1 - consilium

RADA
UNII EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 10 maja 2012 r. (24.05)
(OR. en)
8724/12
Międzyinstytucjonalny numer
referencyjny:
2008/0140 (CNS)
SOC 278
JAI 252
MI 246
FREMP 59
SPRAWOZDANIE
Od:
Prezydencja
Do:
Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) / Rada (EPSCO)
Nr poprz. dok.:
8602/12 SOC 267 JAI 241 MI 238 FREMP 56
Nr wniosku Kom.: 11531/08 SOC 411 JAI 368 MI 246
Dotyczy:
Wniosek dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady
równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną
– Sprawozdanie z postępów prac
I.
WPROWADZENIE
W dniu 2 lipca 2008 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy Rady, która ma
rozszerzyć ochronę przed dyskryminacją ze względu na religię lub światopogląd,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na dziedziny inne niż zatrudnienie.
Uzupełniając obowiązujące już przepisy WE 1 w tym obszarze, proponowana dyrektywa
miałaby zakazywać dyskryminacji z wyżej wymienionych względów w następujących
dziedzinach: ochrona socjalna, w tym zabezpieczenie społeczne i opieka zdrowotna,
przywileje socjalne, edukacja, a także dostęp do towarów i usług, w tym mieszkań.
1
W szczególności dyrektywy Rady: 2000/43/WE, 2000/78/WE i 2004/113/WE.
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
1
PL
Zasadniczo zdecydowana większość delegacji pozytywnie przyjęła wniosek, a wiele z nich
z aprobatą zauważyło, że ma on uzupełnić obowiązujące ramy prawne o podejście
horyzontalne, uwzględniające wszystkie cztery powody dyskryminacji.
Większość delegacji potwierdziła, że propagowanie w UE równego traktowania jako
wspólnej wartości społecznej jest ważne. Kilka delegacji podkreśliło w szczególności, jak
istotny jest ten wniosek w kontekście Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.
Niemniej jednak niektóre byłyby za wprowadzeniem ambitniejszych przepisów w odniesieniu
do osób niepełnosprawnych.
Pewne delegacje, choć podkreślały wagę zwalczania dyskryminacji, podtrzymały ogólne
zastrzeżenia, kwestionując potrzebę zgłaszania wniosku przez Komisję; postrzegają go jako
akt naruszający kompetencje krajowe w niektórych dziedzinach i sprzeczny z zasadą
pomocniczości i proporcjonalności.
Kilka innych delegacji poprosiło także o wyjaśnienia i wyraziło zaniepokojenie zwłaszcza
następującymi kwestiami: brakiem pewności prawa, podziałem kompetencji oraz
praktycznymi, finansowymi i prawnymi skutkami wniosku.
Aktualnie wszystkie delegacje podtrzymują ogólne zastrzeżenia weryfikacji do wniosku.
Delegacje CZ, DK, FR, MT i UK podtrzymały zastrzeżenia parlamentarne. Komisja na
obecnym etapie prac opowiedziała się za pierwotną wersją wniosku i podtrzymała
zastrzeżenie weryfikacji do wszelkich zmian.
Parlament Europejski przyjął opinię w ramach procedury konsultacji w dniu 2 kwietnia 2009
r. 2 W następstwie wejścia w życie – w dniu 1 grudnia 2009 r. – traktatu z Lizbony wniosek
podlega obecnie art. 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w związku z czym, po
tym jak zgodę wyda Parlament Europejski, konieczna jest jednomyślność w Radzie.
2
Zob. dok. A6-0149/2009. Sprawozdawczynią była Kathalijne Maria Buitenweg (Grupa
Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie). Nowym sprawozdawcą Parlamentu został Raúl
Romeva i Rueda (Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie).
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
2
PL
Prezydencja polska podjęła wnikliwą analizę przepisów o wieku jako czynniku dyskryminacji,
po czym w dniu 1 grudnia 2011 r. 3 poinformowała Radę EPSCO o poczynionych postępach.
Od tego czasu – w trakcie prezydencji duńskiej 4 – Grupa Robocza do Spraw Społecznych
kontynuowała analizę wniosku, skupiając się na tym samym temacie.
II.
PRACE RADY W TRAKCIE PREZYDENCJI DUŃSKIEJ
Opierając się na sugestiach redakcyjnych prezydencji 5, omówiono kilka kwestii, w tym te,
które przedstawiono poniżej:
a) Ogólny wyjątek dotyczący wieku (art. 2 ust. 6, art. 3 oraz motyw 14a, 17f i 17g)
Chcąc zwiększyć pewność prawa – tak by na mocy dyrektywy nadal dopuszczalne były
pewne uzasadnione różnice w traktowaniu – prezydencja zaproponowała, by z zakresu
zastosowania wyłączyć kryteria związane z wiekiem i niepełnosprawnością, w tym progi
wiekowe, kwalifikujące do świadczeń i usług w ramach krajowych systemów zabezpieczenia
społecznego 6. Z zakresu obecnego projektu wyłączone są także progi wiekowe w dziedzinie
edukacji.
Niektóre delegacje były zdania, że ochronę socjalną należy całkowicie usunąć z zakresu
zastosowania dyrektywy. Przedstawiciel Komisji potwierdził jednak, że kwestię tę należy
zachować, i wyraził obawę, że wyłączenie z zakresu zastosowania wszystkich kryteriów
kwalifikujących może wyglądać na zanegowanie zasadniczego celu dyrektywy, tj.
zapewnienia równego dostępu m.in. do ochrony socjalnej.
3
4
5
6
Zob. dok. 16525/11.
Posiedzenia w dniu 15 marca i 10 kwietnia.
Dok. 5451/12 oraz 7835/12.
„Opcja B” opracowana przez prezydencję polską (zob. 16525/11 s. 3).
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
3
PL
Część delegacji miała wątpliwości co do sposobu, w jaki sformułowano przepisy o ochronie
socjalnej, zwłaszcza co do wzajemnego związku między art. 3 ust. 1 lit. a), który włącza
ochronę socjalną w zakres zastosowania dyrektywy, a art. 3 ust. 2 lit. b), który z zakresu tego
wyklucza organizację systemów zabezpieczenia społecznego, w tym kryteria kwalifikujące
do korzystania z tych systemów związane z wiekiem i niepełnosprawnością.
Artykuł 3 stwierdza, że opieka zdrowotna jest elementem ochrony socjalnej, a zatem wchodzi
w zakres zastosowania dyrektywy; wspomniane wykluczenie z zakresu zastosowania
dyrektywy kryteriów kwalifikujących związanych z wiekiem lub niepełnosprawnością nie
miałoby jednak zastosowania do prywatnych usług zdrowotnych, gdyż wykluczenie to
odnosiłoby się do opieki zdrowotnej wyłącznie w kontekście „organizacji systemów
zabezpieczenia społecznego państw członkowskich”, czyli mówiłoby o publicznej opiece
zdrowotnej. Niektóre delegacje kwestionowały rozróżnienie między prywatną a publiczną
opieką zdrowotną; dowodziły, że nie jest ono jasne, i apelowały o doprecyzowanie.
Przedstawiciel Komisji potwierdził, że potrzebna jest precyzja, jednak pozytywnie odniósł się
do podejścia przyjętego w sugestiach redakcyjnych prezydencji: progi wiekowe miałyby
zostać wyłączone z zakresu zastosowania dyrektywy jako kryterium dostępu do publicznej
opieki zdrowotnej, natomiast prywatni usługodawcy zdrowotni, jeśli je stosują, musieliby je
uzasadnić zgodnie z art. 2 ust. 6.
Niektóre delegacje apelowały, by z zakresu zastosowania dyrektywy wyłączyć edukację.
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
4
PL
b) Usługi finansowe (art. 2 ust. 7 oraz motyw 15, 15a i 15b)
Proponowana dyrektywa dopuszczałaby w pewnych przypadkach proporcjonalne różnice
w sposobie traktowania ze względu na wiek i niepełnosprawność przy świadczeniu usług
finansowych. Aby doprecyzować tekst, prezydencja wprowadziła osobny motyw dotyczący
wieku (motyw 15) i osobny motyw dotyczący niepełnosprawności (motyw 15a). Aby
w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-236/09 „Test-Achats” 7 jeszcze
bardziej zwiększyć pewność prawa, prezydencja doprecyzowała w motywie 15, że choć
w usługach ubezpieczeniowych, bankowych i innych usługach finansowych stosuje się
czynniki ryzyka związane z wiekiem, aby ocenić indywidualne ryzyko oraz określić składki
i świadczenia, w przypadku niektórych usług finansowych sytuacja osób w różnym wieku –
na potrzeby oceny ryzyka – nie jest porównywalna. W motywie 15a podobnie wyjaśniono, że
w przypadku niektórych usług finansowych sytuacja osób niepełnosprawnych nie jest
porównywalna z sytuacją osób pełnosprawnych na potrzeby oceny ryzyka.
Prezydencja starała się także doprecyzować kryteria oceny ryzyka, tak by proporcjonalne
różnice w traktowaniu ze względu na wiek lub niepełnosprawność nie były dyskryminacją,
jeżeli wiek lub niepełnosprawność danej osoby są przy ocenie ryzyka w przypadku danej
usługi czynnikiem decydującym, a ocena ta opiera się na zasadach aktuarialnych oraz
stosownych i wiarygodnych danych statystycznych (lub w przypadku niepełnosprawności –
na stosownej i wiarygodnej wiedzy medycznej). Delegacje domagały się pewnych
doprecyzowań i miały rozbieżne zdania o tych kryteriach: niektóre apelowały o większą
elastyczność, inne – o surowsze reguły.
Prezydencja usunęła także z art. 2 ust. 7 wzmiankę o „stanie zdrowia warunkującym
niepełnosprawność” jako kryterium, ale zachowała ją jako przykład w motywie 15a. Część
delegacji kwestionowała tę zmianę, będąc zdania, że stwierdzenie o samej
niepełnosprawności jako „czynniku decydującym” jest zbyt szerokie i zmniejsza ochronę
przed dyskryminacją. Niektóre delegacje były również zdania, że kwestie zdrowotne mogą
być istotne nie tylko w kontekście niepełnosprawności, lecz także wieku.
7
Zob. pisemne uwagi Służby Prawnej Rady (dok. 16258/11).
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
5
PL
Prezydencja wprowadziła też nowy motyw 15b, który stwierdza, że klientom oraz stosownym
sądowym organom odwoławczym powinno przysługiwać prawo do informacji – na żądanie –
o przyczynach zróżnicowanego traktowania ze względu na wiek lub niepełnosprawność
w ramach usług finansowych. Niektóre delegacje apelowały, by zmodyfikować lub
doprecyzować pewne aspekty tego przepisu.
Część delegacji podtrzymała zastrzeżenia co do objęcia zakresem zastosowania dyrektywy
równego traktowania w dziedzinie usług finansowych i uznała, że najlepiej byłoby zostawić tę
kwestię państwom członkowskim.
Zwracając uwagę na potrzebę pewności prawa, niektóre delegacje ostrzegły, że można
nieumyślnie objąć zakazem praktyki handlowe, w przypadku których pewnym grupom
wiekowym oferuje się niższe stawki. W tym kontekście część delegacji uznała, że należy
doprecyzować sugerowaną modyfikację zasady ciężaru dowodu, o której mowa w motywie
14a i która mówi o przypadkach oferowania osobom w określonym wieku korzystniejszych
warunków dostępu.
Inne kwestie, które wymagają dalszych dyskusji to:
–
ewentualna dyskryminacyjna sytuacja, która może powstać, gdy na przykład
ubezpieczyciele na małych krajowych rynkach całkowicie odmówią obsługiwania
pewnych grup wiekowych;
–
przepisy o osobach małoletnich: część delegacji zaapelowała, by z zakresu dyrektywy
wyłączyć osoby poniżej 18 roku życia; oraz
–
spójność przepisów z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych.
Ogólnie rzecz biorąc, propozycje redakcyjne prezydencji zyskały szerokie poparcie ze strony
wielu delegacji jako krok w dobrym kierunku; uznano jednak, że przepisy o wieku jako
czynniku dyskryminacji wymagają jeszcze dalszych prac 8.
8
Stanowiska delegacji bardziej szczegółowo przedstawiono w dok. 7577/12 + COR 1 oraz
8602/12 + COR 1.
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
6
PL
III. NIEROZSTRZYGNIĘTE KWESTIE, KTÓRYCH NIE OMAWIANO ZA
PREZYDENCJI DUŃSKIEJ
Konieczna jest dalsza dyskusja nad kilkoma nierozstrzygniętymi kwestiami 9, takimi jak:
–
podział kompetencji, ogólny zakres zastosowania i pomocniczość;
–
przepisy o niepełnosprawności, w tym dostępności i racjonalnym usprawnieniu dla osób
niepełnosprawnych;
–
harmonogram wprowadzania dyrektywy w życie;
–
pewność prawa w całej dyrektywie; oraz
–
ogólne skutki proponowanej dyrektywy, m.in. jej wpływ na małe i średnie
przedsiębiorstwa.
IV.
WNIOSKI
Choć za prezydencji duńskiej poczyniono znaczne postępy w doprecyzowywaniu przepisów
o wieku jako czynniku dyskryminacji, istnieje wyraźna potrzeba dalszych szeroko
zakrojonych prac nad wnioskiem.
Komitet jest proszony o przyjęcie do wiadomości niniejszego sprawozdania i o przekazanie
go Radzie EPSCO, która zbierze się w dniu 21 czerwca 2012 r.
_______________
9
Podsumowanie stanowisk delegacji w sprawie wniosku jako całości można znaleźć w dok.
12447/11.
8724/12
DG B 4A
ds/JP/zm
7
PL