Wyjątkowa architektura nad Wisłą

Tworzenie Cricoteki wymaga uświadomienia sobie, że będzie to placówka o charakterze
bezprecedensowym, łącząca w swoim kształcie i funkcji
- sferę wizualną /ekspozycja, kolekcja, rekonstrukcje sytuacji scenicznych/
- naukowo – archiwalną /archiwum, czytelnia/
- dydaktyczną /odczyty, prace studyjne, atelier doświadczalne/
- pozostawiając równocześnie miejsce na żywe wydarzenia artystyczne.
Tylko w tak zróżnicowanych formach zorganizowanie i udostępnienie CRICOTEKI pozwoli
zobrazować, utrwalić i rozpowszechnić wielostronny dorobek artystyczny Tadeusza
Kantora (…)
Tadeusz Kantor, Florencja 1980
Wyjątkowa architektura nad Wisłą
13 września 2014 roku, w krakowskim Podgórzu otwarta zostanie nowa siedziba
Cricoteki. Nowe przestrzenie, zgodnie z założeniami ambitnego projektu
architektonicznego, odmienią funkcjonowanie instytucji, pozwalając na
przygotowanie i przyjmowanie zakrojonych na szeroką skalę wydarzeń
kulturalnych, które dotąd Cricoteka realizowała głównie poza swymi siedzibami.
Spełniony zostanie postulat samego Tadeusza Kantora zakładający stworzenie
miejsca na żywe wydarzenie artystyczne.
W obecnym momencie swojej ponad trzydziestoletniej historii, Cricoteka staje
przed wyjątkową szansą na wielokierunkowy rozwój i usytuowanie instytucji w
obszarze kultury, zarówno polskiej jak i światowej. Sens istnienia Cricoteki
wynika bezsprzecznie z ogromnej spuścizny, jaką pozostawił jej Tadeusz Kantor i
pomimo wielu planów wcielenia jej jako części innych, większych instytucji, od
2006 roku - od kiedy trwa budowa nowej siedziby, oczywistą stała się jej
niezależność, zgodna z zamysłem samego twórcy.
Forma budynku stanowi wyraz architektonicznego hołdu składanego artyście,
którego sztuka zyskała sobie międzynarodowy rozgłos, a nowoczesny obiekt
będzie zarazem twórczą adaptacją dawnej Elektrowni Podgórskiej.
Architektura nowej siedziby ożywi postindustrialną przestrzeń Starego Podgórza,
które wraz z położonym po przeciwnej stronie Wisły Kazimierzem oraz
przyległymi terenami Zabłocia przyczyni się do rozwoju tej części Krakowa i jego
otwarcia na Wisłę. Połączenie nowoczesnej architektury ze starymi budynkami
elektrowni jest także punktem wyjścia dla nowatorskiego programu Cricoteki.
Projekt nawiązuje do najlepszych, uznanych przykładów rewitalizacji obiektów
poprzemysłowych i ich adaptacji na centra kultury i muzea oraz galerie
artystyczne takie jak Tate Modern w Londynie czy CaixaForum w Madrycie.
Sztuka Kantora, osiągając światowy rozgłos, pozostała silnie związaną
z Krakowem, Małopolską i Galicją. W twórczości artysty można znaleźć wartości
uniwersalne a zaraz silny jest jej rodowód wywodzący się z historii i dziedzictwa
kulturowego Polski. Znaczenie dzieła Tadeusza Kantora stawia go pośród
najwybitniejszych twórców naszego kraju.
Unikatowa kolekcja
Założona w 1980 roku przez Tadeusza Kantora instytucja, pełniąca równolegle
funkcje muzeum, archiwum, galerii i ośrodka badań, posiada unikatowe zbiory
związane z osobą artysty. Dysponując tym niepowtarzalnym zbiorem eksponatów
oraz zapleczem merytorycznym, w kraju i za granicą Cricoteka organizuje
wystawy, sympozja, spektakle, warsztaty, spotkania, wydaje wydawnictwa
dedykowane sztuce Tadeusza Kantora. W każdym z elementów realizowanego
programu staramy się znaleźć nawiązanie do historii i tradycji istniejącej ponad
30 lat Cricoteki. Ta wszechstronna działalność pokazuje jak wielki wpływ wywiera
i jakie zainteresowanie budzi sama postać artysty i jego dokonania. Inspirując się
postawą artystyczną Tadeusza Kantora tworzona jest nowa koncepcja
programowa Cricoteki na kolejne lata. Wzory czerpane są z doświadczeń
podobnych - dedykowanych jednemu artyście - instytucji, ale także
z przedsięwzięć prezentujących dorobek Tadeusza Kantora w rozmaitych formach
i kontekstach. Punktem odniesienia dla naszych działań pozostają zrealizowane
kolejno w 2005 i 2007 roku wystawy Teatr Niemożliwy1 i Teatr bez teatru2.
Umieściły one artystę pośród najwybitniejszych reformatorów sztuki i teatru XX
wieku, a także zderzyły jego sztukę z działaniami współczesnych artystów. Inne
spojrzenie na spuściznę Tadeusza Kantora zaprezentowane zostało podczas
konferencji poświęconej marionetkom w Institut International de la Marionette w
Charleville-Mézières w 2011 roku. Podkreślała ona rolę Kantora jako artysty
kontynuującego poszukiwania Gordona Edwarda Craiga i ich wpływ na
współczesny teatr, rozszerzając pola potencjalnych możliwości kreowania
multidyscyplinarnego programu Cricoteki.
Tadeusz Kantor i współcześni
Dzięki kilkuletnim przygotowaniom, w nowej siedzibie wyróżnione zostały dwa
główne nurty działań: pierwszy - związany z prezentacją twórczości Tadeusza
Kantora oraz drugi - ukazujący jej wpływ na współczesną sztukę i teatr. Projekty
zapowiadające nową drogę Cricoteki prezentowano już w 2012 i 2013 roku.
Działania performatywne, realizowane w ramach projektów Radykalne języki,
Muzeum migrujące, The Book Lovers, Kto inspiruje? Tadeusz Kantor! w
niekonwencjonalny sposób wchodziły w dialog z twórczością Tadeusza Kantora,
starając się w działaniach współczesnych artystów odnaleźć punkty z nią
wspólne. Koncepcja projektów w formie serii działań na styku różnych form
sztuki, zakładała nowatorskie podejście do reinterpretacji dzieła artysty. Przez
kilka ostatnich lat dzięki międzynarodowym projektom, Cricoteka nawiązała
1
Wystawa The Impossible Theater zrealizowana przez wiedeńską Kunsthalle, Narodową Galerię Sztuki
Zachęta i Barbican Center w Londynie w latach 2005-2006, kuratorkami wystawy były Hanna Wróblewska i
Sabine Folie.
2
Wystawa A Theater without Theater prezentowana w 2007 i 2008 roku w MACBA Barcelona i Museu
Berardo de Lisboa, której kuratorami byli Bernard Blistene i Yann Chateigné Tytelmann.
współpracę z ponad 100 artystami między innymi z Wielkiej Brytanii, Francji,
Danii, Hiszpanii, Holandii, Stanów Zjednoczonych.
Zorganizowanie niestandardowych imprez zapowiadających otwarcie, pozwoliło
na zmianę postrzegania Cricoteki przez nową, młodą publiczność, która jest już
oswojona z niekonwencjonalną ofertą instytucji.
W nowej siedzibie zaplanowano dwie przestrzenie wystawiennicze usytuowane
w spektakularnie zaprojektowanym przęśle budynku, wiszącym nad dawną
Elektrownią Podgórską. Punktem wyjścia dla wystawy stałej Tadeusza Kantora
prezentowanej w jednej z dwóch przestrzeni wystawienniczych, jest stworzona
przez artystę kolekcja Cricoteki. W nowoczesnej aranżacji widz znajdzie się w
teatralnej przestrzeni, mając do dyspozycji wiele materiałów znajdujących się
w multimediach, będących uzupełnieniem ekspozycji. Prezentacja kolekcji
Cricoteki kontynuowana będzie jeszcze w trzech odsłonach. W drugiej przestrzeni
wystawienniczej, zobaczymy na otwarcie wystawę czasową Nic dwa razy, która
jest pierwszym w Polsce projektem na tak dużą skalę łączącym wystawę oraz
działania performance. Już w grudniu w tej samej sali, realizowana będzie
ostatnia odsłona projektu The Book Lovers czyli Miłośnicy książek - projekt o
powieściach pisanych przez artystów wizualnych, jest próbą podjęcia
systematycznych badań nad tym zjawiskiem.
Wraz z otwarciem nowej siedziby Cricoteki przy ul. Nadwiślańskiej, w Galerii Pracowni Tadeusza Kantora przy ul. Siennej 7/5 ruszy cykl wystaw
prezentujących unikalną kolekcję rysunków Tadeusza Kantora. Rysunki z Kolekcji
A nie były dotąd eksponowane w całości w tej przestrzeni. Propozycja wystawy
zakłada jak najpełniejsze zaprezentowanie w kilku częściach, Kolekcji A oraz
Aneksu Kolekcji A, będących depozytami w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Ekspozycja rysunków będzie swoistym dopełnieniem kolejnych odsłon wystawy
stałej twórczości Tadeusza Kantora w nowej siedzibie.
Nowoczesne metody pracy z widzem
Bogata oferta programowa i edukacyjna kierowana jest do różnych grup
odbiorców i wpisuje się w działania w zakresie turystyki kulturowej, stanowiąc
unikatową ofertę dla mieszkańców Krakowa oraz turystów. Ambicją Cricoteki jest
stworzenie
miejsca
przyjaznego
dla
każdej
grupy
wiekowej,
osób
niepełnosprawnych, ale także nauczycieli czy szczególnie dla mieszkańców
Podgórza. Działania tego typu umożliwią przybliżenie życia i twórczości Kantora,
a także uwrażliwią na jego sztukę. Twórczość artysty, która zyskała
międzynarodowe uznanie przyciąga do Cricoteki badaczy z całego świata. Nowa
siedziba pozwoli na stworzenie tam także nowoczesnego centrum badawczego.
Powstanie nowej instytucji kultury z otwartym placem miejskim umożliwi
organizację modnych działań także poza jej murami. Zgodnie z życzeniem
Tadeusza Kantora nadal będzie można zwiedzać jego pracownię przy ulicy
Siennej, gdzie spędził ostatnie lata życia. Obok pracowni nadal funkcjonować
będzie także niewielka galeria, w której kontynuowany będzie dotychczasowy
program wystaw, projekcji filmowych, a także programów edukacyjnych. Ważną
dla rozwoju pierwszego z głównych nurtów działań nowej Cricoteki będzie także
kontynuacja zeszłorocznych warsztatów teatralnych - unikatowych spotkań
z aktorami Teatru Cricot 2, które kończą się pokazami publicznymi prac
warsztatowych.
Wystawy i inne wydarzenia będą organizowane z wykorzystaniem multimediów,
umożliwiając aktywne uczestnictwo zwiedzających. Bogaty program edukacyjny
będzie wykorzystywał sprawdzone metody organizowania wykładów czy lekcji
muzealnych, ale będzie także oparty na nowoczesnych sposobach pracy
z widzem, który będzie mógł spróbować własnych sił w twórczych działaniach.
Nowa Cricoteka, łącząc w sobie elementy muzeum (Muzeum Kantora), galerii
(wystawy stałe i czasowe), teatru (spektakle gościnne, produkcja własnych
spektakli) oraz kina (prezentacje filmów dokumentalnych oraz zarejestrowanych
spektakli), z pewnością pozyska szerokie grono odbiorców i stałych bywalców.
Projekt „Budowa Muzeum Tadeusza Kantora oraz siedziby Ośrodka
Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora - CRICOTEKA” współfinansowany
przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu
Operacyjnego na lata 2007-2013 oraz budżetu Województwa
Małopolskiego.