dzenia i prowokowanie wymiotów) oraz kompulsywne objadanie się

Problematyka wzrostu i rozwoju w promowaniu zdrowia ROZDZIAŁ 12 489
dzenia i prowokowanie wymiotów) oraz kompulsywne objadanie się. Istnieją dowody,
że występowanie zaburzeń odżywiania ma podłoże genetyczne. Każda niefizjologiczna przyczyna ograniczenia lub zmiany sposobu żywienia może być określana jako zaburzenie odżywiania, w przypadku gdy wywiera niekorzystny wpływ na zdrowie.
Relacje rodzinne przyczyniają się do rozwoju psychologicznych cech i zachowań, które wskazują na możliwość wystąpienia niektórych zaburzeń odżywiania.
Inne problemy psychiczne, np. choroba afektywna dwubiegunowa (rozdz. 13) i schizofrenia, mogą być związane z zaburzeniami zachowań żywieniowych. Bardzo ważne w terapii chorób psychicznych jest monitorowanie masy ciała oraz diety.
Odchudzanie może doprowadzić do zaburzeń odżywiania. Badanie przeprowadzone wśród osób przestrzegających diety wykazały, że istotnie częściej występuje
u nich poczucie strachu lub winy oraz lęk przed określonymi produktami w porównaniu z osobami niebędącymi na diecie (Gonzalez i Vitousek, 2004).
Specjaliści służby zdrowia powinni posiadać wiedzę na temat możliwych objawów zaburzeń odżywiania. Znaczącą rolę w rozpoznawaniu anoreksji i bulimii mogą odgrywać dermatolodzy. W poważnych przypadkach anoreksji psychicznej czy
bulimii psychicznej objawy są łatwo dostrzegalne. Należą do nich: suchość skóry
i zmniejszona sekrecja, meszek pokrywający ciało, osłabienie i wypadanie włosów,
zażółcenie skóry z hiperpigmentacją, trądzik, stany zapalne i łuszczenie się skóry,
zasinienie i obniżenie temperatury kończyn, odbarwienia skórne i infekcje, upośledzenie gojenia się ran, obrzęki, szkorbut i pelagra oraz biegunka, zapalenie skóry, zaburzenia pamięci, zgon (tzw. 4D: diarrhea, dermatitis, dementia, death) (Strumia, 2005).
Najczęstszą oznaką pelagry w anoreksji psychicznej jest jej manifestacja skórna, tj.
zaczerwienienie obszarów skórnych poddanych ekspozycji na słońce i stan zapalny języka i dziąseł. U pacjentów z anoreksją, którzy mają takie objawy, pracownicy
służby zdrowia mogą rozważyć podanie od 150 do 500 mg niacyny. Uzyskanie poprawy stanu skóry po upływie 48 godzin po doustnym podaniu dawki witaminy B3
potwierdza rozpoznanie pelagry.
Anoreksja psychiczna
Anoreksja psychiczna (AN – anorexia nervosa) jest poważną chorobą psychiczną związaną z istotnym wzrostem ryzyka zachorowalności i śmiertelności. Skuteczne leczenie polega na restytucji masy ciała, ale wskaźnik nawrotu jest wysoki i dochodzi do
50%. Przestrzeganie prawidłowej diety jest kluczowe dla procesu zdrowienia. U niedawno wyleczonych z anoreksji kobiet (BMI równy lub większy od 20) niższe spożycie żywności o wysokiej gęstości energetycznej oraz ograniczenie różnorodności
produktów wiązało się z gorszymi rezultatami (Schebendach i wsp., 2008).
Anoreksję psychiczną charakteryzuje odmawianie przyjmowania pokarmów.
Często powodowane jest to potrzebą utrzymania kontroli na tej płaszczyźnie życia,
w sytuacji kiedy chore nie czują się na siłach kontrolować innych jego sfer. Początkowo nie występuje utrata apetytu. Jednak w momencie znaczącej utraty masy ciała
prawdopodobnie następują zmiany hormonalne, które upośledzają odczuwanie głodu. Zaburzenie to dotyka głównie dziewcząt po okresie dojrzewania. Podwyższone
ryzyko zachorowania na anoreksję występuje u osób z ponadprzeciętnymi wynikami w szkole i o wyższym statusie ekonomicznym. Poniżej wymieniono sytuacje często występujące w anoreksji:
yyGłęboki strach przed byciem otyłą, mimo utraty masy ciała.
yyZaburzenia postrzegania własnego ciała, np. stwierdzanie nadmiernej ilości
tkanki tłuszczowej w przypadku wychudzenia.
yyUtrata co najmniej 25% początkowej masy.
yyOdmowa utrzymania masy ciała powyżej wartości prawidłowej dla danego wieku i wzrostu.
yyBrak innej choroby somatycznej, która mogłaby powodować utratę masy ciała.