Tolerować - pobłażać czy rozumieć? KONSPEKT LEKCJI DO

Tolerować - pobłażać czy rozumieć?
KONSPEKT LEKCJI DO DYSPOZYCJI WYCHOWAWCY
Lekcja przewidziana dla uczniów gimnazjum
CELE LEKCJI:






wyjaśnienie pojęcia tolerancja,
wskazanie różnic między tolerancją a akceptacją,
nazwanie uczuć, jakie wywołuje brak tolerancji,
nakreślenie granic tolerancji,
określenie przyczyn braku tolerancji,
propagowanie postawy otwartości na innych.
METODY: drama, dyskusja
FORMA: praca z całą klasą, praca w grupach
TOK LEKCJI:
Wprowadzenie:
1. Scenka:
Wyobraźcie sobie, że jesteście mieszkańcami miasteczka "NORMALNOŚĆ",
w którym życie toczy się spokojnie, bezpiecznie, po prostu normalnie. Nagle
po okolicy rozchodzi się wieść, że w waszym miasteczku pojawił się obcy Marsjanin. Każdy z was niech zastanowi się i zdecyduje, kim mógłby być w tym
miasteczku, jaki urząd mógłby sprawować, jaki zawód wykonywać itd. (Możecie być
uczniem, lekarzem, starszą panią, dziennikarzem itd.) Wyobraźcie sobie, jak
zareagowalibyście na tę wiadomość.
(Wszyscy siedzą w kole, w którym jest jedno wolne miejsce. Ten, koło kogo
po prawej stronie jest wolne miejsce, zaprasza na nie dowolną osobę, która
przedstawia swoją reakcję na wiadomość o pojawieniu się OBCEGO.)
2. Wyklejanka:
Wszyscy w miasteczku NORMALNOŚĆ słyszeli o pojawieniu się OBCEGO, ale nie
wiedzą ciągle, jak on wygląda. Spróbujcie stworzyć teraz portret OBCEGO,
wykorzystując do tego kolorowe czasopisma. Nie uzgadniajcie wspólnie, jak on ma
wyglądać, po prostu każdy z was niech znajdzie element, który chciałby umieścić
na tym portrecie i doklei go w dowolnym, wybranym przez siebie miejscu.
(W tle słychać piosenkę "Wciąż jestem obcy tu")
3. Scenki:
Okazuje się, że OBCY budzi w mieszkańcach miasteczka NORMALNOŚĆ wrogość.
Mieszkańcy nie akceptują go. Podzielcie się teraz na 4 grupy. Dwie będą odgrywać
scenki pantomimiczne, a dwie scenki mówione. W scenkach mówionych obcy będzie
nakryty kolorową chustą, a w scenkach pantomimicznych nie. Scenki mówione
przerywacie na moje klaśnięcie, scenki pantomimiczne w dowolnym momencie.
Macie 5 minut na przygotowanie scenek. Pantomimiczne rozegrają się: w szkole
na korytarzu i w sklepie, natomiast mówione: w redakcji miejscowej gazety
i na posiedzeniu Rady Miasta.
Na koniec każdej scenki, jeden z członków grupy zostaje zapytany o to, kim był i jakie
uczucia i emocje towarzyszyły mu w czasie odgrywania swojej roli. Podobnie jedna
z przyglądających się osób nazywa swoje emocje. Uczeń zapisuje na kolorowej kartce
uczucie, jakie mu wówczas towarzyszyło. Na niebieskiej zapisujemy uczucia
negatywne, na różowej pozytywne. Tworzymy w ten sposób Tablicę uczuć. Okazuje
się, że większość tych uczuć to uczucia negatywne, możecie więc wyobrazić sobie,
jak musiał czuć się OBCY w tym mieście.
4. Tunel emocji:
Wszyscy uczestnicy zajęć stają naprzeciw siebie, robiąc między sobą tunel.
Wyobraźcie sobie, jak czuł się OBCY, wędrując po miasteczku. Szepczcie cicho,
co myślał wówczas OBCY.
(Przez tunel przechodzi jedynie nauczyciel, przykryty chustą obcego. Relacjonuje
uczniom, co czuł w tym momencie i tłumaczy, że jest to tak silne negatywne
przeżycie, że nie chce narażać na to uczniów, którzy są jeszcze nieco mniej dojrzali
emocjonalnie i mogliby sobie z tymi emocjami nie poradzić).
Przedstawienie i omówienie celów i zadań lekcji
Domyślacie się pewnie, jaki problem miały zasygnalizować te działania. Oczywiście problem
braku tolerancji dla inności - odrzucenia, wrogości wobec OBCYCH - INNYCH. Celem
naszych zajęć, jest odpowiedzenie sobie na pytanie, czym jest tolerancja, co to znaczy być
tolerancyjnym, a także wskazanie przyczyn braku tolerancji i ustalenie pewnych granic tej
tolerancji. Czy tolerować to znaczy akceptować wszystko. Spróbujmy odpowiedzieć sobie
na te pytania.
My tu mówiliśmy o Marsjaninie, ale wiecie doskonale, że często nie tolerujemy ludzi, dlatego
że mają inny kolor skóry, są innego wyznania, innej orientacji politycznej czy seksualnej,
a przecież każdy z nas może być OBCY w jakieś grupie, każdy z nas może się poczuć
odtrącony, nieakceptowany.
Rozwiązywanie problemu – dyskusja
Powiedzcie, jak rozumiecie pojęcie tolerancji? Co to znaczy, waszym zdaniem, być
tolerancyjnym? Czy sami uważacie się za osoby tolerancyjne? Jakie wymienilibyście
przyczyny braku tolerancji w społeczeństwie? Do czego może prowadzić brak tolerancji?
(Na te wszystkie pytania uczniowie odpowiadają stopniowo w czasie dyskusji, sterowanej
nieco przez nauczyciela.)
Dlaczego ludzie są nietolerancyjni?






tkwi to w ich naturze (niechęć do innych),
czują się zagrożeni np. zalewem islamu,
obawiają się konkurencji np. polscy rolnicy,
szukają usprawiedliwienia dla własnej agresji,
rozładowują własne złe uczucia i kompleksy,
dowartościowują się, czerpiąc poczucie siły ze świadomości przynależności
do "normalnej" większości, itd.
Tolerancja: Uznawanie prawa innych do posiadania poglądów, gustów itp. odmiennych
od poglądów oceniającego, nie obejmujące jednak idei wstecznych, antyhumanistycznych
czy wręcz zbrodniczych
Podsumowanie:
Tolerancja i akceptacja to nie to samo. Tolerancja to nie pobłażanie, ale zrozumienie.
Człowiek tolerancyjny powinien przede wszystkim rozumieć innych ludzi, starać się poznać
motywy, którymi się kierują i warunki, jakie doprowadziły ich do takich a nie innych
zachowań.
To, że pewnych rzeczy nie akceptujemy, nie znaczy, że jesteśmy nietolerancyjni,
bo tolerancja też musi mieć granice. Nie musimy a wręcz nie powinniśmy tolerować
zachowań brutalnych, wulgarnych, aktów wandalizmu czy wręcz zachowań niezgodnych
z prawem.
Kiedy tolerancja nie byłaby potrzebna? Gdybyśmy wszyscy byli tacy sami. Na szczęście
nie jesteśmy jednakowi, choć zawsze możemy znaleźć między sobą jakieś cechy wspólne
i wiele takich, które nas różnią.
Mam teraz dwie kuleczki, żółtą i niebieską. Zadaniem waszym, już na zakończenie, będzie
przekazanie ich sobie kolejno, uzupełniając myśli:
Różnię się od Ciebie, gdyż....
Jestem do Ciebie podobna/y, bo......
A na koniec posłuchajmy piosenki Starego Dobrego Małżeństwa "Pieśń na wyjście".
Zachęcam do pamiętania o tym, że dla wszystkich starczy miejsca, pod wielkim dachem
nieba...
Opracowanie: Elżbieta Bałka