Artykuł w miesięczniku Nowa Technika Wojskowa 9/2013

TECHNIKA LOTNICZA
Maciej Szopa ]
Na większości fotografii z lotnisk
wojskowych są bohaterami drugiego
planu – zwykle stoją obok, albo w tle
sylwetek myśliwców, śmigłowców
czy maszyn transportowych.
Charakterystyczne żółte kontenery,
mieszczące coraz nowocześniejsze
urządzenia naziemnej obsługi statków
powietrznych (NOSP), służą obecnie
w liczbie ponad 400 egzemplarzy.
Większość powstała w warszawskim
Wojskowym Centralnym Biurze
Konstrukcyjno-Technologicznym S.A.
 Posadowiony
na przyczepie
LUZES V/N może być
transportowany
na pokładzie
C-295 M.
uzupełnienia medium, a całą operację uzupełniania samolotowych instalacji można przeprowadzać
sprawniej, eliminując zbędne przestoje. Wojskowe
dystrybutory azotu i tlenu są fabrycznie wyposażane w sprężarki, dzięki czemu istnieje możliwość
doprężania gazów w przypadku spadku ciśnienia
D
o niedawna urządzenia lotniskowe zabudowywano w Polsce przede wszystkim na podwoziach samochodów ciężarowych – kolejnych modelach Starów i mniejszych ciężarówek Multicar. Zapewniało to dużą mobilność wyposażenia lotniskowego, ale jednocześnie generowało wyższe koszty i powodowało potrzebę tworzenia
w bazach lotniczych dużej liczby etatów dla wykwalifikowanych kierowców i mechaników samochodowych. Od kilku lat tendencja ta się zmieniła
– nacisk kładziony jest już nie tyle na mobilność całego parku urządzeń w obrębie bazy, co na ekonomikę rozwiązań – zarówno jeśli chodzi o zakup, jak
i utrzymanie sprzętu lotniskowego. W odpowiedzi
na nowe wymagania Sił Powietrznych, Wojskowe
Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne S.A.
zaoferowało udoskonalony lotniskowy sprzęt obsługowy, oparty o amortyzowane przyczepy, wyposażone w hamulec najazdowy i oświetlenie. Zaletą
takiego rozwiązania jest, rzecz jasna, niższa cena,
ale także możliwość przewożenia urządzeń pomiędzy bazami lotniczymi na pokładzie „konia roboczego” Sił Powietrznych, jakim jest dzisiaj lekki samolot transportowy CASA C-295M. Właśnie na
przyczepach montuje się dzisiaj m.in. Lotniskowe
Urządzenie Zasilania Elektroenergetycznego Samolotów LUZES-V/N, Lotniskowy Zasilacz Hydrauliczny
LZH/N, Lotniskowe Gazyfikatory i Dystrybutory,
Lotniskową Sprężarkę Powietrza (LSP/N), a także
Lotniskowy Osuszacz Powietrza (LOP).
0 0 2
0 9 / 2 0 1 3
W ofercie WCBKT S.A. mają niedługo pojawić
się także holowniki sprzętu lotniskowego. Zastosowanie holownika pozwoli na redukcję kosztownych w utrzymaniu, różnorodnych typów pojazdów, zastępując je jednym uniwersalnym pojazdem, przeznaczonym do obsługi całej gamy wykorzystywanego na lotniskach sprzętu NOSP.
WCBKT S.A. opracowało także nowe wersje
dystrybutorów lotniskowych – powietrza, azotu
i tlenu. Dotychczasowe rozwiązania mieściły osiem
butli sprężonego gazu i instalowane były, zależnie
od potrzeb zamawiającego, na podwoziu samochodu Multicar, bądź na przyczepach. Najnowszy
dystrybutor powietrza wyposażony został w baterię aż dwudziestu butli, dzięki czemu w czasie dnia
lotnego pojazd nie musi kursować pomiędzy płytą postojową i zapleczem technicznym bazy w celu
w wiązkach butli poniżej wymaganego. Dzięki zastosowaniu sprężarki poprawia się także efektywność wykorzystania dystrybuowanych gazów.
W zależności od typu obsługiwanego statku
powietrznego, dystrybutory dostarczają niezbędnych substancji samodzielnie, albo po uprzednim
podłączeniu ich do urządzeń zwanych gazyfikatorami. Gazyfikatory przeznaczone są do przekształcania azotu i tlenu w stanie ciekłym w ich gazowe,
sprężone odpowiedniki.
Zasilacze hydrauliczne LZH/M i LZH/N służą do
sprawdzania stanu hydraulicznych instalacji statków powietrznych, napełniania ich oraz do filtrowania płynów, które przy wcześniej wymienionych zabiegach krążą między LZH a badaną maszyną.
Kolejną tendencją w projektowaniu wyposażenia lotniskowego jest dzisiaj poszukiwanie urzą-
TECHNIKA LOTNICZA
 Dystrybutor gazu na przyczepie może zabrać aż 20 butli.
 Montaż urządznia ATOS, cywilnej wersji LZE-6/M.
dzeń uniwersalnych – zdolnych do obsługi statków powietrznych różnych typów. Powód jest
w tym przypadku dosyć oczywisty – mniej liczne
uniwersalne urządzenia nie zajmują tyle miejsca
co te dedykowane do poszczególnych typów samolotów, niższe są też koszty ich zakupu i eksploatacji. Z drugiej strony operator urządzenia (urządzeń) uniwersalnego jest w stanie obsłużyć każdy
samolot, a w przypadku zmiany miejsca stacjonowania od razu potrafi pracować na zastanym tam
sprzęcie (oczywiście po wprowadzeniu wszędzie
jednakowego standardu). Przykładem uniwersalnych urządzeń, zdolnych do obsługi zarówno śmigłowców, jak i odrzutowych myśliwców (wschodniej i zachodniej proweniencji), jest dzisiaj choć-
samolotom 28V. W ofercie WCKBT S.A. dla wojska
znajduje się także niewielkie urządzenie diagnostyczne TESTER LUK-6, które w tym roku po raz pierwszy
ma zostać dostarczone Siłom Powietrznym.
Lotniskowy Osuszacz Powietrza (LOP) to z kolei
propozycja mająca bardzo uniwersalny charakter.
Osuszacz opracowany został w celu zmniejszenia
ryzyka wystąpienia awarii podczas włączania zasilania układów elektronicznych oraz szybkie osiągnięcie optymalnych parametrów pracy dla układów
awioniki, aczkolwiek jego zastosowanie wykroczyło poza obszar lotnictwa. LOP znalazł zastosowanie w likwidacji następstw ulew, które nawiedziły
stolicę w czerwcu br. Urządzenie zastosowane zostało do osuszenia zalanych pomieszczeń jednego
by wspomniany LUZES. Urządzenie to jest w stanie
zasilać statki powietrzne w: stały prąd o napięciu 28 V, prąd przemienny trójfazowy o napięciu
3x115V/200V 400 Hz, przemienny trójfazowy 3×36V
400 Hz albo przemienny jednofazowy 1x115V 400 Hz
(dwóch statków powietrznych jednocześnie). Jego źródłem zasilania jest trójfazowa prądnica napędzana wysokoprężnym silnikiem spalinowym.
Najbardziej uniwersalnym spośród całej serii oferowanych dzisiaj LUZES-ów pozostaje nadal, montowana na Starze, wersja V/D. Jest ona w stanie dostarczyć energię o dowolnych parametrach stosowanych w polskim lotnictwie.
Mniejszą wersją LUZES-a jest urządzenie LZE-6/M,
które nie ma własnego generatora energii, może być
zasilane z 50 Hz sieci energetycznej i konwertuje
napięcie do właściwych śmigłowcom i niewielkim
 Lotniskowy Osuszacz Powietrza w czasie osuszania sutereny jednej z warszawskich szkół.
z warszawskich przedszkoli. LOP może być więc dodatkowo „skuteczną bronią” w walce z zawilgoceniem budynków, elektroniki, materiałów sypkich,
budowlanych i wielu innych.
WCBKT S.A. planuje w najbliższym czasie wprowadzić także urządzenie służące do doświetlania
miejsca pracy techników lotniczych. Ruchome stanowisko reflektorów, od dotychczas używanych,
zagranicznych modeli będzie różniło się automatycznie wysuwanym masztem i zastosowaniem
technologii LED (lampy diodowe). Dzięki temu generator urządzenia będzie mógł być mniejszy od
używanych obecnie, a cała konstrukcja będzie poręczniejsza i wygodniejsza w użyciu. 
Fotografie w artykule: WCBKT, Maciej Szopa.
0 9 / 2 0 1 3
0 0 3