August Cieszkowski

historia
Na Trakcie
Kilkakrotnie
podejmowane
przez znanych naukowców i organiczników w I poł. XIX w. próby
utworzenia uniwersytetu w Poznaniu
nie przyniosły rezultatów. Potrzebna stała się zatem instytucja, która
skupiałaby ludzi wykształconych,
z naukowymi ambicjami. Tym bardziej, że Poznańskie (...) przedstawiałopodówczaspod względempielęgnowania nauk, umiejętności
i oświatyrodzimejwidoknaderprzykryi smutny.
... bez zasobów, bez środków do pokrycia pierwszych potrzeb, bez miejsca własnego (...) przystąpiliśmy
w imię Boże do dzieła
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół
Nauk powstało z inicjatywy Kazimierza Szulca, nauczyciela w Gimnazjum
św.
Marii
Magdaleny,
przy wsparciu m.in. Tytusa Działyńskiego, Władysława Niegolewskiego
i Augusta Cieszkowskiego. Ostatni
z nich został pierwszym prezesem
Towarzystwa. Zebranie założycielskie odbyło się 12 stycznia 1857 r.
Początkowo na potrzeby PTPN-u Roger hr. Raczyński udostępnił Bibliotekę Raczyńskich, po jego śmierci
siedzibę przeniesiono do Bazaru
(od 1870 r.). Do własnej siedziby
(rozbudowanej w pocz. XX w.) przeniósł się w 1882 r. – stała się ona
centrum naukowym i narodowym
PTPN-u. Mimo apolitycznego charakteru Towarzystwa władze zabroniły członkostwa w nim nauczycielom gimnazjalnym.
Sprowadzić [trzeba] rozrzucone i samopas chodzące promienie naukowe do wspólnego ogniska
Fot. Archiwum Biblioteki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
AugustCieszkowski,wybitnyfilozofi ekonomistazostałpierwszymprezesemPoznańskiego
TowarzystwaPrzyjaciółNauk,instytucji,któraz brakuuniwersytetuw Poznaniu,
pielęgnowałapolskąnaukę
August Cieszkowski,
litografia M. Fajansa
August Cieszkowski (1814-1894)
pochodził z Kongresówki. Miał znakomite wykształcenie filozoficzne
i ekonomiczne, zdobywane w Krakowie, Berlinie i Heidelbergu, i duży
autorytet naukowy. Na stałe osiadł
w Wierzenicy pod Poznaniem
w 1843 r. Posłował do sejmu pruskiego (zabiegał m.in. o utworzenie
w Poznaniu wyższej uczelni), w latach 1848-50 przewodniczył założonej przez polskich posłów w BerliWakacjena Trakcie
n Zapraszamy na bezpłatne wycieczki pod hasłem Przechadzki
Traktem Królewsko- Cesarskim
w Poznaniu.
n Wakacje z Traktem w Muzeum
Archidiecezjalnym – spotkania dla
dzieci (spektakl O Królewsko-Cesarskim Trakcie w jednym akcie
i warsztaty edukacyjne).
nie Lidze Polskiej. Był inicjatorem
i sponsorem pierwszej w Poznańskiem wyższej Szkoły Rolniczej
w Żabikowie (działała 1870-76).
Z dobrą wiarą w pożytek usiłowań
naszych i z szczerą chęcią służenia
tej części kraju na polu rodzimej
myśli (...) staraliśmy się dopełnić
obowiązku
Funkcję prezesa PTPN-u pełnił trzykrotnie: w latach 1857-58, 1861-68 i 1885-1894. Wyznaczył najważniejsze kierunki pracy Towarzystwa
– nacisk położył na indywidualną
pracę naukową członków, wydawanie naukowych roczników oraz tworzenie zbiorów muzealnych (hojnie
wzbogaconych przez Seweryna
Mielżyńskiego). W 1864 r. jego staraniem rozpoczęto wymianę wydawnictw PTPN-u z zagranicznymi placówkami naukowymi. W ostatnim
okresie Cieszkowski skupił się na pracy naukowej, wygłaszał liczne referaty
na posiedzeniach wydziałów. Próbował utworzyć w ramach Towarzystwa
pracownie naukowo-badawcze ze stałymi pracownikami, ale zakończyło się
to niepowodzeniem.
Kiedy zmarł, żegnano go wielkimi
słowami: JakPolskadługai szeroka
(...) śmierć hetmana naszego duchowego Augusta Cieszkowskiego
bolesnemodbiłasięechem,bobić
przestałoserceszlachetne(...)któregorącąmiłościąbiłodlaswejnieszczęśliwej Ojczyzny, (...) bo ubył
narodowigenialnymyśliciel(...).
DainaKolbuszewska
Cytaty w tytułach pochodzą ze sprawozdania PTPN-u za lata 1857-60 r.
87