CELE WYCHOWAWCZE REALIZOWANE NA LEKCJACH FIZYKI

CELE WYCHOWAWCZE
REALIZOWANE
NA LEKCJACH FIZYKI
Program nauczania z fizyki pozwala nauczycielowi na realizację wszystkich wymienionych w
Podstawie Programowej celów wychowawczych, choć w zdecydowanie różnym stopniu.
Specyfika fizyki sprzyja rozwojowi intelektualnemu, a szczególnie dociekliwości poznawczej
oraz poszukiwaniu prawdy. Wskazuje przy tym uczniowi określone kierunki rozwoju
moralnego i duchowego. Prawidłowe wykorzystanie zajęć lekcyjnych pozwala kształtować w
uczniu takie cechy, jak: rzetelność, uczciwość, cierpliwość czy wytrwałość. Można także
poruszać zagadnienia związane z odpowiedzialnością za zbiorowość ludzką, z pięknem, a
nawet dobrem. Nauczyciel powinien często wykorzystywać aktywny, czynnościowy charakter
nauczania fizyki. Powinno tu dochodzić do tworzenia dwojakiego rodzaju sytuacji
wychowawczych, związanych z rozwojem społecznym uczniów i ich działaniem w zespole.
Pierwsza z nich zakłada osiągnięcie zadanego celu przez współpracę w grupie. Pojawia się tu
konieczność uzgodnienia stanowisk oraz wspólnego zaplanowania i przeprowadzenia
określonego zestawu działań. Każdy członek grupy bierze na siebie odpowiedzialność za
wynik. Druga sytuacja charakteryzuje się tym, że między jednostkami występuje początkowo
różnica zdań. Pojawia się więc konieczność przedstawienia i uzasadnienia w własnego
poglądu, a także cierpliwego i uważnego wysłuchania poglądów i argumentacji innych.
Bardzo ważna jest umiejętność zaakceptowania przez jednostkę poglądów, czy decyzji
zbiorowości.
Najistotniejszym, najprostszym i najskuteczniejszym narzędziem wychowawczym będzie na
lekcjach fizyki osobisty przykład i postawa nauczyciela oraz pozytywny stosunek do ucznia,
bez których wszystkie praktycznie sytuacje wychowawcze będą albo neutralne, albo wręcz
prowadzą do skutków odwrotnych do deklarowanych. Rzetelnie przygotowany do zajęć
nauczyciel, prowadzący na co dzień ciekawe lekcje, aktywnie kształtujący własny warsztat
pracy, sprawiedliwy i życzliwy wobec uczniów, stanowi dla nich wzorzec człowieka
pozytywnie nastawionego do życia, do swego zawodu, człowieka funkcjonującego w
określonej społeczności i pozostającego w równowadze z otoczeniem. Taka postawa
nauczyciela pozwala uczniom dostrzec korzyści płynące z uczenia się. Pomaga im również
budować własną skalę wartości i przygotowywać się do pełnienia wybranych przez siebie ról
w społeczeństwie.
I/ Wychowawcze aspekty realizacji programu z fizyki
•
Nauczyciel fizyki stwarza uczniom warunki do nabywania wymienionych niżej
umiejętności:
1/ planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki, przyjmowanie za nią
odpowiedzialności
2/ skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, prezentacja własnego punktu
widzenia i uwzględniania poglądów innych ludzi, poprawne posługiwanie się językiem
ojczystym, przygotowanie do publicznych wystąpień
3/ efektywne współdziałanie w zespole, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie
grupowych i indywidualnych decyzji, skuteczne działanie na gruncie zachowania
obowiązujących norm
4/ rozwiązywanie problemów w twórczy sposób
5/ poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł
6/ odnoszenie do praktyki zdobytej wiedzy oraz tworzenie potrzebnych doświadczeń i
nawyków
7/ rozwijanie sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań
8/ przyswajanie sobie metod i technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i
problemów społecznych
• Nauczyciel fizyki oferuje uczniom pomoc w realizacji specyficznych dla wieku zadań:
/z Podstawy Programowej/
1/ rozwijanie w sobie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy,
dobra i piękna w świecie
2/ uzyskanie świadomości życiowej użyteczności fizyki
3/ dążenie do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, umiejętne godzenie
dobra własnego z dobrem innych, odpowiedzialności za siebie z odpowiedzialnością za
innych, wolności własnej z wolnością innych
4/ poszukiwanie, odkrywanie i dążenie na drodze rzetelnej pracy do osiągnięcia celów
życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie
5/ kształtowanie w sobie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia innych
poglądów
•
Uczniowie na lekcjach fizyki:
1/ pracując w grupach przy opracowywaniu projektów, wykonywaniu doświadczeń, nabywają
takich umiejętności interpersonalnych jak:
- współpraca w grupie i komunikacja,
- negocjowanie, uwzględnianie zdania i interesów innych osób,
- prezentowanie własnego punktu widzenia
2/ opisując przeprowadzone doświadczenia czy rozumowania niezbędne do rozwiązania
problemów, uczą się formułować swoje myśli na piśmie, a dyskutując o sposobach
rozwiązywania problemów doświadczalnych i teoretycznych, nad realizacją projektów w
mowie
3/ przyjęty model współpracy nauczyciela i ucznia uczy ( współpracy przy realizacji
wspólnych zadań) w przyszłości
4/ życiorysy wybitnych postaci fizyki, historia odkryć fizycznych mogą być podstawą do
dyskusji o roli nauki i naukowców w społeczeństwie, ich odpowiedzialności, etyce w nauce i
życiu
5/ traktowanie oceny przede wszystkim jako informacji zwrotnej dla ucznia, pozwala mu na
przyjmowanie odpowiedzialności za własną naukę, jej planowanie, organizację i samoocenę
6/ wykonywanie doświadczeń, wraz z przestrzeganiem przepisów BHP w pracowni, stwarza
też okazję do wykorzystania posiadanej wiedzy, w celu bezpiecznego użytkowania urządzeń
w gabinecie fizycznym
7/ Część zadań ( np. szacowanie masy puszek aluminiowych, zużywanych rocznie w Polsce,
czy liczby drzew, potrzebnych do wyprodukowania określonej liczby banknotów ) i
realizowane projekty pozwalają dostrzec przykłady degradacji środowiska naturalnego,
wynikającej z działalności człowieka oraz związki fizyki z innymi naukami przyrodniczymi
8/ rozwijanie dociekliwości poznawczej, badawczej, uzdolnień i zainteresowań
CELE WYCHOWCZE REALIZOWANE NA
LEKCJACH FIZYKI :
Na zajęciach fizyki kształtowane są również postawy, przekonania i wartości, które pozwolą
uczniowi:
1. dostrzegać piękno przyrody i zjawisk w niej zachodzących;
2. szanować środowisko naturalne człowieka i przeciwdziałać jego zagrożeniom;
3. być przekonanym o możliwościach obiektywnego poznawania świata i praw nim
rządzących;
4. mieć świadomość ograniczonych możliwości naszego poznania;
5. przejawiać postawę badawczą wobec otaczającej nas rzeczywistości;
6. obserwować zjawiska zachodzące w przyrodzie, starać się przewidywać ich przebieg i
skutki na podstawie poznanych praw i zasad;
7. doceniać rolę wiedzy w rozwoju naszej cywilizacji;
8. dostrzegać zagrożenia dla człowieka i naszego środowiska wynikające z rozwoju nauki i
techniki;
9. współpracować w zespole w celu osiągnięcia zamierzonego celu;
10. doceniać rolę pracy zespołowej;
11. prezentować i uzasadniać swoje poglądy i przekonania;
12. wykazywać cierpliwość i dokładność w pracy;
13. mieć przekonanie o możliwościach i korzyściach wynikających ze stosowania zdobyczy
informacyjnych naszej cywilizacji;
14. być współodpowiedzialnym za użytkowanie wspólnych zasobów informacyjnych
i korzystanie z technologii komputerowej;
15. odczuwać satysfakcje i radość poznania;
16. mieć poczucie własnej wartości i znać swoje możliwości;
17. planować własny rozwój intelektualny i być za niego odpowiedzialnym.
18. prezentować postawy odpowiedzialności za własny rozwój intelektualny
19. przejawiać zaangażowanie w zdobywaniu wiedzy i rozwijaniu zainteresowań
20. prezentować dociekliwość i postawę badawczą
21. prezentować postawę życzliwości wobec kolegów
22. prezentować postawę rzetelności w przygotowywaniu do zajęć lekcyjnych,
opracowywaniu wyników ćwiczeń i eksperymentów fizycznych
23. wykonywać dokładnie i precyzyjnie obliczenia i wykresy
24. prezentować postawy samodzielności w podejmowaniu decyzji
25. pracować umiejętnie w grupie
26. przestrzegać zasady BHP
Cele wychowawcze realizowane na pojedynczych lekcjach
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Umiejętne i ostrożne obchodzenie się z przyrządami
Dokładne i staranne pomiary i sporządzanie wykresów prowadzące do wyciągania
poprawnych wniosków z doświadczeń
Wdrażanie uczniów do pracy w grupie
Uświadamianie uczniom korzyści płynących z dobrze zaplanowanej pracy w grupie
Ostrożne obchodzenie się z ogniem, prądem elektrycznym, szkłem laboratoryjnym
Wdrażanie poczucia odpowiedzialności za powierzony sprzęt, miejsce pracy,
Uzmysłowienie uczniom związku między doświadczeniami i obserwacjami z życia
codziennego a ważnymi odkryciami naukowymi i prawami fizycznymi
Zwrócenie uwagi uczniów na praktyczne znaczenie pojęcia prędkości
Uzmysłowienie uczniom znaczenia starannego wykonywania pomiarów i wykresów
Zwrócenie uwagi uczniów na praktyczne znaczenie składania sił
Wpływ tarcia na bezpieczeństwo na drogach
Wdrażanie uczniów do współpracy- umiejętne korzystanie z pracy innych i
udostępnianie efektów swojej pracy
Uzmysłowienie uczniom, że cierpliwość, dokładność i staranność pomiaru przynoszą
spodziewane efekty
Poznanie słuszności III zasady dynamiki dla życia człowieka ,, Jak Kuba Bogu, tak
Bóg Kubie”
Uświadomienie uczniom znaczenia odkryć praw fizyki w życiu codziennym
człowieka i kształtowanie uznania dla ludzi nauki
Kształtowanie pożądanych postaw ( koleżeństwo, życzliwość, wzajemna pomoc
podczas pracy w grupie)
Kształtowanie nawyku do porządku, sumienności, dokładności pomiarów
Bezpieczne i ostrożne wykonywanie eksperymentu
Wyrabianie nawyku porządku, staranności, dobrej organizacji, dokładnego
odczytywania wyniku pomiaru
Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za powierzony sprzęt
Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za członków grupy ( solidarność,
współpraca, życzliwość, chęć pomocy, dobra organizacja pracy, planowanie)
Kształtowanie umiejętności twórczego rozwiązywania problemów, organizowania
pracy w grupie, ostrożnego stosowania urządzeń
zwrócenie uwagi na elektryczność statyczną niebezpieczną w sytuacjach zagrożenia
pożarem lub wybuchem
Kształtowanie poczucia współodpowiedzialności za sukcesy i porażki zespołu,
umiejętności oceny efektów pracy własnej i grupy
Właściwe przydzielanie obowiązków , zadbanie o to, aby każdy uczeń miał do
spełnienia taką funkcję, aby czuł się dowartościowany i miał satysfakcję z dobrze
wykonanego zadania
Zwrócenie uwagi uczniów na znaczenie wielkich odkryć ( np. indukcja
elektromagnetyczna, fala elektromagnetyczna) dla rozwoju cywilizacji i techniki
Zwrócenie uwagi uczniów, że naukowa wiedza o skutkach promieniowania
jonizującego jest ważna, aby ustrzec się przed jego szkodliwością
Uświadomienie uczniom, jak ważne jest, aby odkrycia naukowe wykorzystywać w
celach służących dobru ludzkości i przyrody
Uświadomienie uczniom znaczenia odkryć naukowych dla rozwoju cywilizacji,
kształtowanie szacunku dla ludzi nauki
Kształtowanie postaw koleżeństwa, solidarności, życzliwości i wzajemnej pomocy
podczas pracy w grupie
Kształtowanie nawyku porządku, sumienności, poszanowania dla powierzonego
sprzętu laboratoryjnego
ASPEKTY WYCHOWAWCZE SZCZEGÓŁOWYCH
CELÓW EDUKACYJNYCH REALIZOWANYCH
NA LEKCJACH FIZYKI
Lekcje fizyki dają szerokie pole do kształcenia licznych celów wychowawczych. Należy
zdawać sobie sprawę, że ich osiągnięcie wymaga cierpliwości i systematycznej pracy. Wiele z
tych celów zostanie osiągniętych w starszych klasach gimnazjum, a niektóre dopiero w szkole
średniej. Żeby tak się stało, należy dążyć do ich realizacji już od klasy pierwszej gimnazjum.
SZCZEGÓŁOWE CELE WYCHOWAWCZE
• uważnie notuje niezbędne informacje
• zapisuje w sposób pełny i czytelny omawiane wielkości zarówno w zeszycie, jak i na
tablicy
• szanuje sprzęt pomiarowy
• dba o ład na stanowisku pracy
• zawsze nosi na lekcje przybory kreślarskie i kalkulator
• w razie potrzeby śmiało zadaje pytania
• starannie wykonuje rysunki i wykresy
• dokładnie zapisuje rozwiązania zadań
• dokładnie wykonuje pomiary
• systematycznie wykonuje prace domowe
• w miarę możliwości samodzielnie rozwiązuje proste zadania
• starannie wykonuje proste ćwiczenia
• wykonuje dokładnie obliczenia, korzystając w razie potrzeby z kalkulatora
• rozwiązuje zadania na tablicy, czytelnie i dokładnie zapisuje wszystkie etapy
rozwiązania, mając na uwadze potrzeby i oczekiwania kolegów
• w miarę potrzeby i możliwości służy pomocą kolegom
• wypowiadając się, precyzyjnie formułuje myśli
• precyzyjnie i jasno odpowiada na postawione pytania
• wykazuje umiejętność pracy w grupie
• w razie potrzeby potrafi pokierować pracą grupy
• potrafi dobrze sobie zorganizować pracę
• z zaangażowaniem pogłębia wiedzę, poszukując dodatkowych informacji w różnych
źródłach ( np. literatura, Internet,...)
• w miarę możliwości gromadzi literaturę z interesującej go dziedziny
CELE KSZTAŁCENIA:
Uczeń powinien umieć:
1. dostrzegać, obserwować i opisywać zjawiska i procesy fizyczne oraz astronomiczne;
2. posługiwać się ze zrozumieniem wybranymi pojęciami fizycznymi;
3. planować, wykonywać obserwacje i doświadczenia w celu poznania właściwości ciał i
zjawisk fizycznych;
4. planować doświadczenia w celu poznania zależności między wielkościami fizycznymi,
sprawdzać słuszność praw i zasad;
5. notować wyniki pomiarów i przedstawiać je w różnych formach, m.in. w tabelach i w
postaci wykresu;
6. analizować, wnioskować i uogólniać wyniki doświadczeń;
7. formułować zależności jakościowe i ilościowe;
8. przewidywać przebieg zjawisk i doświadczeń fizycznych;
9. wyjaśniać przebieg zjawisk na podstawie znanych z lekcji fizyki faktów, praw i zasad;
10. opisywać budowę, wyjaśniać zasadę działania przyrządów i urządzeń;
11. wykorzystywać modele teoretyczne do wyjaśniania właściwości ciał, przebiegu zjawisk
fizycznych i procesów fizycznych oraz wskazywać granicę ich stosowalności;
12. posługiwać się wiedzą fizyczną do wyjaśniania zjawisk spotykanych w życiu
codziennym;
13. stosować zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań jakościowych, ilościowych,
graficznych i doświadczalnych;
14. samodzielnie zdobywać wiedzę z różnych źródeł
CELE EDUKACYJNE:
1. Świadomość istnienia praw rządzących mikro- i makroświatem oraz wynikająca z niej
refleksja filozoficzno-przyrodnicza.
2. Dostrzeganie natury i struktury fizyki oraz astronomii, ich rozwoju i związku z innymi
naukami przyrodniczymi.
3. Przygotowanie do rozumnego odbioru i oceny informacji, a także odważnego
podejmowania dyskusji i formułowania opinii.
4. Rozumienie znaczenia fizyki dla techniki, medycyny, ekologii, jej związków z różnymi
dziedzinami działalności ludzkiej oraz implikacji społecznych i możliwości kariery
zawodowej.
5. Poszerzenie wiadomości z zakresu fizyki i rozwijanie zainteresowań.
6. Kształcenie umiejętności posługiwania się wiedzą i kształcenie światopoglądu
naukowego.
7. Zapoznanie uczniów z ogólnymi zasadami naukowymi głównych procesów produkcji
oraz przekazanie uczniom umiejętności posługiwania się niektórymi narzędziami pracy, w
tym również różnymi narzędziami pomiarowymi.
8. Wpojenie uczniom przekonania i świadomości potrzeby ciągłego dokształcania się oraz
umiejętności realizowania tej potrzeby.
9. Rozwijanie zainteresowania i umiłowania wiedzy fizycznej i zainteresowania naukami
przyrodniczymi.
10. Wdrożenie uczniów do samodzielnego twórczego myślenia i samodzielnej pracy, dla
ułatwienia nauki w szkole średniej.
11. Przygotowanie uczniów do egzaminu gimnazjalnego.
12. Przygotowanie uczniów do konkursów i olimpiad fizycznych.