F2_makieta.ks. Rogaliński

Józef Rogaliński urodził się w 1728r. w Jurkowie pod Krzywiniem (pow. kościański), jako syn Antoniego Rogalińskiego herbu Łod zia
(sędzia ziemski wschowski) i Heleny z Molskich herbu Nałęcz. Jako nastolatek uczył się w szkole jezuickiej w Poznaniu. W 174 6r. został
nowicjuszem u jezuitów w Krakowie. Nowicjat odbył się u Św. Szczepana (do roku 1748).
Herby:
Początkowo studiował (1748-1751) filozofię prawdopodobnie w Poznaniu lub Kaliszu.
Łodzia
Przez kilka następnych lat (1751-1754) był nauczycielem kolejno 3 szkół zakonnych:
i Nałęcz
•
Brześć Litewski (rok szkolny 1751/1752) nauczanie początkowe i gramatyki,
•
Toruń (1752/1753) nauczanie gramatyki,
•
Kalisz (1753/1754), wykładał poetykę.
W 1754r. został wysłany na 3-letnie studia teologiczne do rzymskiego Collegium Romanum. Studiował także filozofię i prawo.
W latach 1758/59 był asystentem sekretarza Asystencji Polskiej Towarzystwa Jezusowego w Rzymie.
Po 5-cio letnim pobycie w Rzymie Rogaliński wyjechał do Paryża, gdzie uczył się 3 lata fizyki, astronomii oraz architektury
(lata 1759-62).
Podczas 8 letniego pobytu za granicą uświadomił sobie różnicę między Polską a krajami Europy
Zachodniej głównie poprzez dostrzeżenie opóźnienia cywilizacyjnego zwłaszcza z techniki i nauk
przyrodniczych.
Na Zachodzie dobiegały końca prace nad szeroko pojętą mechaniką (w tym cieczy i gazów),
termometrią, optyką geometryczną. Trwały także badania nad elektrycznością, molekularną budową
materii, termodynamiką…
Do kolegium poznańskiego wrócił w 1762r. jako profesor fizyki, matematyki i architektury i pozostał tam
aż do kasaty zakonu w 1773r.
Był przełożonym muzeum fizyczno- technicznego i obserwatorium astronomicznego, które prawie
w całości zostało wybudowane i wyposażone przez rodzinę Rogalińskich. Na urządzenie ośrodka
Poznańskie Kolegium Jezuickie
otrzymał także kilkadziesiąt tysięcy franków od królowej Marii Leszczyńskiej.
Za panowania króla Stanisława Augusta ks. Józef Rogaliński od
roku 1777 osiadł we Wschowie, jako proboszcz kościoła
parafialnego i przebywał tu dziesięć lat. Dzięki księdzu w 1786r.
odremontowano wnętrze kościoła. Nowa wieża miała 68 m
wysokości.
Wschowianie uczcili zasługi uczonego
proboszcza i ufundowali mu pamiątkową
tablicę, na której widnieje herb szlachecki
Łodzia i data 1787, znajdująca się dotychczas
w kościele parafialnym p.w. św. Stanisława
Biskupa we Wschowie.
Kościół parafialny p.w. św. Stanisława
Biskupa we Wschowie.
Na początku 1764 r. wyszła z druku w jezuickiej drukarni pierwsza jego książka „Sztuka budownicza” – napisy polskie - różnice
stylów greckich. Napisał ją w Rzymie pod wpływem arcydzieł architektury starożytnej.
W przedmowie do wydanego w 1765r. dzieła „Doświadczenia skutków pod zmysły podpadających” Rogaliński pisał o przemyśle,
żegludze, młynach, kanałach, wodociągach, pozyskiwaniu i przerabianiu kopalin, rozdzielaniu kruszców. Za ten podręcznik
otrzymał od króla Order Świętego Stanisława.
W czterech księgach podręcznika fizyki doświadczalnej, wydawanych w latach (1765-1776), Rogaliński:
•
wykłada powszechnie właściwość ciał....,
•
usposabia czytelnika do zrozumienia teorii machin…,
•
wykłada teorią machin, tak pojedynczych jak złożonych…,
•
teorią biegu ułatwił sobie wykład obrotu ciał niebieskich…,
•
i usposobił do zrozumienia architektury militarnej….
Ilustracje do dzieła „Doświadczenia skutków…”
Strony tytułowe do wygłoszonych
kazań i napisanych ksiąg
Po likwidacji zakonu jezuitów w roku 1773 i ich poznańskiej szkoły Józef Rogaliński został rektorem Akademii Wielkopolskiej,
którą starał się podnieść do rangi uniwersytetu. Po połączeniu przez Komisję Edukacji Narodowej tej szkoły z podupadłą
Akademią Lubrańskiego i utworzeniu sześcioklasowej Poznańskiej Szkoły Wydziałowej podał się do dymisji. W roku 1780
obserwatorium z wyposażeniem przeniesiono do Warszawy, resztę instrumentarium fizycznego i zbiory muzeum przesłano do
Szkoły Głównej w Krakowie, Biblioteka uległa rozproszeniu a wieża obserwatorium astronomicznego została zlikwidowana.
Budynek dawnej Rezydencji Jezuickiej we Wschowie.
Ks. Józef Rogaliński zmarł
w 1802r. w Poznaniu.
W setną rocznicę śmierci
księdza wykonano
tablicę pamiątkową,
która znajduje się
w farze poznańskiej.
Strona tytułowa do
pierwszej książki Rogalińskiego pt.:
„Sztuka budownicza”