Pobierz spis treści

Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1. Relacje przestępczości i przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Przestępczość jako zjawisko społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Przyczyny przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Społeczne konsekwencje przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Przestrzenne uwarunkowania przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Rozwiązania przestrzenne jako element uwarunkowań sytuacyjnych . 1.2.2. Aspekt planowego działania oraz okazji w kontekście przestrzennym. 1.2.3. Przestrzenne preferencje przestępców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Zagrożenia przestępczością w ujęciu przestrzennym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Miasta jako obszary koncentracji przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Przestrzenne rozmieszczenie przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3. Miejsca koncentracji zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.4. Miejsca newralgiczne dla bezpieczeństwa
oraz poczucia bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.5. Migracja przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.6. Przestrzenna dyfuzja efektu bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Wpływ przestępczości na przestrzeń i jej funkcjonowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Przestępczość a sposób użytkowania przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Przestępczość a postrzeganie i waloryzacja przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.3. Przestępczość a stan przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.4. Przestępczość a zarządzanie przestrzenią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
20
20
24
25
25
32
34
41
41
43
45
49
50
53
54
54
56
59
60
2. Możliwości ograniczania przestępczości poprzez kształtowanie przestrzeni . . . . . . . . . 63
2.1. Koncepcje kształtowania przestrzeni bezpiecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.2. Główne strategie działań na rzecz bezpiecznych przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
2.3. Środki wdrażania rozwiązań przestrzennych
służących poprawie stanu bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
2.3.1. Akty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
2.3.2. Standardy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
2.3.3. Systemy certyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
2.3.4. System klas bezpieczeństwa zespołów i obiektów mieszkalnych . . . . . . . . . 118
2.4. Doświadczenia w zakresie poprawy bezpieczeństwa
za pomocą rozwiązań przestrzennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.4.1. Doświadczenia zagraniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.4.2. Doświadczenia polskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
2.4.3. Adekwatność doświadczeń zagranicznych w warunkach polskich . . . . . . 136
2.5. Efektywność oddziaływania za pomocą rozwiązań przestrzennych . . . . . . . . . . . . . . . 142
3
PRZESTRZENNE ASPEKTY PRZESTĘPCZOŚCI
2.5.1. Oddziaływanie bezpośrednie oraz pośrednie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
2.5.2. Wpływ na względny oraz bezwzględny poziom zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.5.3. Synergiczność i konfliktowość rozwiązań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.5.4. Podstawy oceny efektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
2.5.5. Zróżnicowanie poziomu efektywności środków oddziaływania . . . . . . . . . . . 150
3. Identyfikacja przestrzennych czynników zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
3.1. Zagadnienia identyfikacji i oceny oddziaływania przestrzennych czynników
zagrożeń przestępczością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
3.2. Metody i narzędzia identyfikacji oraz oceny wpływu
rozwiązań przestrzennych na zagrożenia przestępczością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
3.2.1. Miejsce oceny rozwiązań przestrzennych w systemach identyfikacji
problemów przestępczości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
3.2.2. Metody identyfikacji i diagnozowania kryminogennych elementów
przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
3.2.3. Wykorzystywane techniki i narzędzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
3.3. Przestrzenne czynniki możliwości wystąpienia zagrożeń przestępczością . . . . 181
4. Metoda identyfikacji oraz oceny wpływu przestrzennych czynników zagrożeń . . . . 188
4.1. Podstawy metodologiczne i założenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
4.2. Struktura postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
4.3. Komponent identyfikacji czynników zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
4.4. Komponent oceny wpływu zidentyfikowanych czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
4.5. Propozycja wskaźników zjawisk w relacji przestrzeni i przestępczości . . . . . . . . . . . 206
4.6. Możliwości wkomponowania metody w procedury budowania strategii
poprawy bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
4.6.1. Relacja z procedurami przywracania bezpieczeństwa i ładu
w środowisku lokalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
4.6.2. Relacja ze sferą planowania i zagospodarowania przestrzennego . . . . . . 209
4.7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
5. Przykład zastosowania metody identyfikacji przestrzennych czynników
zagrożeń przestępczością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
5.1. Studium przypadku: Osiedle mieszkaniowe im. Gen. J. Bema w Białymstoku . . 212
5.2. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Wykaz tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Wykaz rycin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
4