cycek March1 (2), Murm, Mymer1 BartBydg, FalZioł (8)

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: CYCEK (stan na dzień: 11-10-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
CYCEK (58) sb m
cycek (50), cecek (8); cycek March1 (2), Murm, Mymer1 BartBydg, FalZioł (8), GlabGad (3),
GliczKsiąż (2), Mącz (13), SienLek (13), KmitaSpit; cycek : cecek Calep (5 : 8).
Pierwsze e z tekstu nie oznaczającego é, drugie jasne.
sg N cycek (17). ◊ G cycka (5). ◊ A cycek (1). ◊ L cycku (3). ◊ pl N cycki (8). ◊ G cycków (7); -ów
(1), -(o)w (6). ◊ A cycki (8). ◊ I cyckåmi (3) March1, Calep (2), cycki (1) FalZioł; ~ -åmi (1), -(a)mi
(2). ◊ L cyckåch (3), cyckoch (2); -åch FalZioł; -åch : -och SienLek (2 : 2); ~ -åch (2), -(a)ch (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.
1. Dem. od „cyc”, także w znaczeniu sutka; mamma Murm, Mymer1, Mącz, Calep, Cn; mamilla,
uber BartBydg, Mącz, Calep; ruma Mącz, Calep; papilla Mącz, Cn; mammula, mastos, rumen Mącz;
colpos, huber, rumis Calep (56) : Zoná też iego byłá málutka á bárzo miąſſa/ zwielkimi cyckami
March1 A2, A2; Murm 57; mamilla, cziczek; mamillas habet vir et mulier, pecus uber BartBydg 86;
Też korzen ieſt naboląeżki [!] gorące ciczkow FalZioł I 3a; tak vcżyniwſzy/ ſtłucż s ſadłem kokhoſzem
á vcżyń ſthego plaſtr á okładay czyczki FalZioł I 79d; na ziemi/ ſie rodzi iako ine zwierzę y czyczki
dzieci karmi FalZioł IV 29c, I 79d, III 18d, IV 1d, 37b, 38c; GlabGad D7 [3 r.]; Et aliquando pro ipsa
mamma, Miáſto Wymieniá cická. Mącz 276b, 28a, 120c, 206a, 276c, 360b; O Pierśiach/ Káſzlu/
Dycháwicy/ Kordyáce: tudźieſz o Cyckach białych głow SienLek 83; Też bárzo dobre lekárſtwo/ ná
wſzelką puchlinę w cyckoch SienLek 86v, 86 [3 r.], 86v [3 r.], 87 [2 r.], 110v, 112v; Bumastos ‒
Iagoda iako czeczek nadęta. Calep 142b, 218a, 490b, 633b [4 r.], 931b, 932a, 1029a, 1104a; Ieſzcże
ſſał kozę/ ieſzcże cycek w gębie trzymał/ Kiedy go nátráfił ptak/ y w niewolą imał. KmitaSpit C5v.
Zwroty: »cycka chcieć« (1): Appetere mammam dicitur lactans, Cická chcieć. Mącz 295c.
»od cycka odsadzić (a. odsadzać), odsadzony« [szyk zmienny] (2 : 1): ktory ocyec ſyná ſwego
chcyałby myeć oratorá/ niechayby go ná to wyodł [...] pokądby go od cycká nye odſádzono.
GliczKsiąż K2v; Ablacto ‒ Odſądząm odcżyczka. Calep 5b; Nefrendes ‒ Od ciczka odſadzeno,
proſieta. Calep 693b.
Wyrażenie: »brodawka na cycku« (1): Papilla, quasi parva papula, Brodawká ná cicku. Mącz 276b.
Szereg: »cycek, (albo) sutek« [szyk 4 : 1] (5): Mamma. [...] Czicek. Sutek. Mymer1 22v; Mącz 28a,
205d, 210d; ále tu tylko záś będźie o ſámych pierśiach ſámicznych/ to ieſt ſutkoch/ álbo cyckoch
SienLek 86.
Wyrażenie przyimkowe: »przy cycku« = w niemowlęctwie (1): Oto tu obácżyć máyą rodzicy yáko
ći vcżą ludzye zacni/ iż chcą tego áby rodzicy ſyny ſwe práwye yeſſcże w pyeluchách y przy cycku
ony cżego dobrego vcżyli. GliczKsiąż K2v.
2. Charakterystyczny dla kóz wyrostek pod brodą (1) : Noelae seu Naeolae papillae ex faucibus
caprarum dependent, Brodawki álbo cicki ná gardźieli pod ſziyą kozóm wiſzące. Mącz 249a.
3. Ujście, którym wypuszcza się wodę, kran (1) : Rurká álbo kurek v rur y zdroyów yákoby odęta
gębá/ z których wodá wycieká. Quidam vocant Ubera, Cycki. Mącz 210d.
Synonimy: 1. brodawka, pierś, sutek, wymię; 2. brodawka; 3. cewka, kurek.
Cf CYCASZEK
MM