Kto jest pracownikiem młodocianym w myśl kp

Poznaj podstawowe zasady jakie obowiązują przy zatrudnianiu młodocianych!
Kto jest pracownikiem młodocianym w myśl kp ?
Młodocianym jest osoba która ukończyła 16 lat a nie przekroczyła 18 lat
(art. 190 § 1 kp).
Zatrudnienie młodocianych jest obwarowane wieloma rygorami, które przede wszystkim
mają na celu ochronę młodego organizmu przed szkodliwymi warunkami pracy, ich
wpływem na zdrowie a także możliwości realizacji obowiązku szkolnego.
Polski kodeks pracy zezwala na zatrudnienie młodocianych po spełnieniu określonych
warunków, jak również od 1 maja 2004r. uregulowana została możliwość zatrudniania dzieci
przez podmioty ograniczonego rodzaju tj. podmioty prowadzące działalność kulturalną,
artystyczną, sportową lub reklamową (art. 304 5 kp).
Podstawowe warunki zatrudnienia młodocianego:
• ukończenie gimnazjum
• przedstawienie zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie
zagraża ich zdrowiu
Wyjątkowo dozwolone jest zatrudnianie młodocianych którzy:
1. nie ukończyli gimnazjum
2. osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum
3. osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum.
Warunki tego zatrudnienia określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
5 grudnia 2002r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne
zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które
ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz. U.
Nr 214, poz.1808).
Pamiętaj
Młodociany który nie posiada kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu
przygotowania zawodowego .
Przygotowanie zawodowe może odbywać się w dwóch formach:
1) nauka zawodu,
2) przyuczenie do wykonania określonej pracy.
Nauka zawodu ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze
wykwalifikowanego robotnika lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu oraz
dokształcanie teoretyczne organizowaną u pracodawcy.
Umowę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu zawiera
pracodawca z młodocianym :
a) w terminie przyjęcia kandydatów do zasadniczych szkół zawodowych
b) w innym terminie gdy młodociany nie dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej.
Nauka zawodu trwa nie krócej niż 24 miesiące i nie dłużej niż 36 miesięcy.
Wyjątek dot. sytuacji gdy młodociany dokształcający się w zasadniczej szkole zawodowej nie
otrzymał promocji do klasy wyższej lub jej nie ukończył – przedłużyć można czas trwania
nauki zawodu do 12 m-cy w celu umożliwienia ukończenia nauki w szkole, w innych zaś
uzasadnionych przypadkach nie więcej jak o 6 m-cy.
Jeżeli młodociany nie dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej okres nauki zawodu
może być skrócony nie więcej jak o 12 m-cy.
Zawody w których odbywa się nauka zawodu oraz czas jej trwania, określają przepisy dot.
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Nauka zawodu może odbywać się również
w innych zawodach określonych w przepisach dot. klasyfikacji zawodów i specjalności dla
potrzeb rynku pracy.
1.
Osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu ukończyły pełnoletniość, kończą tą naukę na
zasadach określonych dla młodocianych.
W razie przerwania nauki zawodu przez osoby które rozpoczęły naukę zawodu na innej
podstawie niż umowa o pracę i podjęły ją w tym samym lub pokrewnym zawodzie u innego
pracodawcy (jeżeli przerwa w nauce zawodu nie trwa dłużej niż 12 m-cy ) czas odbytej nauki
wlicza się do okresu wymaganego do odbycia przygotowania zawodowego po sprawdzeniu
stopnia opanowania zawodu.
Nauka zawodu kończy się egzaminem
Koszty pierwszego egzaminu pokrywa pracodawca, który może również pokryć koszty
egzaminu poprawkowego.
Przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie młodocianego do
pracy w charakterze przyuczonego robotnika. Może ono dotyczyć prac związanych z nauką
zawodu i trwać od 3 do 6 m-cy.
Dla młodocianych uczestników OHP okres ten może być przedłużony do czasu ukończenia
gimnazjum, maksymalnie do 22 miesięcy.
Czas trwania, zakres oraz program przyuczania do wykonania określonej pracy ustala
pracodawca (przy uwzględnieniu wybranego programu nauczania dopuszczonego do użytku
szkolnego)
Przyuczenie do wykonania określonej pracy kończy się egzaminem.
W wyniku pozytywnego zdania egzaminu młodociani uzyskują zaświadczenie stwierdzające
nabycie umiejętności w wykonaniu prac, których dot. przyuczenie określając jego rodzaj, czas
trwania oraz uzyskaną ocenę.
Młodociany, który ukończył przyuczenie z wynikiem pozytywnym i podjął naukę zawodu
obejmującą zakres przyuczenia do wykonania określonej pracy, okres przyuczenia zalicza się
do okresu praktycznej nauki zawodu.
Osoby które przed ukończeniem przyuczenia do wykonania określonej pracy osiągną
pełnoletniość, kończą przyuczenie w warunkach określonych dla młodocianych.
Pracodawca jest obowiązany zawrzeć z młodocianym na piśmie umowę o pracę w celu
przygotowania zawodowego według art. 195 § 1 KP).
O zawarciu umowy zawiadamia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zgodnie z miejscem
zamieszkania młodocianego (jeżeli pracodawca jest rzemieślnikiem również izbę
rzemieślniczą właściwą wg. pracodawcy).
Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić :
2. pracodawca,
3. osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy ,
osoba zatrudniona u pracodawcy (pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od
instruktorów praktycznej nauki zawodu. Kwalifikacje te nie dot. pracodawców w imieniu
których przygotowanie zawodowe prowadzą uprawieni do tego pracownicy).
W razie wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego
odbywanego w formie nauki zawodu, pracodawca zawiadamia przedstawiciela ustawowego
lub jego opiekuna, szkołę jeżeli dokształca się w szkole, izbę rzemieślniczą gdy pracodawca
jest rzemieślnikiem, w celu umożliwienia kontynuacji nauki zawodu w dotychczasowym lub
pokrewnym zawodzie.
Przy zawieraniu umów o pracę w celu przygotowania zawodowego zastosowanie mają
przepisy kp. dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony.
Umowa powinna być zawarta z zachowaniem formy pisemnej i określać w szczególności :
1. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przygotowanie do wykonania
określonej pracy)
2. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
3. sposób dokształcania teoretycznego,
4. wysokość wynagrodzenia.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem w celu przygotowania zawodowego
dopuszczalne jest tylko w razie:
1) niewypełniania przez młodocianego obowiązku wynikających z umowy o pracę lub
obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków
wychowawczych,
2) ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
3) reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania
zawodowego,
4) stwierdzenie nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa
przygotowanie zawodowe.
Ochrona pracownika młodocianego w trakcie zatrudnienia w celu przygotowania
zawodowego.
Czas pracy młodocianego
Dobowy wymiar czasu praca młodocianego do 16 roku życia nie może przekraczać 6 h.
Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8h na dobę.
Do czasu pracy młodocianych wlicza się czas nauki .
Wymiar i rozkład czasu pracy ustala pracodawca biorąc pod uwagę liczbę godzin oraz zakres
zajęć szkolnych młodocianego.
W chwili ukończenia 16 lat przypadających w ciągu roku szkolnego przyjmuje się, że
dotychczasowa norma czasu pracy obowiązuje do końca roku szkolnego.
Przerwa w czasie pracy
Jeżeli dobowy wymiar czasu prac jest dłuższy niż 4,5 h młodocianemu przysługuje przerwa
trwająca nieprzerwanie 30 minut wliczana do czasu pacy.
Obowiązuje bezwzględny zakaz
zatrudniania w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej.
Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz określa
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
(Dz .U. Nr 200 z 2004r., poz. 2047 ze zmianami).
Urlop
młodociany uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego z upływem :
- 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy w wymiarze 12 dni,
- 12 miesięcy – 26 dni
W roku kalendarzowym w którym młodociany kończy 18 lat przysługuje mu prawo do 20 dni
urlopu.
W okresie ferii pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi młodocianemu
urlopu.
Urlop zaliczkowy – kp daje możliwość udzielenia urlopu zaliczkowego w okresie ferii
szkolnych po złożeniu wniosku przez pracownika, gdy pracownik nie nabył jeszcze prawa do
urlopu.
Urlop bezpłatny – na wniosek młodocianego ucznia szkoły dla pracujących, pracodawca
zobowiązany jest udzielić urlopu w okresie ferii w wymiarze nie przekraczającym 2 miesięcy
łącznie z urlopem wypoczynkowym.
Wynagrodzenie
Zasady wynagradzania młodocianych w okresie przygotowania zawodowego określa § 19
rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania
(Dz. U. Nr 60, z 1996r. poz. 278 )
Szczególna ochrona zdrowia
Młodociany podlega badaniom lekarskim:
- przy przyjmowaniu do pracy – badania wstępne,
- w czasie zatrudnienia – badania okresowe i kontrolne.
Badania są przeprowadzane na koszt pracodawcy, w miarę możliwości w godzinach pracy, z
zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Obowiązki pracodawcy
- poinformowanie pracownika oraz jego przedstawiciela ustawowego o ryzyku
zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
- w przypadku orzeczenia lekarza o zagrożeniu dla zdrowia w związku z wykonywaną
pracą – przeniesienie do innej pracy; w sytuacji braku możliwości przeniesienia do
innej pracy – niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w
wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Oprócz możliwości zatrudnienia młodocianego w celu przygotowania zawodowego, które
może być realizowane w 2 formach tj. poprzez naukę zawodu oraz przyuczenie do wykonania
zawodu z młodocianym można zawrzeć również umowę o pracę przy wykonywaniu prac
lekkich ( odrębne uregulowanie stanowią art. 200 1 § 1 - 201 § 5 kp).
Małoletnie osoby mogą również świadczyć pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej np.
umowy o dzieło, umowy zlecenia. W takim przypadku nie mają one statusu pracownika
młodocianego, do których stosuje się przepisy kodeksu pracy.
Pamiętaj
Zgodnie z art. 304 1 kp obowiązki wynikające z art. 211 kp ciążą również na osobach
fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub
w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, tj. obowiązek przestrzegania przez
pracownika przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w zakresie określonym
przez pracodawcę.