ROZDZIAŁ I Racjonalne żywienie dzieci i młodzieży

ROZDZIAŁ I - Racjonalne żywienie dzieci i młodzieży
6
ROZDZIAŁ I
Racjonalne żywienie dzieci i młodzieży
O sposobie żywienia w coraz większym stopniu decydują
zwyczaje żywieniowe, to znaczy czynniki niezwiązane z produkcją
żywności ani jej podziałem. Zwyczaje te kształtowane są zarówno przez
wzorce panujące w danej społeczności (reklamy, inne), jak też
w warunkach domowych, w rodzinie, w szkole, w miejscu pracy.
Ludzie nieraz jedzą nie tylko w celu zaspokojenia uczucia głodu,
lecz także dla przyjemności, z przyzwyczajenia, dla towarzystwa.
Zwyczaje żywieniowe nie zawsze kształtują się we właściwym kierunku,
często są nieprawidłowe, co stanowi jedną z przyczyn wadliwego
odżywiania się.
Sposób żywienia ma szczególnie duży wpływ na rozwój dzieci,
gdyż prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników
środowiskowych warunkujących dobry stan zdrowia dziecka, jego
zdolności uczenia się, aktywność ruchową, psychiczną oraz zachowania
emocjonalne. Przez prawidłowe żywienie należy rozumieć dostarczanie
dziecku w codziennych posiłkach odpowiedniej ilości energii, składników
pokarmowych i regulujących oraz prawidłowe rozłożenie posiłków
w ciągu dnia. W ich żywieniu należy dbać o pełne zaspokojenie
kaloryczne i witaminowe, podawać pokarmy bogate w składniki
mineralne. Odżywianie powinno być jak najbardziej urozmaicone
i racjonalne. Dzieci i młodzież jest to grupa ludności najbardziej narażona
na skutki nieprawidłowego żywienia. Szczególnie silnie ujawniają się
niekorzystne zmiany w rozwoju somatycznym, spowodowane
niedoborem lub wadliwie zbilansowanym żywieniem. Głód i niedobór
płynów zwiększają drażliwość uczniów, sprzyjają często powstawaniu
konfliktów z rówieśnikami i nauczycielami. Uczniowie niespożywający
regularnie posiłków, częściej niż inni odczuwają osłabienie, skarżą się
na bóle głowy i inne niedyspozycje, zwykle wykazują gorsze wyniki
w nauce i w sprawdzianach sprawności fizycznej.





Najczęściej popełniane błędy żywieniowe to:
nadmierne spożywanie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych,
zbyt małe spożycie ryb,
nadmiar soli kuchennej w pożywieniu,
zbyt niskie spożycie mleka i jego przetworów,
zbyt niskie spożycie warzyw i owoców,
ROZDZIAŁ I - Racjonalne żywienie dzieci i młodzieży
7
 zbyt niskie spożycie ciemnego pieczywa,
 za mała liczba posiłków spożywanych w ciągu dnia, w tym
niespożywanie pierwszego śniadania.
1. ZASADY RACJONALNEGO ŻYWIENIA
Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków
prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i jego dobrego
zdrowia. Nadrzędnym celem prawidłowego żywienia jest zapewnienie
organizmowi optymalnych warunków rozwoju, zdolności do pracy
i nauki, a także odporności na czynniki chorobotwórcze. Cel ten
realizowany jest poprzez dostarczanie budulca do budowy nowych
i odbudowy zużytych tkanek i komórek, dostarczaniu energii potrzebnej
do przebiegu wszystkich procesów życiowych oraz poprzez dostarczanie
elementów regulujących, takich jak witaminy i składniki mineralne, które
warunkują właściwy przebieg procesów budulcowych i energetycznych.
Pod pojęciem racjonalnego (prawidłowego, zdrowego) żywienia
rozumie się regularne spożywanie takich posiłków, które dostarczają
organizmowi optymalnych ilości energii i zalecanych składników
odżywczych we właściwych proporcjach z odpowiednią częstotliwością.
Jakość i ilość dostarczanych produktów pokarmowych musi być
dostosowana do wieku, płci, budowy ciała, trybu życia, właściwości
psychofizycznych i fizjologicznych oraz odpowiednio wkomponowana
w posiłki i racjonalnie rozkładana w ciągu całego dnia.
Zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, dzieci i młodzież
powinny spożywać 4, a najlepiej 5 posiłków w ciągu dnia. Podaż
3 posiłków powoduje zbyt długie przerwy miedzy posiłkami a co za tym
idzie niedobór energii, zwłaszcza przy ruchliwym, aktywnym trybie
życia.
Grupy produktów pokarmowych oraz częstotliwość ich
spożywania w ciągu tygodnia przedstawia Piramida żywienia. Pomimo
tego, iż piramida zdrowego żywienia powinna być wszystkim dobrze
znana i powszechnie stosowana, to wciąż dalecy jesteśmy od jej
przestrzegania.
ROZDZIAŁ I - Racjonalne żywienie dzieci i młodzieży
kilka razy
w miesiącu
kilka razy
w tygodniu
codziennie
8
mięso
drób
ryby
mleko, kefiry, sery,
i jogurty
oleje
codzienny
wysiłek
fizyczny
fasola i inne strączkowe, warzywa,
owoce
chleb (najlepiej razowy), kasze,
makarony (najlepiej razowy)
i inne prod. zbożowe, ryż, ziemniaki
Schemat 1. Piramida żywieniowa
Podstawę wyżywienia powinny stanowić produkty o wysokiej
zawartości węglowodanów złożonych, tj. produkty zbożowe, takie jak:
pieczywo, kasze, makarony, płatki zbożowe oraz ziemniaki.
Na drugim miejscu powinny być usytuowane warzywa, w tym
nasiona roślin strączkowych oraz owoce. Udział warzyw w tej grupie
powinien być dwukrotnie wyższy niż owoców.
Trzecie miejsce powinny zajmować produkty mleczne, takie jak
mleczne napoje fermentowane (jogurt, kefir) oraz sery twarogowe.