klasa 5

PLAN WYNIKOWY. KLASA 5
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
Dział 1 − Przed wędrówką po Polsce
1. Każda mapa jest
wykonana w skali
 podaje definicję skali,
 podaje przykłady przedmiotów i
obiektów z życia codziennego, które
można przedstawić w skali.
 wskazuje na podanych przykładach, która skala
jest większa, która mniejsza i dlaczego,
 podaje na podstawie skali, ile razy odległość na
mapie została zmniejszona w stosunku do
odległości rzeczywistej,
 odróżnia mapy o dużej skali od map o małej skali,
 wymienia obiekty zaznaczone na mapach o dużej
i małej skali,
 przelicza skalę liczbową na mianowaną, liniową
i odwrotnie,
 analizuje mapy w różnych skalach i porównuje ich
szczegółowość.
2. Jak określić
rzeczywistą
odległość za
pomocą podziałki
liniowej?
 znajduje na mapie zapis skali liniowej,
 zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę
liczbową,
 omawia metody obliczania odległości na
podstawie podziałki liniowej,
oblicza
odległość rzeczywistą na podstawie

dowolnej
skali,
oblicza
za
pomocą
podziałki
liniowej

długość rzeczywistą prostego odcinka.  oblicza długości rzeczywiste odcinków krętych
i łamanych,
 oblicza skalę mapy na podstawie znanej
odległości rzeczywistej.
3. Jak korzystać
z planu miasta?
 wskazuje plany miast wśród innych map,
 wymienia elementy, które zawiera każda
mapa,
 „czyta” plan miasta w podstawowym
zakresie:
 wskazuje ulice i określa kierunki
geograficzne, w których biegną, np.
z północy na południe,
 pokazuje na planie punkty wymienione
przez nauczyciela,
 wymienia sytuacje życiowe, w których
jest potrzebny plan miasta.
 orientuje plan miasta za pomocą kompasu
lub charakterystycznych punktów w terenie,
 planuje trasę wycieczki po mieście
z uwzględnieniem najciekawszych punktów lub
wytycznych nauczyciela,
 opisuje przebieg wycieczki zaproponowanej przez
nauczyciela z uwzględnieniem kierunków,
w jakich biegną ulice, zabytków itp.,
 podczas planowania trasy wycieczki oblicza
odległości między wybranymi obiektami.
4. Czym różni się
wysokość
względna od
wysokości
bezwzględnej?
 podaje różnicę między wysokością
względną i bezwzględną,
 wskazuje te wysokości na
schematycznym rysunku,
 wskazuje na mapie szczyty górskie
i odczytuje ich wysokości
bezwzględne,
wyjaśnia
pojęcie poziomicy,

 rozpoznaje na podstawie rysunku
poziomicowego stok łagodny i stok
stromy, formę wklęsłą i wypukłą.
 rozpoznaje i nazywa na podstawie rysunku
poziomicowego wszystkie formy terenu,
 odczytuje z mapy poziomicowej wysokości
bezwzględne punktów leżących na
poziomicach,
 opisuje ukształtowanie terenu na podstawie
rysunku poziomicowego,
rozpoznaje
w terenie formy powierzchni terenu

i ob.licza wysokość względną,
 podaje wysokości wskazanych punktów na
podstawie mapy poziomicowej, przy niepełnym
opisie poziomic,
 podaje wysokości punktów leżących między
poziomicami.
5. Co oznaczają
barwy na mapie
hipsometrycznej?
 wyjaśnia, co oznaczają barwy na mapie
hipsometrycznej,
 podaje definicje: nizin, wyżyn i gór
 wymienia, jakimi kolorami oznacza się
na mapach niziny, jakimi wyżyny
i góry,
 podaje związek między wysokością
n.p.m. a barwą na mapie
hipsometrycznej,
 układa skalę barw dla mapy poziomicowej,
 odczytuje z rysunku poziomicowego formy
terenu,
 opisuje ukształtowanie powierzchni terenu
wybranego kraju na podstawie mapy
hipsometrycznej,
 ocenia przydatność barw na mapie
hipsometrycznej,
 wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 odczytuje z mapy hipsometrycznej
i wskazuje, gdzie występują niziny,
wyżyny i góry
 podaje graniczne wysokości nizin,
wyżyn i gór.
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie
jest on zaznaczony strzałką.
6. Poznajesz różne
rodzaje map
 rozpoznaje i nazywa różne rodzaje map,
 wymienia sytuacje, w których przydaje
się umiejętność korzystania z map,
 wyszukuje poszczególne rodzaje map
w atlasie do przyrody.
 wymienia informacje, które można odczytać
z różnych rodzajów map,
 wybiera potrzebną mapę w zależności od
zadanego do opracowania tematu,
porównuje
i analizuje różne mapy tego samego

terenu, wyciąga wnioski dotyczące
gospodarki, ukształtowania powierzchni
i innych elementów środowiska,
 ocenia przydatność map w różnych sytuacjach
życiowych,
 opracowuje charakterystykę geograficzną
zadanego regionu na podstawie różnych
rodzajów map.
7. Powtórzenie
działu „Przed
wędrówką po
Polsce”
 podaje definicję skali,
 znajduje na mapie zapis skali liniowej,
 odczytuje z planu miasta i lokalizuje
wskazane elementy,
 rozpoznaje plan miasta wśród innych
map,
 wymienia sytuacje, w których jest
potrzebny plan miasta,
 wskazuje wysokość względną
i bezwzględną na schematycznym
rysunku,
 na podstawie układu poziomic
rozpoznaje formy wklęsłe i wypukłe,
odczytuje
z rysunku poziomicowego

stok łagodny i stok stromy,
 wskazuje na mapie hipsometrycznej
obszary nizinne, wyżynne i górskie,
 wymienia, jakimi barwami są
zaznaczone na mapie niziny, wyżyny
i góry,
 odróżnia i nazywa różne rodzaje map,
 wymienia przykłady zastosowania
różnych map.
 wskazuje mapy w skali dużej i małej,
 zamienia skalę liczbową na liniową
i mianowaną oraz odwrotnie,
oblicza
odległość rzeczywistą na podstawie

skali mapy,
 oblicza skalę mapy na podstawie znanej
odległości w terenie,
 orientuje plan miasta,
 wytycza i opisuje trasę wycieczki po mieście,
 wymienia obiekty zaznaczone na mapach
w skali dużej i małej,
 odczytuje z mapy poziomicowej wysokość
wskazanych punktów,
opisuje
ukształtowanie terenu na podstawie

mapy hipsometrycznej,
 układa skalę barw dla mapy poziomicowej,
 wymienia elementy i obiekty zaznaczone na
mapach różnych rodzajów,
 wybiera odpowiednią mapę w zależności od
zadanego do opracowania tematu,
 analizuje mapy tematyczne tego samego terenu,
wyciąga wnioski.
Dział 2 − Polska i jej sąsiedzi
8. Poznajesz
położenie Polski
w Europie i na
świecie
 podaje, na jakim kontynencie leży
Polska,
 wskazuje Polskę i Europę na mapie
ściennej świata,
 wymienia państwa graniczące z Polską
oraz podaje, z której strony
graniczymy z danym państwem,
 podaje, że na obszarze Polski krzyżują
się szlaki handlowe północ-południe
i wschód-zachód.
 wskazuje na mapie i opisuje przebieg granicy
między Europą i Azją,
 podaje pełne nazwy państw graniczących
z Polską,
 wyjaśnia pojęcia: granice naturalne i sztuczne,
 uzasadnia, dlaczego przez Polskę przechodzą
ważne szlaki komunikacyjne (dawniej
handlowe),
9. Poznajesz
podział
administracyjny
Polski
 opisuje strukturę podziału
administracyjnego Polski,
 wyjaśnia nazwy: wójt, sołtys, burmistrz,
starosta, wojewoda oraz
przyporządkowuje je do struktury
administracyjnej naszego państwa.
 odnajduje na mapie administracyjnej
poszczególne województwa,
 oblicza gęstość zaludnienia wybranego regionu
naszego kraju,
 wymienia i odnajduje na mapie fizycznej
regiony kulturowe Polski,
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
 charakteryzuje wybrany region kulturowy
naszego kraju.
 wyjaśnia czym różnią się od siebie regiony
10. Warszawa jest
stolicą Polski



określa położenie Warszawy na
mapie Polski,
wyjaśnia, na czym polega
stołeczność Warszawy,
podaje przykłady miejsc
w Warszawie, które warto
odwiedzić.



omawia sieć komunikacyjną Warszawy,
uzasadnia, dlaczego Warszawę można
określić mianem centrum kultury
i nauki,
charakteryzuje podział administracyjny
i układ przestrzenny Warszawy.
11. Które miasta
Polski są
największe?
 wymienia największe miasta Polski,
 wskazuje na mapie największe miasta
Polski,
 podaje nazwę województwa, w którym
leży wskazane miasto.
 wymienia cechy charakteryzujące największe
miasta Polski,
 uzasadnia, dlaczego do największych miast
Polski należą: Warszawa, Łódź, Kraków,
Wrocław, Poznań, Gdańsk, Katowice,
podaje
przykłady wielkich zespołów miejsko
przemysłowych (aglomeracja warszawska,
aglomeracja łódzka, Trójmiasto, GOP).
 prezentuje wybrane wielkie miasto na podstawie
samodzielnie wybranych informacji, z innych
źródeł niż podręcznik.
12. Które miasta
Polski są
najstarsze?
 wymienia stolice Polski w kolejności
chronologicznej,
 wymienia najstarsze miasta Polski,
 podaje nazwę krakowskiej siedziby
królów i najstarszej uczelni w Polsce,
 wskazuje na mapie najstarsze miasta
Polski.
 omawia wygląd średniowiecznego miasta,
 rozpoznaje ważniejsze zabytki w dawnych
stolicach Polski,
 planuje wycieczkę w celu poznania zabytków
starych miast.
13. Poznajesz
ciekawe miejsca
w Polsce
 wskazuje na mapie Polski Giżycko,
Olsztyn, Grunwald, Bóbrkę,
Wieliczkę
 opisuje atrakcje turystyczne Wieliczki
i Bóbrki,
 określa położenie Rzeszowa i Olsztyna
względem własnej miejscowości,
 rozpoznaje na fotografiach kaplicę św.
Kingi w Wieliczce.
 proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca
w okolicy i uzasadnia swój wybór,
 uzasadnia, dlaczego Grunwald i Bóbrka to
miejsca, z których Polacy są dumni,
 opisuje osiągnięcia I. Łukasiewicza,
 proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca
w Polsce i uzasadnia swój wybór,
uwzględniając różne kryteria – historyczne,
przyrodnicze, kulturowe.
14. Jak
zaplanować
wycieczkę?
 wymienia zasady właściwego
organizowania czasu wolnego
i rekreacji,
 wymienia główne czynności związane
z organizacją dwudniowej wycieczki
klasowej,
 opisuje szczegółowo jeden element
planu wycieczki,
 wskazuje na mapie turystycznej wybraną
trasę wędrówki i odczytuje z mapy
potrzebne informacje,
 samodzielnie przygotowuje listę rzeczy
potrzebnych na wycieczkę.
 planuje trasę wycieczki, uwzględniając porę
roku i teren, na którym ta wycieczka ma się
odbywać,
 planuje budżet wycieczki klasowej,
 wymienia podstawowe zasady bezpieczeństwa
w zależności od typu i miejsca odbywającej
się wycieczki,
 wymienia podstawowe wyposażenie apteczki.
15. Poznajesz
północnych
i wschodnich
sąsiadów Polski
 wskazuje na mapie granice między
Polską a Rosją, Litwą, Białorusią
i Ukrainą,
 wskazuje na mapie stolice tych państw.
 wymienia oficjalne nazwy Białorusi, Litwy,
Rosji, Ukrainy,
 na podstawie mapy charakteryzuje krajobraz
północnych, północno-wschodnich
i wschodnich sąsiadów Polski,
 odróżnia flagi Białorusi, Litwy, Rosji, i Ukrainy,
 wyjaśnia, co to są euroregiony i po co zostały
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
utworzone,
 na podstawie dostępnych źródeł informacji
przedstawia działalność wybranego
euroregionu (Karpacki, Bug, Tatry, Bałtyk).
16. Poznajesz
południowych
sąsiadów Polski
 określa położenie Słowacji i Czech,
wskazuje te państwa na mapie,
 wskazuje na mapie stolice tych państw,
 odróżnia flagi Słowacji i Czech,
 wymienia główne atrakcje turystyczne
Słowacji i Czech.
 wymienia oficjalne nazwy Słowacji i Czech,
 charakteryzuje na podstawie mapy krajobraz
południowych sąsiadów Polski,
 opisuje ciekawe pod względem turystycznym
miejsca Słowacji i Czech,
 proponuje wycieczkę do Pragi
z uwzględnieniem jej zabytków,
 na podstawie dostępnych źródeł informacji
wyjaśnia, co to są zabytki klasy „0”.
17. Naszym
zachodnim
sąsiadem są
Niemcy
 wskazuje na mapie Europy Niemcy, oraz
granicę polsko-niemiecką,
 podaje nazwę stolicy Niemiec i wskazuje
ją na mapie,
 odczytuje z mapy ogólnogeograficznej
podstawowe informacje dotyczące
Niemiec,
 podaje najważniejsze informacje
o środowisku przyrodniczym
i gospodarce Niemiec.
 charakteryzuje Niemcy pod względem
przyrodniczym, gospodarczym
i turystycznym,
 odczytuje i analizuje informacje o Niemczech
z różnych map,
ocenia
stan gospodarki Niemiec,

wymienia
plusy i minusy sąsiedztwa Polski

i Niemiec,
 opisuje najważniejsze fakty z historii Niemiec
w XX w.
18. Dlaczego
Europa się
jednoczy?
 wymienia nazwy co najmniej pięciu
państw wchodzących w skład UE,
 opisuje flagę UE,
 wymienia dwa powody, dla których
utworzono UE,
 wyjaśnia, co to jest UE,
 nazywa walutę UE i przelicza ją na
złotówki po kursie podanym przez
nauczyciela.
 podaje datę przyjęcia naszego kraju do UE,
 wymienia trzy korzyści wejścia Polski do UE,
 podaje argumenty i prowadzi dyskusję na temat
znaczenia przystąpienia Polski do UE.
19. Powtórzenie
działu „Polska i jej
sąsiedzi”
 wskazuje na mapie państwa graniczące
z Polską i ich stolice,
 podaje pełne nazwy państw graniczących
z Polską,
 wymienia i pokazuje na mapie
największe miasta Polski,
 podaje przykłady najstarszych miast
Polski,
wskazuje
na mapie Polski miasto będące

stolicą województwa, w którym
mieszka.
 wyjaśnia, co to znaczy, że część granic Polski
stanowią granice naturalne,
 podaje aktualną liczbę województw w Polsce,
 wskazuje na mapie sąsiadów Polski
nieposiadających dostępu do morza,
 porównuje krajobrazy państw na podstawie
mapy,
 rozpoznaje najważniejsze zabytki w wybranych
miastach Polski i państw sąsiadujących,
 wyjaśnia, dlaczego powstała UE,
 projektuje wycieczkę, w celu poznania
zabytków wybranego miasta, posługując się
źródłami innymi niż podręcznik,
Dział 3 – Krajobrazy Polski
20. Są różne
rodzaje skał
 wymienia skały lite sypkie i zwięzłe,
 wyjaśnia pojęcie skały i minerału,
 odróżnia skały lite od pozostałych,
rozpoznaje granity i piaskowce.
 charakteryzuje różne rodzaje skał i rozpoznaje
je,
 podaje definicję surowców mineralnych i ich
podział,
 podaje przykłady gospodarczego wykorzystania
surowców mineralnych,
 opisuje pochodzenie skał,
 wyjaśnia pochodzenie skał osadowych.
21. Krajobrazy
 rozpoznaje na mapie hipsometrycznej
 wymienia cechy charakterystyczne dla danego
Nr i temat lekcji
Polski są
zróżnicowane
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Polski pasy krajobrazowe,
 wymienia kolejno pasy krajobrazowe,
stosując przyjęte nazewnictwo,
 podaje definicję pojęcia kraina
geograficzna,
 poprawnie zapisuje nazwy krain
geograficznych (wielką literą).
 wskazuje Morze Bałtyckie na mapie
22. Bałtyk jest
świata i Europy,
morzem
uzasadnia,
dlaczego Morze Bałtyckie

wewnątrzkontynen
nazywamy
morzem
talnym
wewnątrzkontynentalnym,
 odczytuje z mapy nazwy państw
leżących nad Morzem Bałtyckim,
 wymienia organizmy charakterystyczne
dla Morza Bałtyckiego.
 wymienia cechy Morza Bałtyckiego
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
pasa krajobrazowego,
 określa położenie wybranego pasa
krajobrazowego względem pozostałych,
 podaje różnice między poszczególnymi pasami
krajobrazowymi,
 rozpoznaje pasy krajobrazowe na podstawie
opisu,
analizuje
mapy tematyczne i na ich podstawie

wnioskuje o warunkach przyrodniczych
danego pasa krajobrazowego,
 tworzy spójny opis charakteryzowanego
obszaru.
 wymienia przyczyny niewielkiego zasolenia
Morza Bałtyckiego,
 wskazuje na mapie Europy drogę morską
z Morza Bałtyckiego na Morze Północne,
 wskazuje na schemacie przedstawiającym
głębokość morza miejsce występowania
zielenic, brunatnic i krasnorostów oraz
uzasadnia ich umiejscowienie,
 wyjaśnia, dlaczego w Morzu Bałtyckim żyje
wiele organizmów słodkowodnych,
uzasadnia,
dlaczego betonowanie brzegów

morskich źle wpływa na organizmy żyjące
w Morzu Bałtyckim
23.
W krajobrazach
nadmorskich
widać nie tylko
wydmy
 wskazuje na mapie i nazywa krainy
geograficzne należące do pasa
pobrzeży,
 rozpoznaje na schemacie i nazywa
wybrzeże klifowe (wysokie) i niskie,
 wymienia rośliny charakterystyczne dla
wydm,
 wyjaśnia rolę roślin wydmowych
w utrzymaniu piasku,
 opisuje bezpieczne miejsca do kąpieli
w morzu,
 opisuje zasady zachowania się podczas
kąpieli w morzu.
 wyjaśnia, dlaczego wybrzeże klifowe się cofa,
 opisuje, jak powstają mierzeje i jeziora
przybrzeżne,
wyjaśnia,
jak powstały Żuławy Wiślane,

 uzasadnia konieczność przestrzegania zakazu
chodzenia po wydmach i niszczenia
roślinności.
24. Krajobraz
pojezierzy jest
pagórkowaty
 wskazuje na mapie hipsometrycznej
Polski pojezierza,
 wymienia nazwy krain geograficznych
wchodzących w skład pojezierzy,
 wyjaśnia, dlaczego pojezierza mogą być
nazywane „rajem dla turystów”,
 wymienia dyscypliny sportowe
uprawiane na pojezierzach.
 wyjaśnia, dlaczego na pojezierzach występuje
dużo jezior,
 wyjaśnia, co oznacza pojęcie krajobrazy
naturalne, i dlaczego występują one na
pojezierzach,
opisuje
znaczenie gospodarcze pojezierzy,

 wyjaśnia genezę głównych form
polodowcowych na pojezierzach.
25. Krajobraz pasa  wymienia i wskazuje na mapie krainy
geograficzne należące do pasa nizin,
nizin
lokalizuje
na mapie Polski pas nizin,
środkowopolskich 
określając
z jakimi pasami sąsiaduje
jest równinny
 charakteryzuje każdą z nizin środkowopolskich
pod względem przyrodniczym
i gospodarczym,
 wymienia różnice krajobrazowe między
„na południe od ...., na północ od .....”,
nizinami,
 wymienia różnice w krajobrazie między  opisuje wybraną nizinę na podstawie analizy
pasem pojezierzy a pasem nizin.
map tematycznych,
 wyjaśnia sposób powstania krajobrazu pasa
nizin,
 ocenia znaczenie gospodarcze danej niziny
w skali kraju.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
26. Nizina
Mazowiecka jest
największą polską
niziną
 wskazuje Nizinę Mazowiecką na mapie,  opisuje czynniki, które ukształtowały obszar
Niziny Mazowieckiej,
 opisuje położenie Niziny Mazowieckiej
na podstawie mapy ogólnogeograficznej  opisuje warunki przyrodnicze w Kotlinie
Warszawskiej,
 odczytuje po 1–3 informacje o Nizinie
Mazowieckiej z każdej mapy.
 czyta, porównuje i interpretuje mapy
tematyczne danego regionu,
 rozpoznaje na podstawie opisu krainę
geograficzną
analizuje
i ocenia pozycję Niziny Mazowieckiej

pod względem przyrodniczym i
gospodarczym na tle innych krain
geograficznych.
27. Wyżyna
Lubelska jest
przykładem
krajobrazu
rolniczego
 wymienia krainy geograficzne należące
do pasa wyżyn (na podstawie mapy),
 wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską,
 podaje, że na Wyżynie Lubelskiej dobrze
rozwija się rolnictwo,
 wymienia nazwy 2–3 roślin uprawianych
na Wyżynie Lubelskiej.
 charakteryzuje warunki przyrodnicze na
Wyżynie Lubelskiej na podstawie mapy,
 podaje przyczyny intensywnego rozwoju
rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej,
 wyjaśnia, dlaczego na Wyżynie Lubelskiej
rozwinął się głównie przemysł spożywczy.
 ocenia znaczenie Wyżyny Lubelskiej dla
gospodarki kraju.
28. Wyżyna Śląska
jest przykładem
krajobrazu
przemysłowomiejskiego
 wskazuje na mapie Wyżynę Śląską,
opisuje jej położenie,
 wymienia podstawowe surowce
mineralne występujące na Wyżynie
Śląskiej,
 podaje cechy charakterystyczne
krajobrazu przemysłowo-miejskiego,
 podaje przyczyny zniszczenia
środowiska przyrodniczego na
Wyżynie Śląskiej.
 podaje przyczyny powstania Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego,
 ocenia znaczenie gospodarcze Wyżyny Śląskiej,
 ocenia szanse i zagrożenia życia mieszkańców
Wyżyny Śląskiej,
 opisuje Wyżynę Śląską na podstawie map
tematycznych.
 wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-  opisuje krajobraz Wyżyny Krakowsko29. Wyżyna
Częstochowską,
Częstochowskiej,
KrakowskoCzęstochowska jest  wskazuje na mapie główne miasta Jury:  przedstawia walory turystyczne i rekreacyjne
Kraków i Częstochowę,
Jury,
zbudowana ze skał
określa
położenie
Ojcowskiego
Parku
omawia
pochodzenie skał wapiennych,


wapiennych
Narodowego.
 rozpoznaje skały występujące na
wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
i nazywa je.
 wymienia formy krasowe
 uzasadnia utworzenie Ojcowskiego Parku
Narodowego,
 wyjaśnia, na podstawie różnych źródeł
informacji, proces krasowienia skał
wapiennych.
Góry w Polsce
 wymienia góry w Polsce , nazywa ich
najwyższe pasmo. Podaje nazwę i
wysokość najwyższych szczytów w
poszczególnych górach w Polsce
 Oblicza temperaturę na różnych wysokościach
w górach wysokich.
30. Góry
Świętokrzyskie są
bardzo starymi
górami
 wskazuje na mapie Góry
Świętokrzyskie,
 podaje, w jakim pasie krajobrazowym
leżą Góry Świętokrzyskie,
 odczytuje z mapy podstawowe
informacje o Górach Świętokrzyskich,
 wymienia surowce mineralne
eksploatowane w Górach
Świętokrzyskich dawniej i dziś.
 wyjaśnia, dlaczego dzisiaj Góry Świętokrzyskie
są niskie,
 wyjaśnia powstanie gołoborzy,
 uzasadnia określenie, że Góry Świętokrzyskie są
kolebką polskiego górnictwa i hutnictwa,
 uzasadnia powstanie Świętokrzyskiego Parku
Narodowego,
 ocenia Góry Świętokrzyskie pod względem
atrakcyjności turystycznej,
 opisuje genezę Gór Świętokrzyskich oraz
wyjaśnia obecny ich wygląd.
31. Tatry są
 wskazuje Tatry na mapie Polski,
 określa położenie Tatr względem
 charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach
Wysokich,
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Nr i temat lekcji
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
przykładem gór
wysokich
własnej miejscowości,
 charakteryzuje krajobraz Tatr Wysokich
i Zachodnich,
 nazywa piętra roślinne w Tatrach,
 wymienia rośliny charakterystyczne dla
danego piętra,
 podaje podstawowe zasady
bezpieczeństwa obowiązujące
w górach podczas wycieczek.
 wyjaśnia różnice w krajobrazie Tatr Wysokich
i Zachodnich,
 wyjaśnia pojęcia: grań, turnia, żleb
 opisuje Tatrzański Park Narodowy,
 uzasadnia, że krajobraz Tatr Wysokich jest
przykładem krajobrazu wysokogórskiego
(alpejskiego).
32. Przyrodę Polski
chroni się w różny
sposób
 podaje przykłady gatunków objętych
ochroną,
 podaje, na czym polega ochrona
gatunkowa zwierząt, roślin i grzybów;
 krótko charakteryzuje parki narodowe,
parki krajobrazowe i rezerwaty
przyrody,
 podaje przykłady obszarów chronionych
położonych w pobliżu szkoły,
 podaje przykład pomnika przyrody
w pobliżu szkoły.
 uzasadnia, dlaczego tworzenie obszarów
chronionych jest skuteczną metodą ochrony
przyrody,
 opisuje wartości przyrodnicze wybranego parku
narodowego i krajobrazowego,
 krótko charakteryzuje obszary Natura 2000,
 porównuje różne formy ochrony przyrody.
33. Powtórzenie
działu „Krajobrazy
Polski”
 wskazuje na mapie pasy krajobrazowe
i krainy geograficzne Polski, podaje
ich nazwy,
 określa położenie danej krainy,
posługując się kierunkami świata oraz
jej położeniem w stosunku do innych
krain,
 wymienia główne cechy krajobrazowe
danej krainy geograficznej,
 odczytuje proste informacje z mapy
ogólnogeograficznej Polski i z map
krajobrazowych,
 wskazuje na mapie region, w którym
mieszka i podaje podstawowe jego
cechy.
 charakteryzuje każdą z krain geograficznych,
 porównuje warunki naturalne i gospodarkę
krain geograficznych Polski,
 ocenia znaczenie danej krainy geograficznej
pod względem gospodarczym
i turystycznym,
 charakteryzuje warunki naturalne i gospodarkę
swego regionu,
 na podstawie charakterystyki rozpoznaje daną
krainę geograficzną,
 ocenia warunki przyrodnicze i gospodarcze
każdej krainy geograficznej,
 zdobywa informacje w innych źródłach wiedzy
i tworzy spójne opisy charakteryzujące daną
krainę geograficzną.
Dział 4 − Mój organizm
34. Ciało człowieka  podaje przykłady narządów organizmu
człowieka i ich funkcji,
działa jak precyzyjny
wskazuje,
że podstawowym elementem

mechanizm
budującym organizm jest komórka,
 wymienia główne układy narządów
organizmu człowieka.
 opisuje hierarchiczność struktury organizmu,
 podaje funkcje układów narządów,
 rozpoznaje położenie układów i narządów na
rycinach anatomicznych.
35. Skóra chroni
organizm
 wyjaśnia, na czym polega rola skóry,
 opisuje budowę skóry,
 uzasadnia, dlaczego o skórę należy dbać.
 opisuje reakcje skóry na zmiany temperatury
otoczenia,
podaje,
w jaki sposób można zbadać

rozmieszczenie ciałek czuciowych w skórze.
36. Mięśnie, kości
i stawy umożliwiają
poruszanie się
 wymienia funkcje szkieletu,
 wskazuje na planszy podstawowe części
szkieletu,
 określa rolę układu mięśniowego
w organizmie,
 wskazuje dwa przeciwstawnie działające
mięśnie, np. zginacz i prostownik
przedramienia,
 wskazuje na modelu szkieletu człowieka
rodzaje połączeń kości.
 wymienia elementy składowe szkieletu
człowieka,
 wskazuje główne mięśnie organizmu
człowieka,
 uzasadnia, że mięśnie muszą pracować parami,
 opisuje budowę i funkcjonowanie stawu.
 wymienia rodzaje stawów i podaje przykłady
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
 opisuje rolę układu pokarmowego,
37. W układzie
 wskazuje na schematach budowy układu
pokarmowym jest
pokarmowego jego narządy i podaje
trawione pożywienie
 opisuje ogólnie przebieg procesów
zachodzących w przewodzie pokarmowym,
 opisuje rolę ślinianek, wątroby i trzustki,
 przedstawia przebieg trawienia pokarmu,
 wskazuje i uzasadnia, które procesy zachodzące
w przewodzie pokarmowym są przemianami
chemicznymi, a które zjawiskami
fizycznymi.
38. Układ oddechowy  opisuje rolę układu oddechowego,
 wskazuje na schematach budowy układu
zapewnia wymianę
oddechowego jego narządy i podaje
gazową
 wykazuje związek między budową a rolą
krtani,
opisuje
proces wymiany gazowej zachodzący

w płucach,
 uzasadnia, dlaczego oddychanie przez nos jest
zdrowsze niż przez usta.
 wymienia główne funkcje krwi,
39. Krew jest
życiodajnym płynem  określa rolę serca,
 opisuje rodzaje naczyń krwionośnych.
krążącym dzięki
sercu
 wykazuje związek budowy tętnic i żył z ich
rolą,
 na podstawie ryciny omawia budowę serca,
 uzasadnia, że krążenie krwi jest warunkiem
życia człowieka,
 opisuje przepływ krwi w sercu,
z uwzględnieniem roli zastawek.
40. Wszystkie układy  wskazuje na planszy układ nerwowy,
narządów organizmu  nazywa podstawowe elementy układu
nerwowego,
współpracują ze sobą
 dokonuje podziału układu nerwowego pod
względem budowy,
 wymienia funkcje, jakie pełni móżdżek,
 uzasadnia, dlaczego układ nerwowy pełni
kierowniczą rolę w organizmie.
ich nazwy,
 wymienia rodzaje zębów człowieka
i podaje ich funkcje.
 wymienia składniki odżywcze
występujące w pokarmach i omawia
ich funkcje
 omawia rolę witamin: A, C, D
ich nazwy.
 przedstawia rolę układu nerwowego
w funkcjonowaniu organizmu.
41. Powtórzenie
działu „Mój
organizm”
 określa rolę poznanych układów
narządów oraz skóry,
 przedstawia hierarchiczność struktury
organizmu,
 wskazuje na planszach najważniejsze
narządy wchodzące w skład
poznanych układów.
 określa rolę wybranych narządów w ciele
człowieka,
 uzasadnia związek między budową danego
układu narządów, a jego funkcjami,
 podaje przykłady współpracy między układami
narządów.
Dział 5 − Rozwijam się i poznaję otoczenie
42. Poznajesz
właściwości światła
 wymienia źródła światła,
 opisuje właściwości światła na
podstawie wybranych przez siebie
przykładów,
 proponuje doświadczenie pokazujące
załamanie światła na granicy dwóch
ośrodków.
 wyjaśnia, na czym polega odbicie światła
 odróżnia ciała, które są źródłami światła,
a które jedynie odbijają światło,
 podaje przykłady ośrodków, na granicy których
obserwujemy załamanie światła,
 dzieli soczewki ze względu na ich kształt
i opisuje ich właściwości.
43. Oko odbiera
wrażenia świetlne
 określa funkcje oka jako narządu
zmysłu,
 wskazuje elementy budowy oka na
modelu lub planszy,
 podaje podstawowe funkcje wskazanych
elementów budowy oka,
 wymienia podstawowe zasady dbałości
o wzrok.
 wyjaśnia powstawanie obrazu na siatkówce,
 wykazuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń
świetlnych ze środowiska,
wymienia
wady wzroku i wskazuje możliwości

ich korekty za pomocą soczewek,
 wyjaśnia, na czym polega praca okulisty
i optyka.
44. Dźwięki wokół
nas
 wymienia źródła dźwięku,
 wyszukuje z otoczenia ciała, które
drgając wytwarzają dźwięk,
 podaje przykłady świadczące o tym, że
w różnych ośrodkach dźwięki
 opisuje warunek rozchodzenia się dźwięku
w danym ośrodku,
 wyjaśnia, od czego zależy prędkość
rozchodzenia się dźwięków w różnych
substancjach (ośrodkach),
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
rozchodzą się z różnymi
prędkościami,
 podaje sposoby zabezpieczania się przed
dźwiękami o dużym natężeniu.
 wymienia przykłady dźwięków o różnym
natężeniu.
 opdaje jednostki natężenia dźwięku i prędkości
dźwięku
 podaje prędkość rozchodzenia się dźwięku w
powietrzu,
 podaje natężenie dźwięku szkodliwe nanarządu
słuchu.
 wymienia części ucha,
45. Ucho odbiera
wrażenia dźwiękowe  wskazuje na modelu lub planszy
elementy budowy ucha,
 wskazuje podstawowe zasady dbałości
o słuch.
 wymienia w prawidłowej kolejności
poszczególne części ucha, które zostają
wprowadzone w drgania pod wpływem fali
dźwiękowej,
 określa funkcję ucha jako narządu słuchu
i równowagi,
uzasadnia,
dlaczego nie należy słuchać zbyt

głośnej muzyki.
 wymienia zmysły człowieka i wskazuje
46. Zmysły
je na własnym organizmie,
umożliwiają kontakt
opisuje
rolę poszczególnych zmysłów

z otoczeniem
w
odbieraniu
wrażeń ze środowiska
i chronią organizm
 opisuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń ze
środowiska zewnętrznego przez narządy
zmysłów,
 wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają
adaptacji,
 uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed
niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,
 podaje przykłady świadczące o ochronnym
działaniu zmysłów dla organizmu.
omawia
budowę neuronu

omawia
przepływ impulsów nerwowych

47. Układy rozrodcze  wskazuje różnice w budowie komórki
jajowej i plemnika,
umożliwiają
podaje
nazwy poszczególnych

wydawanie na świat
elementów
budowy układu
potomstwa
 wskazuje na planszy rozmieszczenie narządów
rozrodczych kobiety i mężczyzny,
 określa rolę poszczególnych narządów
w układach rozrodczych,
 uzasadnia przystosowanie budowy układu
rozrodczego męskiego i żeńskiego do
pełnionej funkcji.
 wyjania pojęcia: owulacje, menstruacja
 określa miejsce powstawania plemników
48. Rozwój
i komórek jajowych,
zarodkowy i płodowy
człowieka przebiega  wyjaśnia, co to jest zapłodnienie,
w organizmie matki  przedstawia za pomocą schematycznego
 wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika
tylko jeden plemnik,
 wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód,
łożysko,
podaje
przykłady świadczące o tym, że dziecko

w łonie matki się rozwija.
49. W życiu
człowieka wyróżnia
się kilka etapów
 wymienia etapy rozwojowe człowieka
po urodzeniu,
 rozpoznaje na podstawie opisu
i fotografii etap rozwojowy człowieka.
 wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie
rozwoju,
 podaje charakterystykę etapów rozwojowych
człowieka,
 wyjaśnia, dlaczego własną rodzinę można
założyć wtedy, gdy się jest dorosłym.
50. Jakie zmiany
zachodzą w okresie
dojrzewania?
 wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie
dziewcząt i chłopców,
opisuje
zmiany zachodzące

w organizmach dziewczynki i chłopca
podczas dojrzewania,
 wskazuje czynniki wpływające
pozytywnie i negatywnie na rozwój
organizmu w okresie dojrzewania.
 wyjaśnia, co oznacza termin dojrzewanie
płciowe,
charakteryzuje
etap dojrzewania,

 wyjaśnia, co to jest hormon,
 wyjaśnia, co to znaczy, że na dojrzewanie mają
wpływ hormony.
zewnętrznego.
rozrodczego kobiety i mężczyzny,
 określa rolę układu rozrodczego kobiety
i mężczyzny.
rysunku moment zapłodnienia,
 wyjaśnia, co to jest pępowina, poród,
 wskazuje na planszy miejsce
zapłodnienia i dalszą drogę
zapłodnionej komórki jajowej.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
 wymienia źródła światła i dźwięku,
51. Powtórzenie
działu „Rozwijam się  wskazuje na planszy lub modelu
elementy budowy oka i ucha oraz
i poznaję otoczenie”
określa ich funkcje,
 podaje podstawowe zasady higieny
wzroku i słuchu,
 wskazuje zmysły człowieka i opisuje ich
funkcje w odbieraniu wrażeń ze
środowiska zewnętrznego,
 nazywa poszczególne elementy budowy
układu rozrodczego kobiety
i mężczyzny,
wskazuje
różnice w budowie komórki

jajowej i plemnika,
 wyjaśnia, co to jest zapłodnienie,
 wskazuje na planszy miejsce
zapłodnienia i dalszą drogę
zapłodnionej komórki jajowej,
 wymienia etapy rozwojowe człowieka,
 opisuje zmiany zachodzące
w organizmach dziewczynki i chłopca
podczas dojrzewania,
wskazuje
czynniki wpływające

pozytywnie i negatywnie na rozwój
organizmu w okresie dojrzewania.
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
 odróżnia ciała będące źródłem światła
i odbijające światło,
 podaje przykłady ośrodków, na granicy których
obserwujemy załamanie światła,
 opisuje kształty soczewek i związane z nim ich
właściwości,
 wyjaśnia, jak powstaje obraz na siatkówce oka,
 opisuje warunki niezbędne do rozchodzenia się
dźwięku,
 wyjaśnia, na czym polega praca okulisty
i optyka,
 wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają
adaptacji,
uzasadnia,
że zmysły chronią organizm przed

niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,
 określa rolę poszczególnych narządów
w układach rozrodczych,
 uzasadnia przystosowanie budowy układu
rozrodczego męskiego i żeńskiego do
pełnionej funkcji,
 wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika
tylko jeden plemnik,
wyjaśnia,
co to jest ciąża, zarodek, płód,

łożysko,
 podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko
w łonie matki się rozwija,
 wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie
rozwoju,
 podaje charakterystykę etapów rozwojowych
człowieka,
 charakteryzuje etap dojrzewania,
 wyjaśnia, co to znaczy, że na dojrzewanie mają
wpływ hormony.
Dział 6 − Moje zdrowie
52. Dlaczego musimy  wyjaśnia, w jakim celu człowiek się
odżywia,
jeść?
 wymienia podstawowe składniki
pokarmów i ich funkcje,
 wskazuje przykłady produktów o dużej
zawartości: cukrów, tłuszczów, białek,
witamin.
53. Zasady
właściwego
odżywiania się
 uzasadnia celowość stosowania zasad
prawidłowego żywienia,
 podaje podstawowe zasady dotyczące
zakupu i przechowywania produktów
spożywczych oraz przygotowywania
posiłków,
 wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego
odżywiania się.
 przedstawia różnice między zdrową
54. Jak zapobiegać
i zepsutą żywnością,
psuciu się żywności?
 przypisuje psucie się żywności
drobnoustrojom,
 wymienia poznane sposoby
konserwowania żywności,
 podaje przykłady żywności
konserwowanej danym sposobem.
 opisuje skutki błędów żywieniowych,
 wskazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki
niedoboru wybranych witamin,
 proponuje i przeprowadza doświadczenie
wykrywające skrobię w produktach
spożywczych.
 planuje jadłospis zgodnie z zasadami
prawidłowego żywienia,
 opisuje zasady prawidłowego odżywiania się:
ilości, regularności, jakości spożywanych
pokarmów, zakupu produktów
i przyrządzania posiłków,
 wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń
klasy 5.
 opisuje warunki sprzyjające psuciu się
żywności,
 wyjaśnia, na czym polegają poznane metody
konserwacji,
 opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych
drobnoustrojów do konserwowania
żywności,
 wymienia produkty ulegające kwaśnieniu
(fermentacji),
 przedstawia zjawisko fermentowania
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
wybranego produktu na podstawie źródeł
innych niż podręcznik.
55. Jak dbać
o własne ciało?
 wymienia substancje wydalane
i wydzielane przez skórę,
 podaje zasady pielęgnacji skóry,
włosów, zębów i paznokci,
wskazuje
znaczenie czystości odzieży,

obuwia, bielizny i otoczenia dla
utrzymania zdrowia,
 podaje przykłady ubioru dostosowanego
do pory roku i rodzaju wykonywanej
pracy.
 opisuje poprawne zasady mycia zębów,
 proponuje i przeprowadza doświadczenie
ukazujące niszczenie szkliwa nazębnego,
 uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie
higieny osobistej jest obowiązkiem każdego
człowieka.
56. Dlaczego mydło
i proszek zmywają
brud?
 wymienia substancje rozpuszczające
i nierozpuszczające się w wodzie,
 odróżnia środki szkodliwe dla zdrowia
po oznaczeniach na etykiecie,
 podaje przykłady produktów
zawierających detergenty,
na
podstawie instrukcji objaśnia sposób

posługiwania się środkami czystości.
 opisuje zastosowanie produktów zawierających
detergenty,
 objaśnia znaczenie piktogramów
ostrzegawczych,
 opisuje mechanizm działania środków
myjących,
podaje
definicję pojęcia detergent,

 określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania
preparatów żrących, drażniących,
łatwopalnych.
57. Organizm jest
aktywny w dzień,
odpoczywa w nocy
 wskazuje prawidłową kolejność
czynności wykonywanych podczas
dnia,
 określa znaczenie snu dla organizmu
człowieka,
 wyjaśnia, co to znaczy dobowy rytm
człowieka,
wymienia
czynności przygotowujące

organizm do aktywnego dnia i snu.
 wskazuje możliwości prawidłowego
organizowania czasu wolnego i nauki
w domu,
 analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski
dotyczące poprawności rozkładu czynności
w ciągu dnia,
uzasadnia,
dlaczego jego rozkład dnia jest

właściwy lub niewłaściwy.
58. Jak wypoczywać?  podaje przykłady biernego i aktywnego
wypoczynku,
 wskazuje formy wypoczynku
odpowiednie dla siebie,
 opisuje trzy formy wypoczynku
czynnego, uwzględniając zasady
bezpieczeństwa,
 podaje zasady zachowania się na łonie
natury.
 opisuje sytuacje, w których należy
wypoczywać aktywnie, a w których biernie,
 uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne
usprawniają organizm,
 podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed
kontuzją podczas uprawiania wybranych
dyscyplin sportowych.
59. Co robić w razie
uszkodzenia ciała?
 podaje przyczyny uszkodzeń skóry,
 wskazuje sposoby postępowania podczas
opatrywania otarcia lub skaleczenia,
 opisuje zabezpieczenia ciała przed
skutkami nadmiernego
promieniowania słonecznego,
 opisuje objawy złamania kości.
 wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje
sposoby udzielania pierwszej pomocy,
wskazuje
poprawne postępowanie w wypadku

pogryzienia przez zwierzę.
 podaje różnice między zwichnięciem
a złamaniem,
 wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez
zabezpieczenia skóry.
60. Czy organizmy
zawsze są przyjazne
dla człowieka?
 wymienia typowe objawy alergii,
 podaje przykłady zwierząt jadowitych,
 opisuje zachowania mogące ustrzec
przed grzybicą.
 wyjaśnia, co oznaczają terminy: alergia,
alergolog,
 podaje przykłady roślin mogących wywołać
alergię u ludzi,
 wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze
zwierzętami należy zachować szczególną
ostrożność.
61. Powtórzenie
działu „Moje
 wymienia podstawowe składniki
pokarmów i ich funkcje,
 opisuje skutki błędów żywieniowych,
 wskazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki
Nr i temat lekcji
zdrowie”
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
 wskazuje przykłady produktów o dużej
zawartości: cukrów, tłuszczów, białek,
witamin,
podaje
podstawowe zasady dotyczące

zakupu i przechowywania produktów
pokarmowych oraz przygotowywania
posiłków,
 wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego
odżywiania się,
 przypisuje psucie się żywności
drobnoustrojom,
 wymienia poznane sposoby
konserwowania żywności,
 podaje zasady pielęgnacji skóry,
włosów, zębów i paznokci,
 wskazuje znaczenie czystości odzieży,
obuwia, bielizny i otoczenia dla
utrzymania zdrowia,
 odróżnia środki szkodliwe dla zdrowia
po oznaczeniach na etykiecie,
 na podstawie instrukcji objaśnia sposób
posługiwania się środkami czystości,
określa
znaczenie snu dla organizmu

człowieka
 podaje przykłady biernego i aktywnego
wypoczynku,
 wskazuje formy wypoczynku
odpowiednie dla siebie,
 wskazuje sposoby postępowania podczas
opatrywania otarcia lub skaleczenia,
 opisuje sposoby zabezpieczania ciała
przed skutkami nadmiernego
promieniowania słonecznego,
 wskazuje przykłady niekorzystnego
wpływu roślin, zwierząt i grzybów na
zdrowie człowieka i podaje sposoby
zapobiegania.
niedoboru wybranych witamin,
 opisuje zasady prawidłowego odżywiania się –
ilości, regularności, jakości spożywanych
pokarmów, zakupu produktów
i przyrządzania posiłków,
 wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń
klasy 5.,
 wyjaśnia, na czym polegają poznane metody
konserwowania żywności,
 opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych
drobnoustrojów do konserwowania
żywności,
przedstawia
zjawisko fermentowania

wybranego produktu, korzystając ze źródeł
innych niż podręcznik,
 uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie
higieny osobistej jest obowiązkiem każdego
człowieka,
 opisuje mechanizm działania środków
myjących,
 podaje definicję pojęcia detergent,
 określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania
preparatów żrących, drażniących,
łatwopalnych,
 analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski
dotyczące poprawności rozkładu czynności
w ciągu dnia,
 uzasadnia, dlaczego jego rozkład dnia jest
właściwy lub niewłaściwy,
 opisuje sytuacje, w których należy
wypoczywać aktywnie, a w których biernie,
uzasadnia,
dlaczego ćwiczenia fizyczne

usprawniają organizm,
 wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje
sposoby udzielania pierwszej pomocy,
 wskazuje poprawne postępowanie w wypadku
pogryzienia przez zwierzę,
 podaje przykłady roślin mogących wywołać
alergię u ludzi,
 wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze
zwierzętami należy zachować szczególną
ostrożność.
Dział 7 – Jak zachować zdrowie?
62. Zagrożenia,
z którymi możesz
zetknąć się w domu
 wskazuje ewentualne zagrożenia
występujące w kuchni, łazience,
pokoju, piwnicy,
 wskazuję miejsca w szkole, w których
należy zachować szczególną
ostrożność,
opisuje
sposoby ustrzeżenia się przed

ewentualnymi zagrożeniami w domu.
63. Jak się zachować  podaje numery telefonów alarmowych –
pogotowie ratunkowe, straż pożarna,
w niebezpiecznych
policja,
sytuacjach?
 wyjaśnia, jak się należy zachować
w czasie pożaru,
 wskazuje poprawne zachowanie się
w wypadku znalezienia niewybuchu
i niewypału,
 opisuje, jak powinien się zachować
 wymienia podstawowe zasady postępowania
w razie wypadku w domu i szkole,
 uzasadnia, dlaczego w niektórych miejscach
w szkole i w domu należy zachować
szczególną ostrożność.
 wyjaśnia, dlaczego alarmowy numer telefonu –
112 jest numerem uniwersalnym,
 określa podstawowe zasady poruszania się po
drodze,
 wskazuje sytuacje szczególnie niebezpieczne
dla życia i zdrowia ludzi.
Nr i temat lekcji
Wymagania podstawowe
Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
pieszy poruszający się po drodze
o zmierzchu,
 podaje przykłady miejsc w najbliższej
okolicy szczególnie niebezpiecznych
i uzasadnia swoje stanowisko.
64. Choroby zakaźne  wyjaśnia, czym są choroby zakaźne,
 podaje przykłady chorób zakaźnych
i pasożytnicze są
człowieka i dróg, którymi wywołujące
wywoływane przez
je czynniki wnikają do organizmu,
wirusy i różne
krótko charakteryzuje rodzaje

organizmy
 podaje przykłady chorób bakteryjnych
i wirusowych,
 wymienia przykłady zwierząt – pasożytów
człowieka,
 opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych.
 opisuje podstawowe sposoby
65. Walka
zapobiegania chorobom zakaźnym,
z chorobami
uzasadnia
konieczność zasięgnięcia

zakaźnymi jest
porady
lekarskiej
w przypadku
trudna, ale konieczna
 opisuje podstawowe zasady leczenia chorób
bakteryjnych i wirusowych,
 uzasadnia celowość wykonywania szczepień
ochronnych,
 wyjaśnia zasadę działania szczepionki.
czynników zakaźnych.
zachorowania na chorobę zakaźną.
66. Kiedy, dlaczego
i jak należy mówić
nie?
 wymienia sytuacje, w których należy
powiedzieć nie,
 wskazuje sposoby odmawiania picia
alkoholu i palenia tytoniu,
 wyjaśnia, co to jest uzależnienie.
 wskazuje możliwości zachowań asertywnych
wobec presji otoczenia,
 opisuje skutki działania nikotyny na organizm
człowieka,
 wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez
internet mogą być niebezpieczne,
 uzasadnia konieczność zachowania postawy
antyalkoholowej i antynikotynowej.
67. Co to znaczy
zdrowy styl życia?
 wymienia podstawowe zasady zdrowego
stylu życia,
 podaje przykłady potraw, jakich
powinna się wystrzegać osoba
prowadząca zdrowy styl życia,
 wymienia czynniki mające szkodliwy
wpływ na organizm,
 opisuje zasady zdrowego stylu życia,
 wyjaśnia, dlaczego należy zachować
postawę asertywną w wypadku bycia
namawianym do zapalenia papierosa,
wypicia alkoholu lub spróbowania
narkotyku.
 uzasadnia stwierdzenie: ruch i umiejętność
odpoczynku są bardzo ważne dla organizmu,
 wyjaśnia, jak rozumie stwierdzenie: wytyczaj
sobie realistyczne cele życiowe i i wytrwale
dąż do ich osiągnięcia,
 wyjaśnia, dlaczego bycie życzliwym dla innych
ma wpływ na zdrowie,
 uzasadnia stwierdzenie, że zdrowie w dużej
mierze zależy od nas samych.
 wyjaśnia, dlaczego zdrowie jest bardzo
68. Powtórzenie
ważne w życiu każdego człowieka,
działu „Jak
wymienia
zachowania składające się na

zachować zdrowie?”
zdrowy styl życia,
 podaje zasady prawidłowego odżywiania
się,
 omawia zasady higieny ciała,
 wymienia podstawowe zasady
zapobiegania chorobom zakaźnym,
 uzasadnia, dlaczego podstawą zdrowia
jest sprawność fizyczna organizmu,
 wymienia podstawowe zasady higieny
osobistej i otoczenia.
 uzasadnia, że w dużej mierze mamy wpływ na
własne zdrowie,
 opisuje wpływ poszczególnych składników
pokarmowych na organizm człowieka,
 podaje podstawowe sposoby leczenia chorób
bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych,
 wyjaśnia, dlaczego życzliwa postawa wobec
innych ułatwia kontakty międzyludzkie.