Publicznoprawny status izb adwokackich – zarys

Paweł Razowski
Publicznoprawny status
izb adwokackich – zarys problematyki
Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.:
„W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony”. Jedną z form
samorządu zawodowego jest samorząd adwokacki. Według bowiem art. 1 ust. 2 ustawy
z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze: „Adwokatura zorganizowana jest na zasadach
samorządu zawodowego”. W świetle art. 2 Prawa o adwokaturze: „Adwokaturę stanowi
ogół adwokatów i aplikantów adwokackich”. Natomiast w myśl art. 38 Prawa o adwokaturze: „Izbę adwokacką stanowią adwokaci i aplikanci adwokaccy, mający siedzibę
zawodową na terenie izby, której zasięg terytorialny określa Naczelna Rada Adwokacka,
biorąc pod uwagę w szczególności podział terytorialny administracji sądowej”. Ustawodawca expressis verbis nie określa statusu prawnego izb adwokackich, poprzestając na
wskazaniu, że „Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie mają
osobowość prawną” (art. 10 Prawa o adwokaturze). Dotychczas zagadnienie to nie stanowiło przedmiotu szerszego zainteresowania nauki prawa. Ustalenie publicznoprawnego statusu prawnego izb adwokackich jest zaś istotne nie tylko z punktu widzenia
zapewnienia sprawnego wykonywania zadań publicznych przez samorząd adwokacki
w ramach administracji zdecentralizowanej, lecz również ze względu na ochronę praw
członków izb adwokackich, tj. adwokatów i aplikantów adwokackich. Oczywiście nie
sposób podjąć całości złożonego zagadnienia statusu prawnego izb adwokackich w tego
rodzaju, w założeniu niewielkim objętościowo, opracowaniu. Stąd dalsze rozważania
stanowić będą jedynie zarys tej interesującej problematyki, bez wątpienia zasługującej
na opracowanie o charakterze monograficznym.
Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm. (dalej: Konstytucja RP).
Artykuł 17 ust. 1 Konstytucji RP do rangi zasady ustrojowej podnosi B. Banaszak; zob. B. Banaszak, Pozycja
adwokatury w świetle prac Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, (w:) J. Giezek (red.), Konferencje Izby Adwokackiej we Wrocławiu. Adwokatura w systemie organów ochrony prawnej. Jubileusz 65-lecia Adwokatury Dolnośląskiej,
Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2010, t. III, s. 116.
Tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. nr 146, poz. 1188 ze zm., dalej: Prawo o adwokaturze.
76
11–12/2013
Publicznoprawny status izb...
Wśród nielicznych poglądów wyrażanych w polskiej nauce prawa administracyjnego w przedmiocie statusu prawnego izb adwokackich dominuje stanowisko, zgodnie
z którym podmioty te są personalnymi (osobowymi) korporacjami prawa publicznego. Do orędowników koncepcji izb adwokackich jako personalnych korporacji prawa
publicznego należy zaliczyć w szczególności E. Ochendowskiego i S. Fundowicza.
Zdaniem E. Ochendowskiego korporacją prawa publicznego jest podmiot administracji, wyposażony we władztwo publiczne, usytuowany według członkostwa, istniejący niezależnie od zmiany członków i realizujący stałe cele publiczne. W ujęciu tego
autora izby adwokackie stanowią korporacje personalne, w których członkostwo jest
uzależnione od przynależności do określonego zawodu. Z kolei S. Fundowicz wyróżnia korporacje prawa publicznego (korporacje publiczne) wśród osób prawnych prawa
publicznego, obok zakładów administracyjnych i fundacji prawa publicznego. Autor
ten nie konstruuje własnej definicji korporacji prawa publicznego, lecz odwołuje się do
określenia tego pojęcia zastanego w niemieckiej nauce prawa administracyjnego, w której H. J. Wolff, O. Bachof i R. Stober piszą o tym podmiocie jako o złożonej z członków
i niezależnej od ich zmiany organizacji, zawdzięczającej swoją indywidualność jako
podmiotu prawa nie autonomii prywatnej, lecz aktowi władzy, a mianowicie ustawie
lub aktowi państwowemu wydanemu na podstawie ustawy, co sprawia, że jest to organizacja prawnie konieczna10. W świetle poglądów S. Fundowicza izby adwokackie
są korporacjami osobowymi, w których przesłanką członkostwa jest szczególna cecha
człowieka w postaci przynależności do określonego zawodu11. Warto również zwrócić
uwagę na poglądy innych przedstawicieli nauki prawa administracyjnego na zagadnienie korporacji prawa publicznego. Według Z. Janku korporacja prawa publicznego
stanowi społeczność połączoną wspólnym interesem, samorząd, a zatem odrębny od
państwa podmiot prawa, samodzielny w decydowaniu o swoich prawach12. Równocześnie autor ten zastrzega, że członkowie korporacji prawa publicznego powinni być równi
w swoich prawach i obowiązkach jako członków korporacji13. Natomiast M. Elżanowski
zauważa, że konstrukcje częściowo pokrywające się, niekiedy traktowane łącznie, stanowią korporacje prawa publicznego i związki samorządowe14. Autor ten kładzie nacisk na
konieczność odróżnienia korporacji prawa publicznego od zakładów administracyjnych,
Zob. E. Ochendowski, Pozycja prawna studenta uniwersytetu – użytkownik zakładu publicznego czy członek korporacji publicznej, (w:) J. Filipek (red.), Jednostka w demokratycznym państwie prawa, Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła
Administracji 2003, s. 457.
Zob. S. Fundowicz, Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin: Wydawnictwo KUL 2005, s. 38.
E. Ochendowski, Pozycja prawna studenta, s. 457.
Tamże.
S. Fundowicz, Osoby prawne prawa publicznego w prawie polskim, „Samorząd Terytorialny” 2000, nr 3, s. 5.
Zob. H. J. Wolff, O. Bachof, R. Stober, Verwaltungsrecht II. Besonderes Organisation- und Dienstrecht, 5. Auflage,
München: C. H. Beck 1987, s. 9, cyt. za S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s. 34.
10
S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s. 34.
11
Tamże, s. 38.
12
Z. Janku, Publiczna szkoła wyższa – korporacja czy zakład administracyjny, (w:) J. Supernat (red.), Między
tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3168, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2009,
s. 238–239.
13
Tamże, s. 237.
14
M. Elżanowski, Zakład państwowy w polskim prawie administracyjnym, Warszawa: PWN 1970, s. 30.
77
Paweł Razowski
PALESTRA
podnosząc, że: „Zasadniczymi kryteriami odróżnienia zakładu od korporacji względnie
związków samorządowych były w polskiej nauce prawa, podobnie jak i w niemieckiej:
a) brak prawnie zagwarantowanego wpływu użytkowników na funkcjonowanie zakładu, przy istnieniu takich gwarancji, jeżeli chodzi o członków korporacji, przynajmniej
w przedmiocie wyboru jej władz; b) brak elementu rzeczowego w korporacji, która jest
zespołem osób i praw, podczas gdy zakład jest zespołem osób, praw i rzeczy”15. Dla
porządku analizy warto jeszcze wskazać, że w niemieckiej nauce prawa administracyjnego, oprócz wspomnianych wcześniej H. J. Wolffa, O. Bachofa i R. Stobera, definicję
korporacji prawa publicznego sformułował m.in. E. Forsthoff, zdaniem którego korporacje prawa publicznego stanowią zorganizowane z członków, zdolne prawnie związki
prawa publicznego, które przejmują zadania państwowe wraz ze środkami władczymi
pod nadzorem państwa16.
Na podstawie powyższej, krótkiej analizy poglądów polskiej i niemieckiej nauki
prawa administracyjnego, do najważniejszych cech diagnostycznych korporacji prawa
publicznego należy zaliczyć:
1) utworzenie na podstawie ustawy;
2) osobowość prawną, w tym osobowość publicznoprawną, przejawiającą się zwłaszcza w korzystaniu z władztwa administracyjnego;
3) zorganizowanie według członkostwa, przy czym:
a) członkowie korporacji są połączeni wspólnym interesem;
b) członkowie korporacji powinni być równi w swoich prawach i obowiązkach jako
członków korporacji;
c) członkowie korporacji mają wpływ na funkcjonowanie korporacji, w szczególności w odniesieniu do wyboru jej władz;
d) zmiany w zakresie członkostwa są pozbawione znaczenia z punktu widzenia
istnienia korporacji;
4) samodzielność prawną;
5) realizację stałych celów publicznych, przy czym wykonywanie zadań publicznych
odbywa się w formach zdecentralizowanych.
Ustalenie, czy izby adwokackie spełniają powyższe przesłanki konieczne dla uznania
ich za korporacje prawa publicznego, wymaga przeprowadzenia analizy przepisów
Prawa o adwokaturze.
W świetle rozwiązań prawnych przyjętych w Prawie o adwokaturze nie ulega wątpliwości, że izby adwokackie stanowią podmioty utworzone na podstawie ustawy. Ustawą
tą jest, rzecz oczywista, Prawo o adwokaturze. Warto zauważyć, że ustalanie liczby izb
adwokackich należy do zakresu działania Krajowego Zjazdu Adwokatury (art. 56 pkt 5
Prawa o adwokaturze), podczas gdy ustalanie zasięgu terytorialnego izb adwokackich
oraz ich siedzib należy do zakresu działania Naczelnej Rady Adwokackiej (art. 58 pkt 4
Prawa o adwokaturze).
Zgodnie z cytowanym wcześniej art. 10 Prawa o adwokaturze izby adwokackie,
obok Naczelnej Rady Adwokackiej i zespołów adwokackich, zostały wyposażone
Tamże, s. 30–31.
E. Forsthoff, Lehrbuch des Verwaltungsrechts. Erster Band: Allgemeiner Teil, 10. Auflage, München: C. H. Beck
1973, s. 485, cyt. za S. Fundowicz, Decentralizacja administracji, s. 34.
15
16
78
11–12/2013
Publicznoprawny status izb...
w osobowość prawną. Przymiot osobowości prawnej oznacza, że izby adwokackie
mogą być podmiotem praw i obowiązków, w tym praw i obowiązków o charakterze
publicznoprawnym17. Izby adwokackie korzystają z władztwa administracyjnego18.
Jak zauważa M. Szydło, modelowym przykładem wyposażenia korporacji zawodowych we władztwo administracyjne jest wydawanie przez właściwe organy decyzji
administracyjnych o wpisaniu na listę uprawnionych do wykonywania określonego
zawodu, przesądzających o przyjęciu w poczet członków danej korporacji19. Wpis na
listę adwokatów lub listę aplikantów adwokackich następuje w drodze uchwały właściwej okręgowej rady adwokackiej (art. 68 ust. 5 Prawa o adwokaturze, art. 75 ust. 3
Prawa o adwokaturze). Uchwała ta ma formę decyzji administracyjnej. Stanowi bowiem,
podjęte w sferze stosunków zewnętrznych, rozstrzygnięcie organu administrującego20
o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy21. Nabycie statusu członka izby adwokackiej
odbywa się więc w drodze administracyjnoprawnej, a stosunki powstające pomiędzy
członkami izby a jej organami są, co do zasady, stosunkami administracyjnoprawnymi.
Z chwilą przyjęcia do izby adwokackiej adwokat lub aplikant adwokacki staje się jednak
w pewnym sensie podwójnie podporządkowany. Z jednej strony musi się bowiem podporządkować przepisom prawnym ogólnie obowiązującym na terenie całego państwa,
z drugiej zaś – aktom prawnym organów izby22. Istota władztwa, które przysługuje
izbom adwokackim, wyraża się więc przede wszystkim w szczególnym zakresie uprawnień do wydawania jednostronnych aktów prawnych kształtujących sytuację prawną
członka izby adwokackiej. Akty te mogą stanowić o nawiązaniu, przekształceniu lub
rozwiązaniu stosunku administracyjnoprawnego łączącego izbę z jej członkiem albo
być skierowane wyłącznie na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych
skutków prawnych w ramach administracyjnoprawnej więzi łączącej izbę i jej członka,
nie stanowiąc o nawiązaniu, przekształceniu lub rozwiązaniu tego stosunku prawnego.
Pierwsze z wymienionych aktów są wydawane na podstawie przepisów powszechnie
obowiązującego prawa, w wyniku przeprowadzenia sformalizowanego postępowania administracyjnego, do którego znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14
17
Por. S. Fundowicz, Pojęcie osoby prawnej prawa publicznego, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 2, s. 64–86 i powołana tam literatura.
18
Według Z. Leońskiego: „Realizując kompetencje władcze samorząd zawodowy wyręcza władze w wykonywaniu ich funkcji”; zob. Z. Leoński, Administracyjnoprawna reglamentacja tzw. wolnych zawodów, (w:) B. Kudrycka, J. Mieszkowski (red.), Prawo. Administracja. Obywatele. Profesorowi Eugeniuszowi Smoktunowiczowi, Bielsko-Biała: Temida 2 1997, s. 219. Zbliżony pogląd wyraził M. Szydło, podnosząc, że: „W procesie decentralizacji
następuje przekazywanie zadań publicznych do wykonywania przez samorządy zawodowe”; zob. M. Szydło,
Kompetencje publicznoprawne samorządów zawodowych, „Samorząd Terytorialny” 2002, nr 3, s. 47.
19
M. Szydło, Nabywanie uprawnień do wykonywania wolnych zawodów, „Państwo i Prawo” 2002, z. 7, s. 59.
20
Przez pojęcie organu administrującego należy rozumieć podmiot, który nie jest wprawdzie organem administracji publicznej, lecz mimo to posiada – przyznaną mu mocą wyraźnego przepisu ustawy – kompetencję
administracyjną lub kompetencję tę faktycznie wykonuje; por. J. Zimmermann, Polska jurysdykcja administracyjna, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1996, s. 44.
21
Na temat pojęcia decyzji administracyjnej por. W. Jakimowicz, Problemy definiowania pojęcia decyzji administracyjnej, „Przegląd Sądowy” 2000, nr 10, s. 39–56 i powołana tam literatura.
22
W zbliżony sposób kształtowana jest sytuacja prawna użytkowników zakładów administracyjnych; por.
M. Elżanowski, Zakład państwowy, s. 118.
79
Paweł Razowski
PALESTRA
czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego23. Akty te można określić
mianem aktów administracyjnych powszechnych24. Przykładami tej kategorii aktów
są uchwały okręgowych rad adwokackich w przedmiocie wpisu na listę adwokatów
lub listę aplikantów adwokackich bądź uchwały o skreśleniu z listy adwokatów lub
listy aplikantów adwokackich. Drugie z wymienionych kategorii aktów organów izb
adwokackich jedynie mogą, ale nie muszą, być podejmowane na podstawie przepisów
powszechnie obowiązującego prawa, a ich tryb wydawania jest niesformalizowany.
Zarówno droga postępowania administracyjnego, jak i droga sądowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym są w przypadku tych aktów niedopuszczalne25. Akty te
można określić mianem aktów „wewnątrzkorporacyjnych”. Przykładami tej kategorii
aktów są akty wydawane na podstawie art. 48 ust. 3 Prawa o adwokaturze, a mianowicie
decyzja dziekana okręgowej rady adwokackiej w przedmiocie udzielenia adwokatowi
lub aplikantowi adwokackiemu ostrzeżenia za dopuszczenie się uchybienia mniejszej
wagi, a także uchwała okręgowej rady adwokackiej wydana w wyniku rozpoznania
odwołania od wskazanej decyzji dziekana.
Izba adwokacka jest podmiotem zorganizowanym na zasadach członkostwa. Członkami danej izby adwokackiej są bowiem wszyscy adwokaci i aplikanci adwokaccy mający siedzibę zawodową na terenie izby (art. 38 Prawa o adwokaturze). Członkostwo
w izbie ma charakter obligatoryjny, a utrata tego członkostwa (skreślenie z listy adwokatów lub z listy aplikantów adwokackich – art. 72–74, art. 79 Prawa o adwokaturze) nie ma
wpływu na istnienie izby. Izby adwokackie stanowią swoiste wspólnoty (zbiorowości)
terytorialne adwokatów i aplikantów adwokackich. Tym samym izby adwokackie mają
nie tylko personalny, lecz również terytorialny charakter prawny w zakresie związania się z ich członkami. Adwokaci i aplikanci adwokaccy, jako członkowie danej izby
adwokackiej, są połączeni wspólnym interesem. Jest nim, najogólniej ujmując, udzielanie pomocy prawnej, współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz
w kształtowaniu i stosowaniu prawa (art. 1 ust. 1 Prawa o adwokaturze). Według art. 39
pkt 1 Prawa o adwokaturze jednym z organów izby adwokackiej, obok okręgowej rady
adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej (art. 39 pkt 2–4 Prawa o adwokaturze), jest zgromadzenie izby składające się z adwokatów wykonujących zawód oraz
delegatów pozostałych adwokatów. Zgodnie z art. 40 Prawa o adwokaturze: „Do zakresu działania zgromadzenia izby adwokackiej należy: 1) wybór delegatów na Krajowy
Zjazd Adwokatury; 2) wybór dziekana, prezesa sądu dyscyplinarnego, przewodniczącego komisji rewizyjnej oraz członków i zastępców członków okręgowej rady adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej; 3) uchwalanie budżetu izby i ustalanie
wysokości składek rocznych na potrzeby izby; 4) (…); 5) rozpatrywanie i zatwierdzanie
Tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267.
Por. zbliżoną terminologię użytą w odniesieniu do aktów podejmowanych przez organy zakładów administracyjnych przez E. Ochendowskiego, Zakład administracyjny jako podmiot administracji państwowej, „Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prace Wydziału Prawa”, nr 42, Poznań: Wydawnictwo UAM
1969, s. 212.
25
Por. w szczególności postanowienie WSA w Kielcach z 23 listopada 2007 r., II SAB/Ke 29/07, http://
orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/0E87A35367 [dostęp: 18 września 2013 r., godz. 22.55] i postanowienie NSA z dnia
11 grudnia 2012 r., II GSK 1525/12, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/2A7276E40D, [dostęp: 18 września 2013 r.,
godz. 22.57].
23
24
80
11–12/2013
Publicznoprawny status izb...
corocznych sprawozdań z działalności okręgowej rady adwokackiej; 6) zatwierdzanie
– po wysłuchaniu wniosków komisji rewizyjnej – zamknięć rachunkowych i udzielanie okręgowej radzie adwokackiej absolutorium; 7) podejmowanie innych uchwał”.
Partycypacja w zarządzaniu izbą adwokacką dotyczy jednak wyłącznie adwokatów.
Aplikantom adwokackim takie uprawnienia w zasadzie nie przysługują. Ograniczony
wpływ na funkcjonowanie izb adwokackich mają również adwokaci, którzy nie wykonują zawodu. W zgromadzeniu izby, z czynnym i biernym prawem wyborczym do
organów izby, mogą bowiem brać udział jedynie delegaci tych adwokatów. Substrat osobowy izb adwokackich stanowią zatem dwie podstawowe grupy społeczne, tj. adwokaci
i aplikanci adwokaccy, których udział w zarządzaniu izbami jest zróżnicowany. Różnice
te pogłębia dodatkowo wskazana uprzednio sytuacja prawna w zakresie zarządzania
izbą adwokatów niewykonujących zawodu.
Nieodłączną cechę izb adwokackich stanowi ich samodzielność prawna. Adwokatura
została bowiem zorganizowana na zasadach samorządu zawodowego, a przynależność
do samorządu adwokackiego jest warunkiem wykonywania zawodu adwokata. Samorząd adwokacki odgrywa ważną rolę w zakresie nadzoru nad należytym wykonywaniem
zawodu adwokata, co sprzyja realizacji interesu publicznego, gdyż stosunki pomiędzy
adwokatami i ich klientami opierają się na szczególnej więzi zaufania. Egzemplifikację
tej tezy stanowią w szczególności regulacje poświęcone odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów lub aplikantów adwokackich (art. 80–95n Prawa o adwokaturze).
Warto podkreślić, że – zgodnie z art. 91 ust. 2 Prawa o adwokaturze – większość spraw
dyscyplinarnych jako sąd pierwszej instancji rozpoznaje sąd dyscyplinarny, a zatem
jeden z organów izby adwokackiej. Samodzielność prawna izb adwokackich nie ma jednak nieograniczonego charakteru. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 2 Prawa o adwokaturze:
„Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzór nad działalnością samorządu w zakresie
i formach określonych ustawą”.
Izby adwokackie spełniają stałe cele publiczne, polegające w ogólności na określaniu standardów wykonywania zawodu adwokata i obrony interesów swoich członków.
Realizacja zadań publicznych przez izby adwokackie odbywa się w formach zdecentralizowanych, czego przykład może stanowić decentralizacja kompetencji w zakresie
dopuszczenia do zawodu adwokata. Decyzje okręgowych rad adwokackich o wpisie
na listę adwokatów mają charakter administracyjnych decyzji swobodnych (decyzji
podejmowanych na podstawie uznania administracyjnego). Dokonując decentralizacji kompetencji w zakresie dopuszczenia do zawodu adwokata, w przepisach Prawa
o adwokaturze zastrzeżono jednak nadzór organów państwowych nad prawidłowością
realizacji wskazanych zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych26.
Zgodnie z art. 69a ust. 1 Prawa o adwokaturze: „Wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze
sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata (…) Minister Sprawiedliwości wyraża sprzeciw w formie decyzji admi B. Adamiak, Od klasycznych do współczesnych koncepcji gwarancji prawa do szybkiego załatwienia sprawy administracyjnej, (w:) J. Supernat (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa
dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3168, Wrocław: Wydawnictwo
Uniwersytetu Wrocławskiego 2009, s. 25.
26
81
Paweł Razowski
PALESTRA
nistracyjnej”. To szczególne rozwiązanie prawne jest w literaturze przedmiotu określane
mianem ograniczenia władztwa administracyjnego organów samorządu adwokackiego
przez wprowadzenie konstrukcji milczenia prawnego organu nadzoru27.
Powyższe ustalenia pozwalają skonstatować, że w świetle regulacji Prawa o adwokaturze izby adwokackie stanowią osoby prawa publicznego, którym najbliżej
do korporacji prawa publicznego. Izby adwokackie mają bowiem niemal wszystkie
z wymienionych w niniejszym opracowaniu cech charakterystycznych korporacji prawa publicznego. Niemal wszystkie, gdyż aplikanci adwokaccy, pomimo członkostwa
w izbach adwokackich, w zasadzie nie zostali włączeni w procesy zarządzania izbami.
Takie rozwiązanie prawne zbliża sytuację prawną aplikantów adwokackich raczej do
sytuacji prawnej użytkowników zakładów administracyjnych niż członków korporacji
prawa publicznego. Nie zmienia to jednak ogólnego wniosku, zgodnie z którym de lege
lata izby adwokackie uważać należy za szczególne korporacje prawa publicznego o charakterze zarówno osobowym (personalnym), jak i terytorialnym, złożone z adwokatów
i aplikantów adwokackich i realizujące cele publiczne w formach zdecentralizowanych.
Konstatacja ta nie zwalnia jednak z konieczności prowadzenia dalszych badań nad statusem prawnym izb adwokackich i wynikającymi stąd konsekwencjami prawnymi. Wręcz
przeciwnie, należy żywić nadzieję, że niniejsza publikacja, która nie pretenduje do wyczerpującego omówienia przedmiotowej problematyki, stanowić będzie przyczynek do
podjęcia dalszych badań naukowych w tym istotnym z punktu widzenia samorządu
adwokackiego kierunku.
27
82
Tamże.