DUCH ZASTĘPU

DUCH ZASTĘPU - OBRZĘDOWOŚĆ
Prowadzący ognisko wodzirej zwrócił się teraz w stronę okalającego polanę lasu, uniósł ręce do góry,
skłonił się i gromkim głosem zawołał:
- Duchu Pogorii! Dobry duchu harcerskiego szlaku, przybywaj!
Wysoki płomień strzelił nagle iskrami hen do góry, trzasnęły pękające od zaru polana, zaskwierczała
jedlina objęta językiem ognia. Postać przysłaniająca blask pochyliła się znowu w pełnym dostojeństwa
pokłonie.
-Duchu, przyjacielu zielonych otchłani, przybywaj!
Zmilkło skupione przy ognisku grono szarych i zielonych mundurków, oczekiwanie stawało się
nakazem chwili. Ogień jakby przygasł na moment, gdy rozległo się kolejne wołanie:
- Duchu przyjacielu! Duchu Pogorii - wzywam cię!
I wtedy ... Gdzieś za moimi skulonymi plecami stęknęła ziemia, zaszeleściły niesamowicie zarośla,
trzasnęły łamane gałęzie i krzaki, coś jęknęło, westchnęło i w świetlisty krąg watry weszła olbrzymia
postać.
Duch Pogorii był wysoki, wydawało się, że przeraźliwe wysoki, na kilka metrów, a przy tym szeroko
rozgałęziony dziesiątkami konarów, witek i gałęzi. Trudno było w nim dojrzeć jakąś głowę czy łeb.
Zwalista bryła, pozornie ciężka i dostojna, poruszała się jednak lekko i ze swoistym wdziękiem. Teraz
dysząc na kilka głosów oczekiwała po co ją wezwano w tę wiosenną noc.
Warunki dobrej obrzędowości:
1. Obrzędowość powinna opierać się na sensownej nazwie zastępu związanej ze specyfiką zastępu i
drużyny.
2. Obrzędowość zastępu powinna zachowywać logiczną całość z obrzędowością drużyny (tematyczna
zależność nazwy).
1. Musi być zgodna z ideą harcerską
2. Powinna dawać możliwość stworzenia spójnych elementów obrzędowości.
3. Umożliwiać zabawę oraz tworzenie na jej bazie coraz to nowych gier i zabaw.
4. Powinna być zgodna z zainteresowaniami członków zastepu.
Elementy obrzędowości (podstawowe):
- nazwa
- proporzec
- totem
- kronika
- powitanie i pożegnanie
- obrzędowe "smacznego"
- sposób siadania w kręgu
- pląs
- sposób nagradzania
- piosenka
- znaki np.: cisza, krąg ...
- obrzędowe nazwy funkcji w zastępie
- obrzędowe nadanie proporca i funkcji chorążego
- obrzędy powitania nowych harcerzy w zastępie
- obrzędowe przejęcie zuchów,
- okrzyk zastępu, także "bojowy" np. znak rozpoznawalny w czasie gier, okrzyk-przywołanie do
zastępowego (np. w sytuacjach zagrożenia)
Warunki przeżycia obrzędowości w zastępie
- towarzyszy każdemu działaniu zastępu,
- z czasem powinna się ona stać elementem tradycji zastępu
- nie może ona być na żarty.
Duch zastępu - R. Philips.
Poprzednie rozdziały roztrząsały zagadnienie, jak umożliwić zastępowemu prowadzenie zastępu.
Niezależnie od tego zarówno zastępowy jak i drużynowy powinni dołożyć wszelkich starań, aby
wzmocnić ducha zastępu. Duch zastępu, to zakorzenione głęboko u każdego członka zastępu
poczucie przynależności do zwartej i samodzielnej gromady, która wymaga od każdego członka
wykonania przypadającego nań zadania tak dokładnie, aby całość była zawsze doskonała i bez
zarzutu.
Gdy chłopiec złoży Przyrzeczenie i tym samym stanie się skautem, przyszły zastępowy przedstawia go
drużynowemu. Przed Przyrzeczeniem właściwie nie może on w ogóle być członkiem zastępu, bo do
zastępu należą tylko skauci, a on nie jest jeszcze skautem. Po złożeniu Przyrzeczenia staje się
całkowicie członkiem zastępu. Ceremonia przyjęcia opisana w ,Scouting for Boys" powiada: ,Nowy
skaut i jego zastępowy odchodzą do swojego zastępu". Nowo upieczony skaut przestaje odtąd już być
zwykłym tylko chłopcem, a staje się słoniem, krokodylem, a może nawet turkawką czy kukułką.
Jednak nie tylko nazywa się kukułką, lecz musi zaraz nauczyć się obyczajów kukułek. Zaczyna od nauki
zawołania zastępu, które powinno być tak głośne, żeby je można słyszeć i odróżnić w lesie z
odległości 50 kroków. Zawołanie zastępu służy do celów praktycznych, więc należy go używać
możliwie najczęściej. Znaczenie tego faktu, że ktoś jest kukułka, podkreślał Baden-Powell mówiąc:
,Żadnemu skautowi nie wolno naśladować zawołań innych zastępów". Chodzi o to, że wilk udający
jagniątko - kłamie, a na słowie skauta można polegać nawet wtedy gdy jest lisem. Nauczywszy się
zawołania zastępu, nowy skaut przystąpi do zapoznania się ze zwyczajami zwierzęcia lub ptaka
służącego za godło. Nauczy się podpisywać po skautowemu, do czego konieczna jest umiejętność
rysowania godła zastępu. Są to całkiem elementarne sposoby budzenia ducha zastępu, ale w harcach
nic wolno lekceważyć nawet drobiazg6w.
Inna wskazówka Baden-Powella powiada, że zastęp powinien zawsze mieć jakieś, hasło, o ile
możności wymyślone przez samych skautów. Zastęp buldogów może np. mieć hasło: ,Odważnie i bez
zdrady", a kruki: ,,Nasze krakanie nigdy nie jest złowieszcze". Jeszcze inny sposób zaznaczenia
odrębności zastępu, to przydzielanie zastępom własnych kącików w izbie drużyny. Niektóre drużyny
są w tak szczęśliwym położeniu, że mogą dla każdego zastępu przeznaczyć osobny pokój. Zwykle
jednak drużyna ma do dyspozycji jeden tylko pokoik i wtedy warto przydzielić każdemu zastępowi
osobny kit lub odcinek świetlicy. Chodzi o to, aby każdy z "Orłów", przychodząc wieczorem na zbiórkę
drużyny zmierzał prosto do ”orlego gniazda", jakby można taki kąt nazwać.(Lisy będą chodzić do lisiej
nory, lwy do lwiej jamy itd.) Jeżeli izba służy wyłącznie do użytku drużyny, każdy kącik można
odpowiednio przyozdobić. Zastępy postarają się na pewno o wieszadła na kapelusze i płaszcze i o
szeregi na laski skautowe"). Może ktoś zarzuci, że niektóre izby są za małe, by się dało każdemu
zastępowi przydzielić osobny kącik. Wtedy prawdopodobnie świetlica nie jest dostosowana do
potrzeb drużyny. Drużynowy powinien był zapobiec temu, ograniczając liczbę członków drużyny
według możliwości ich pomieszczenia. Zresztą, nie ma powodu, żeby zbiórki wszystkich zastępów
odbywały się równocześnie. Niech trzy zastępy zbierają się we wtorki i piątki, trzy inne w poniedziałki
i czwartki. Cała drużyna zbiera się wtedy w soboty po południu i ewentualnie w niedzielę na
nabożeństwo skautowe.