Ichtiofauna górnego odcinka Czarnej Hańczy (zlewnia Niemna

Transkrypt

KOMUNIKATY RYBACKIE
Nr 6 (137)/2013, 6 – 10
£ucjan Chybowski, Witold Bia³okoz
Zak³ad Rybactwa Jeziorowego, Instytut Rybactwa Œródladowego w Olsztynie
Ichtiofauna górnego odcinka Czarnej Hañczy (zlewnia
Niemna, pó³nocno-wschodnia Polska)
Wstêp
miast wyniki z 2002 roku przedstawiono jedynie na poste-
Czarna Hañcza jest lewobrze¿nym dop³ywem Niemna. P³ynie przez pó³nocno-wschodni kraniec Polski do
Bia³orusi (Kondracki 1998). D³ugoœæ rzeki wynosi 141,7
km, w tym w Polsce 107,8 km. Jej Ÿród³a le¿¹ wœród wzgórz
morenowych, na po³udnie od miejscowoœci Okliny na
wysokoœci oko³o 260 m n. p. m. W górnym biegu przep³ywa
przez jezioro Hañcza i zalew Turtul, a w biegu œrodkowym –
przez jeziora Wigry i Postaw. W swym górnym biegu
Czarna Hañcza ma charakter rzeki podgórskiej, ni¿ej staje
siê rzek¹ nizinn¹, wplecion¹ w system wodny Kana³u
rze (Chybowski i in. 2003). Ca³oœæ wyników z lat 1993,
2002 i 2010 przedstawiona w niniejszej pracy prezentowana jest po raz pierwszy.
Celem obecnie prowadzonych prac by³o zbadanie
aktualnego stanu ichtiofauny w górnym odcinku Czarnej
Hañczy – od Ÿróde³ do granicy Wigierskiego Parku Narodowego oraz porównanie uzyskanych wyników z wynikami
monitoringu z lat 1993 i 2002.
Materia³ i metoda
Augustowskiego i uchodzi do Niemna ju¿ na terytorium
Stanowiska badawcze zlokalizowano w górnym
Bia³orusi. Na terytorium Polski przep³ywa przez rozleg³e
odcinku rzeki Czarna Hañcza, od Ÿróde³ do granicy Wigier-
obszary chronione: Suwalski Park Krajobrazowy i Wigier-
skiego Parku Narodowego na wybranych dziesiêciu frag-
ski Park Narodowy.
mentach rzeki, typowych dla danego odcinka.
Wspó³czesne badania ichtiofauny Czarnej Hañczy
Warunki siedliskowe stanowisk scharakteryzowano
podjêto w 1993 roku. Kontynuowano je w roku 2002 oraz
opisuj¹c szerokoœæ i g³êbokoœæ koryta, spadek, prêdkoœæ
2010 w górnym odcinku rzeki, od Ÿróde³ do granicy Wigier-
nurtu, charakter dna oraz pokrycie dna makrofitami (tab. 1).
skiego Parku Narodowego (56 km). Wyniki z 1993 roku
Na wszystkich stanowiskach, w czerwcu 2010 roku,
opublikowano (Bia³okoz i Chybowski 1997, 1999), nato-
przeprowadzono elektropo³owy. Ryby ³owiono za pomoc¹
TABELA 1
Charakterystyka stanowisk po³owowych
Nazwa i po³o¿enie stanowiska
Po³o¿enie
geograficzne
Œrednia szerokoœæ
(zakres) (m)
Œrednia g³êbokoœæ
(zakres) (m)
Spadek (‰)
Charakter dna*
Roœlinnoœæ
(makrofity)
Okliny (po³o¿one w pocz¹tkowym, przyŸród³owym odcinku rzeki)
N 54°19,5'
E 22°49,5'
1,0
(0,8-1,1)
0,6
(0,4-0,7)
1,0
p, m
uboga
K³ajpeda (po³o¿one przed ujœciem rzeki do jeziora
Hañcza)
N 54°17,8'
E 22°50,2'
3,5
(3,0-5,0)
0,9
0,7-1,5
0,1 (1,9)
p, m
bogata
Hañcza (po³o¿one przy ujœciu rzeki do jeziora Hañcza)
N 54°17,1'
E 22°49,1'
4,0
(3,0-5,0)
0,7
(0,6-0,8)
0,8
p, ¿, k
bardzo uboga
Blaskowizna (po³o¿one przy wyp³ywie rzeki z jeziora
Hañcza)
N 54°14,6'
E 22°49,1'
5
(4,0-8,0)
0,7
(0,6-1,2)
0,4
p, ¿, k,
brak
Okr¹g³e (po³o¿one w rejonie wsi Okr¹g³e)
N 54°11,7'
E 22°50,4'
5,0
(4,0-7,0)
0,6
(0,5-0,7)
1,7
p, ¿, k, m
sk¹pa
Potasznia (po³o¿one w rejonie wsi Potasznia)
N 54°08,9'
E 22°51,6'
6,0
(4,0-12,0)
0,7
(0,5-0,8)
1,2
p, ¿, k, m
bogata
Krzywólka (po³o¿one powy¿ej miasta Suwa³ki)
N 54°07,2'
E 22°51,6'
8,0
(6,0-15,0)
0,9
(0,2-1,5)
1,6
¿, k, p, m
bogata
Suwa³ki 1 (po³o¿one przed ujœciem œcieków z suwalskiej oczyszczalni)
N 54°05,4'
E 22°58,6'
7,0
(5,0-9,0)
0,8
(0,6-1,2)
1,3
k, ¿, p
bogata
Suwa³ki 2 (le¿¹ce tu¿ poni¿ej ujœcia œcieków suwalskiej oczyszczalni)
N 54°05,4'
E 22°58,6'
8,0
(5,0-10,0)
0,9
(0,6-1,5)
1,3
k, ¿, p, m
bogata
Sobolewo (po³o¿one w rejonie wsi Sobolewo przy
granicy Wigierskiego Parku Narodowego)
N 54°03,6'
E 22°00,4'
10,0
(8,0-15,0)
0,8
(0,2-1,8)
1,1
¿, p, m
bogata
*Charakter dna: k – kamienie, ¿ – ¿wir, p – piasek, m – mu³
6
KOMUNIKATY RYBACKIE
6/2013
pr¹du elektrycznego, zgodnie z przyjêt¹ w Polsce meto-
jeziorowa – Salmo trutta m. lacustris L., pstr¹g potokowy –
dyk¹ (Backiel i Penczak 1989, Penczak 1967). W zale¿noœci
Salmo trutta m. fario L., miêtus – Lota lota (L.), ciernik –
od szerokoœci i g³êbokoœci stanowiska ³owiono albo
Gasterosteus aculeatus L. i okoñ – Perca fluviatilis L.
brodz¹c pod pr¹d rzeki na odcinku 150 m lub gdy stanowi-
W latach poprzednich w od³owach wystêpowa³y tak¿e:
sko by³o g³êbokie ³owiono z ³odzi sp³ywaj¹c na odcinku
wêgorz – Anguilla anguilla (L.), karp – Cyprinus carpio L.,
oko³o 500 m. W ten sam sposób i na tych samych stanowiskach od³awiano ryby w poprzednich latach badañ.
leszcz – Abramis brama (L.), kie³b – Gobio gobio (L.) i œliz –
Z³owione ryby identyfikowano, oznaczaj¹c gatunek
Barbatula barbatula (L.) (Bia³okoz i Chybowski 1997, 1999)
(tab. 2).
(Bryliñska 2000), liczono i niezw³ocznie wypuszczano
w miejscu z³owienia.
odcinku Czarnej Hañczy (20) by³a zbli¿ona do liczby gatun-
W celu ujednolicenia danych wyniki przeliczano na
ków stwierdzonych w œrodkowym odcinku tej rzeki i w jej
1 godzinê elektropo³owu, poniewa¿ dane z lat 1993 i 2002
dop³ywach (22) (Bia³okoz i Chybowski 1999) oraz w rzekach
równie¿ by³y w ten sposób przeliczane.
pobliskiej Puszczy Rominckiej (22) (Bia³okoz i in. 2009).
W pracy przedstawiono sk³ad i strukturê ichtiofauny.
£¹czna liczba gatunków stwierdzona w górnym
Natomiast wiêksz¹ liczbê gatunków w rzekach regionu
Ustalono przynale¿noœæ poszczególnych gatunków ryb do
stwierdzono w górnej £ynie i jej dop³ywach (26) (Szczer-
ekologicznych grup rozrodczych (Holik i in. 1989) oraz przy-
bowski 1972), a tak¿e w œrodkowej £ynie (27) (Terlecki i in.
2004).
jêto za Schiemerem i Waidbacherem (1992) ich preferencje
siedliskowe. Wyliczono tak¿e wskaŸniki sta³oœci wystêpo-
Charakter siedlisk wystêpuj¹cych w systemie rzecz-
wania gatunków ryb, wskaŸniki dominacji gatunków,
no-jeziornym Czarnej Hañczy, by³ na ogó³ wyznacznikiem
a tak¿e udzia³y ryb reofilnych, do których zaliczono pstr¹ga
sk³adu gatunkowego ichtiofauny (tab. 2). Na pierwszym sta-
potokowego, strzeblê potokow¹, jelca i œliza oraz udzia³y
nowisku (Okliny), które jest zanieczyszczanym rowem
gatunków eurytopowych, do których zaliczono pozosta³e
melioracyjnym, nie stwierdzono ryb lub wystêpowa³y jedy-
gatunki ryb.
nie pojedyncze osobniki. Nieco ni¿ej (stanowisko K³ajpeda),
Wspó³czynnik sta³oœci wystêpowania Ci obliczono
wed³ug wzoru:
woda piêtrzona by³a przez bobry i wystêpowa³y tam jedynie
ryby eurytopowe: fitofilny szczupak i lin oraz lito-fitofilny
okoñ. Przy ujœciu do jeziora Hañcza (stanowisko Hañcza)
Ci = 100 × si / S,
równie¿ wystêpowa³ tylko fitofilny szczupak i lin oraz lito-figdzie: si – liczba stanowisk, na których by³ obecny
gatunek i S – liczba wszystkich stanowisk.
tofilny okoñ. Na wyp³ywie z jeziora Hañcza (stanowisko Blaskowizna) wystêpowa³y ryby reofilne (litofilna strzebla poto-
Wspó³czynnik dominacji Di obliczono wed³ug wzoru:
kowa) i eurytopowe (fitofilna s³onecznica, lito-pelagofilny
miêtus, ariadnofilny ciernik i lito-fitofilny okoñ). Ponadto na
Di = 100 × ni /N,
wyp³ywie stwierdzono znaczn¹ liczbê litofilnej troci jeziorogdzie: ni – liczba osobników gatunku i N – liczba
wej, któr¹ w poprzednich latach zarybiano jezioro Hañcza.
wszystkich z³owionych osobników.
Pocz¹wszy od stanowiska Okr¹g³e, a¿ do stanowiska
Przeprowadzono tak¿e analizê zwi¹zków liczby gatunków, liczby ryb oraz udzia³u gatunków lito-, fito- i lito-fitofilnych wystêpuj¹cych na poszczególnych stanowiskach
Suwa³ki 1, powy¿ej ujœcia œcieków z oczyszczalni, bystro
z cechami morfometrycznymi koryta rzeki: szerokoœci¹,
potokowy i strzebla potokowa. Poni¿ej tego odcinka,
g³êbokoœci¹ i spadkiem. Analizê przeprowadzono metod¹
w miejscu ujœcia œcieków (stanowisko Suwa³ki 2), przybywa
regresji wielokrotnej z doborem najlepszego podzbioru
fito-litofilnych ryb eurytopowych: uklei i p³oci. Na ostatnim
zmiennych niezale¿nych, algorytmem backward stepwise
stanowisku, tu¿ przed granic¹ Wigierskiego Parku Narodo-
selection programu komputerowego Statgraphics Centu-
wego (stanowisko Sobolewo), wystêpowa³o najwiêcej
rion XVI v. 16.1.04.
gatunków ryb (10), by³y to jednak g³ównie gatunki eurytopowe (tab. 2).
Wyniki i dyskusja
p³yn¹ca rzeka ma charakter rzeki podgórskiej i w jej ichtiofaunie licznie wystêpuj¹ reofilne gatunki litofilne: pstr¹g
W ca³ym badanym odcinku rzeki, na poszczególnych
W badanych odcinkach rzeki Czarnej Hañczy stwier-
stanowiskach stwierdzano wystêpowanie od 1 do 10
dzono w 2010 roku wystêpowanie 15 gatunków ryb (tab. 2).
gatunków ryb (w tym 2 gatunki reofilne, reprezentuj¹ce od 1
By³y to: karaœ srebrzysty – Carassius auratus gibelio
do 4 ekologicznych grup rozrodczych) (tab. 3).
(Bloch), lin – Tinca tinca (L.), kr¹p – Abramis bjoerkna (L.),
W okresie 20 lat sk³ad i struktura gatunkowa ichtio-
p³oæ – Rutilus rutilus (L.), s³onecznica – Leucaspius deline-
fauny uleg³a pewnym zmianom. W porównaniu z 1993
atus (Heckel), strzebla potokowa – Phoxinus phoxinus (L.),
rokiem, w 2010 roku nie stwierdzono wystêpowania wêgorza, œliza i karpia. Z kolei w 2010 roku stwierdzono obecnoœæ miêtusa i karasia srebrzystego, których w poprzed-
ukleja – Alburnus alburnus (L.), piskorz – Misgurnus fossilis
(L.), koza – Cobitis taenia L., szczupak – Esox lucius L., troæ
7
KOMUNIKATY RYBACKIE
6/2013
TABELA 2
Liczba ryb z³owionych na stanowiskach badawczych (osobników h
Okliny
Gatunek
1993
2002
K³ajpeda
2010
1993
2002
-1
elektropo³owu)
Hañcza
2010
1993
2002
Blaskowizna
2010
1993
2002
2010
Okr¹g³e
1993
2002
2010
182
szt.
Wêgorz Anguilla anguilla (L.)
1
Karp Cyprinus carpio L.
Karaœ srebrzysty Carassius auratus gibelio (Bloch)
Kie³b Gobio (Gobio) gobio (L.)
Lin Tinca tinca (L.)
39
5
2
Kr¹p Abramis bjoerkna (L.)
P³oæ Rutilus rutilus (L.)
S³onecznica Leucaspius delineatus (Heckel)
2
Strzebla potokowa Phoxinus phoxinus (L.)
28
2
8
401
95
22
12
47
11
17
118
199
Ukleja Alburnus alburnus (Linnaeus, 1758)
Koza Cobitis taenia L.
Piskorz Misgurnus fosilis (L.)
1
Œliz Barbatula barbatula (L.)
Szczupak Esox lucius L.
39
3
2
14
4
4
Troæ jeziorowa Salmo trutta m. lacustris L.
16
Pstr¹g potokowy Salmo trutta m. fario L.
Miêtus Lota lota (L.)
8
Ciernik Gasterosteus aculeatus L.
2
Okoñ Perca fluviatilis L.
Razem
0
0
1
2
Potasznia
Gatunek
1993
2002
0
2
1
6
1
8
72
84
7
16
88
Krzywólka
2010
1993
2002
2
8
Suwa³ki 1
2010
1993
2002
24
14
72
18
156
12
484
Suwa³ki 2
2010
1993
2002
Sobolewo
2010
1993
2002
2010
szt.
1
5
3
25
12
2
1
1
6
S³onecznica Leucaspius delineatus (Heckel)
Strzebla potokowa Phoxinus phoxinus (L.)
31
10
12
9
43
15
55
19
16
114
21
9
50
60
16
130
4
4
58
45
5
2
2
3
1
3
137
13
12
1
Pstr¹g potokowy Salmo trutta m. fario L.
45
20
24
180
20
65
17
185
39
5
2
3
12
2
1
3
Razem
5
1
100
41
40
261
35
24
70
240
50
15
10
2
11
125
235
91
214
317
nich latach nie ³owiono. Na kilku stanowiskach ichtiofaunê
nych przez ryby eurytopowe: fitofilnego szczupaka i lina
zdominowa³ fito-litofilny okoñ. Zmniejszy³ siê natomiast
oraz lito-fitofilnego okonia. Zmiany nastêpowa³y równie¿
udzia³ gatunków reofilnych i litofilnych: pstr¹ga potoko-
na stanowiskach poni¿ej ujœcia œcieków z oczyszczalni.
wego i strzebli potokowej. Radykalnej zmianie uleg³o sta-
Przed uruchomieniem oczyszczalni wystêpowa³y w tym
nowisko w K³ajpedzie, które w przesz³oœci mia³o charakter
miejscu jedynie ryby eurytopowe, toleruj¹ce warunki
zbli¿ony do ma³ego potoku, a obecnie tworzy ci¹g sta-
panuj¹ce w wodach zanieczyszczonych, czyli fitofilny karp
gnuj¹cych zalewów utworzonych przez bobry i zasiedlo-
i lito-fitofilna p³oæ (tab. 2). Po uruchomieniu oczyszczalni
8
KOMUNIKATY RYBACKIE
6/2013
TABELA 3
Charakterystyka ichtiofauny w latach 1993-2010
Stanowisko
Liczba gatun- Liczba ekoloLiczba gatun- Liczba gatunków eurytopo- gicznych grup
ków
ków reofilnych
wych
rozrodczych
TABELA 4
Porównanie wspó³czynników sta³oœci wystêpowania i dominacji
poszczególnych gatunków ryb
Gatunek
Wspó³czynnik sta³oœci
wystêpowania (Ci) (%)
1993 2002 2010 1993 2002 2010 1993 2002 2010 1993 2002 2010
1993
2002
2010
1993
2002
2010
20,0
0,0
0,0
0,2
0,0
0,0
10,0
0,0
0,0
0,5
0,0
0,0
3
0,0
0,0
10,0
0,0
0,0
0,3
2
1
0,0
11,1
0,0
0,0
3,8
0,0
3
1
0,0
11,1
30,0
0,0
0,8
5,2
5
2
2
0,0
0,0
20,0
0,0
0,0
3,3
3
1
3
30,0
0,0
30,0
1,9
0,0
6,0
4
2
4
4
9
5
S³onecznica Leucaspius
delineatus (Heckel)
30,0
0,0
10,0
1,8
0,0
2,8
13
6
Strzebla potokowa Phoxinus
phoxinus (L.)
50,0
55,6
50,0
53,6
46,2
21,3
0,0
0,0
30,0
0,0
0,0
10,6
0,5
Okliny
0
1
0
0
0
1
0
1
K³ajpeda
1
3
0
0
1
3
1
2
Hañcza
4
4
4
0
0
0
4
4
4
4
3
2
Blaskowizna
3
2
6
0
0
1
3
2
5
2
2
Okr¹g³e
5
3
2
2
2
2
3
1
0
3
Potasznia
2
4
2
2
2
2
0
2
0
1
Krzywólka
7
3
3
2
2
2
5
1
1
Suwa³ki 1
3
2
6
1
2
2
2
0
4
Suwa³ki 2
2
5
5
0
2
1
2
3
Sobolewo
7
10
2
1
5
Razem
11
15
2
2
9
8
2
6
Wspó³czynnik
dominacji (Di) (%)
4
5
5
ichtiofaunê zdominowa³y gatunki reofilne i litofilne – pstr¹g
0,0
0,0
10,0
0,0
0,0
potokowy i strzebla potokowa (tab. 2). W ostatnich latach
10,0
0,0
30,0
0,1
0,0
0,3
udzia³ tych gatunków ponownie uleg³ zmniejszeniu i ichtio-
10,0
0,0
0,0
0,2
0,0
0,0
faunê stanowiska zdominowa³a fito-litofilna ukleja. Przy-
40,0
44,4
30,0
3,0
2,9
5,5
czyn zmian sk³adu ichtiofauny na tym stanowisku mo¿na
0,0
0,0
10,0
0,0
0,0
1,6
czalni. Równie¿ na stanowisku w Sobolewie, po okresie
Pstr¹g potokowy Salmo trutta m.
fario L.
40,0
55,6
60,0
34,8
40,6
10,4
licznego wystêpowania pstr¹ga potokowego, obecnie
0,0
0,0
20,0
0,0
0,0
1,0
przewa¿aj¹: okoñ, ukleja i p³oæ (tab. 2). Spadek liczebno-
70,0
33,3
30,0
2,7
0,9
3,8
œci pstr¹ga potokowego na tym stanowisku móg³ byæ spo-
30,0
33,3
50,0
1,2
4,8
27,4
upatrywaæ w d³ugotrwa³ym wp³ywie œcieków z oczysz-
wodowany zmniejszeniem zarybiañ.
Zmiany sk³adu i struktury ichtiofauny zaobserwowane
w badanym odcinku Czarnej Hañczy s¹ zmianami typowymi dla rzek nizinnych Polski. Zjawisko wzrostu liczebnoœci okonia i p³oci by³o obserwowane w wielu rzekach (Kruk
i inni 2001, Kruk i Przybylski 2005, Penczak i Koszaliñska
1993, Penczak i in. 2007). Wed³ug Kruka i Penczaka
(2003) oraz Penczaka i Kruka (2005) wzrost liczebnoœci
p³oci i okonia œwiadczy o degradacji œrodowiska. W 2010
roku w ca³ym badanym odcinku rzeki najwiêksz¹ sta³oœci¹
wystêpowania wyró¿nia³y siê: pstr¹g potokowy (60%),
Krokowa analiza regresji (backward stepwise selection) liczby gatunków, liczby z³owionych ryb oraz udzia³u
grup gatunków (œrodowiskowych i rozrodczych) wystêpuj¹cych na poszczególnych stanowiskach z cechami morfometrycznymi koryta rzeki (szerokoœci¹, g³êbokoœci¹
i spadkiem dna rzeki) nie wykaza³a istotnych statystycznie
zwi¹zków dla wiêkszoœci badanych cech. Tylko dwa
zwi¹zki regresji okaza³y siê istotne statystycznie: zwi¹zek
pomiêdzy udzia³em procentowym gatunków reofilnych
a spadkiem dna rzeki na odcinku od Blaskowizny do Sobo-
strzebla potokowa (50%) i okoñ (50%). Natomiast najwy¿-
lewa oraz zwi¹zek pomiêdzy liczb¹ gatunków wystêpuj¹c¹
sze wspó³czynniki dominacji osi¹ga³y: okoñ (27,4%)
na poszczególnych stanowiskach z szerokoœci¹ rzeki.
i strzebla potokowa (21,3%). WskaŸniki pstr¹ga potoko-
Najlepsze równanie obrazuj¹ce pierwszy zwi¹zek jest
wego i uklei wynosi³y nieco ponad 10%, a p³oci, lina
równaniem potêgowym:
i szczupaka – 5-6% (tab. 4). W porównaniu z latami
Reo = 27,63 ´ Spadek2,0228 , p = 0,03, R2% = 65,9,
poprzednimi
stwierdzono
zdecydowany
spadek
wspó³czynnika dominacji u strzebli potokowej i pstr¹ga
gdzie Reo – udzia³ gatunków reofilnych (%), Spadek –
potokowego, a u prawie wszystkich pozosta³ych gatun-
spadek dna rzeki (‰), p – wspó³czynnik prawdopodobie-
ków wspó³czynnik ten wzrós³ (tab. 4). Najwiêkszy wzrost
ñstwa, R2% – wspó³czynnik determinacji. Równanie to
zanotowano u okonia (tab. 4). Wzrost liczebnoœci i sta³oœci
mówi, ¿e udzia³ ryb reofilnych roœnie w przybli¿eniu do kwa-
wystêpowania okonia jest zjawiskiem powszechnym
dratu spadku dna rzeki.
w nizinnych rzekach Polski (Buras i in. 2001, Dêbowski i in.
2000, Kruk i in. 2000, 2001, 2006, Marsza³ i in. 2006, Pen-
Najlepsze równanie obrazuj¹ce drugi zwi¹zek mia³o
postaæ prostej:
czak i in. 1996, 2000, 2005, 2006, 2004, Terlecki i in. 2004,
Wiœniewolski i in. 2001).
6/2013
N = 0,9452 ´ 0,7140 W , p = 0,023, R2% = 49,4,
KOMUNIKATY RYBACKIE
9
gdzie N – liczba gatunków, W – szerokoœæ rzeki (m), p –
2
wspó³czynnik prawdopodobieñstwa, R % – wspó³czynnik
determinacji. Równanie to mówi, ¿e ze wzrostem szerokoœci rzeki o 1 m wzrasta liczba ¿yj¹cych w niej gatunków ryb
o 0,7140.
W materia³ach z 1993 roku stwierdzono ¿e: liczba
gatunków wystêpuj¹cych na poszczególnych stanowiskach zale¿y od szerokoœci rzeki, udzia³ gatunków litofilnych roœnie wraz ze spadkiem rzeki, a udzia³ gatunków fitoi fito-litotofilnych roœnie wraz ze wzrostem g³êbokoœci rzeki
(Bia³okoz i Chybowski 1997). W 1993 roku zwi¹zek liczby
gatunków z szerokoœci¹ rzeki opisywa³o równanie: N =
-0,013 * 0,755 W, które mówi, ¿e ze wzrostem szerokoœci
rzeki o 1 m wzrasta liczba ¿yj¹cych w niej gatunków ryb
o 0,755, a wiêc prawie o tyle samo jak w 2010 roku. Pozosta³e zwi¹zki opisane w 1993 roku nie by³y istotne statystycznie w roku 2010.
Literatura
Backiel T., Penczak T. 1989 – The fish and fisheries in the Vistula River and
its tributary, the Pilica River – W: Dodge D.P. (Ed.) Proceeding of the
International Large River Symposium. Can. Spec. Pub. Aquat. Sci.,
106: 488-503.
Bia³okoz W., Chybowski £. 1997 – Ichtiofauna systemu rzeczno-jeziornego
Czarnej Hañczy – W: Zintegrowany monitoring œrodowiska przyrodniczego, Stacja Bazowa Wigry, (Red.) L. Krzysztofiak. PIOŒ, Biblioteka
Monitoringu Œrodowiska, Warszawa: 123-130.
Bia³okoz W., Chybowski £. 1999 – Struktura ichtiofauny rzek Wigierskiego
Parku Narodowego – W: Funkcjonowanie i ochrona ekosystemów
wodnych na obszarach chronionych. (Red.) Zdanowski B., Kamiñski
M., Martyniak A. Wyd. IRS, Olsztyn: 527-534.
Bia³okoz W., Chybowski £., Krzywosz T., Traczuk P. 2009 – Ichthyofauna of
the rivers in the Romincka Forest (Pregola River basin, northeastern
Poland) – Arch. Pol. Fish. 17: 77-84.
Buras P., WoŸniewski M., Szlakowski J., Wiœniewolski W. 2001 – Ryby systemu Nidy – stan aktualny, zagro¿enia i mo¿liwoœci ochrony – Rocz.
Nauk. PZW, Suplement 14, 213-233.
Chybowski £, Bia³okoz W., Krzywosz T. 2003 – Zmiany sk³adu ichtiofauny
rzeki Czarnej Hañczy – Poster na Ogólnopolsk¹ Konferencjê
Naukow¹ „Stan badañ naukowych, jakoœci wód i praktyki rybackiej
przed wejœciem Polski do Unii Europejskiej”, Miêdzyzdroje 26-28
czerwca 2003, materia³y konferencyjne, s. 95.
Dêbowski P., Radtke G., Cegiel K. 2004 – Ichtiofauna dorzecza Pas³êki –
Rocz. Nauk. PZW, 17: 5-34.
Dêbowski P., Terlecki J., Gancarczyk, Martyniak A., Koz³owski J., Wzi¹tek
B., Hliwa. 2000 – Ichtiofauna rzek Drawieñskiego Parku Narodowego
– Rocz. Nauk. PZW, 13: 87-107.
Holèik J., Banarescu P., Evans D. 1989 – General introduction to fishes – In:
The freshwater fishes of Europe. Aula Verlag GmbH Wiesbaden, Vol.
1, Part 2: 58-62.
Kondracki J. 1998 – Geografia regionalna Polski – Wyd. PWN Warszawa,
470 p.
Kruk A., Penczak T. 2003 – Impoundment impact on populations of facultative riverine fish – Ann. Limnol. Int. J. Lim., 39: 197-210.
Kruk A., Penczak T., Galicka W., Koszaliñski H., T³oczek K., Kostrzewa J.,
Marsza³ L. 2000 – Ichtiofauna rzeki Warty – Rocz. Nauk. PZW, 13:
35-67.
Kruk A., Penczak T., Przybylski M. 2001 – Wieloletnie zmiany w ichtiofaunie
górnego biegu Warty – Rocz. Nauk. PZW, Suplement 14: 189-211.
Kruk A., Penczak T., Ziêba G., Koszaliñski H., Marsza³ L., Tybulczuk S.,
Galicka W., 2006 – Ichtiofauna systemu Widawki. Czêœæ I. Widawka –
Rocz. Nauk. PZW, 19: 85-101.
Kruk A., Przybylski M. 2005 – Wystêpowanie ryb w odcinkach Warty o ró¿nym stopniu degradacji – Rocz. Nauk. PZW, 18: 47-57.
Marsza³ L., Ziêba G., Przybylski M., Grabowska J., Pietraszewski D., Gmur
J. 2006 – Ictiofauna systemu rzeki Liwiec – Rocz. Nauk. PZW, 19:
47-70.
Penczak T. 1967 – Biologiczne i techniczne podstawy po³owu ryb sta³ym
pr¹dem elektrycznym – Prz. Zool., 11: 114-131.
Penczak T., Galicka W., Kruk A., Ziêba G., Marsza³ L., Koszaliñski H., Tybulczuk S. 2007 – Ichtiofauna dorzecza Pilicy w pi¹tej dekadzie badañ.
Czêœæ II. Dop³ywy – Rocz. Nauk. PZW, 20: 35-82.
Penczak T., Koszaliñska M. 1993 – Populations of dominant fish species in
the Narew River under human impacts – Pol. Arch. Hydrobiol., 40, 1:
59-75.
Penczak T., Kruk A. 2005 – Patternizing of impoudment impact (1985-2002)
on fish assemblages in a lowland river using the Kohonen algorithm –
J. Appl. Ichthyol., 21: 169-177.
Penczak T., Kruk A., Koszaliñski H., Ziêba G. 2000 – Ichtiofauna rzeki Bzury
– Rocz. Nauk. PZW, 13: 23-33.
Penczak T., Kruk A., Ziêba G., Marsza³ L., Koszaliñski H., Tybulczuk S.,
Galicka W. 2006 – Ichtiofauna dorzecza Pilicy w pi¹tej dekadzie
badañ. Czêœæ I. Pilica – Rocz. Nauk. PZW, 19: 103-122.
Penczak T., Marsza³ L., Kruk A., Koszaliñski H., Kostrzewa J. Zaczyñski A.
1996 – Monitoring ichtiofauny dorzecza Pilicy. Czêœæ II. Pilica – Rocz.
Nauk. PZW, 9: 91-104.
Ryby S³odkowodne Polski – 2000 (Red.) M. Bryliñska – Wyd. PWN Warszawa: 524 p.
Schiemer F., Waidbacher H. 1992 – Strategies of conservation of a Danubian fish fauna – W: River Conservation and Management. (Red.) P.J.
Boon, P. Calow, G.E. Petts. London, John Wiley & Sons Ltd, 365-382.
Szczerbowski J. A., 1972 – Fishes in the £yna River system – Pol. Arch.
Hydrobiol. 19: 421-435.
Terlecki J., Bia³okoz W., Chybowski £., Koz³owski J., Martyniak A. 2001 –
Aktualny stan wiedzy o ichtiofaunie rzek Warmii i Mazur oraz
Suwalszczyzny – Rocz. Nauk. PZW 14: 129-136.
Terlecki J., Koz³owski J., Dostatni D., Hliwa P., Jozsa V., Martyniak A., Przybylski M., Wzi¹tek B. 2004 – Ichtiofauna rzeki £yny oraz Gubra, Dajny
i Sajny – Rocz. Nauk. PZW 17: 35-54.
Wiœniewolski W., Borzêcka I., Buras P., Szlakowski J., WoŸniewski M. 2001
– Ichtiofauna dolnej i œrodkowej Wis³y – stan i zagro¿enia – Rocz.
Nauk. PZW, Suplement 14: 137- 155.
Przyjêto po recenzji 20.11.2013 r.
ICHTHYOFAUNA OF THE UPPER COURSE OF THE CZARNA HAÑCZA RIVER (NEMEN RIVER BASIN, NORTHEAST POLAND)
£ucjan Chybowski, Witold Bia³okoz
ABSTRACT. The composition and structure of the ichthyofauna of the upper course of the Czarna Hañcza River (Nemen River basin
northeast Poland) and changes in it since 1993 were studied. Fifteen fish species belonging to five reproduction ecology guilds were
confirmed to occur currently in the river. The number of fish species occurring at given sites increased as the width of the river
increased, while the share of rheophilous species increased with increasing river slope.
S³owa kluczowe: Czarna Hañcza River, river ichthyofauna, ichthyofauna structure
10
KOMUNIKATY RYBACKIE
6/2013

Ichtiofauna górnego odcinka Czarnej Hańczy (zlewnia Niemna

Transkrypt

Podobne dokumenty

Bonus

tutaj

PLAKAT NA 60 - LECIE KOŁA PZW Kaczory

Pojęcia związane z hydrosferą.