynków. Co więcej, taka regulacja tworzy nowy reżim prawny, któremu podlegać
mają wyłącznie dostawcy publicznie dostępnych usług telefonicznych.
Zwracamy w tym zakresie uwagę na powoływany już Kodeks wyborczy. Podkreślamy, że
warunki techniczne, jakim powinien odpowiadać lokal obwodowej komisji wyborczej, tak,
aby został dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych określa Minister
właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania
przestrzennego oraz mieszkalnictwa, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego oraz Państwowej Komisji Wyborczej [vide art. 186 ust. 2
Kodeksu wyborczego], a nie Minister Administracji i Cyfryzacji.
14
Naszym zdaniem, regulacja zawarta w § 1 ust. 2 Projektu Rozporządzenia, powinna zostać
wykreślona. Regulacje związane z dostępem do budynków umożliwiające dostęp dla osób
niepełnosprawnych zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [vide np. §
16 ust. 1, § 54 ust. 2, § 74 tego rozporządzenia]. Niezrozumiałym jest, dlaczego w Projekcie
Rozporządzenia zmieniono regulację zawartą w ww. Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury.
W Projekcie Rozporządzenia nie wyjaśniono także, jakie są relacje pomiędzy tymi dwoma
aktami prawnymi: który z nich jest lex specialis.
Konsekwencje utrzymania projektowanego przepisu:
1. przedsiębiorcy telekomunikacyjni zostaną obciążeni w sposób szczególny
obowiązkami, które ustawodawca kieruje w stosunku do budynków oraz uczestników
procesu budowalnego;
2. przykładowo spośród punktów sprzedaży dostawców usług masowych
[telekomunikacja, finanse, energia] usytuowanych na jednej ulicy tylko przedsiębiorca
telekomunikacyjny będzie miał obowiązek z tytułu świadczonej działalności
dostosowania budynku;
3. obowiązywanie przepisu w proponowanej treści może doprowadzić np. do
przerzucania przez inwestora w trakcie procesu budowalnego dotyczącego nowego
budynku kosztów dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych na przedsiębiorcę
telekomunikacyjnego [w nowych budynkach najemcy są znani już w trakcie procesu
budowalnego); przedsiębiorcy telekomunikacyjni będą jedynymi rodzajowo (z uwagi
na świadczoną działalność) wskazanymi podmiotami, które będą miały obowiązki, o
których rozstrzyga na dzień dzisiejszy wskazane Rozporządzenie Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r.);
4. brak rozwiązania w sytuacji braku możliwości dostosowania do potrzeb osób
niepełnosprawnych punktów zlokalizowanych w zabytkowych lub starszych
budynkach, w następstwie nie uzyskania zgody właściciela obiektu, a nierzadko także
konserwatora zabytków.
Analizując § 1 ust. 2 Projektu Rozporządzenia zwracamy uwagę na niedookreślone
sformułowanie „duża czcionka”. Zwracamy się o jednoznaczne sformułowanie tego
określenia i zdefiniowanie, że na potrzeby Rozporządzenia, „duża czcionka” oznacza tekst
napisany czcionką o rozmiarze 16. Brak jednoznacznej definicji znacząco utrudni oraz
podniesie koszty realizacji obowiązków wynikających z Projektu Rozporządzenia.
15
Mając na uwadze znaczną wysokość kosztów, których poniesienia wymagałaby realizacja
obowiązków wynikających z Projektu Rozporządzenia, szczególnie istotne jest ich
ograniczenie w przypadkach podmiotów świadczących usługi na rzecz bardzo małej liczby
użytkowników końcowych. Nie tylko podmioty te – z uwagi na ograniczony zakres
działalności – świadczą usługi na rzecz niewielkiej liczby osób niepełnosprawnych, lecz także
zawsze konkurują z przynajmniej jednym, większym podmiotem oferującym publicznie
dostępne usługi telefoniczne. Proponuje się, więc nadanie projektowanemu § 3 oznaczenia § 4
oraz dodanie § 3 po dotychczasowym § 2 w brzmieniu:
”Obowiązkom opisanym w §1 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2, jak również obowiązkom
sporządzania lub udostępniania dokumentów sporządzonych w alfabecie Braille’a nie
podlega dostawca świadczący publicznie dostępne usługi telefoniczne nie więcej niż
5000 użytkowników końcowych.”
Analogiczne regulacje, ograniczające zakres obowiązków podmiotu, w zależności od liczby
obsługiwanych użytkowników końcowych przewidziane są choćby w projekcie
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wymagań i sposobu zapewnienia warunków
dostępu i utrwalania przekazów telekomunikacyjnych i danych oraz rodzajów działalności
telekomunikacyjnej lub rodzajów przedsiębiorców telekomunikacyjnych niepodlegających
temu obowiązkowi.
[§ 1 UST. 3 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Niezmiernie ważnym zagadnieniem opisanym w Projekcie Rozporządzenia jest regulacja
dotycząca Publicznych Aparatów Samoinkasujących [tzw. PASów].
Zgodnie z Projektem Rozporządzenia wszystkie, również już istniejące PASy [czyli budki
telefoniczne] powinny zostać dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Zwracamy uwagę, że aktualnie PASy nie generują przedsiębiorcom telekomunikacyjnym
znacznych dochodów. Jednakże nadal istnieje dla nich zapotrzebowanie społeczne, w
szczególności w takich miejscach jak więzienia lub szpitale.
Obawiamy się, że konieczność dostosowania wszystkich istniejących PASów do wymagań
określonych w Projekcie Rozporządzenia w praktyce przełoży się podejmowaną przez
przedsiębiorców telekomunikacyjnych decyzję o likwidacji PASów. Będzie to spowodowane
brakiem możliwości odzyskania kosztów poniesionych na dostosowanie PASów do
wymogów Projektu Rozporządzenia.
16
Tym samym należy się zastanowić, czy istnienie PASów, nawet bez dostosowania do
wymogów określonych w Projekcie Rozporządzenia, jest społecznie potrzebne. Naszym
zdaniem odpowiedź twierdząca jest oczywista, a likwidacja PASów pociągnie znaczne koszty
społeczne.
Wymagania związane z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych spowodują
likwidację PASów, z których korzystają inni użytkownicy usług telefonicznych, których
nie stać na korzystanie z umownych i nieumownych form komunikacji.
Nie sposób również pominąć faktu, że w decyzji Prezesa UKE z dnia 15 listopada 2006 r. nr
DRTD-WUD-6070-3/06(6) TP była zobowiązana do instalacji 1 PAS na 950 mieszkańców,
lecz tylko 1 PAS przystosowanego dla potrzeb osób niepełnosprawnych na 2000
mieszkańców. Autorzy Projektu Rozporządzenia nie uzasadnili, czym jest uzasadniona
zmiana stanu prawnego nakazująca dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych
wszystkich PASów, a nie, około co drugiego, w szczególności w kontekście znacznie
większego [niż w 2006 r.] nasycenia rynku telekomunikacyjnego usługami mobilnymi.
Mając na uwadze powyższe, zwracamy się o modyfikację Projektu Rozporządzenia i
ustalenie, że obowiązki określone w Projekcie Rozporządzenia dotyczą wyłącznie
nowobudowanych PASów.
Dodatkowo chcielibyśmy zauważyć, iż np. TP, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom osób
niedowidzących, w porozumieniu z Polskim Związkiem Niewidomych, dokonała stosownego
oznakowania PAS-ów. Ponoszenie kolejnych nakładów na dostosowanie nierentownych
budek telefonicznych spowoduje ich likwidację.
Zwracamy również uwagę na § 1 ust. 3 pkt 5) Projektu Rozporządzenia, zgodnie, z którym
karty telefoniczne powinny być oznakowane w sposób pozwalający na samodzielne
posługiwanie się nimi przez Osoby niewidome lub słabowidzące. Uważamy, iż
dotychczasowa realizacja tego obowiązku była wystarczająca. Oznakowanie karty chipem
pozwala na jej użycie zgodnie z przeznaczeniem.
Dodatkowo zwracamy uwagę, iż nie produkuje się kart z nadrukiem w języku Braille`a.
Jedyny znany nam przypadek, to wydruk w USA karty okolicznościowej dla Raya Charlesa.
Prosimy, zatem Ministerstwo o podanie przykładów, w których państwach Unii takie karty są
użytkowane.
17
Zwracamy ponadto uwagę, że umieszczenie na karcie telefonicznej informacji w języku
Braille’a spowoduje, że nie będzie ona obsługiwana przez istniejące publiczne aparaty
telefoniczne.
Wloty czytników kart są bardzo ściśle dopasowane do wymiaru karty telefonicznej,
zwłaszcza, jeżeli chodzi o grubość karty, a wydruk wypukły/wklęsły zwiększy ten wymiar.
Gdyby Ministerstwo zdecydowało się na wprowadzenie takich regulacji, to ewentualna
konieczność wymiany urządzeń, tak, aby obsługiwały „wypukłe” karty telefoniczne z
pewnością wpłynie na możliwość dalszego utrzymywania PASów w Polsce.
Zwracamy się, zatem o rozważenie, czy nie należy zrezygnować z wprowadzenia
przedmiotowego obowiązku w zakresie regulacji PASów.
Jednocześnie, zwracamy się do MAiC o dokonanie analiz, czy ww. katalog informacji
zmieści się na karcie telefonicznej. Poniżej prezentujemy alfabet Braille’a:
Jednocześnie pragniemy zwrócić uwagę, że nawet na dowodach osobistych,
przygotowywanych przez organy Państwa, nie ma zindywidualizowanych informacji
napisanych w alfabecie Braille’a.
18
[§ 2 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Zwracamy się o modyfikację Projektu Rozporządzenia przez jednoznaczne wskazanie, że
obowiązki wynikające z Projektu Rozporządzenia odnoszą się wyłącznie do osób, które
udokumentują niepełnosprawność. Wniosek ten uzasadniamy wysokimi kosztami, jakie
przedsiębiorcy telekomunikacyjni mają ponosić w związku z zapewnieniem udogodnień dla
osób niepełnosprawnych.
W tym kontekście wskazujemy, że w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych wymagań
dotyczących świadczenia usługi powszechnej oraz wymagań dotyczących świadczenia usługi
szerokopasmowego dostępu do Internetu dla jednostek uprawnionych z 2005 r. [§ 5 pkt 4)]:
„na żądanie osoby niewidomej oraz słabowidzącej informacje o danych zawartych na
fakturze wraz z podstawowym wykazem wykonanych usług telekomunikacyjnych
powinny być sporządzane w alfabecie Braille'a lub przy użyciu dużej czcionki albo
powinny być one wysyłane pocztą elektroniczną w formacie tekstowym; żądanie
powinno być potwierdzone okazaniem przez osobę niepełnosprawną dokumentu
potwierdzającego niepełnosprawność, z tym, że w przypadku zgłoszenia żądania:
a) przed rozpoczęciem lub w trakcie okresu rozliczeniowego, za który będzie
wystawiona faktura - żądanie realizuje się niezwłocznie po wystawieniu faktury,
b) dotyczącego okresu rozliczeniowego, za który została już wystawiona faktura żądanie realizuje się w terminie 31 dni od dnia jego zgłoszenia;”
Zwracamy również uwagę, że np. w ustawie o uprawnieniach do ulgowych przejazdów
środkami publicznego transportu zbiorowego przewidziano [art. 7] delegację do wydania
rozporządzenia, w którym określono dokumenty, uprawniające do ulgowych przejazdów.
Analogiczne rozwiązanie, tj. określenie katalogu dokumentów uprawniających do korzystania
z udogodnień określonych w Projekcie Rozporządzenia powinno znaleźć się w omawianej
regulacji.
Podobna sytuacja dotyczy Osób niepełnosprawnych wnioskujących o Kartę Parkingową
uprawniającą do nie stosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu
ruchu lub postoju. Zgodnie z art. 8 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym:
„Kartę parkingową osobie, o której mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie wydanego
przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności:
1) orzeczenia o niepełnosprawności,
2) orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
3) orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień
19
- wraz ze wskazaniem, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia
1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.).”
Z powyższego wynika, że aby Osoba niepełnosprawna mogła korzystać z ww. Karty
parkingowej, musi przed odpowiednim organem wylegitymować się odpowiednim
dokumentem, potwierdzającym możliwość skorzystania z uprawnienia.
W tym kontekście zwracamy uwagę, że na stronie PZN możemy przeczytać, iż „legitymacja
PZN jest dokumentem potwierdzającym prawo do korzystania z ulgowych przejazdów
komunikacją miejską, na terenie wielu miast w Polsce. Na przykład w Warszawie osoby
niewidome ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności posiadające
legitymację PZN, mają prawo do darmowych przejazdów komunikacją miejską wraz z
przewodnikiem. Należy podkreślić, że na terenie każdego miasta w Polsce kwestia
honorowania legitymacji PZN może wyglądać inaczej. Legitymacja jest również honorowana
przy udokumentowaniu prawa do zwolnienia z opłat abonamentowych”.
Mając na uwadze powyższe, możliwość żądania przez dostawcę usług telefonicznych
przedstawienia dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność jest w pełni uzasadniona.
[§ 2 UST. 1 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Za co najmniej niejasną należy uznać treść § 2 ust. 1 Projektu Rozporządzenia z uwagi na
poniższe wątpliwości:
1.
Czy intencją MAiC jest nałożenie na przedsiębiorców telekomunikacyjnych
nieposiadających w swojej ofercie sprzedaży aparatów telefonicznych, obowiązków
ich zapewnienia przy zawarciu umowy lub na każde żądanie osoby niepełnosprawnej?
W sytuacji zobowiązania przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do oferowania przy
zawarciu umowy przez osobę niepełnosprawną dodatkowo telekomunikacyjnego
urządzenia końcowego, przystosowanego do używania osoby niepełnosprawnej, tj.
rozumianego, jako aparat telefoniczny uznać należy ww. obowiązek za sprzeczny z
zasadą swobodnego prowadzenia działalności telekomunikacyjnej. Sprzedaż aparatów
telefonicznych nie stanowi usługi telekomunikacyjnej, ani nie może być traktowana,
jako działalność czy przychód z działalności telekomunikacyjnej tym samym brak
podstaw do wymagania od podmiotu prowadzącego działalność gospodarcza do
oferowania konkretnego produktu do sprzedaży. Produkt ten jest ogólnodostępny, do
sprzedaży, którego niewymagane są żadne uprawnienia, zatem w pełnie niezrozumiałe
20
jest nakładanie zobowiązania na przedsiębiorcę nieadekwatnego do zakresu jego
działalności telekomunikacyjnej.
2. Zgodnie z definicją telekomunikacyjnego urządzenia końcowego ujętą w art. 2 pkt 43
ustawy Prawo telekomunikacyjne, to: urządzenie telekomunikacyjne przeznaczone do
podłączenia bezpośrednio lub pośrednio do zakończenia sieci. Uwzględniając
różnorodne technologie realizacji usług telekomunikacyjnych definicja ta w praktyce
ma szerszy zakres aniżeli aparat telefoniczny stosowany w sieci stacjonarnej czy
komórkowej. Przykładem takiego urządzenia końcowego może być choćby modem
wykorzystywany do jednoczesnego świadczenia usług telefonicznych, internetowych
czy też telewizyjnych. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w opiniach
komentatorów do ustawy Prawo telekomunikacyjne typowymi urządzeniami
końcowymi pośredniczącymi w procesie przekazu są również routery końcowe i
dekodery.3 Tym samym sformułowanie „telekomunikacyjne urządzenie końcowe”
obejmujące swym zakresem nie tylko aparaty telefoniczne, ale również telefaksy,
modemy, routery, odbiorniki telewizyjne i dekodery tworzy niecodzienną sytuację
zapewnienia przez przedsiębiorcę wszystkich tych urządzeń przystosowanych do
używania przez osoby niepełnosprawne, jeżeli zawierałyby komponenty
umożliwiające świadczenie publicznie dostępnych usług telefonicznych. O ile w
przypadku urządzenia końcowego, jakim jest aparat telefoniczny istnieją rozwiązania
ułatwiające posługiwanie się danym urządzeniem o tyle w zakresie modemu
kablowego nie są nam znane analogiczne metody. W związku z powyższym
wnioskujemy o odpowiednia modyfikacje projektu Rozporządzenia ww. zakresie.
Poniżej propozycja Izb dotycząca brzmienia § 2 ust. 1 pkt 1)
§ 2.1. Dostawca publicznie dostępnych usług telefonicznych przy zawieraniu umowy o
świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz na każde żądanie osoby
niepełnosprawnej oferuje:
1) aparaty telefoniczne, niezbędne do zapewnienia jej dostępu doświadczonej usługi
telefonicznej oraz przystosowane, w zakresie określonym w załączniku Nr 4 do
rozporządzenia, do używania przez osoby niepełnosprawne, z zastrzeżeniem, że
obowiązek ten nie dotyczy dostawców nieposiadających w swojej ofercie aparatów
telefonicznych; (…)
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na nieprawidłowe odesłanie do Załącznika Nr 3
przedstawiającego zakres przystosowania aparatów publicznych do używania przez osoby
niepełnosprawne. Zasadne wydaje się odesłanie do Załącznika nr 4 dot. zakresu
przystosowania urządzenia końcowego do używania przez osoby niepełnosprawne.
W przypadku uwzględnienia przedstawionej powyżej poprawki, dot. zastąpienia pojęcia
„telekomunikacyjne urządzenie końcowe” zwrotem aparat telefoniczny, konieczne byłoby
3
S. Piątek. „Prawo telekomunikacyjne – komentarz” 3. Wydanie. Warszawa 2013, s. 99.
21
również odpowiednie przeredagowanie treści Załącznika nr 4, w celu uspójnienia terminologii
użytej w projekcie.
[§ 2 UST. 2 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Wątpliwości podmiotów funkcjonujących na rynku telekomunikacyjnym budzi również § 2
ust. 2 Projektu Rozporządzenia, w szczególności w zakresie konieczności zapewnienia
dokumentacji związanej ze świadczonymi usługami telefonicznymi w alfabecie Braille’a.
W pierwszej kolejności zwracamy się z wnioskiem o jednoznaczne określenie:
1) Czy dostawcy usług mają zapewniać wyłącznie formularze umowy, regulaminy i
cenniki w alfabecie Braille’a?
2) Czy każda „zindywidualizowana” umowa powinna być zapewniona w alfabecie
Braille’a [oczywiście na żądanie Osoby niepełnosprawnej]?
3) Jaka jest relacja projektowanego przepisu do przepisów Kodeksu Cywilnego tj. jak od
strony praktycznej wygląda „forma pisemna w alfabecie Braille’a”?
4) Jaki jest cel udostępnienia wzorca? Czy udostępnienie ma charakter wyłącznie
informacyjny czy zmierza do zawarcia umowy w formie pisemnej, która nie jest
sporządzona w alfabecie Braille’a?
Ewentualna konieczność przygotowywania każdej indywidualnej umowy w alfabecie
Braille’a znacząco wydłużyłaby proces zawierania umowy, gdyż każda taka umowa
musiałaby być drukowana „na zewnątrz” placówki na specjalnej drukarce [co stanowi
dodatkowy, znaczący, koszt operacyjny] lub zlecana innym podmiotom np. PZN? Koszty tej
działalności dostawcy usług telefonicznych, realizującego i finansującego zadania Państwa, w
praktyce będą pokrywane przez pozostałych Abonentów.
Zawarcie umowy w alfabecie Braille’a rodzi także szereg pytań [które wymagają
wyjaśnienia]:
1) Która wersja umowy, w przypadku rozbieżności, ma pierwszeństwo: spisana w
alfabecie łacińskim czy też w alfabecie Braille’a [zagadnienie dotyczy również
regulaminów świadczenia usług przetłumaczonych na język Braille’a]?
2) W jaki sposób Osoba niepełnosprawna może zgłosić uwagi do umowy, a pracownik
placówki je uwzględnić?
3) Zgodnie z art. 56 ust. 2 Pt Umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawiera
się w formie pisemnej lub elektronicznej za pomocą formularza udostępnionego na
22
stronie internetowej dostawcy usług; zatem czy zawarcie umowy w języku Braille’a
spełnia ten wymóg?
4) Czy według analiz przeprowadzonych przez Autorów Projektu Rozporządzenia w
alfabecie Braille’a można wyrazić wszystkie pojęcia używane w regulaminach
telekomunikacyjnych?
5) W jaki sposób od strony praktycznej ma wyglądać zawarcie umowy w „formie
pisemnej sporządzonej w alfabecie Braille’a”;
6) Jak w kontekście propozycji Ministerstwa dotyczącej „formy pisemnej w alfabecie
Braille’a” należy interpretować art. 78 KC zgodnie, z którym do zachowania pisemnej
formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie
obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana
dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany
przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia
woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.”
7) Na czym ma polegać, w kontekście przepisów Kodeksu Cywilnego, „skorzystanie
przez taką osobę z oferty dostawcy” tj. z treści przepisu wynika, że udostępnienie
dokumentów w języku Braille’a ma na celu skorzystanie z oferty dostawcy tj.
podpisanie umowy – pytanie, zatem czy podpisanie ma nastąpić w nowej formie
pisemnej sporządzonej w alfabecie Braille’a?
8) Czy zgodnie z projektowanym przepisem Osoba niepełnosprawna może żądać
dokumentów sporządzonych w języku Braille’a przy zawieraniu umowy tj.
bezpośrednio po wyrażeniu chęci zawarcia umowy? Przepis definiuje dwie sytuacje tj.
udostępnieniu dokumentów przy zawarciu umowy oraz na każde żądanie. Wynika
z tego, że udostępnić dokumenty należy przy zawieraniu umowy [jest to obowiązek
dostawcy usług] oraz na każde żądanie, czyli niekoniecznie przy zawieraniu umowy.
Zatem z jednej strony dostawca przy zawieraniu umowy nie ma czasu na
przygotowanie dokumentów z drugiej w sytuacji innej niż przy zawieraniu umowy ma
na to 30 dni; prosimy o szczegółowe wytłumaczenie brzmienia przepisu.
9) Czy osoba obsługująca Osobę niepełnosprawną w placówce dostawcy usług
telefonicznych powinna znać alfabet Braille’a?
10) Czy każda placówka powinna być wyposażona w drukarkę do sporządzania
dokumentów w alfabecie Braille’a? Zapewnienie urządzenia w każdej placówce, to
wydatek na poziomie kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dodatkową kwestią, o które
była już mowa jest czasochłonny i kosztowo twórczy proces ciągłej adaptacji tekstu
dokumentów przedsiębiorcy do wersji brajlowskiej.
Odnosząc się do wymogu zapewnienia dokumentacji w języku Braille’a, po raz kolejny na
przedsiębiorców telekomunikacyjnych Autorzy Projektu Rozporządzenia próbują nałożyć
23
obowiązki, jakie nie są nałożone nawet na organy państwa, zapewniające znacznie ważniejsze
usługi niż dostęp do usług telefonicznych.
W pierwszej kolejności zwracamy uwagę na art. 87 § 1 pkt 3) ustawy Prawo o notariacie.
Zgodnie z tym przepisem,
„Jeżeli osoba biorąca udział w czynnościach [przed notariuszem] jest niewidoma,
głucha, niema lub głuchoniema, notariusz na życzenie takiej osoby powinien
przywołać do czynności wskazaną przez nią zaufaną osobę; o powyższym notariusz
powinien uprzedzić osoby zainteresowane;”
Zatem nawet notariusz nie ma obowiązku przygotowywać aktów notarialnych w języku
Braille’a, tak, aby Osoby słabowidzące lub niewidome mogły zapoznać się z aktem
notarialnym. W tym celu [art. 94 § 1 ustawy Prawo o notariacie]:
„Akt notarialny przed podpisaniem powinien być odczytany przez notariusza lub przez
inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu aktu notariusz powinien się przekonać,
że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu, a
akt jest zgodny z ich wolą.”
Pojawia się pytanie, dlaczego podobnych reguł nie można zastosować przy zawieraniu umów
w zakresie usług telefonicznych.
Nie sposób również pominąć faktu, że organy administracji publicznej, wydając decyzje
administracyjne lub udostępniając stronom biorącym udział w postępowaniu
administracyjnym akta sprawy administracyjnej, nie zapewniają tych dokumentów w języku
Braille’a. Jednakże, z niewiadomych przyczyn, Ustawodawca [mimo braku takiego
obowiązku określonego w dyrektywach unijnych] przewiduje nałożenie na przedsiębiorców
telekomunikacyjnych obowiązków większych [względem udogodnień dla osób
niepełnosprawnych] niż przewidziane dla samych organów Państwa. Naszym zdaniem takie
działania są nieuzasadnione.
Pragniemy również wskazać na uchyloną treść art. 80 Kodeksu cywilnego.
Nowelizacja Kodeksu Cywilnego z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks
cywilny (Dz.U. nr 40, poz. 222) znowelizowała kodeks cywilny w ten sposób, iż uchylony
został artykuł 80 w brzmieniu „Jeżeli osoba niemogąca czytać ma złożyć oświadczenie woli
na piśmie, oświadczenie powinno być złożone w formie aktu notarialnego”.
24
Uchylając, zatem art. 80 KC Ustawodawca uznał za nadmierną ochronę osób niemogących
czytać [w tym niewidomych] w procesie zawierania umów.
Konsekwencje utrzymania obecnej treści projektowanego przepisu:
1. niezgodność z Kodeksem Cywilnym;
2. wprowadzenie na poziomie rozporządzenia, a nie ustawy – o ile to jest możliwe –
„formy pisemnej sporządzonej w alfabecie Braille’a” [forma pisemna jest pojęciem
kodeksowym];
3. stworzenie całego systemu informacyjnego [bez względu na popyt i zapotrzebowanie
na formę w języku Braille’a] dla sieci sprzedaży – przecież obecnie konsultant nie
odróżni danych ofert sporządzonych w alfabecie Braille’a;
4. wprowadzenie skomplikowanego logistycznie rozwiązania bez przetestowania jego
efektywności i skuteczności.
Zwracamy również uwagę na przywołaną wcześniej regulację zawartą w ustawie Prawo
pocztowe. W regulacji tej [na poziomie ustawowym!] brak jest postanowień w zakresie
obowiązku zapewnienia dokumentacji w języku Braille’a. Podobnie, przedsiębiorstwa
energetyczne nie mają tak rygorystycznych obowiązków. Naszym zdaniem brak jest
uzasadnienia do dyskryminowania przedsiębiorców telekomunikacyjnych względem innych
podmiotów w zakresie nakładanych na nich obowiązków.
Jeżeli jednak Ustawodawca pozostawi obowiązki związane z udostępnianiem informacji w
języku Braille’a, zwracamy się o wprowadzenie regulacji analogicznej do art. 26 ustawy
Prawo pocztowe [w szczególności art. 26 ust. 1 pkt 3)], zwalniającej z opłaty za usługę
pocztową wszelkich informacji [w tym faktur] przesyłanych w języku Braille’a.
Jednocześnie wskazujemy, że alfabet Braille’a nie jest jedynym alfabetem przeznaczonym dla
Osób niewidomych i niedowidzących. Zwracamy uwagę, że w użyciu istnieje również alfabet
Moona. Nieznany nam jest powód wyboru właśnie alfabetu Braille’a.
[§ 2 UST. 3 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Zwracamy się również do MAiC, aby, przed wydaniem Rozporządzenia, przeprowadzono
analizy, czy faktury przygotowane w języku Braille’a będą akceptowane przez urzędy
skarbowe na potrzeby rozliczeń podatkowych. Przedmiotowa kwestia może być krytyczna ze
względu na wymagania stawiane dokumentom w ordynacji podatkowej.
25
[§ 3 PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA]
Na koniec pragniemy się odnieść do proponowanego vacatio legis. Termin 3 miesięczny jest
terminem nie do przyjęcia dla operatów telekomunikacyjnych. Mając na uwadze obowiązki
określone w Projekcie Rozporządzenia, również termin 6 miesięcy w praktyce nie będzie
mógł być dotrzymany przez dostawców usług telefonicznych. Zwracamy uwagę przede
wszystkim na:
a) konieczność dokonania w wielu przypadkach robót budowalnych, np., aby dostosować
podjazdy; wymaga to uzyskania szeregu zgód nie tylko administracyjnych [w tym
również od konserwatora zabytków], ale także od właścicieli budynków, a następnie
dokonanie procesu inwestycyjnego [który co do zasady może być prowadzony
wyłącznie poza okresem zimowym] [odnosimy się do obecnego brzmienia projektu];
b) konieczność przygotowania szeregu dokumentów, w tym dokumentów w języku
Braille’a [odnosimy się do obecnego brzmienia projektu];
c) konieczność
zmiany
procedur
obowiązujących
w
przedsiębiorstwach
telekomunikacyjnych.
W związku z powyższym proponujemy rozważenie następującej propozycji:
1. Na podstawie proponowanego powyżej § 1 ust. 5 w brzmieniu: ”Udogodnienia dla
osób niepełnosprawnych dostawca publicznie dostępnych usług telefonicznych
zapewnia, w co najmniej 1/6 placówek obsługujących użytkowników końcowych.” –
dla tego zakresu proponujemy docelowe wdrożenie udogodnień dla osób
niepełnosprawnych w okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie.
2. Dodatkowo w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie Rozporządzenia
proponujemy udostępnienie udogodnień dla osób niepełnosprawnych w miastach na
prawach powiatu [66 miast / 66 placówek] w placówkach przedsiębiorców, którzy
posiadają placówki w tych miastach.
3. Opracowanie procesu adaptacji treści wszystkich dokumentów abonenckich do wersji
brajlowskiej i faktyczne wdrożenie ww. obowiązku – dla tego zakresu proponujemy
docelowe wdrożenie udogodnień dla osób niepełnosprawnych w okresie 12 miesięcy
od dnia wejścia w życie
Zwracamy uwagę, że jeżeli Państwo nakłada na siebie obowiązki, termin jest [zwykle]
wystarczający – co nie zawsze dotyczy prywatne podmioty, nawet w zakresie realizacji zadań
publicznych. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 22 czerwca 2011 r.
zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i
sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich
26
umieszczania na drogach, w zakresie dostosowania fotoradarów do nowych przepisów
wskazano, że: „Stacjonarne urządzenia rejestrujące i ich obudowy, zainstalowane w pasie
drogowym przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia, które nie spełniają
określonych w nim wymagań, mogą być wykorzystywane przez okres 36 miesięcy od dnia jego
wejścia w życie.”
Powyższa propozycja wynika z faktu braku jakichkolwiek doświadczeń w jakiejkolwiek innej
branży w Polsce w zakresie tak kompleksowego i kosztownego wdrożenia udogodnień dla
osób niepełnosprawnych.
Mamy nadzieję, że nasze uwagi i analizy przyczynią się pozytywnie do określenia
optymalnego rozwiązania realizacji obowiązków. Jesteśmy do dyspozycji Ministerstwa w
toku dalszych prac. Mając na uwadze powyższe, środowisko przedsiębiorców
telekomunikacyjnych zwraca się o ponowną analizę postanowień Projektu Rozporządzenia
oraz organizację spotkania z zainteresowanymi stronami.
Stefan Kamiński
Prezes Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji [KIGEiT]
Dr inż. Wacław Iszkowski
Prezes Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji [PIIT]
Jerzy Straszewski
Prezes Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej [PIKE]
27