NAUCZANIE I WYCHOWANIE UCZNIÓW I STUDENTÓW NA

13. Ерохин И. Ю. Проблема дуализма в вопросах казачества // Приоритетные
научные направления: от теории к практике. – 2013. – № 5. – С. 19–24.
14. Ерохин И. Ю. К вопросу особенностей формирования начал государственности Донского казачества // Культура. Духовность. Общество. – 2013. –
№ 5. – С. 132–138.
NAUCZANIE I WYCHOWANIE
UCZNIÓW I STUDENTÓW NA FAKTACH
HISTORII KOZACTWA
I. Jerochin, O. Kowalski
Croydon College, Londyn, Wielka Brytania
Ośrodek Badań Społeczno-Prawnych, Warszawa, Polska
Summary. This paper defines a methodical aspects in the study of the history of the Cossacks and its teaching.
Key words: Cossacks; ethnicity; culture; nation; class; tradition; state; education; methodology of teaching.
W obecnej chwili uwaga współczesnego państwa jest skupiona
na wypracowaniu ogólnych koncepcji w dziedzinie edukacji, wykładu i przedstawienia historii ojczystej. Celem nauki historycznej
jest kształtowanie zwartego wyobrażenia o faktach, wydarzeniach i
tendencjach w życiu społecznym, określenie dalszego kierunku rozwoju postępowego. Niestety, metodologiczna oraz historiograficzna
baza badań w dziedzinie historii jest obarczona spuścizną radzieckiej
przeszłości, kiedy wiele koncepcji, poglądów i ujęć były maksymalnie
ideologizowane. Dotyczy to również historii Kozactwa, która wzbudziła zainteresowanie na początku lat 90. ubiegłego wieku. W niniejszym referacie usiłujemy określić nowe zasady i tendencje w zakresie
wykładu tego tematu.
Uwagę studentów i uczniów przede wszystkim należy zwrócić
na taki fenomen kozackiej historii i kultury jako fenomen powstania, rozwoju i genezy kozackiej rodziny. Jeżeli powstanie i rozwój
wartości rodzinnych zostały w wystarczającym stopniu zbadane
przez naukę krajową, to kwestia genezy rodziny została pominięta [3]. A właśnie ona jest bardzo znacząca i ważna. Uwaga historyków była skupiona tylko na tradycyjnej kozackiej rodzinie z systemem ustroju patriarchalnego, która ukształtowała się w ramach
imperialnej Rosji.
Podstawowym tematem w trakcie badania i nauczania historii Kozactwa ma być podkreślanie nierozerwalnego powiązania
35
Kozactwa z państwem, przy czym należy unikać stwierdzenia prostolinijności tych związków i powiązań. Stosunki Kozactwa z systemem państwa i władz państwowych często były skomplikowane,
zawikłane i sprzeczne.
W niebezpieczne i przełomowe chwile historii Kozactwo, uzasadniając swoją pozycję bezsilnością oficjalnych władz, często zwracało
się do swojej samoistnej kultury i tradycji [8], stosując je jako bufor
dla wartości państwa tradycyjnego [4; 9; 12]. W te okresy Kozactwo
wypracowywało również własne «samodzielne» koncepcje niepodległej państwowości kozackiej [6].
Niektórzy fachowcy czasem podają historią Kozactwa jako
obiekt w najwyższym stopniu uniwersalny. Zupełnie nie odpowiada to rzeczywistości i realnej sytuacji. W trakcie badania tradycyjnych terenów zwartego zamieszkania Kozaków, terenów
wojsk kozackich, widzimy, że rozwijały się one zupełnie w różny sposób. Dla każdego terenu występuje swoja specyfika i swoje
osobliwości [2; 5; 7; 9; 14].
Wiele fenomenów w historii Kozactwa można wyjaśnić przez
naturalny dualizm kozacki – ważny czynnik postępowego rozwoju tej wspólnoty etnicznej i społeczno-kulturalnej. Właśnie
dualizm kozacki [13] jest podstawą sprzeczności tak w samej
wspólnocie, jak również w trakcie nawiązania stosunków wzajemnych oraz działań wzajemnych z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego i strukturami władz. Właśnie z tego założenia należy wychodzić wyjaśniając rolę Kozactwa w procesach
historycznych i społecznych.
Służba wojskowa [1] zawsze posiadała szczególne miejsce w historii Kozactwa. Służba wojskowa Kozaków jako zasoby mobilizacyjne Imperium Rosyjskiego została dość dobrze zbadana i opisana przez historiografów. Lecz jej wpływ na administracyjne i
terytorialne struktury wspólnot kozackich jeszcze czeka na zbadanie
i zrozumienie.
W historii Kozactwa aż do naszych dni było i dotychczas jest
dość dużo luków. Możemy do nie zaliczyć – przedmiot metodologii
badania Kozactwa, kwestię związków między grupami etnicznymi i
międzynarodowościowego kulturalnego współdziałania Kozaków z
innymi narodami oraz grupami etnicznymi, jak również kwestię wyznaniowego samookreślenia Kozactwa.
Co dotyczy ostatniej kwestii, tradycyjnie wszystkich bez wyjątku Kozaków uważano za prawosławnych i zwolenników wyłącznie Prawosławia. Jednak, jak to widzimy z doświadczenia
36
historycznego, istniały dość szerokie rzesze tzn. «przyjętych»
do Kozactwa. W tym przypadku przedstawicieli diaspor narodowych wchodzili do grupy subetnicznej zachowując swoją
tożsamość religijną.
Doświadczenie kozackiej budowy państwa jest cenne i zapotrzebowane we współczesnych warunkach [10; 11].
Literatura
1. Ерохин И. Ю. Казачество в системе военной службы // Теория и практика
общественного развития. – 2013. – № 4. – С. 172–174.
2. Ерохин И. Ю. Казачьи республики и вопросы государственности // Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук. – 2013. – № 4.
С. 77–82.
3. Ерохин И. Ю. Казачья семья: уникальный культурный феномен в системе
государства // Современные исследования социальных проблем. – 2013. –
№ 1. – С. 38–43.
4. Ерохин И. Ю. Казачья концепция государственности: в эпоху войн и великих потрясений // Белые пятна российской и мировой истории. – 2013. –
№ 1–2. – С. 18–39.
5. Ерохин И. Ю. Казачьи республики как фактор государственности // Белые пятна российской и мировой истории. – 2013. – № 1–2. –
С. 40–53.
6. Ерохин И. Ю. К вопросу формирования государственного мировоззрения
казачества // Новый университет. Серия: Актуальные проблемы гуманитарных и общественных наук. – 2013. – № 4. – С. 34–38.
7. Ерохин И. Ю. Идеи государственности казачества Дона // Научный обозреватель. –2013. – № 6. – С. 58–62.
8. Ерохин И. Ю. Основы казачьих традиций // Вестник Академии знаний. –
2013. – № 2. – С. 9–17.
9. Ерохин И. Ю. Казачье-крестьянская республика Н. Махно: к вопросам –
Казачьей государственности // Перспективы науки и образования. –
2013. –№ 3. – С. 168–176.
10. Ерохин И. Ю. Казачество и современное государство // Культура. Духовность. Общество. – 2013. – № 4. – С. 161–165.
11. Ерохин И. Ю. Государство и возрождение казачества // Приоритетные научные направления: от теории к практике. – 2013. – № 6. – С. 13–16.
12. Ерохин И. Ю. Казаки: революция и гражданская война // Фундаментальные и прикладные исследования: проблемы и результаты. – 2013. –
№ 6. – С. 32–35.
13. Ерохин И. Ю. Проблема дуализма в вопросах казачества // Приоритетные научные направления: от теории к практике. – 2013. – № 5. –
С. 19–24.
14. Ерохин И. Ю. К вопросу особенностей формирования начал государственности Донского казачества // Культура. Духовность. Общество. – 2013. –
№ 5. – С. 132–138.
37