okolicy - Warszawa Lokalnie

„Skarby” okolicy (osiedla albo dzielnicy) oczami
dzieci
Scenariusz projektu edukacyjnego dla klas 4-6 szkół
podstawowych
Czas realizacji projektu: 12 godzin
Autorka: Joanna Pietrasik
Uzasadnienie realizacji projektu:
Istotą proponowanego projektu jest odnalezienie i docenienie przez dzieci dziedzictwa kulturowo –
historycznego swojej okolicy (osiedla labo dzielnicy). W konsekwencji wpłynie to na zwiększenie
identyfikacji dzieci ze swoją okolicą i zbuduję ich pozytywną wieź z okolicą, w której się uczą albo/i
mieszkają.
Sednem projektu jest stworzenie przez dzieci mapy z zaznaczonymi „skarbami” dziedzictwa kulturowego i
historycznego okolicy szkoły. Dzieci będą zbierały informacje o elementach dziedzictwa kulturowego i
historii okolicy szkoły, wyszukiwały elementy dziedzictwa, którymi ich zdaniem mogą się pochwalić. Nie
chcemy narzucać dzieciom elementów dziedzictwa, z którego mogą być dumni albo uznać za godne
zainteresowania. Chcemy żeby inicjatywa i zaciekawienie jakimś fragmentem dziedzictwa okolicy wypływał
wprost ze szczerej uwagi i zainteresowania dzieci.
Efektem projektu będzie twórcze przedstawienie najciekawszych miejsc związanych z dziedzictwem
kulturowo - historycznym, który otacza szkołę i dzieci na prezentacji mapy z zaznaczoną trasą spacerową.
Realizacja projektu będzie składała się z trzech głównych etapów:
1. Etap przygotowawczy - refleksja co jest największym skarbem, zasobem okolicy oraz co warto pokazać
inny tak by poznali dziedzictwo kulturowo-historyczne okolicy (osiedla albo dzielnicy).
1. Etap realizacji - spacer w terenie – odkrywanie dziedzictwa kulturowego oraz przygotowanie mapy z
„zaznaczonymi” skarbami okolicy ilustrującymi jej dziedzictwo
2. Etap kończący - prezentacja efektu pracy młodych (mapy okolicy i trasy spacerowej)
Cele ogólne projektu:

zwiększenie wśród dzieci poczucia identyfikacji z miejscem uczenia się i mieszkania

zbudowanie wśród dzieci więzi z okolicą poprzez poznanie jej dziedzictwa kulturowego i
historycznego

zachęcenie dzieci do włączania się we wspólne działania
Cele szczegółowe w języku uczestników:

uczennicy i uczniowie poznają i//lub na nowo odkryją elementy kultury i historii okolicy szkoły

uczennice i uczniowie zrobią mapę okolicy szkoły z zaznaczonymi na niej „skarbami”

uczennice i uczniowie lepiej poznają dziedzictwo kulturowe i historię okolicy szkoły
2
Główne kompetencje kluczowe rozwijane podczas realizacji projektu:

zainteresowanie przeszłością i przyszłością swojej okolicy oraz jej rozwojem społecznogospodarczym,

konstruktywne uczestnictwo w działaniach społeczności lokalnej,

umiejętność planowania działań (pracy, nauki).
Opis działań w projekcie
Efektem realizacji projektu ma być przekonanie, że nie tylko dorośli, ale również młodzi, mogą być dumni ze
swojej okolicy, znać jej walory oraz wpływać na swoje otoczenie. Projekt zakłada sporą dowolność
podejmowanych działań i duży zakres decyzji dzieci oraz współpracę z rodzicami i instytucjami lokalnymi
(zadaniem nauczyciela będzie włączenie rodziców do projektu). Wspólna praca rodziców i dzieci ma
wzmocnić przekaz edukacyjny podkreślający wagę znajomości dziedzictwo swojej okolicy i wspólne
działanie na rzecz społeczności lokalnej.
Etap projektu
Działania/ Opis
Sformułowanie
problemu i
celów projektu
Starter/rozgrzewka:
Czas
Terminy
(wpisać
daty)
1 godz.
Co jest skarbem moim i okolicy?
Dzieci zastanawiają się jak wygląda ich najbliższa okolica,
co jest ich zdaniem jej największą zaletą, „skarbem” oraz z
czego mogą być dumne. Zastanawiają się co jest
„skarbem” ich osobistym i tym w najbliższej okolicy szkoły.
Uczniowie i uczennice poznają istotę projektu.
Planowanie
działań
Co nas czeka w projekcie?
Uczniowie i uczennice formułują cele projektu,
opracowują kryteria sukcesu oraz plan działań
Działania
uczniów
Co jest dziedzictwem kulturowo-historycznym naszej
okolicy?
1 godz.
1 godz.
Uczniowie i uczennice zastanawiają się co jest
3
największym skarbem, zasobem okolicy oraz co warto
pokazać inny tak by poznali dziedzictwo kulturowohistoryczne okolicy (osiedla albo dzielnicy).
Uczniowie i uczennice poznają znaczenie terminu:
dziedzictwo kulturowo-historyczne
Ustalamy trasę spaceru po okolicy – przygotowanie do
pracy w terenie
Uczniowie i uczennice przygotowują się do pracy w terenie
tj. ustalają trasę spaceru po okolicy. Robią wstępną listę
„obiektów”, miejsc, które chcą umieścić na swojej mapie.
Spacer po okolicy – zbieranie i weryfikacja materiałów do
mapy
Uczniowie i Uczennice w czasie wycieczki po okolicy
fotografują wybrane miejsca, obiekty i ludzi. Robią
również zdjęcia, takie których wcześniej nie planowali oraz
zdobywają o nich informacje. Przeprowadzają wywiady z
mieszkańcami, sąsiadami, rodzicami i dziadkami na temat
dziedzictwa okolicy
1 godz.
2 godz.
+ 2 godz.
(praca
własna
dzieci i
rodziców)
Przygotowanie do prezentacji mapy „skarbów” okolicy
Uczniowie i uczennice analizują zebrany materiał, to,
podsumowują to czego nauczyli się na spacerze okolicy.
Tworzą mapę „skarbów” okolicy.
3 godz.
Przygotowują prezentację mapy „skarbów” okolicy:
drukują zdjęcia, opracowują opisy do mapy, zapraszają
gości itd.
Prezentacja
Prezentacja mapy „skarbów” okolicy
Uczniowie i uczennice prezentują efekty swojej pracy i
projektu.
Refleksja
2 godz.
Podsumowanie projektu:
Dzieci zastanawiają się nad swoimi kompetencjami które
zdobyły i rozwinęły w trakcie trwania projektu.
1 godz.
Łącznie:
12 godz.
4
ETAPY PROJEKTU EDUKACYJNEGO
1. SFORMUŁOWANIE PROBLEMU I CELÓW PROJEKTU
Co jest skarbem moim i okolicy? – 1 godz.
Cel: refleksja uczniów i uczennic na temat zasobów, skarbów swoich i okolicy szkoły
Pomoce: taśma klejąca, duże arkusze papieru, farby lub kredki lub flamastry, mapa Warszawy
Opowiedz uczniom o projekcie, który przed nimi. Podkreśl, że przed nimi wspaniała przygoda i nauka.
Zacznij lekcje od rozmowy z uczniami co jest ich okolicą? Co jest okolicą ich szkoły? Co jest naszą okolicą?
Osiedle czy dzielnica?
Potem porozmawiaj z dziećmi o znaczeniu słowa skarb. Co dla nich ono oznacza? Jak je rozumieją? Z czym
im się to słowo kojarzy? Jakie znają podobne określenia do słowa skarb?
Teraz powiedz dzieciom, aby na dużych arkuszach narysowały swoje „skarby”


To, co lubię i cenię w sobie,
To, co lubię i cenię w mojej okolicy.
Poproś dzieci, aby z gotowych prac przygotowały wystawę – niech każde dziecko ma możliwość
wypowiedzenia się na temat tego, co uznaje za mocne strony własne:


Co narysowaliście? Dlaczego właśnie to lubicie w sobie? Jak te cechy przydają się Wam w życiu?
Czy chcielibyście posiadać którąś z cech, którą „chwalili się” Wasi koledzy? Dlaczego?
Każde dziecko powinno też wypowiedzieć się na temat tego, co lubi w okolicy mojej szkoły:


Czy jest w naszej okolicy coś, co nazwalibyście „naszym skarbem”?
W jaki sposób możemy te nasze skarby pokazać innym ludziom?
Te ostatnie pytania potraktuj jako kluczowe dla całego projektu. Wypowiedzi dzieci notuj (osobiście, będzie
szybciej) na specjalnie przygotowanym plakacie. Niech efektem tej rozmowy będzie przedstawienie
uczniom pomysłu na projekt, tj.:


zadania dzieci (jako bezpośredni efekt dyskusji nad pytaniami kluczowymi)  zaprojektowanie
trasy spacerowej po okolicy wraz z mapą pokazującą skarby – dziedzictwo kulturowe okolicy
cel pracy  kształtowanie poczucia wartości własnej dzieci oraz dumy z małej ojczyzny.
5
Następnie podziękuj za efektywną pracę i ich zainteresowanie okolicą szkoły.
Potem przedstaw pokrótce uczniom działania w projekcie. Zapowiedz, że ich planowanie nastąpi na
następnym spotkaniu.
2. PLANOWANIE DZIAŁAŃ
Co nas czeka w projekcie? – 1 godz.
Cel: zaplanowanie działań, umożliwiających przeprowadzenie projektu zakończonego prezentacją mapy
okolicy z zaznaczonymi „skarbami” dziedzictwa kulturowo – historycznego okolicy
Pomoce: papier plakatowy, mazaki, wydrukowane materiały dla uczniów (załącznik nr 1 i 2)
Przed zajęciami: wydrukuj dla każdego ucznia: karty do ćwiczenia „coś zabawnego o nas” (załącznik nr 1)
oraz materiał dla uczniów (załącznik nr 2)
Przedstaw uczniom cele projektu. Powiedz, że przed nimi zorganizowania dużego i ważnego przedsięwzięcia
jakim jest zrobienie mapy okolicy z zaznaczonymi skarbami, które ich zdaniem są elementami kultury i
dziedzictwa historycznego okolicy.
Napisz na tablicy jakie zadanie i jego etapy stoją przed uczniami:
1. refleksja co jest największym skarbem, zasobem okolicy oraz co warto pokazać inny tak by poznali
dziedzictwo kulturowo-historyczne okolicy (osiedla albo dzielnicy).
2. spacer w terenie – odkrywanie dziedzictwa kulturowego oraz przygotowanie mapy z „zaznaczonymi”
skarbami okolicy ilustrującymi jej dziedzictwo
3. Przygotowania do prezentacji mapy
4. Prezentacja efektu pracy młodych (mapy okolicy i trasy spacerowej)
Następnie przejdź do planowania z uczniami organizacji tych czterech etapów/działań, które przed Wami.
Oczywiście przy organizacji każdego z tych etapów, będziecie planować szczegółowo odrębnie poszczególne
działania w ramach np. spaceruw terenie. Jednak teraz niezbędnym jest ‘spojrzenie’ na realizacje projektu
jako całości i zaplanowanie prac we wszystkich etapach jego realizacji.
Do pracy na tym etapie wykorzystaj popularne narzędzie, jakim jest gwiazda pytań. Rozdaj uczestnikom
materiał (załącznik nr 2) i poproś, żeby w grupach (cztero-pięcioosobowych) odpowiedzieli na pytania z
gwiazdy.
6
Potem poproś o przedstawienie efektów prac przedstawicieli poszczególnych grup. Ten etap pracy
wykonajcie wspólnie – na forum poprzez uruchomienie ogólnej dyskusji. Pamiętaj o zsynchronizowaniu
ustaleń do konkretnego działania wg pytań zawartych w gwieździe pytań: Po co?, Kto?, Co?, Jak?, Gdzie?,
Kiedy?
Na koniec przedstaw uczniom harmonogram projektu, wynikający z pracy poszczególnych grup.
Po ciężkiej koncepcyjnej pracy zaproponuj zabawę integrującą: „coś zabawnego o nas”
Rozdaj wszystkim uczniom materiał do ćwiczenia (załącznik nr 1) i poproś żeby każdy z nich wypełnił jak
najszybciej materiał, który dostał.
Podsumowując zajęcia zapytaj każdego, jakie ma odczucia odnośnie planowanych działań, jakie dostrzega
szanse i zagrożenia. Po wypowiedziach wszystkich uczniów odnieś się do nich.
3. DZIAŁANIA UCZNIÓW
Co jest dziedzictwem kulturowo – historycznym naszej okolicy? – 1 godz.
Cel: poznanie co to jest dziedzictwo kulturowe oraz refleksja uczniów: co ich zdaniem jest dziedzictwem
okolicy szkoły
Pomoce: papier plakatowy, mazaki, komputery albo telefony komórkowe, dostęp do internetu
Przywitaj uczniów, przedstaw cel lekcji.
Na początku przedstaw uczniom definicje dziedzictwa, według UNESCO. Dostępną w załączniku nr 3.
Następnie podziel uczniów na 4 osobowe zespoły a następnie poproś aby w grupach uczniowie i uczennice
zastanowili się co jest największym skarbem, zasobem okolicy oraz co warto pokazać inny tak by poznali
dziedzictwo kulturowo-historyczne okolicy (osiedla albo dzielnicy). Uczniowie mają stworzyć listę „skarbów”
okolicy, które chcą pokazać na mapie innym.
Jak to zrobią poproś aby przy pomocy telefonów komórkowych z dostępem do internetu albo komputerów
weszli na stronę: http://www.mapa.um.warszawa.pl/.
Poproś uczniów aby w oparciu o mapę zabytków dostępną na tej stronie, uzupełnili swoją listę obiektów do
umieszczenia na mapie. Warto aby uczniowie najpierw sprawdzili jakie są zabytki w okolicy szkoły a
następnie wybrali, te które chcą umieścić na mapie.
Na zakończenie zajęć zaproponuj uczniom zabawę: krzesło elektryczne
7
Jest to zabawa dla dużej grupy. Wszyscy ustawiają się w kręgu i biorą za ręce, w środku jest "elektryczne
krzesło". Zadanie polega na tym, aby zmusić sąsiadów do dotknięcia krzesła (nie wolno puszczać ich rąk).
Ten, kto dotknie krzesła, odpada z gry i opuszcza krąg. Krąg robi się coraz mniejszy. Wygrywa ten, kto
zostanie ostatni.
Na zakończenie lekcji podziękuj uczniom za ich pracę.
Zbierz od uczniów ich listę obiektów, do umieszczenia na mapie, ponieważ będzie ona potrzebna do pracy
na następnych zajęciach.
Ustalamy trasę spaceru po okolicy – przygotowanie do pracy w terenie - 1 godz.
Cel: przygotowanie uczniów i uczennic do spaceru po okolicy
Pomoce: papier plakatowy, mazaki, schematyczna mapa przestrzeni klasy, szkoły, słodycze oraz mapa
okolicy (około 6 sztuk)
UWAGA: Przygotuj bardzo schematyczną mapę przestrzeni, w której będą poruszać się dzieci w klasie,
zaznaczając na niej – lecz nie opisując – tylko najbardziej charakterystyczne elementy tej przestrzeni, np.
biurko nauczyciela w sali lekcyjnej, kącik zabaw, okna, szafki itp.; zrób kilka wersji mapy dla kilku grup – na
każdej z nich zaznacz znakiem X inne miejsce ukrycia „skarbu” – tj. miodu, czekolady lub innych słodyczy):
Rozdaj dzieciom egzemplarze mapy (wydrukowane lub skserowane) i poproś, aby w małych grupach:

zastanowiły się, jakie obiekty są na niej zaznaczone;

opisały te elementy;

dorysowały inne ważne obiekty, które uczynią mapę bardziej czytelną;

dorysowały dowolny obiekt poza tą przestrzenią (najlepiej za oknem), który pomoże nam
się lepiej orientować, gdzie jesteśmy i jak trzymać mapę.
Poproś dzieci aby znalazły skarb w postaci słodyczy. W ten sposób dzieci nauczą się albo przypomną sobie
jak używać mapę, co przygotuje je do spaceru w terenie.
Następnie zgromadź dzieci wokół siebie i zadaj im pytanie:

W naszym projekcie chcemy zaprojektować trasę spacerową po naszej okolicy. Co już udało nam się
ustalić na temat tych skarbów?

Popatrzcie: wokół nas rozwieszone są Wasze rysunki z poprzednich zajęć. Przedstawiają to, co w naszej
okolicy Wam się podoba, co w niej lubicie, co jest jej skarbem. Tutaj jest lista skarbów, którą
stworzyliście na poprzednich zajęciach. Przypomnijmy sobie raz jeszcze – co to było?
Dzieci wymieniają wszystkie ujęte na rysunkach miejsca i obiekty – pomóż im podsumować to, co wiedzą, prosząc
ich o ułożenie (również przygotowanych wcześniej przez Ciebie) rozsypanek dotyczących miejsc i obiektów
8
przedstawionych na rysunkach powstałych wcześniej (por. starter). Poproś aby ktoś z uczniów przeczytał również
listę skarbów, którą stworzyliście.
Następnie poproś uczniów, aby w oparciu o wskazane „skarby” stworzyły trasę spaceru. Podejmijcie decyzje
co na pewno chcecie zobaczyć i w jakiej kolejności będziecie „zwiedzać” skarby.
W tym celu:
1. Podziel uczniów na pięcioosobowe zespoły. Rozdaj uczniom mapy okolicy i poproś aby zdecydowali i
zaznaczyli na nich trasę spaceru.
2. Zbierz efekty pracy grup a następnie moderując dyskusję w całej klasie stwórzcie wspólną trasę
spaceru.
Na zakończenie podziękuj uczniom za ustalenie trasy spaceru, zaproś ich do wspólnego wędrowania po
okolicy i oczywiście ustal szczegóły organizacyjne pracy w terenie (termin, godzinę spaceru, itp.).
Spacer po okolicy – praca w terenie - 2 godz. (+ 1 godz. praca własna uczniów i rodziców)
Cel: zebranie przez uczniów materiałów do stworzenia mapy okolicy z naniesionymi na nią „skarbami”
okolicy - praca uczniów w terenie
Pomoce: mapa, długopisy, kartki do pisania, wydrukowany materiał dla każdego ucznia (załącznik nr 6)
Zabierz dzieci na spacer po okolicy, poproś, by w czasie wycieczki postarały się zaobserwować jakieś nowe
elementy (miejsca, obiekty itp.), które do tej pory nie były omawiane; zadanie dla uczniów może być
sformułowane następująco:
Teraz zobaczymy wszystkie nasze „skarby” w rzeczywistości. Chciałabym, żeby ten spacer pozwolił nam
dowiedzieć się więcej o Waszych ulubionych miejscach w okolicy: jak wyglądają, gdzie się znajdują, jak są
rozmieszczone. Weźcie ze sobą przybory do rysowania! Próbujcie rysować mapę naszej okolicy! Rozglądajcie
się uważnie! Może uda się zobaczyć coś, o czym zapomnieliśmy? Zadajcie pytania – i mnie, i innym
napotkanym dorosłym! Pamiętajcie, że podróże – nawet te nieduże – kształcą!
Następnie Zaproponuj uczniom wywiad z rodzicami bądź sąsiadami jako źródło dodatkowych informacji:
Czy widzieliście kiedyś w telewizji wywiad przeprowadzany ze znaną osobistością (politykiem, artystą,
naukowcem)? Spróbujcie wejść w skórę reportera – przeprowadźcie wywiad z Waszymi rodzicami,
dziadkami, sąsiadami, aby dowiedzieć się więcej o „skarbach” naszej okolicy.
9
Poproś dzieci, aby porozmawiały z najbliższymi o tym, co oni uważają za „skarb” w naszej okolicy (osiedlu,
dzielnicy) i dlaczego właśnie to miejsce, rzecz czy też produkt lokalny jest tym „skarbem”. Dzieci powinny
otrzymać czyste kwestionariusze do wypełnienia (załącznik nr 4):
Uważam, że skarbem naszej miejscowości jest ……………………………………………………………..……………………….…….,
ponieważ ………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………
Imię i nazwisko osoby udzielającej informacji: …………………………………………………………………………………………….…
Przygotowanie do prezentacji mapy „skarbów” okolicy – 3 godz.
Cel: przygotowanie prezentacji mapy „skarbów” okolicy
Pomoce: flamastry, duże kartki papieru.
Przed zajęciami:
Uzgodnij z dyrektorem szkoły możliwy termin prezentacji mapy „skarbów” okolicy, może prezentacja mapy
powinna być częścią jakiegoś większego wydarzenia.
W trakcie zajęć: przedstaw uczniom uzgodniony z Dyrektorem/Dyrektorką termin realizacji wystawy ich
prac. Spytaj czy jest dla nich jasny.
Powiedz, uczniom i uczennicom że właśnie zaczynacie działać tj. przygotowywać prezentację mapy
„skarbów” okolicy i efektów pracy uczniów w terenie.
Powiedz/Przypomnij uczniom, że przed nimi:

ostateczne skończenie prac nad mapą „skarbów” okolicy

przygotowanie opisów miejsc, obiektów na mapie

wybór i realizacja sposobu prezentacji mapy np. czy wydruk na ładnym papierze czy w inny sposób

opracowanie szczegółowej formuły prezentacji mapy

przekazanie wszystkim uczniom jasnej informacji o terminie i miejscu prezentacji mapy

zaproszenie gości na prezentację
Na 1 godzinie zajęć zajmijcie się realizacją Etapu 1 i 2.
Po spacerze uczniowie dorysowują nowe ważne elementy – kolejne rysunki do mapy.
10
To jest ich dokumentacja, a zarazem materiał do wykonania zadania.
W razie potrzeby (nadmiar propozycji) przeprowadź zwykłe głosowanie:
Które z narysowanych miejsc, obiektów są najatrakcyjniejsze dla przybysza spoza naszej wsi? Które powinny
znaleźć się na naszym szlaku spacerowym?
Zakończ ten etap podsumowaniem. Zapytaj: Czy cel etapu został zrealizowany? Czy możemy przejść dalej?
Możesz również poprosić uczniów o zastanowienie się nad odpowiedziami na następujące pytania:

Czego się nauczyłem na spacerze?

Co było dla mnie łatwe?

Co było dla mnie trudne w trakcie spaceru ?

Nad czym jeszcze muszę popracować?
Następnie poproś, by kilku chętnych uczniów podzieliło się z resztą grupy swoimi odpowiedziami – daj
całemu zespołowi czas na rozmowę o tych odpowiedziach.
2 godzina zajęć:
Następnie zajmijcie się kolejnymi etapami/zadaniami:
Zaproponuj uczniom pracę w trzech zespołach zadaniowych. Zespoły mają następujące zadania:

I zespół: wybór i realizacja sposobu prezentacji mapy np. czy wydruk na ładnym papierze czy w inny
sposób

II zespół: odpowiedzialny będzie za opracowanie szczegółowej formuły prezentacji mapy i jego
organizację

III zespół: odpowiadać będzie za promocję prezentacji mapy i zaproszenie wszystkich gości:
uczniów, nauczycieli, rodziców, sąsiadów, władze samorządowe itd.
Poproś uczniów żeby zgodnie ze swoimi odczuciami i gotowością przypisali się do któregoś z zespołów. W
razie konieczności moderuj procesem powstawania zespołów, tak by zespoły były o podobnej liczebności
uczniów. Chociaż zespół II wydaje się mieć największe zadanie, więc może potrzebować być liczniejszym.
Grupy dostają czas na zaplanowanie powierzonych zadań (ok 15-20 minut). Poproś uczniów żeby
przemyśleli co muszą zrobić i podzielili się zadaniami – poprzez uzupełnienie poniższej tabelki (rozrysuj ją
wcześniej na dużej kartce).
11
Co musimy zrobić?
Do kiedy?
Kto to robi?
Następnie każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy. Grupy mają czas na wprowadzenie ew. poprawek
wynikających z otrzymanych informacji zwrotnych od pozostałych uczniów.
Następnie wspólnie stwórzcie wspólny jednej harmonogram prac (według wzoru tabelki). Powieście go w
widocznym miejscu na ścianie, niech przypomina o zadaniach i o podziale prac między uczniów.
Na podsumowanie usiądźcie w kręgu. Poproś każdego ucznia, by powiedział, czy wie jakie zadanie ma
wykonać i czy wie co robić w razie problemów.
Uprzedź uczniów, że następny etap realizacji projektu to samodzielna praca uczniów, która wykonywana
będzie na zajęciach, przy Twojej obecności. Życz uczniom powodzenia w wykonaniu ich zadań.
3 godzina zajęć:
Zacznij zajęcia od czegoś miłego, budującego dla uczniów, ponieważ przed nimi samodzielne i
odpowiedzialna praca w zespołach zadaniowych. Zaproponuj im 2 następujące ‘ćwiczenia”.
KOLORY TĘCZY. Podziel grupę na mniejsze grupy 5-6 osobowe. Grupy stają w kole, wybierają
prowadzącego, który ma zadanie liczyć do trzech, jak wypowie słowo trzy wszyscy jednocześnie musze
wypowiedzieć jakiś kolor, nie można powtarzać po rząd dwóch takich samych kolorów,
Kiedy wszystkim uda się powiedzieć ten sam kolor zabawa jest skończona!
CECHY WSPÓLNE.
Teraz poproś żeby uczniowie zebrali się w zespołach zadaniowych, w których będą pracować, w takich w
jakich podzielili się n poprzednich zajęciach. Każdy zespół ma wypisać na kartce jak najwięcej cech
wspólnych dla wszystkich członków (czas: do 5 minut). Delegat zespołu wyczytuje wszystkie cechy.
12
Teraz powiedz uczniom, że przed nimi wykonanie zadań, które wcześniej zaplanowali. Oczywiście możliwe
są zmiany w planach. Ważnym jest osiągnięcie celu pracy poszczególnych zespołów. Teraz daj czas uczniom
na samodzielną pracę, w klasie i poza nią. Możliwe, że część zespołów będzie musiała w tym czasie
porozmawiać z dyrekcją, spotkać się z innymi nauczycielami a nawet pójść na dyżur radnego i zaprosić na
wystawę.
Przed rozpoczęciem prac zespołów rozdaj każdemu z trzech zespołów odpowiednie materiały pomocnicze. I
Zespół –
Uważnie obserwuj pracę uczniów w zespołach. Interweniuj w sytuacji konfliktów między uczniami,
zniechęcenia pracą czy celem podniesienia motywacji uczniów do dalszej pracy. Bądź wspierająca/y w
każdej z tych sytuacji. Pamiętaj, że uczniowie dopiero uczą się pracy zespołowej, która jest trudna i wymaga
„ćwiczenia się w tym”. Dlatego potrzebują Twojej dyskretnej obecności w tej pracy.
W zależności od sytuacji tj. postępu prac, odnalezieniu się uczniów w poszczególnych zespołach możesz w
„środku” pracy uczniów (np. po 2 h) zaprosić ich do refleksji i podsumowania tego co udało im się zrobić i
zebrania sił na dalsza pracę.
Możesz też zaproponować uczniom grę ‘na podniesienie energii’:
TWORZENIE GRUPEK
prowadzący wydaję po kolei komendy grupie na skutek, których zawsze ktoś odpada z gry...

Utwórzcie pary i podajcie sobie ręce

Utwórzcie trójki z nowymi osobami

Utwórzcie czwórki z nowymi osobami
Trzeba utrzymać dynamikę wydawania poleceń a na pewno uczestnicy staną się obecni ciałem i duszą na
zajęciach
Po zakończeniu prac zespołów usiądźcie w kręgu. Przypomnij czym zajmowały się poszczególne zespoły
zadaniowe. Poproś żeby przedstawiciele zespołów zdali relacje całej grupie co udało im się zrobić.
Następnie Poproś, by każdy powiedział, jak mu się pracowało? Czy widzi jakieś zagrożenia w realizacji
zadań. Po wysłuchaniu wszystkich wypowiedzi odnieś się do nich, szczególnie do wymienianych zagrożeń.
Podziękuj uczniom za zaangażowanie. Doceń, jak wiele udało im się wypracować.
13
4. PREZENTACJA WYNIKÓW PROJEKTU
Prezentacja mapy „skarbów” okolicy! – 2 godz.
Cel: przedstawienie efektów pracy społeczności szkolnej i lokalnej.
Pomoce: zależnie od przyjętej przez grupę formuły prezentacji (do ustalenia w toku projektu).
Przeprowadźcie prezentację wg przyjętych założeń. Postaraj się, aby prezentacja mapy „skarbów” okolicy
oraz szlaku spacerowego stała się wydarzeniem co najmniej ogólnoszkolnym – dobrze by było, gdyby wzięli
w niej udział także niektórzy rodzice oraz inni goście: radni, proboszcz i inni. Pamiętaj jednak, że głównymi
„beneficjentami” całego przedsięwzięcia są Twoi podopieczni: uczniowie uczestniczący w projekcie. To oni
zdobywają nowe umiejętności, także w ramach prezentacji – niezależnie od mniej lub bardziej efektownej
oprawy tejże.
5. REFLEKSJA
Podsumowanie realizacji projektu - 1 godz.
Cel: pokazanie uczniom efektów ich działań oraz podsumowanie ich pracy.
Pomoce: materiały piśmiennicze, wydrukowane karty dla uczniów (załącznik nr 5 i 6)
Ten podsumowujący etap realizacji projektu podziel na trzy części:
1. Zebranie od uczniów informacji w postaci „rundy” podsumowującej
2. Indywidualna praca uczniów
3. Podziękowanie uczniom za ich pracę i zaangażowanie
Ad 1) Usiądźcie w kręgu. Następnie zadaj uczniom 3 pytania w trzech odrębnych rundach:
a. Jak się czuliście pracując w tym projekcie? Co było dla Was fajne a co mniej?
b. Czego się nauczyliście?
c. Jak w przyszłości będą mogli wykorzystać nową wiedzę i umiejętności nabyte podczas realizacji tego
projektu?
Ad 2) Rozdaj uczniom karty samooceny i oceny pracy w grupie (załączniki nr 5 i 5). Uczniowie wykonują
zadanie samodzielnie. Po wypełnieniu omów zapisane opinie. Wypełnione przez uczniów karty wywieś w
widocznym miejscu, podsumuj wyniki, najczęściej powtarzające się opinie spisz na jeden plakat.
Ad 3) Na koniec podziękuj uczniom za ich wkład w prace, zaangażowanie, energię, chęci jakie włożyli w
realizacje tak ważnego projektu.
14
Na koniec bardzo podziękuj dzieciom za ich wysiłek i dowartościuj je komplementami!
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1. Karta do ćwiczenia „Coś zabawnego o Nas”
Znajdź i zapisz imię kogoś:
1. Kto lubi ten sam serial........................................................................................
2. Kto ma ten sam numer buta..............................................................................
3. Kto mieszka z taką samą ilością domowników .................................................
4. Kto ma tak samo na imię (jeśli masz kłopot ze znalezieniem imiennika, to weź pod uwagę swoje drugie
imię) ............................................................................................................................
5. Kto jest spod tego samego znaku zodiaku.........................................................
6. Kto lubi najbardziej tę samą potrawę ...............................................................
7. Kto ma ten sam kolor oczu ...............................................................................
15
8. Ma nazwisko składające się z tej samej ilości sylab ..............................................
9. Kto lubi ten sam film........................................................................................
Załącznik nr 2. Gwiazda pytań
CO?
JAK?
KTO?
Po
KIEDY
GDZIE
Odpowiedź na pytanie PO CO? (cele projektu) już znamy: przed Nami odkrywanie dziedzictwa kulturowohistorycznego naszej okolicy (osiedla lub dzielnicy), zrobienie dokumentacji zdjęciowej w terenie a
następnie prezentacja (wystawa) zdjęć na spotkaniu sąsiedzkim.
Teraz Waszym zadaniem jest rozstrzygnięcie następujących kwestii niezbędnych do realizacji projektu czyli:
CO?
CO trzeba zrobić żeby odkryć dziedzictwo kulturowo-historycznego naszej okolicy (osiedla lub dzielnicy),
zrobić dobre zdjęcia w terenie a następnie prezentację (wystawę) zdjęć na spotkaniu sąsiedzkim.
Zastanówcie się jakie działania trzeba podjąć aby osiągnąć cele projektu
16
KTO?
KTO spośród nas będzie odpowiadał, zajmował się poszczególnymi działaniami? Czy potrzebujecie pomocy
uczniów z innych klas, przedstawicieli samorządu uczniowskiego, innych nauczycieli czy dyrekcji szkoły?
GDZIE?
GDZIE będziecie realizować poszczególne działania projektu?
KIEDY?
KIEDY (w które dni, w jakich godzinach) będziecie realizować poszczególne działania projektu?
JAK?
JAK będziecie realizować działania projektu? Jak wybierzecie miejsca do sfotografowania? Jak będziecie
zbierać informacje o obiektach, które sfotografowaliście? Jak chcecie zaprezentować swoje zdjęcia? Jak
chcecie zorganizować wystawę waszych zdjęć? Kogo chcecie na nią zaprosić?
Załącznik nr 3 – definicja dziedzictwa kulturowego według UNESCO
Dziedzictwo kulturalne (cultural heritage/patrimoine culturel) jest pojęciem, które obejmuje coraz szerszy
zakres. Zgodnie z "Aktem Konstytucyjnym" UNESCO, jednym z celów Organizacji jest ochrona "spuścizny
książek, dzieł sztuki, zabytków historii i nauki (...)". Działalność UNESCO w tej dziedzinie przejawiała się w
różnych formach. Obecnie dziedzictwo kulturalne w UNESCO umownie dzieli się na dziedzictwo materialne,
na które składają się zabytki nieruchome (w tym Światowe Dziedzictwo) i ruchome oraz dziedzictwo
niematerialne, przekazywane przede wszystkim za pomocą przekazu ustnego i tradycji. Zabytki
piśmiennictwa są przedmiotem programu "Pamięć świata".
W ciągu dziesięcioleci powstało szereg aktów normatywnych - konwencji i zaleceń - mających na celu
wzmocnienie ochrony dziedzictwa kulturalnego na szczeblu krajowym i w ramach współpracy państw.
Organizacja ma w swym dorobku wiele akcji ratowania zabytków.

Materiał stworzony na podstawie informacji dostępnych na stronie:
http://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/
17
Załącznik nr 4: Kwestionariusz wywiadu z rodzicami, dziadkami, sąsiadami
Mamo/Tato/Babciu/Dziadku, Szanowna Pani/Szanowny Panie,
Moja klasa realizuje projekt, który polega na zbadaniu i opisaniu zasobów – „skarbów” naszej okolicy,
okolicy szkoły oraz stworzenie mapy z zaznaczonymi elementami dziedzictwa kulturowo – historycznego
naszej okolicy.
„Skarby” naszej okolicy to charakterystyczne miejsca lub obiekty w okolicy, przedmioty, opowieści, piosenki,
potrawy, zwyczaje i inne ciekawostki lokalne i osobliwości. „Skarbem” może być wszystko co wyróżnia naszą
okolice na tle innych - czy to w oczach nas samych, czy w oczach naszych sąsiadów lub gości.
Dlatego bardzo o udzielenie mi odpowiedzi na pytanie:
Co jest „skarbem” naszej okolicy?
Dzięki otrzymanym informacjom, będę więcej wiedzieć o historii i kulturze naszej okolicy (osiedla i dzielnicy)
Dziękuję za udzielenie odpowiedzi,
Imię i nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad:………………………………………………………………………………………
Imię i nazwisko osoby udzielającej wywiadu:………………………………………………………………………………………………
Uważam, że skarbem naszej miejscowości jest
……………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………..……………………….………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………,
18
ponieważ
………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………
….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………….
Załącznik nr 5: Karta oceny współpracy w grupie
KARTA OCENY WSPÓŁPRACY W GRUPIE
ZESPÓŁ:
Co nam się udało zrealizować
w grupie?
Czego nam się nie udało
zrealizować w grupie?
19
Jak pracowała grupa (czy
zgodnie z ustalonymi zasadami
i planem)?
Co można poprawić we
współpracy grupy?
Załącznik nr 6 – Karta samooceny pracy w grupie
Kryteria samooceny udziału w pracy grupowej
tak
średnio
nie
Czy moje zadania wykonałem/wykonałam najlepiej jak
umiałem/umiałam?
Gdy potrzebowałem/potrzebowałam pomocy,
poprosiłem/prosiłam o nią?
Czy słuchałem/słuchałam tego, co mówią inni?
Czy pomagałem/pomagałam innym członkom grupy, kiedy
tego potrzebowali?
Projekt „Warszawa Lokalnie” współfinansuje m.st. Warszawa
20