Democracy in Action-Polish - Library of Parliament

The Parliament of Canada —
Democracy in Action
Polish
Le Parlement du Canada —
La démocracie en action
Polonais
Photo: Library of Parliament / Bibliothèque du Parlement - Doug Millar
Parlament Kanady - demokracja w działaniu
Zgodnie z założeniami Ojców Konfederacji z roku 1867, Parlament Kanady jest również
dzisiaj znakomitym przykładem demokracji w działaniu. Nasi przedstawiciele w
Parlamencie zajmują się najważniejszymi sprawami dnia, decydują o polityce i
prawodawstwie oraz zapewniają odpowiedzialność rządu za jego działania.
Uczestnicy
Parlament Kanady składa się z trzech części: Królowej (Głowy Państwa)
reprezentowanej przez Gubernatora Generalnego, mianowanego Senatu oraz wybieranej
Izby Gmin.
Gubernator Generalny zwołuje Parlament po każdych wyborach generalnych, ogłasza
cele rządu w mowie tronowej oraz zatwierdza projekty ustaw, które zostały uchwalone
przez Senat i Izbę Gmin.
Senat, zwany również Izbą Wyższą lub Czerwoną, ma 105 członków. Senatorowie
mianowani są przez Gubernatora Generalnego za radą premiera i mają za zadanie
reprezentować regiony, prowincje i terytoria Kanady. Senatorowie mogą pracować do
wieku lat 75.
Izba Gmin ma 308 wybieranych członków reprezentujących ludność ze swoich okręgów
wyborczych. Nasza Konstytucja stanowi, że Parlament nie może pełnić swych funkcji
dłużej niż pięć lat, po którym to okresie muszą zostać rozpisane nowe wybory generalne.
Członkowie Izby odbywają posiedzenia w sali koloru zielonego, zgodnie z tradycją
Parlamentu brytyjskiego.
Tworzenie praw Kanady
Konstytucja uprawnia Parlament do tworzenia praw w pewnych obszarach kompetencji,
takich jak prawo kryminalne, obronność, handel międzynarodowy oraz radio i telewizja.
Senatorowie i posłowie rozważają, dyskutują oraz często poprawiają projekty ustaw.
Projekty ustaw są zazwyczaj inicjowane przez rząd i przedstawiane w Izbie Gmin. Senat
także inicjuje proces ustawodawczy. Jednak wszelkie projekty ustaw, dotyczących
opodatkowania lub wydatków pieniędzy publicznych muszą być zainicjowane przez Izbę
Gmin.
Zanim ustawy staną się prawem, muszą zostać zaakceptowane w identycznej formie
przez obie Izby. Ustawy nabierają mocy prawnej w momencie uzyskania sankcji
królewskiej w dniu wymienionym w ustawie lub wyznaczonym w rozporządzeniu.
Proces ustawodawczy
Projekty ustaw zazwyczaj przechodzą przez szereg etapów, które są podobne w Senacie i
w Izbie Gmin.
•
•
•
•
•
•
•
•
Przedłożenie: proces rozpoczyna się w momencie przedstawienia projektu ustawy.
Pierwsze czytanie: projekt ustawy jest „czytany” po raz pierwszy bez debaty i
wydrukowany.
Drugie czytanie: podstawowa idea projektu ustawy podlega debacie i głosowaniu, po
czym ustawa kierowana jest do komisji parlamentarnej.
Praca w komisji: komisja przesłuchuje świadków, bada projekt ustawy paragraf po
paragrafie i przedstawia raport, zalecający przyjęcie projektu z poprawkami lub bez
poprawek, lub też jego odrzucenie.
Etap raportu: mogą być przedstawione dodatkowe poprawki, które podlegają debacie
i głosowaniu.
Trzecie czytanie: projekt ustawy jest poddawany ostatniej debacie i głosowaniu.
Przekazanie: po przegłosowaniu projekt ustawy jest przesyłany do drugiej Izby,
gdzie cały proces rozpoczyna się znowu od pierwszego czytania.
Sankcja królewska: Gubernator Generalny lub jego zastępca udziela projektowi
ustawy sankcji królewskiej.
Codzienna praca
Parlament obraduje w jednej lub więcej sesji. Sesja może trwać kilka dni lub kilka lat.
Kończy się ona poprzez odroczenie przez Gubernatora Generalnego na prośbę premiera.
Parlament zamykany jest, gdy premier zwraca się z prośbą do Gubernatora Generalnego
o rozwiązanie Parlamentu i rozpisanie wyborów generalnych.
Konstytucja wymaga, aby Parlament zebrał się co najmniej raz w roku. Generalnie,
Parlament odbywa posiedzenia przez około 27 tygodni w roku. Posiedzenia rozpoczynają
się we wrześniu i zwykle trwają do czerwca, z przerwami aby pozwolić parlamentarzystom
na pracę w swoich regionach i okręgach wyborczych, lub na podróże oficjalne.
Każda z Izb spotyka się regularnie, aby zajmować się sprawami o znaczeniu krajowym i
debatować nad projektami ustaw. Ponadto, Senat i Izba Gmin posiadają komisje, których
zadaniem jest szczegółowa praca nad projektami ustaw i konkretnymi sprawami.
Porządek dzienny ustala kolejność obrad od momentu gdy buława, symbol władzy
ustawodawczej, jest położona na stole na początku posiedzenia, aż do momentu jego
odroczenia.
Zwykłe posiedzenie zawsze zawiera działania rutynowe, kiedy to składane są
oświadczenia, przedstawiane projekty ustaw, petycje, raporty komisji i dokumenty, oraz
załatwiane różne inne sprawy.
Zazwyczaj większa część posiedzenia poświęcona jest na debatę nad ustawami
proponowanymi przez rząd. Zarezerwowany jest też czas na debatę nad projektami
ustaw lub wnioskami proponowanymi przez posłów nie będących członkami Gabinetu
Ministrów, zarówno przez senatorów jak członków Izby Gmin.
2
Większość Kanadyjczyków zna dobrze okres wolnych pytań w Izbie Gmin. Wtedy to
premier i ministrowie pociągani są do odpowiedzialności za politykę rządu i jego
działania. Senat również ma okres wolnych pytań, kiedy to senatorowie zadają pytania
przewodniczącemu frakcji rządowej w Senacie.
Organizacja Izby
Gdy zbiera się nowy Parlament po wyborach generalnych, wybierani są marszałkowie,
którzy mają przewodniczyć każdej z Izb. Marszałek Senatu jest nominowany za radą
premiera. W Izbie Gmin, posłowie wybierają jednego spośród nich na marszałka.
Aby zapewnić płynną działalność, Senat i Izba Gmin stosują się do pewnych zasad i
tradycji, zarówno pisanych jak niepisanych. Obowiązkiem każdego marszałka jest
obiektywna interpretacja tych zasad, utrzymywanie porządku oraz obrona praw i
przywilejów Parlamentu, senatorów i posłów, włącznie z prawem do wolności słowa.
Marszałek siedzi na fotelu umieszczonym na podwyższeniu w końcu sali obrad, po
prawej stronie mając rząd, po lewej zaś opozycję. Gdy jednak rząd ma dużą większość w
Parlamencie, niektórzy posłowie strony rządowej siedzą po lewej stronie.
Pracując dla Ciebie
Senatorowie i posłowie Izby Gmin pełnią wspólnie aktywną rolę w procesie
ustawodawczym, wnosząc swoje idee i energię w tworzenie naszych praw. Od ponad
130 lat parlamentarzyści biorą udział w rozwoju naszej demokracji, kształtując
przyszłość Kanady.
Niniejsza publikacja dostępna jest przez Internet w formacie łatwym do wydrukowania:
www.parl.gc.ca/publications
Po dalsze informacje proszę skontaktować się z:
Parliament of Canada
Ottawa, Ontario, K1A 0A9
Parlement du Canada
Ottawa (Ontario) K1A 0A9
Telefon
numer bezpłatny: 1-866-599-4999
Region stołeczny: (613) 992-4793
Faks: (613) 992-1273
TTY: (613) 995-2266
Wycieczki: (613) 996-0896
Internet: www.parl.gc.ca
Catalogue No. B103 (08/2003)
© Library of Parliament, 2003
N° de catalogue B103 (08/2003)
© Bibliothèque du Parlement, 2003
3