kapitał społeczny studentów uam. jak można go rozwijać w

KAPITAŁ SPOŁECZNY STUDENTÓW UAM.
JAK MOŻNA GO ROZWIJAĆ W
WARUNKACH SZKOŁY WYŻSZEJ?
Dr Renata Wawrzyniak-Beszterda
Dr Sylwia Jaskulska
Dr Mateusz Marciniak
Wydział Studiów Edukacyjnych
UAM w Poznaniu
Poznań, 7 czerwca 2013r.
PRZEBIEG SPOTKANIA
I.
Kapitał społeczny w uniwersytecie
Ds.
II.
Portret studentów UAM ze względu na ich zasoby
(szkolny kapitał społeczny, zgeneralizowane zaufanie, zaangażowanie
społeczno-obywatelskie)
III. Uniwersytet jako miejsce kształtowania kapitału
społecznego studentów – diagnoza
(oferta dydaktyczna uczelni, relacje rówieśnicze w grupie studenckiej,
oferta pozadydaktyczna, kontekst materialno-organizacyjny uczelni)
IV. Wnioski i rekomendacje dla praktyki akademickiej
V. Dyskusja
• Jakie warunki dla rozwoju kapitału
społecznego studentów kreuje
uniwersytet?
• Jakie są bariery w rozwijaniu
kompetencji społecznych studentów
w warunkach uczelni?
Studenci UAM 2005/06 – 2009/10. Doświadczenia
szkolne I-go rocznika reformy edukacji a zmiany
zasobów jego kapitału społecznego w warunkach
szkoły wyższej
Studenci I roku UAM
o swoich szkołach.
Z doświadczeń pierwszego
rocznika reformy edukacji.
Badania retrospektywne
Pierwszy pomiar
-2005/2006
I rok studiów
Uniwersytet jako miejsce
kształtowania i rozwijania
kapitału społecznego.
Z doświadczeń studentów.
Badania panelowe.
Drugi pomiar
-2007/2008
III rok studiów
Trzeci pomiar
-2009/2010
V rok studiów
t
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE
koncepcje kapitału społecznego
– kapitał społeczny jako atrybut
instytucji/organizacji
(podejście J. Colemana i R. Putnama)
– kapitał społeczny jako atrybut jednostki
(P. Bourdieu)
koncepcja kultury edukacji J. Brunera
CHARAKTERYSTYKA PRÓBY
Wydział UAM
1. Wydział Biologii
2. Wydział Chemii
3. Matematyki i Informatyki
4. Wydział Fizyki
5. Wydział Nauk Geograficznych i
Geologicznych
6. Wydział Historyczny
7. Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej
8. Wydział Neofilologii
Kobiety Mężczyźni Ogółem
70
64
29
18
12
22
27
57
82
86
56
75
71
45
116
44
100
121
43
15
27
87
115
148
9. Wydział Prawa i Administracji
36
24
60
10. Wydział Teologiczny
9
11
20
248
129
939
82
2
367
330
131
1306
11. Wydział Nauk Społecznych
12. Wydział Studiów Edukacyjnych
Razem
Konstrukcja pytania
21. Postaw krzyżyki w odpowiednich
miejscach zajęć
podczas zajęć zdobywam
wiedzę, użyteczną w
przyszłości
w czasie zajęć z zasady nie
wychodzimy poza wiedzę
zawartą w podręcznikach i
skryptach
zajęcia są prowadzone
jasno, precyzyjnie i
zrozumiale
zajęcia są atrakcyjne
i ciekawe
wykłady
ćwiczenia
wykłady
ćwiczenia
wykłady
ćwiczenia
wykłady
ćwiczenia
u wszystkich
prowadzących
u większości
prowadzących
pół
na
pół
u niektórych
prowadzących
u
żadnego
PORTRET STUDENTÓW UAM
ZE WZGLĘDU NA ICH ZASOBY
• Studenci określali, w jakim stopniu czuli rówieśnicze
wsparcie, wsparcie nauczycieli, na ile czuli się w relacjach
z nauczycielami i kolegami bezpieczni, a więc, na ile szkoła
sprzyjała budowaniu zasobów zaufania.
• Odpowiadali też na pytania o atmosferę szkoły (i klasy)
sprzyjającą przejawom zaangażowania lub blokującą je, a
więc jej otwartość na uczniowskie inicjatywy, uwrażliwianie
na problemy społeczne, umożliwianie swobodnego
wyrażania opinii oraz o to, w jakim stopniu szkoły sprzyjały
działaniom zespołowym, przynależności do różnych
stowarzyszeń i organizacji, udziałowi w wydarzeniach
kulturalnych, a także o szkolną samorządność.
Zasoby szkolnego kapitału społecznego
– średnie punktów w poszczególnych wymiarach
100
57
43
50
0
nia
a
f
za u
y
b
o
z as
by
o
s
za
a
a ni
w
ażo
g
n
za a
• Poziom zaangażowania społeczno-obywatelskiego
badanych określiliśmy pytając ich o udział w wyborach, o
ich aktywność społeczną (przynależność do grup i
stowarzyszeń, zaangażowanie w wolontariat i gotowość
udziału w działaniach samorządowych) oraz o poziom
zaangażowania w życie publiczne.
• Zgeneralizowane zaufanie do ludzi i do życia.
Zasoby zgeneralizowania zaufania i zaangażowania
społeczno-obywatelskiego studentów – średnie punktów
100
56
44
50
0
zasoby zgeneralizowanego
zaufania
zasoby zaangażowania
społeczno-obywatelskiego
UNIWERSYTET JAKO MIEJSCE
KSZTAŁTOWANIA KAPITAŁU
SPOŁECZNEGO STUDENTÓW
– DIAGNOZA
OFERTA DYDAKTYCZNA
UCZELNI
• Badaliśmy, w jakim stopniu zajęcia dydaktyczne
organizowane w ramach uniwersytetu stwarzają
studentom warunki do aktywnego zdobywania wiedzy,
twórczej i samodzielnej pracy, stanowią okazję do
spotkania kompetentnych, zaangażowanych nauczycieli
akademickich, których można obdarzyć zaufaniem.
• W ramach oferty dydaktycznej uniwersytetu interesował
nas zatem sposób prowadzenia zajęć, treści nauczania,
warunki aktywności poznawczej studentów, stosunek
nauczycieli akademickich do studentów, jakość pracy
nauczycieli akademickich oraz zaufanie studentów
wobec prowadzących zajęcia.
Oferta dydaktyczna
– średnie punktów w poszczególnych wymiarach
58,99
58,53
50,31
45,31
44,15
49,7
0
ej
ni a
ad.
j ęć
dz .
t ów
z
k
a
a
a
n
c
z
a
z
e
w
d
cz.
naw
nia
a uc
pro
z
u
e
stu
n
a
z
o
o
i
o
n
c
n. p
d. d
wad
cy
re ś
w. d
u
t
o
w
a
t
r
o
r
y
s
r
p
ie
bp
akt
kp
sc
n
ó
i
e
a
o
s
k
f
n
k
un
ja
su
spo
z au
war
st o
39,9
Oferta dydaktyczna
– średnie punktów z podziałem na wykłady i ćwiczenia
100
53,29
49,7
46,11
0
rta
e
f
o
a
zn
c
kt y
a
d
dy
k ła
y
w
dy
ia
en
z
ic
ćw
Oferta dydaktyczna
– średnie punktów w zależności od dziedziny studiów
49,03
52,47
48,04
49,7
F = 12,38;
df =2;
p < 0,001
0
z
nic
d
o
zyr
r
p
ki
nau
e
e
czn
y
t
s
ani
m
hu
i
k
nau
e
czn
e
ł
po
s
i
k
nau
Oferta dydaktyczna
– WNIOSKI
58,99
58,53
50,31
45,31
44,15
49,7
0
ej
ni a
ad.
j ęć
dz .
t ów
z
k
a
a
a
n
c
z
a
z
e
w
d
cz.
naw
nia
a uc
pro
z
u
e
stu
n
a
z
o
o
i
o
n
c
n. p
d. d
wad
cy
re ś
w. d
u
t
o
w
a
t
r
o
r
y
s
r
p
ie
bp
akt
kp
sc
n
ó
i
e
a
o
s
k
f
n
k
un
ja
su
spo
z au
war
st o
39,9
RELACJE W GRUPIE
STUDENCKIEJ
• Badaliśmy, w jakim stopniu grupa
studencka jest miejscem, w którym
studenci mogą liczyć na wzajemne
wsparcie, akceptację i zaufanie.
Interesowała nas też atmosfera grupy oraz
gotowość członków grupy do
podejmowania wspólnej aktywności.
Relacje w grupie studenckiej
– średnie punktów w poszczególnych wymiarach
78,17
60,75
54,76
57,4
44,98
45,41
0
ie w
c
r
pa
ws
pi
u
r
g
e
a
a cj
t
p
e
ak c
z
e
ani
f
u
a
y
ość
ość
rup
n
n
j
g
w
ó
y
sp
era
f
akt
s
a
t mo
cz n
i
a
n
nta
o
p
s
62,49
Moja grupa studencka jest:
1) zgrana (wszystko razem organizujemy, spędzamy
ze sobą często czas także poza uczelnią. Tak się
szczęśliwie złożyło, że dobraliśmy się dobrze)
2) zgodna (życie w naszej grupie jest zgodne,
kontaktujemy się w sprawach bieżących, ale nie
mamy zwyczaju spotykać się poza uczelnią)
3) zróżnicowana (dzieli się na szereg grupek, które są
ze sobą zżyte, ale grupa jako całość zżyta nie jest)
4) konfliktowa (w naszej grupie jest pełno konfliktów,
plotek, złośliwości, jeden podgryza drugiego. Są tacy
co chcą górować i pomniejszać innych)
5) obojętna (kontaktujemy się trochę jak w poczekalni,
bardzo powierzchownie. Mało się znamy. Prawdziwe
życie jest poza uczelnią).
Relacje w grupie studenckiej
– średnie punktów w zależności od dziedziny studiów
55,82
59,37
57,12
57,4
F = 8,86;
df =2;
p < 0,001
0
e
icz
n
d
yro
z
r
ki p
u
a
n
e
czn
y
t
s
ani
m
u
ih
k
u
na
e
czn
e
ł
spo
i
k
nau
Relacje w grupie studenckiej
– WNIOSKI
78,17
60,75
54,76
57,4
44,98
45,41
0
ie w
c
r
pa
ws
pi
u
r
g
e
a
a cj
t
p
e
ak c
z
e
ani
f
u
a
y
ość
ość
rup
n
n
j
g
w
ó
y
sp
era
f
akt
s
a
t mo
cz n
i
a
n
nta
o
p
s
62,49
OFERTA
POZADYDAKTYCZNA
UCZELNI
Diagnozowaliśmy, na ile warunki stwarzane w ramach
oferty pozadydaktycznej uczelni sprzyjają:
• partycypacji studentów w samorządności studenckiej,
współpracy z osobami reprezentującymi ich interesy
• zaangażowaniu studentów w działalność na uczelni oraz
ich udziałowi w życiu społecznym, politycznym itp., a także
sprawstwu w wykonywaniu różnych zadań
• przynależności do grup, w których uczestnictwo ma
charakterze dobrowolny; nabywaniu kompetencji
związanych z pracą w grupie
W ofercie pozadydaktycznej uwzględniliśmy: pracę
samorządu studenckiego, starosty grupy oraz ofertę
organizacji uczelnianych
Oferta pozadydaktyczna uczelni
– średnie punktów w poszczególnych wymiarach
50,31
33,91
31,49
38,6
0
d
rz ą
o
sa m
ck i
n
e
d
s tu
st
ku
o
r
sta
aro
ni
a
g
or
e
ia n
n
l
cz e
u
e
j
za c
Oferta pozadydaktyczna uczelni
– średnie punktów w zależności od dziedziny studiów
37,86
40,23
37,83
38,6
F = 3,5;
df =2;
p = 0,041
0
z
nic
d
o
zyr
r
p
ki
nau
e
e
czn
y
t
s
ani
m
hu
i
k
nau
e
czn
e
ł
po
s
i
k
nau
Oferta pozadydaktyczna uczelni
– WNIOSKI
50,31
33,91
31,49
38,6
0
d
rz ą
o
sa m
ck i
n
e
d
s tu
st
ku
o
r
sta
aro
ni
a
g
or
e
ia n
n
l
cz e
u
e
j
za c
KONTEKST MATERIALNO
-ORGANIZACYJNY UCZELNI
Badaliśmy, na ile warunki materialne i organizacyjne
stwarzane na uczelni mogą przyczyniać się do:
• sprawstwa studentów i ich uczestnictwa w życiu uczelni
• wydajnej współpracy między pracownikami uniwersytetu
(administracją władzami wydziałów) a studentami
• podejmowania przez studentów inicjatyw w poczucia
bezpieczeństwa i przy wsparciu (materialnym, społecznym,
informacyjnym itp.) potrzebnym w przebiegu aktywności
W kontekście materialno-organizacyjnym uczelni
uwzględniliśmy kontakty z pracownikami wydziału,
dostępność informacji oraz warunki studiowania
Kontekst materialno-organizacyjny uczelni
– średnie punktów w poszczególnych wymiarach
64,54
57,72
50,11
57,5
0
y
a kt
t
n
ko
iału
z
d
y
.W
w
o
ra c
p
z
inf
ć
ś
o
ę pn
t
s
do
c ji
a
or m
u
war
tud
s
i
nk
a
ani
w
io
Kontekst materialno-organizacyjny uczelni
– średnie punktów w zależności od dziedziny studiów
61,99
55,31
55,36
57,5
F = 12,384;
df = 2;
p < 0,001
0
cz e
i
n
rod
y
z
i pr
k
u
na
ne
z
c
ty
nis
a
hum
i
k
nau
ne
z
c
e
poł
s
i
k
nau
Kontekst materialno-organizacyjny uczelni
– WNIOSKI
64,54
57,72
50,11
57,5
0
y
a kt
t
n
ko
iału
z
d
y
.W
w
o
ra c
p
z
inf
ć
ś
o
ę pn
t
s
do
c ji
a
or m
u
war
tud
s
i
nk
a
ani
w
io
WNIOSKI
REKOMENDACJE
Jakość doświadczeń uniwersyteckich badanych
- zestawienie średnich punktów
57,4
49,7
38,6
50,78
0
lni
e
z
c
au
l ni
e
z
c
au
iej
k
c
en
ud
n
n
t
z
z
s
c
c
y
pie
kty
akt
u
a
r
d
d
g
y
rial
d
dy
w
e
a
a
t
t
z
e
a
r
j
m
po
lac
ofe
a
e
t
r
r
kst
e
e
f
t
o
kon
j ny
y
c
iz a
n
a
org
no-
57,4
Seria Wydawnicza Maturzyści 2005’ – Studenci UAM
Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji.
Studium teoretyczno-empiryczne, red. Maria Dudzikowa, Renata
Wawrzyniak-Beszterda, „Impuls”, Kraków 2010.
Kapitał społeczny w szkołach różnego szczebla. Diagnoza i
uwarunkowania, Maria Dudzikowa, Sylwia Jaskulska, Renata
Wawrzyniak-Beszterda, Ewa Bochno, Ireneusz Bochno, Karina
Knasiecka-Falbierska, Mateusz Marciniak, „Impuls”, Kraków 2011.
Orientacje konsumpcyjne młodzieży akademickiej. Perspektywa
Baumanowska, Marciniak Mateusz, „Impuls”, Kraków 2011.
Oblicza kapitału społecznego w uniwersytecie. Studenci o swoim
studiowaniu, Maria Dudzikowa, Sylwia Jaskulska, Renata WawrzyniakBeszterda, Ewa Bochno, Ireneusz Bochno, Karina Knasiecka-Falbierska,
Mateusz Marciniak, „Impuls”, Kraków (w druku).
Jak to jest być uczniem? Doświadczenia szkolne w metaforyce
młodzieży u progu studiów uniwersyteckich, Maria Dudzikowa,
„Impuls”, Kraków (w druku).