Nowy system weryfikacji uprawnień sędziów

Nowy system weryfikacji
uprawnień sędziów szczebla
centralnego PZPS
Propozycja poddana pod opinię Rady Wydziału PZPS
Dotychczasowy system weryfikacji uprawnień oparty o punktowe oceny uzyskiwane przez
sędziów za każdy mecz stracił wszystkie swoje walory, a ma wiele rażących wszystkich wad.
M.in.:
- polega na niezgodnym ze współczesnymi zasadami pedagogiki podejściu do kształcenia „od
szczegółu do ogółu” oraz kwalifikatorze jako szukającym błędów w pracy ocenianego;
- los sędziego zależy od zdarzeń losowych (mecz łatwy lub trudny) oraz dobrej woli
obsadowego (przydzielenie kwalifikatora, którego średnie oceny są wyższe lub niższe, albo
przydzielenie lub nie odpowiedniej liczby kwalifikatorów;
- system zmusza do nieszczerego wystawiania ocen, z pominięciem wielu zauważonych
błędów, ze względu na świadomość skutków wystawienia niskiej oceny;
- nieskuteczne wieloletnie próby unifikacji sposobu oceniania przez kwalifikatorów
- średnie ocen na koniec sezonu niewiarygodne (większość sędziów nie popełnia błędów w
meczach), a różnice między średnimi sędziów niezwykle małe, co daje poczucie
skrzywdzenia decyzjami w sprawie awansów / spadków
- nasz system odbiega od systemów CEV, FIVB i innych wiodących krajów (jest przestarzały)
Na powyższe nakłada się niskie zapotrzebowanie na podnoszenie uprawnień sędziowskich w
najbliższych latach:
- ligi zawodowe został powiększone, ale już wiemy, że PlusLiga będzie zmniejszana za dwa
lata, a być może dotyczyć to będzie obu lig
- struktura demograficzna sędziów jest taka, że przez najbliższe 8 lat będzie kończyć karierę
relatywnie niewielu sędziów.
Dlatego system weryfikacji uprawnień musi się obecnie skupić w największym stopniu na
podnoszeniu umiejętności sędziowskich i starannej selekcji sędziów do zmiany uprawnień.
Propozycja nowego systemu weryfikacji uprawnień opiera się na zupełnie nowych
przesłankach. Dlatego najlepiej byłoby zapomnieć o dotychczasowym systemie, wyrzucić go z
głowy.
Propozycja nowego systemu opiera się o kluczową rolę kwalifikatora, którą można porównać
do roli trenera siatkarskiego. W nowym systemie zadaniami kwalifikatora jest:
- ciągła praca z grupą sędziów nad podnoszeniem indywidualnej jakości sędziowania i
kształtowaniem postępowania sędziego, by odpowiadało ono wzorcowi
- selekcja spośród grupy sędziów, nad którą sprawuje się opiekę, sędziów którzy winni
uzyskać wyższe uprawnienia, jak i sędziów, którzy nie reprezentują poziomu
odpowiedniego do posiadanych uprawnień
Jak trenerowi siatkarskiemu, ambicją kwalifikatora będzie przygotowanie sędziów do
osiągnięcia przez nich jak najwyższych uprawnień w ciągu kariery sędziowskiej oraz
podnoszenie umiejętności w całej ocenianej grupie.
Wzorcem jest zbiór takich cech jak:
• motywacja do samodoskonalenia oraz zaangażowanie w podnoszenie umiejętności i
nabywanie doświadczenia
• zaangażowanie w życia środowiska siatkarskiego i sędziowskiego
• sędzia koleżeński, dzielący się swoją wiedzą, szczery
• sędzia otwarty na otrzymywane uwagi szkoleniowe i pracujący nad ich wdrożeniem
• doskonała znajomość przepisów gry i umiejętność ich stosowania w praktyce
• sposób bycia łagodzący spory, z umiejętnością budowania u zespołów autorytetu i
akceptacji dla swoich decyzji
• sędziowanie bezbłędne z doskonałą egzekucją wytycznych
Jak w praktyce będzie wyglądać praca kwalifikatora?
Na dany sezon kwalifikatorowi zostaje przydzielona grupa sędziów (tak jak trener ma swój
zespół). W ciągu sezonu zasadniczego kwalifikator dokonuje oceny sędziowania na
poszczególnych zawodach, udzielając uwag szkoleniowych z wykorzystaniem arkusza
ewaluacyjnego, który nie generuje oceny liczbowej (tak jak trener w czasie treningu).
Na koniec sezonu zasadniczego kwalifikator wystawia każdemu sędziemu charakterystykę,
stanowiącą podsumowanie całościowej oceny sędziego. Kwalifikator nie jest tu bezwzględnie
związany treścią arkuszy ewaluacyjnych wystawionych po poszczególnych meczach.
Charakterystyka będzie znana sędziom ocenianym i zawierać będzie opis silnych i słabych
stron sędziego, a także rekomendację kwalifikatora na przyszłość.
Daną grupą sędziów zajmować się będzie kilku (od 3 do 5) kwalifikatorów, choćby po to, by
zobiektywizować ocenę danego sędziego. W każdym zespole kwalifikatorów będzie wyznaczony
Lider, który odpowiedzialny będzie za organizację pracy zespołu oraz sposób dokonania rekomendacji
zespołu pod kątem zmiany uprawnień sędziowskich.
Współpraca w zespole kwalifikatorów, a w szczególności wymiana informacji pomiędzy
kwalifikatorami, będzie mile widziana. Zespół kwalifikatorów stanowi coś w rodzaju zespołu
szkoleniowego, wspólnie wypracowującego końcowe decyzje.
W oparciu o wystawione charakterystyki po sezonie zasadniczym Liderzy przedstawią ograniczone
liczbowo rekomendacje zespołów kwalifikatorów dotyczące proponowanych przesunięć na listach
uprawnień. Faza play-off, turniejów kwalifikacyjnych oraz rozgrywek młodzieżowych zostanie
wykorzystana dla weryfikacji rekomendacji zespołów kwalifikatorów (przez odrębnie wyznaczonych
kwalifikatorów), tak aby ostateczne decyzje zostały wypracowane w możliwie obiektywny sposób.
W II ligach, ze względu na liczbę sędziów, powstanie 8 zespołów kwalifikatorów (i sędziów
ocenianych), według klucza geograficznego (w I ligach 2 zespoły). Drugi etap posłuży więc ocenie
sędziów z różnych regionów w porównywalnych warunkach.
Arkusz ewaluacyjny będzie wyglądał mniej więcej tak – fragment strony 1:
Sędzia pierwszy
Imię i nazwisko:
Wpływ na przebieg
meczu
 prowokujący problemy
 bez wpływu
Poziom doświadczenia
 duże doświadczenie
 doświadczenie
 rozwiązujący problemy
przeciętne
 słabe doświadczenie
↑
Odniesienie do poziomu rozgrywek
Ocena sędziowania
 doskonała
 dostateczna
 bardzo dobra
 dopuszczająca
Organizacja: przygotowanie zawodów, protokół przedmeczowy,
punktualność, protokół zawodów
Podejmowanie decyzji: gwizdek, gromadzenie informacji, rytm
Współpraca z sędzią II
Współpraca z sędziami liniowymi
Sygnalizacja i użycie gwizdka
Znajomość, stosowanie i interpretacja przepisów
Ocena odbicia piłki: dokładność / stałość oceny, poziom celownika,
pierwsze a drugie odbicie
Gra nad siatką: przestrzeń przejścia, sięganie / penetracja, dotknięcie
siatki, dotkn. piłki w bloku
Ocena innych akcji / sytuacji: zagrywka, błąd rotacji, zasłona, 4 odbicia,
błędy ustawienia (w tym Libero)
Radzenie sobie w sytuacjach nietypowych
Koncentracja na szczegółach
↓
 dobra
 niedostateczna
a
Technika sędziowania
↔
Szczegółowa ocena
b
c
d
e
f
Oceny szczegółowej dokonywać się będzie stawiając „X” w odpowiednich kratkach. Poszczególne litery
oznaczają:
a – znakomicie, przykład dla innych
b – bez błędów, pełna kontrola zdarzeń
c – parę błędów, dobra kontrola, miejsce na poprawę
d – błędy, jest co poprawiać, zachowana kontrola
e – liczne błędy, błędy istotne, braki w podstawowych umiejętnościach, utrata kontroli
f – katastrofa, nieakceptowalne zachowania
Nowe wyzwania dla kwalifikatorów:
- kwalifikator musi mieć odwagę porównania ze sobą ocenianych sędziów i udzielenia
rekomendacji wobec wybranych z nich;
- kwalifikatorzy sami będą przedmiotem oceny posezonowej przez innych sędziów. W
przypadku niskiego poziomu zaufania sędziów do kwalifikatora, jego dalsza praca w tej roli
stanie pod znakiem zapytania;
- docelowo w każdym zespole kwalifikatorów (poza ligami zawodowymi, gdzie prowadzone są
liczne transmisje telewizyjne) co najmniej jeden kwalifikator winien rejestrować wideo
ocenianych meczów i dzielić się nim z ocenianymi sędziami;
- omówienie meczu będzie następować w oparciu o określony schemat i nie będzie mogło
trwać dłużej niż pół godziny.
Odrębnym wyzwaniem jest przypisanie kwalifikatora do grupy uprawnień. To istotna zmiana,
bo wcześniej żadnych formalnych kategorii uprawnień nie było.
Jednak przypisane uprawnienia na początek sezonu 2016/17 nie są ani uprawnieniami
niezmienialnymi, ani sztywnymi (na przykład kwalifikator przypisany do II lig będzie mógł
kwalifikować na zawodach PlusLigi).
Przynajmniej część kwalifikatorów przypisanych do II lig czy I lig otrzyma nominacje na zawody
PlusLigi czy ORLEN Ligi już w najbliższym sezonie zasadniczym. Także druga część sezonu
będzie dawała możliwość kwalifikowania zawodów wyższej (lub niższej) rangi niż przypisane
obecnie. Wreszcie na kolejny sezon możliwe będzie przypisanie do uprawnień wyższych (ale
też niższych w przypadku niewłaściwej pracy).
W zespole kwalifikatorów wyznaczony będzie Lider, do którego zadań należeć będzie:
- koordynacja współpracy między kwalifikatorami;
- ustalenie szczegółowych reguł udzielenia przez zespół rekomendacji po sezonie
zasadniczym
- komunikacja w imieniu zespołu kwalifikatorów z Komisją Kwalifikacji WS PZPS.
Premiowanie najlepszych kwalifikatorów:
Kwalifikatorom przypisano uprawnienia – analogicznie jak sędziom ocenianym. Kwalifikatorzy
aktywni, cieszący się dużym zaufaniem sędziów, najskuteczniej szkolący będą premiowani
nominacjami na rozgrywki wyższej rangi w drugiej części sezonu (w tym Puchar Polski) oraz
podwyższeniem uprawnień na sezon kolejny.
Na co mogą liczyć sędziowie oceniani:
- zmiana poziomu uprawnień sędziego będzie efektem analizy jego postawy i to przez
różnych kwalifikatorów, weryfikowaną przez różne zespoły kwalifikatorów;
- sędzia będzie miał poczucie, że jest przedmiotem ciągłego procesu szkolenia, w którym
celem zajmujących się nim kwalifikatorów jest podnoszenie umiejętności sędziego;
- sędzia będzie wiedział, nad jakimi elementami ma pracować, by zbliżyć się do wzorca
sędziowskiego;
- sędzia będzie wiedział na jakim etapie kariery się znajduje, jak oceniany jest jego
potencjał;
- sędzia będzie miał wpływ na dobór kwalifikatorów i sposób współpracy z nimi.
Podział na zespoły kwalifikatorów: