Client Alert Wpływ projektu nowego Prawa geologicznego i

Client Alert
Wpływ projektu nowego Prawa geologicznego i
górniczego na rynek gazu niekonwencjonalnego
w Polsce. Część I - Czy pozytywnie zakończone
poszukiwania stanowią gwarancję przejścia do
etapu wydobycia?
W Sejmie toczą się obecnie dyskusje nad nowym
brzmieniem Prawa geologicznego i górniczego.
Kwestie odnoszące się do zakresu ochrony praw
inwestorów, w szczególności dotyczące
gwarantowanego przejścia od etapu rozpoznania złóż
gazu niekonwencjonalnego do etapu jego wydobycia,
nie zostały wciąż jednoznacznie rozstrzygnięte.
Nowa ustawa - Prawo geologiczne i górnicze jest przedmiotem prac Sejmu od
2008 roku. Projektowane zmiany wynikają przede wszystkim z potrzeby
dostosowania aktualnego modelu regulacji prawnych (w tym warunków
wykonywania działalności w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i
wydobywania gazu niekonwencjonalnego) do nowych, dynamicznie
zmieniających się realiów rynkowych oraz prawa Unii Europejskiej.
Z uwagi na bardzo duże zainteresowanie krajowych jak i zagranicznych
inwestorów złożami gazu niekonwencjonalnego w Polsce oraz dużej liczby
podmiotów, które podjęły już działalność związaną z badaniem tych złóż,
wyłania się obecnie istotne pytanie - czy na podstawie nowego brzmienia
projektu Prawa geologicznego i górniczego podmioty, które dokonały
rozpoznania złóż, będą również automatycznie uprawnione (z wyłączeniem
innych zainteresowanych podmiotów) do podjęcia działalności polegającej na
wydobyciu z nich gazu?
Przejście od etapu poszukiwań do etapu wydobycia na
podstawie dotychczasowych przepisów Prawa
geologicznego i górniczego
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, zarówno rozpoczęcie działalności
polegającej na poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż jak i wydobyciu z nich
gazu, poprzedzone jest procesem zawarcia odpowiednich umów i uzyskania
zezwoleń, osobno dla każdego z tych rodzajów działalności (m.in. zawarcia
umowy użytkowania górniczego, uprawniającego do korzystania ze złóż oraz
uzyskania koncesji, umożliwiającej wykonywanie działalności gospodarczej na
wyznaczonym terenie). W związku z tym, zawarcie umowy użytkowania
górniczego i uzyskanie koncesji na rozpoczęcie działalności polegającej na
poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż gazu niekonwencjonalnego nie jest
równoznaczne z uzyskaniem przez tego samego inwestora możliwości
wydobywania gazu z rozpoznanych przez niego złóż.
W obu etapach (poszukiwawczym i wydobywczym), zawarcie umowy o
ustanowienie użytkowania górniczego następuje po uprzednim
przeprowadzeniu postępowania przetargowego (ogłoszonego z urzędu lub na
wniosek zainteresowanego podmiotu). Koncesje natomiast, uzyskiwane są
bezpośrednio w trybie bezprzetargowym, po spełnieniu warunków
określonych w ustawie.
Warto natomiast mieć na względzie, że ustawa przewiduje wyjątki od
przetargowego trybu ustanowienia użytkowania górniczego, m.in. w
przypadku, gdy inwestor zamierza prowadzić działalność na obszarze, w
obrębie którego użytkowanie górnicze ustanawiane jest w trybie
bezprzetargowym (wykaz obszarów załączony do Komunikatu Rządu
Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącego Dyrektywy 94/22/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie warunków
przyznawania i korzystania z koncesji na poszukiwanie, badanie i produkcję
węglowodorów oraz Kompetentnych Organów Władzy określonych na
podstawie art. 10 Dyrektywy 94/22/WE). Ponieważ znacząca większość
obszarów to obszary zwolnione z uprzedniego obowiązku przeprowadzenia
przetargów (zgodnie z informacjami uzyskanymi w Ministerstwie Środowiska,
ostatni przetarg na nabycie prawa użytkowania górniczego ogłoszony został w
2007 r.) inwestor, który zamierza poszukiwać gaz na takim obszarze (objętym
wspomnianym wyżej wykazem), bezpośrednio występuje do Ministra
Środowiska z wnioskiem o zawarcie umowy o ustanowienie użytkowania
górniczego oraz o udzielenie odpowiedniej koncesji.
W odniesieniu do kwestii możliwości przejścia z etapu poszukiwania do etapu
wydobywania gazu, Prawo geologiczne i górnicze w swoim bieżącym
brzmieniu dąży do zabezpieczenia interesów podmiotów, które dokonały
pozytywnego rozpoznania złóż gazu. Według obowiązujących przepisów są
one uprawnione w ciągu dwóch lat od dnia zawiadomienia o przyjęciu
dokumentacji geologicznej, z pierwszeństwem przed innymi podmiotami,
żądać ustanowienia na ich rzecz użytkowania górniczego w zakresie
wydobycia. Ponadto podmiotom tym przysługuje wyłączne prawo do
wykorzystywania informacji geologicznych (niezbędnych do uzyskania
koncesji na wydobycie) przez okres 5 lat od wygaśnięcia koncesji na
rozpoznawanie gazu. W konsekwencji, dopiero po wygaśnięciu
wspomnianego prawa pierwszeństwa, pozostałe podmioty zainteresowane
wydobywaniem gazu z tych złóż, mogłyby, we wskazanym powyżej okresie,
przejąć dany obszar na potrzeby własnej działalności i uniemożliwić
inwestorowi, który dokonał rozpoznania złóż gazu jego wydobycia (poprzez
uzyskanie, w pierwszej kolejności, użytkowania górniczego oraz koncesji w
zakresie poszukiwania lub rozpoznawania gazu na tym obszarze, a w
przyszłości odpowiednich zezwoleń na potrzeby wydobycia gazu z tych złóż).
Ponieważ zgodnie z dostępnymi informacjami, dotychczas żaden inwestor nie
ubiegał się jeszcze o odpowiednie zezwolenia na wydobycie gazu
niekonwencjonalnego, powstaje pytanie, czy wspomniany dwuletni okres jest
wystarczający na załatwienie wszelkich formalności oraz przejście do etapu
wydobycia.
Planowane zmiany
Projekt nowego Prawa geologicznego i górniczego, co do zasady, zachowuje
dwustopniowy proces związany z wydobywaniem gazu niekonwencjonalnego
(etap poszukiwania i rozpoznawania oraz etap wydobywania). Zrezygnowano
natomiast z trybu przetargowego uzyskiwania użytkowania górniczego na
rzecz przetargowego trybu uzyskiwania koncesji (zgodnie z aktualnym
projektem przetarg ogłaszany będzie tylko z urzędu). W wyniku tych zmian,
Minister Środowiska będzie najpierw udzielał koncesji zwycięzcy przetargu a
następnie zawierał z nim umowę o ustanowienie użytkowania górniczego.
2
Wpływ projektu nowego Prawa geologicznego i górniczego na rynek gazu niekonwencjonalnego w Polsce
www.bakermckenzie.com
Także w tym przypadku przewidziana została możliwość uzyskania koncesji w
trybie bezprzetargowym.
W sprawach omówionych w
niniejszym artykule uprzejmie
prosimy o kontakt z autorkami
artykułu.
Wątpliwość w projekcie ustawy budzi natomiast zrezygnowanie z prawa
pierwszeństwa przysługującego dotychczas inwestorowi, który prowadził
poszukiwania i dokonał rozpoznania złóż gazu, do żądania ustanowienia na
jego rzecz użytkowania górniczego dla potrzeb wydobycia gazu z tych złóż.
W świetle obecnego brzmienia projektu ustawy, wygaśnięcie użytkowania
górniczego w zakresie rozpoznawania złóż (pomimo zachowania
dotychczasowych regulacji dotyczących wyłącznego prawa do
wykorzystywania informacji geologicznych przez okres 5 lat od wygaśnięcia
koncesji na rozpoznawanie gazu), może oznaczać będzie brak gwarancji
prowadzenia działalności w zakresie jego wydobycia (w wyniku np. udzielenia
kolejnej koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie gazu innemu
podmiotowi oraz w rezultacie zawarcie z nim umowy o ustanowienie
użytkowania górniczego). Nie bez znaczenia jest również zrezygnowanie z
możliwości wystąpienia przez inwestorów z wnioskiem o przeprowadzanie
przetargu na koncesję wydobywczą (zgodnie z projektem postępowanie
będzie mogło być wszczęte wyłącznie z urzędu, a nie jak dotychczas – z
urzędu lub na wniosek), które odbiera inwestorowi, który rozpoznał złoża gazu
inicjatywę wszczęcia przetargu na koncesję wydobywczą dotyczącą tych złóż.
Dr Kamila Tarnacka
radca prawny, partner kierujący
praktyką energetyczną
kancelarii
+48 22 445 3402
kamila.tarnacka
@bakermckenzie.com
Małgorzata Kliczkowska
associate, praktyka
energetyczna kancelarii
+48 22 445 33 08
malgorzata.kliczkowska
@bakermckenzie.com
Baker & McKenzie Krzyzowski i
Wspólnicy Spólka
Komandytowa
Rondo ONZ 1
Warsaw 00-124
Poland
Warto jednak pamiętać, że rezygnacja z prawa pierwszeństwa nie dotyczy
obszarów, w stosunku do których koncesja wydawana będzie w trybie
bezprzetargowym. W stosunku do obszarów, dla których obowiązek
przeprowadzenia przetargów został wyłączony, prawo pierwszeństwa nadal
będzie obowiązywać, a jego okres został wydłużony w projekcie ustawy z
dwóch do pięciu lat. Jeżeli wspomniany powyżej wykaz obszarów dot.
bezprzetargowego trybu ustanawiania użytkowania górniczego nie ulegnie
znaczącym zmianom w odniesieniu do bezprzetargowego trybu uzyskiwania
koncesji, prawo pierwszeństwa będzie wciąż obowiązywało w stosunku do
znacznej części obszarów.
Należy mieć jednak na względzie, że kwestia zakresu ochrony praw
inwestorów jest w dalszym ciągu ważnym elementem dyskusji nad projektem
ustawy w Sejmie. Z uzyskanych informacji wynika, że preferowane jest
obecnie rozwiązanie zmierzające w kierunku szerszego zabezpieczenia
interesów podmiotów, które poniosły znaczne koszty związane z
poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż gazu niekonwencjonalnego w Polsce.
Zgodnie z ostatnim sprawozdaniem Komisji Sejmowych do projektu nowego
Prawa geologicznego i górniczego (z 14 kwietnia 2011 r.), utrzymana miałaby
zostać dotychczasowa zasada stanowiąca, że każdemu inwestorowi, który
rozpoznał złoża gazu, przysługiwałoby prawo pierwszeństwa do uzyskania
użytkowania górniczego w zakresie wydobycia (w takim przypadku koncesja
na wydobycia uzyskiwana byłaby w trybie bezprzetargowym), a ponadto
przetargi na koncesje miałyby być prowadzone również na wniosek inwestora.
Jednakże jest to już kolejna propozycja uregulowania tej kwestii, więc treść
tego sprawozdania nie przesądza jeszcze o ostatecznie przyjętym
rozwiązaniu.
Obecnie projekt ustawy, będący po drugim czytaniu na posiedzeniu Sejmu (w
dniu 25 marca 2011 roku) opracowywany jest w Komisjach Sejmowych Komisji Gospodarki, Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
©2012 Baker & McKenzie. All rights reserved. Baker & McKenzie International is a Swiss Verein with member law firms around the world. In accordance with the common terminology used in professional service
organizations, reference to a “partner” means a person who is a partner, or equivalent, in such a law firm. Similarly, reference to an “office” means an office of any such law firm.
This may qualify as “Attorney Advertising” requiring notice in some jurisdictions. Prior results do not guarantee a similar outcome.
3
Wpływ projektu nowego Prawa geologicznego i górniczego na rynek gazu niekonwencjonalnego w Polsce