Jak założyć i prowadzić spółkę komandytowo

Jak założyć i prowadzić spółkę komandytowo-akcyjną
Gazeta Prawna, mec. Szymon Gogulski
1. Czy komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej może być osoba prawna, np. fundacja?
Szymon Gogulski: Komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej może być zasadniczo dowolna osoba
zarówno fizyczna, jak i prawna. Rozumiem, że rozmawiamy o fundacji która w swoim statucie ma zapisana
możliwość prowadzenia działalności gospodarczej i np. zostania wspólnikiem w spółce osobowej. W takim
przypadku nie ma przeszkód prawnych, by fundacja została komplementariuszem w spółce komandytowoakcyjnej.
2. Czy komplementariusz musi wnieść wkład do spółki komandytowo-akcyjnej przed jej
zarejestrowaniem?
Inaczej niż w przypadku akcjonariuszy, którzy powinni pokryć swoje akcje co najmniej w jednej czwartej
jeszcze przed rejestracją, nie jest wymagane, by komplementariusz wniósł wkład jeszcze przed rejestracją
spółki.
Jednocześnie warto zwrócić uwagę na inny aspekt wnoszenia wkładów przez komplementariuszy. Doktryna
opowiedziała się raczej przeciwko zawiązywaniu spółki, w której jedynym wkładem komplementariusza zamiast
gotówki lub aportu byłoby zobowiązanie gwarancyjne (do świadczenia w przyszłości). Dlatego tez należy uznać,
że konieczne jest wniesienie przez komplementariusza realnego wkładu, choćby w niewielkiej części w
stosunku do zamierzanego.
3. Czy to prawda, że w sprawach związanych z relacjami pomiędzy komplementariuszami a osobami
trzecimi trzeba stosować przepisy o spółce jawnej, a nie komandytowej? Jeśli tak, to dlaczego?
Przepisy kodeksu spółek handlowych wyraźnie odsyłają do uregulowań dotyczących spółki jawnej w zakresie
stosunku prawnego komplementariusza z osobami trzecimi. Warto w tym miejscu przypomnieć, że spółki
komandytowa i komandytowo-akcyjna wywodzą się historycznie ze spółki jawnej i zasadzają się na jej
konstrukcji. Przy czym w celu zachęcenia inwestorów biernych do uczestnictwa w spółce ograniczono ich
odpowiedzialność do z góry określonej kwoty. Pozycja komplementariuszy w obu spółkach jest praktycznie
identyczna w porównaniu z sytuacją wspólnika spółki jawnej. Z tego punktu widzienia spółka komandytowoakcyjna stanowi dalszy wariant spółki komandytowej. Wystarczy zatem, że kodeks odsyła w tym miejscu
(podobnie jak w przypadku komplementariuszy spółki komandytowej) do uregulowań dotyczących spółki
jawnej.
4. Czy odpowiedzialność komplementariusza jest subsydiarna, tak jak wspólników spółki jawnej?
Zgadza się. Łączy się to ściśle z omówioną zasadą stosowania do stosunków komplementariuszy wobec osób
trzecich przepisów dotyczących spółki jawnej, w której odpowiedzialność wspólników ma charakter
subsydiarny. Przypomnijmy, że odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółki jawnej oraz
komplementariuszy spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej oznacza, iż wierzyciel może prowadzić
egzekucję z majątku takiego wspólnika dopiero, gdy egzekucja prowadzona z majątku spółki okaże się
bezskuteczna..
5. Czy komplementariusz może kupić akcje spółki komandytowo-akcyjnej i jednocześnie być jej
akcjonariuszem?
Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Komplementariusz może nabywać akcje w tej samej spółce
komandytowo-akcyjnej, w której jest komplementariuszem. Nie prowadzi to jednak do ograniczenia jego
subsydiarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec osób trzecich. Są również pewne ograniczenia,
np. komplementariusz nie może wykonywać prawa głosu przy podejmowaniu uchwał powołujących lub
odwołujących radę nadzorczą spółki. Warto zwrócić uwagę, że inaczej rzecz się ma w spółce komandytowej, w
której nie jest dopuszczalne łączenie statusu komplementariusza i komandytariusza.
6. Czy akcje komplementariusza moga być uprzywilejowane co do prawa głosu?
Sprawę wyraźnie rozstrzygnął ustawodawca przyjmując, że komplementariusz może wykonywać maksymalnie
jeden głos z akcji. Oznacza to, że komplementariusz nie może obejmować akcji uprzywilejowanych co do głosu.
Oznacza to również, że jeżeli nabył akcje uprzywilejowane co do głosu od innego akcjonariusza, takie
uprzywilejowanie ulego zawieszeniu na czas posiadania akcji przez komplementariusza. W przypadku zbycia
akcji podmiotowi niebędącemu jednocześnie komplementariuszem, uprzywilejowanie odżywia i może być
ponownie wykonane.
7. Czy w przypadku gdy komplementariusz nie ma akcji, to może w ogóle uczestniczyć w walnym
zgromadzeniu?
Tak. Każdy komplementariusz może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu niezależnie od faktu posiadania
akcji. Co więcej, komplementariusze mają wpływ na podejmowanie istotnych decyzji dotyczących spółki z
uwagi na kodeksowy wymów uzyskania jednomyślnej bądź większościowej (zależnie od głosowanej materii)
zgody komplementariuszy na niektóre uchwały walnego zgromadzenia. Tytułem przykładu zgoda jednomyślna
jest wymagana dla zmiany statutu spółki, podwyższenia kapitału zakładowego czy podziału zysku w części
przypadającej akcjonariuszom.
8. Czy komplementariusz może być członkiem rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej?
W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza
dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Członków rady nadzorczej powołuje i
odwołuje walne zgromadzenie. Komplementariusz ablo jego pracownik nie może być członkiem rady
nadzorczej. Jest to wyrazem zasady, zgodnie z którą osoba nadzorowana nie może siebie nadzorować
(komplementariusze zasadniczo zajmują się sprawami spółki). Jak rozmawialiśmy wcześniej, w przypadku gdy
komplementariusz objął lub nabył akcje spółki komandytowo-akcyjnej, nie wykonuje on prawa głosu z tych
akcji przy podejmowaniu uchwał powołujących lub odwołujących radę nadzorczą spółki. Nie może on równiez
być pełnomocnikiem pozostałych akcjonariuszy na walnym zgromadzeniu przy podejmowaniu takich uchwał.
Tego rodzaju ograniczenia nie dotczą komplementariusza pozbawionego prawa prowadzenia spraw spółki lub
jej reprezentowania. Oznacza to, że komplementariusz nieprowadzący spraw spółki i niereprezentujący jej
może byc cżłonkiem rady nadzorczej nawet wtedy, gdy nie jest akcjonariuszem.
Podsumowując można stwierdzić, że kodeks wyraźnie zakazuje łączenia funkcji komplementaiusza i członka
rady nadzorczej. Jedynym wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, w której komplementariusz został
pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania, oczym można postanowić w statucie
spółki.
9. Czy wolno umieścić nazwisko akcjonariusza w firmie spółki?
Firma spółki komandytowao-akcyjnej powinna zawierać nazwiska komplementariuszy, czyli osób ponośzących
odpowiedzialność majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Oczywiście nie jest konieczne umieszczanie
wszystkich nazwisk (firm) komplementariuszy, wystarczy choćby jedno nazwisko lub firma. Jednocześnie w
przepisach przewidziano zakaz zamieszczania w nazwie spółki komandydowo-akcyjnej nazwisk akcjonariuszy.
Gdyby jednak zdecydowano się na złamanie tego zakazu, trzeba liczyć się z poważnymi konsekwencjami.
Dotyczą one rozszerzenia odpowiedzialności akcjonariusza, którego nazwisko zostanie podane w firmie.
Podobnie jak w przypadku spółki komandytowej, samo umieszczenie nazwiska akcjonariusza w firmie spółki
komandytowo-akcyjnej powoduje bowiem, że odpowieada on wobec osób trzecich tak samo jak
komplementariusz. Przyjęto takie rozwiązanie głównie po to, by chronić interesy wierzycieli, którzy działając w
zaufaniu do firmy spółki mogą zakłądać, że wszystkie wymienione w niej osoby (zarówno fizyczne, jak i
prawne) ponoszą subsydiarną odpowiedzialność majątkiem osobistym.
10. Czy skład spółki komandytowo-akcyjnej może być poszerzony o nowego komplementariusza? Jeśli
tak, to jak to powinno wyglądać od strony formalnej?
Jeśłi statut dopuszcza przyjęcie do spółki nowego komplementariusza, dotychczasowy akcjonariusz może
uzyskać status komplementariusza, albo też osoba trzecia może przystąpić do spółki w charakterze
komplementariusza, za zgodą wszystkich dotychczasowych komplementariuszy. Oświadczenie nowego
komplementariusza, a także oznaczenie wartości jego wykładów oraz zgoda na brzmienie statutu wymaga
formy aktu notarialnego. Nowy komplementariusz odpowiada również za zobowiązania spółki istniejące w
chwili wpisania go do rejestru.
11. Czy przepisy kodeksu spółek handlowych pozwalają na wypłatę w spółce komandytowo-akcyjnej
zaliczek na poczet przyszłej dywidendy?
Do wypłaty dywidendy akcjonariuszom należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej.
Oznacza to w szczególności, że możliwe jest wypłacanie zaliczek na poczet dywidendy oraz dywidendy zaległej
za lata ubiegłe. Tak samo możliwe jest uprzywilejowanie akcji co do dywidendy na identycznych zasadach jak
w spółce akcyjnej. Należy przy tym zaznaczyć, że niedopuszczalne jest zaliczkowe wypłacenie udziału w zysku
komplementariuszom.
12. Jak w spółce komandytowo-akcyjnej wyglądają obowiązki dotyczące prowadzenia księgowości?
Sprawa ma się inaczej niż w przypadku spółki jawnej, o której romawialiśmy ostatnio, a która ma obowiązek
prowadzenia pełniej księgowości dopiero w sytuacji, gdy jej przychody netto za poprzedni rok obrotowy
przekroczą równowarość 800 tys. euro. Prowadzenie ksiąg rachunkowych spółki komandytowo-akcyjnej (tak
jak i komandytowej) podlega bezwzględnie ustawie o rachunkowośći, niezależnie od jej wysokości
uzyskiwanych przychodów.
Podstawa prawna
Art. 125-147 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
Rozmawiała Monika Burzyńska