Małopolskie Forum Kultury

Małopolskie Forum Kultury
przy Małopolskim Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji
________________________________________________________________________________
Kraków, 27 marca 2008 r.
Stanowisko w sprawie proponowanych zmian w Ustawie o bibliotekach
W czasie odbytego w dniu 18 lutego br. w Tomaszowicach Forum Wójtów, Burmistrzów i
Prezydentów Małopolski sformułowane zostało stanowisko o potrzebie nowelizacji Ustawy o
bibliotekach w części dotyczącej zakazu łączenia bibliotek publicznych z innymi instytucjami oraz
bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi (Art. 13 ust. 7). W tej sprawie Małopolskie Forum
Kultury opowiada się za pozostawieniem obecnie obowiązujących zapisów ustawy, czego wyrazem
jest niniejsze stanowisko.
UZASADNIENIE
Wprowadzony w 2001 r. zakaz łączenia bibliotek publicznych z innymi instytucjami był
konsekwencją stanowczego, kompetentnego i rozważnego głosu środowiska bibliotekarskiego.
Formuła ta spowodowała podniesienie poziomu świadczonych na rzecz użytkowników usług.
Biblioteka publiczna jest powołana do realizacji rejestru powinności, zgodnych z
oczekiwaniami czytelników a polegających na zapewnieniu dostępu do zasobów kultury, wiedzy i
informacji – niezależnie od sposobu ich zapisu i rodzaju nośnika (tradycyjny czy elektroniczny). Jej
rola polega na przeciwdziałaniu wykluczaniu społecznemu środowisk lokalnych, dla których dostęp
do informacji i wiedzy nie jest ciągle w naszym kraju wystarczająco powszechny. Dobrze
funkcjonująca biblioteka jest dla środowiska lokalnego najlepszą inwestycją, bo oznacza inwestycję
w kapitał ludzki. Dowodów na to, że o rozwoju społeczeństw decydują takie właśnie czynniki jest
dostatecznie dużo. Wystarczy przyjrzeć się krajom, których staż w Unii Europejskiej jest dłuższy
niż Polski. Nie przypadkiem Unia Europejska popiera i wielką wagę przywiązuje do wszelkich
programów, których celem jest indywidualny rozwój człowieka.
By temu sprostać niezbędne są określone ramy organizacyjne biblioteki gminnej/miejskiej:
osobowość prawna oraz ukształtowana zgodnie z lokalnymi potrzebami sieć biblioteczna, której
topografia umożliwi wszystkim mieszkańcom dogodny dostęp do bibliotek. Rozwiązania
polegające na umieszczaniu bibliotek publicznych w strukturach innych instytucji, ich
likwidowanie lub nierozważne łączenie (np. proponowane – z bibliotekami szkolnymi i
pedagogicznymi) są dla ich użytkowników szkodliwe i mogą stanowić przesłankę do stwierdzenia
naruszenia konstytucyjnego prawa do wolności korzystania z dóbr kultury. Doświadczenie mówi,
że w takich sytuacjach stroną poszkodowaną – merytorycznie i finansowo – jest biblioteka i jej
użytkownicy, co często ma związek z nakładaniem na bibliotekarzy, pracujących w strukturach
innych instytucji, licznych obowiązków niebibliotecznych. W konsekwencji prowadzi to również
do marnowania zawodowych kwalifikacji bibliotekarzy.
Prawo jest wyrazem priorytetów i troski państwa o właściwe funkcjonowanie podmiotów
służących jego obywatelom. Nie zawsze – jak ostatnie analizy wskazują – porządek prawny jest dla
obywateli korzystny, jednak przeprowadzanie zmian pochopnych, i to pod pozorem korzyści
finansowych, stoi w sprzeczności z tą podstawową zasadą. Straci na tym zwykły obywatel –
czytelnik (i wyborca!). Zamiast dokonywać nieustannych zmian, należy przyjrzeć się uważnie
funkcjonowaniu bibliotek publicznych według obecnego porządku prawnego, zastanowić się nad
ewentualnymi przyczynami niedostatków i podjąć działania naprawcze. Silne i sprawnie
funkcjonujące biblioteki publiczne są najlepszym gwarantem skutecznej budowy nowoczesnego
społeczeństwa. Do tego powinna aspirować każda światła władza samorządowa.
Zarząd Małopolskiego Forum Kultury