Zał. nr 5_Koncepcja programu terapii zajeciowej

Transkrypt

Koncepcja terapii zajęciowej dla osób
niesamodzielnych, z zaburzeniami
psychicznymi i niepełnosprawnych
intelektualnie
Poznań, listopad 2014
Koncepcja została opracowana zgodnie z Umową nr ZOLiRM/ 21 /2014
zawartą w Poznaniu w dniu 10.11.2014 roku w ramach projektu „Poprawa
jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, z zaburzeniami
psychicznymi i niepełnosprawnymi intelektualnie – Filia ZOLiRM w
Owińskach” dofinansowanego
z Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu
Finansowego 2009-2014 w ramach Programu Operacyjnego PL07
„Poprawa i lepsze dostosowanie ochrony zdrowia do trendów
demograficzno-epidemiologicznych”.
Autorzy koncepcji:
Mirosława Cylkowska-Nowak,
Ewa Gajewska,
Anna Klatkiewicz,
Wojciech Strzelecki
Dokument zawiera:
Koncepcję programu terapii zajęciowej.
Program terapeutyczny i ewaluacyjny.
2
Spis treści:
WPROWADZENIE ...................................................................................................................... 5
HORTIKULOTERAPIA ............................................................................................................ 11
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne............................................................ 12
Blok programowy/rodzaj działań ....................................................................................... 12
Natura jesieni i zimy .......................................................................................................... 12
Wiosenne przebudzenie ..................................................................................................... 20
Majowe barwy i zapachy ................................................................................................... 23
Bogactwo lata .................................................................................................................... 24
Jesienne kolekcje ............................................................................................................... 29
Inspiracja jesienią .............................................................................................................. 31
Zimowe sny i celebracje .................................................................................................... 34
MUZYKOTERAPIA .................................................................................................................. 43
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne............................................................ 47
Blok programowy/rodzaj działań ....................................................................................... 47
Odreagowanie – łączny czas bloku pierwszego – minimum 20 godzin ............................... 47
Zrytmizowanie łączny czas bloku drugiego – 28 godzin .................................................... 55
Uwrażliwienie łączny czas bloku trzeciego – 24 godziny ................................................... 66
Relaksacja ......................................................................................................................... 76
łączny czas bloku czwartego – 24 godziny ......................................................................... 76
Aktywizacja ...................................................................................................................... 86
łączny czas bloku piątego – 28 godzin ............................................................................... 86
Blok podsumowujący – łączny czas trwania 12 godzin ...................................................... 95
Słuchanie muzyki .............................................................................................................. 98
Nawiązanie kontaktu poprzez rytm .................................................................................... 98
Nawiązanie kontaktu poprzez wspólną improwizację z dodatkiem ekspresji wokalnej w
postaci swobodnej wokalizy .............................................................................................. 99
Śmiech w muzyce .............................................................................................................. 99
Gust muzyczny .................................................................................................................. 99
Zajęcia z misą tybetańską .................................................................................................. 99
Śpiewoterapia .................................................................................................................. 100
3
Zajęcia z kaossilatorem.................................................................................................... 100
TEATROTERAPIA .................................................................................................................. 101
Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 103
Blok programowy/rodzaj działań ..................................................................................... 103
rodzaj działań ...................................................................................................................... 103
Ja, czyli: kto?................................................................................................................... 103
Ja: moje ciało i wnętrze ................................................................................................... 107
Ja w kontakcie z innymi .................................................................................................. 115
Ja stawiający granice innym ............................................................................................ 120
Ja współpracujący z innymi ............................................................................................. 124
Ja – aktor / twórca ........................................................................................................... 128
Ja i inni na Święta............................................................................................................ 131
Ja – współtworzący z innymi ........................................................................................... 135
DOGOTERAPIA ...................................................................................................................... 145
Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 148
Blok programowy/rodzaj działań ..................................................................................... 148
Spotkania z psem ............................................................................................................. 148
Edukacja z psem .............................................................................................................. 152
Terapia z psem cz. 1 ........................................................................................................ 154
Terapia i edukacja z psem cz. 2 ........................................................................................ 156
4
Wprowadzenie
Program „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi psychicznie
i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-Leczniczym Psychiatrycznym Zakładu
Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu” nakierowany jest na jasno
zarysowującą się obecnie w Polsce subpopulację. W ostatnich dekadach populacja polska w coraz
większym stopniu zaczyna odzwierciedlać trendy demograficzno-epidemiologiczne krajów
wysokorozwiniętych. Zaznacza się tu kilka istotnych tendencji.
Po pierwsze, większość pacjentów poradni i oddziałów szpitalnych zaczynają stanowić
chorzy starsi. W związku z prognozowanym jeszcze szybszym starzeniem się społeczeństw świata
szacuje się, iż w 2030 roku osoby w wieku powyżej 65 lat stanowić będą około 25% populacji
europejskiej [AGE-European Older People’s Platform, 2007]. Według prognoz w 2060 roku Polska
będzie prawdopodobnie najstarszym krajem Europy – osoby o ukończonym 65 roku życia mają
wówczas stanowić w naszym kraju 36% populacji ogólnej, podczas gdy w całej Europie będzie to
nieco ponad 30%. Obecnie w Polsce grupa ta stanowi nieco ponad 13%, a średnio w krajach
europejskich – 17%. Szybkość starzenia się społeczeństwa polskiego znacznie przekracza tempo
tego procesu obserwowanego w innych krajach naszego kontynentu [Eurostat, 2008, Proportion of
population aged 65 and over, Eurostat, 2008, Proportion of population aged 65 and over,
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tp
s00028].
Po drugie, coraz liczniejsza staje się w Polsce subpopulacja z różnymi typami
niepełnosprawności. Według danych zgromadzonych w ramach Narodowego Spisu Powszechnego
w 2011 roku przeszło 3,1 mln osób (dokładnie 3133,2 tys.) posiadało prawne potwierdzenie
niepełnosprawności (orzeczenie ZUS). Z kolei liczebność osób niepełnosprawnych prawnie
i biologicznie (jednocześnie) wynosiła 2,65 mln. Według danych statystycznych Głównego Urzędu
Statystycznego z trzeciego kwartału 2011 roku w grupie Polaków powyżej 16 roku 3,4 mln to
niepełnosprawni, a ich wskaźnik zatrudnienia nie przekracza 15% [GUS, Aktywność ekonomiczna
ludności Polski. III kwartał 2011]. Ponadto, zmianie uległa struktura osób niepełnosprawnych.
Według wyników uzyskanych w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności [GUS, BAEL, 2002,
2009] udział osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niepełnosprawności w 2002 roku
wynosił 21,1%, z umiarkowanym – 35,1%, z lekkim – 42,7%. W 2003 roku odsetki te kształtowały
się następująco: 22,4%, 35,3% i 42,3%. Natomiast w 2009 roku wynosiły odpowiednio: 27,2%,
38,4% i 34,4%. W grupie osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym struktura ta
przedstawiała się następująco: 18,7% reprezentowało znaczny stopień niepełnosprawności, 40,2% –
umiarkowany, 41,1% – lekki. W 2011 roku udział osób niepełnosprawnych w wieku 16 lat i więcej
5
ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosił 27,4%, z umiarkowanym – 40,5%, natomiast
z lekkim – 32,1% (po przeliczeniu danych z narodowego Spisu Powszechnego). Wśród osób
niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym odsetki te wynosiły: 20,8% ze znacznym stopniem
niepełnosprawności, 41,8% – z umiarkowanym, 37,4% – z lekkim. Najczęstszą przyczynę
niepełnosprawności
stanowią
schorzenia
układu
krążenia,
narządów
ruchu,
schorzenia
neurologiczne oraz choroby psychiczne, przy czym wzrasta liczba niepełnosprawności licznie
sprzężonych.
Po trzecie, w Polsce co roku do szpitali psychiatrycznych trafia około 1,5 mln osób.
W latach 1990-2004 odnotowano największy – o 900 tys. – wzrost takich przyjęć pacjentów. I choć
następnie tendencja ta uległa złagodzeniu informacje zebrane przez Komitet Badań nad
Zagrożeniami Polskiej Akademii Nauk [PAN, 13 października 2010 r.] są mało optymistyczne,
bowiem dotyczą populacji wieku rozwojowego – 10% z 9-milionów dzieci i młodzieży w wieku 018 lat wymaga opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Najczęściej występującymi w Polsce
chorobami psychicznymi są depresja i schizofrenia. Na depresję zapada około 2%, a na schizofrenię
nieco ponad 1% populacji polskiej. Część spośród tych osób ma ograniczone możliwości powrotu
po hospitalizacji do środowiska życia.
Po czwarte, także populacja osób niepełnosprawnych intelektualnie ulega w Polsce
wzrostowi. Wskaźnik rozpowszechnienia oligofrenii wśród dzieci i młodzieży wynosi 2-3%,
a w populacji dorosłych – 1%. Dane te uważane są za niepełne z uwagi na brak precyzyjnych
narzędzi pomiaru [Kijak, Niepełnosprawność intelektualna. Między diagnozą a działaniem, 2013].
Scharakteryzowane powyżej grupy wymagać będą terapii i opieki holistycznej, obejmującej
wszystkie możliwe problemy zarówno zdrowotne, jak i pozazdrowotne (np. alienacja społeczna,
problemy ekonomiczne, ubóstwo, wykluczenie digitalne). Tylko opieka całościowa może
przyczynić się do utrzymania sprawności funkcjonalnej oraz poprawy jakości życia. Powinna ona
być
sprawowana
przez
interdyscyplinarny
zespół profesjonalistów znających
specyfikę
chorobowości. W skład takiego zespołu wchodzić powinien lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta,
terapeuta zajęciowy, psycholog kliniczny oraz pracownik socjalny. W systemie polskim, gdzie
opieka zdrowotna jest oddzielona od opieki społecznej, co wiąże się m.in. z niezależnym ich
finansowaniem i organizowaniem, współdziałanie w ramach takiego zespołu jest w rzeczywistości
bardzo trudne i obecne tylko w niektórych placówkach ochrony zdrowia i opieki społecznej.
Jedną z płaszczyzn holistycznej terapii i opieki stanowi terapia zajęciowa. Niestety
w polskim systemie dostępność terapii zajęciowej jest w znacznym stopniu ograniczona. Wydaje się
to wynikać nie tylko z ograniczonej liczby specjalistów z tego zakresu, ale również z braku
świadomości czym jest terapia zajęciowa i w jaki sposób jej działania mogą przyczynić się do
poprawy sprawności, a więc i jakości życia osób niepełnosprawnych i starszych. Dotyczy to także
6
niewielu istniejących przykładów dobrych praktyk w zakresie terapii zajęciowej oraz wdrożenia
modeli rozwijanych w krajach wysokorozwiniętych.
Celem programu „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi
psychicznie
i
niepełnosprawnymi
intelektualnie
na
Oddziale
Opiekuńczo-Leczniczym
Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu”
jest rozwinięcie modelu terapii zajęciowej, zastosowanie wybranych jej technik oraz rozwinięcie
potrzebnej infrastruktury, umożliwiającej poprawę opieki, jak również aktywizację podopiecznych
Oddziału
Opiekuńczo-Leczniczego
Psychiatrycznego
Zakładu
Opiekuńczo-Leczniczego
i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu.
Każdy człowiek podejmuje w codziennym życiu szereg aktywności, działań, po prostu
zajęć. Wypełniają one ludzkie życie i nie stanowią przedmiotu zainteresowań dopóty, dopóki nie
przysparzają trudności. Z brakiem możliwości podejmowania różnorodnych zajęć spotykamy się
stosunkowo często u osób niepełnosprawnych i starszych. Wilcock i Townsend stwierdzają
jednoznacznie, iż często „siedzą (one) samotnie w domach opieki lub innych tego typu zamkniętych
miejscach, nie mając nic do roboty”. [Wilcock W, Townsend E.A (2009) Occupational justice. Red.:
E.B. Crepeau, E.S. Cohn, B.A.B. Schell, Willard and Spackman's occupational therapy. 11th ed.
Lippincott, Williams and Wilkins, Philadelphia: 192-99] Przyczyn tego stanu rzeczy należy
upatrywać w ogólnym zmniejszeniu sił życiowych, przyjmowaniu biernego trybu życia oraz
w częstszym
ujawnianiu
się
niepełnosprawności.
Niepełnosprawności
wykazują
duże
zróżnicowanie, obejmują one bowiem różne ograniczenia funkcjonalne, które mogą mieć charakter
stały lub czasowy, całkowity lub częściowy, mogą też dotyczyć różnych sfer; sensorycznej,
psychicznej i fizycznej. Ponadto, niepełnosprawność może wynikać z ograniczenia lub dysfunkcji
jednej lub kilku sfer. Możliwe jest też równoczesne występowanie różnych niepełnosprawności.
Stopień, w jakim dane ograniczenie wpływa na jakość życia jest relatywny w aspekcie
subiektywnym, społecznym, sytuacyjnym i czasowym. [Stochmiałek J. (1994) Pedagogika
rewalidacyjna. Wyd. Żak, Warszawa: 168] Niepełnosprawność człowieka, która wywołana jest
uszkodzeniem ciała, przewlekłą chorobą może powodować dysfunkcjonalność organizmu,
niepełnosprawność psychiczną i obniżoną sprawność społeczną, co dalej prowadzi do dysbalansu
między możliwościami danej osoby a stawianymi jej oczekiwaniami. Problem niepełnosprawności
jest złożony, choroba lub zaburzenie prowadzi do uszkodzenia, uszkodzenie powoduje
niepełnosprawność i upośledzenie funkcji i życia w społeczeństwie. [J. Stochmiałek, Pedagogika
rewalidacyjna. 1994]
Ogólne zmniejszenie sił życiowych i liczne niepełnosprawności, prowadzą zwykle do
znacznego spadku jakości życia i zmniejszającej się samodzielności oraz stwarza konieczność
zapewnienia wsparcia w codziennych sytuacjach. Dlatego celowe wydaje się podjęcie specyficznej
7
interwencji – odmiennej od działania lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, a polegającej na
przywróceniu osobie niepełnosprawnej i starszej zarówno motywacji, jak i zdolności do
podejmowania różnorodnych zajęć. Warto też poczynić w tym miejscu uwagę, że często w Polsce
brak jest jakiejkolwiek propozycji zarówno instytucjonalnej formy aktywizacji osób starszych (poza
oglądaniem telewizji), jak i inicjatyw środowiskowych, lokalnych w miejscu ich zamieszkania.
Jak powinniśmy rozumieć pojęcie „zajęcia”? Willard i Spackman twierdzą, iż jest to
„aktywny proces życiowy, podejmowany od początku życia po jego kres, (….) zajęcia stanowią
wszystkie aktywne procesy zajmowania się sobą i innymi ludźmi, cieszenie się z życia, bycie
społecznie i ekonomicznie produktywnym podczas całego jego trwania oraz w różnych jego
kontekstach”. [Willard H.S., Spackman C.S. (2008). Occupational Therapy is Art and Science.
Lippincott Qilliams & Wilkins: Philadelphia: 16] Wiele osób – i laików i profesjonalistów –
rozumie pojęcie „zajęcia” wąsko, jako pracę. W rozważaniach wokół terapii zajęciowej to
znaczenie jest poszerzane o aktywności podejmowane w ramach czasu wolnego człowieka,
codzienną samoopiekę mającą zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie, prace domowe, zakupy
oraz wszelkie aktywności w grupie zawodowej, rówieśniczej, sąsiedzkiej lub społeczności lokalnej.
I właśnie ta druga sfera zajęć – nie związanych z aktywnością zawodową – ma fundamentalne
znaczenie w podnoszeniu jakości życia osób w starszym wieku.
Zajęcie stanowi w pracy terapeuty zajęciowego zarówno rodzaj czynnika pośredniczącego,
jak i celu procesu, który przez tę grupę profesjonalistów medycznych jest rozwijany. Interwencja
terapeutyczna może skupiać się na opracowywaniu konkretnej aktywności (mamy wówczas do
czynienia ze skupieniem się precyzyjnie na określonym celu-zajęciu), jak i na zajęciach, które
jedynie pośrednio ułatwią lub przygotują pacjenta do podejmowania jakiegoś zajęcia. [Royeen C.B.
(2002) Occupation reconsidered. Occupational Therapy International, 9(2): 111-20]. Praca
terapeuty zajęciowego pomaga ich podopiecznym podejmować wysiłki w celu uzyskania większej
niezależności życiowej wraz z poczuciem sprawstwa tego stanu rzeczy. Oznacza to, iż
profesjonalne wysiłki terapeutów zmierzają do zmobilizowania wszelkich, istniejących u osoby
terapeutyzowanej zasobów, które pozwolą na pełne wykorzystanie możliwości kreowania lepszego
życia, w poczuciu akceptacji własnych ograniczeń i problemów oraz poszukiwania i znajdowania
dróg kierowania własnym życiem. Ponadto, bardzo ważnym zadaniem terapeutów zajęciowych jest
oddziaływanie na uwarunkowania środowiska fizycznego i społecznego, które mogą w jakikolwiek
sposób wykluczać podopiecznego oraz powodować deprywację jego codziennych aktywności.
Uważa się, że terapia zajęciowa obejmuje socjoterapię (terapia poprzez oddziaływanie
społeczne), ergoterapię (terapia poprzez pracę i rekreację) oraz arteterapię (terapia poprzez sztukę).
W projektowanym programie planuje się zastosowanie modelu terapii zajęciowej MOHO
autorstwa Gary’ego Kielhofnera (Model of Human Occupation – Model Ludzkiego Zajęcia). Wybór
8
modelu nie jest przypadkowy. Charakteryzuje się on bowiem:
 holistycznym podejściem do pacjenta,
 ludzkie zajęcia są opisywane jako „wykonywanie” pracy, zabawy lub codziennych
aktywności w ramach kontekstu czasowego, fizycznego i społeczno-kulturowego,
 interaktywną naturą relacji między osobą a jej środowiskiem oraz tym, jaki wkład ma
ta relacja w podstawy motywacji, wzorce zachowań i osiągnięcia pacjentów,
 zakłada naukowe pomiary osiągnięć pacjentów.
Kluczowymi elementami w rozwijaniu kompetencji zajęciowej pacjenta realizowanym
programie będą działania terapeutów nakierowane na rozwijanie motywacji do zajęcia, konkretnego
zachowania związanego z zajęciem oraz finalnego osiągnięcia zajęciowego (które może być
wykazywane przez pacjenta na zróżnicowanym poziomie).
W modelu tym zakłada się rozwijanie trzech kategorii umiejętności:
 umiejętności motoryczne – stosowane do wyrażenia ruchu lub jako cel sam w sobie,
 umiejętności procesualne – myślenie o i planowanie działania pomagające
w zorganizowaniu działania lub zaadoptowanie się do niego (u pacjentów
o obniżonych możliwościach intelektualnych),
 umiejętności komunikacyjne i interakcyjne – obserwowalne operacje stosowane do
zwerbalizowania potrzeb i intencji, które są częścią zachowań społecznych.
Projektowane w oparciu o model MOHO interwencje nakierowane będą na osiągnięcia
oparte o umiejętności, co wydaje się być dobrym predyktorem osiągnięcia z uwagi na specyficzną
charakterystykę pacjentów, która może ograniczać skuteczność interwencji nakierowanej na
podstawową strukturę pacjenta.
W realizacji programu z zastosowaniem MOHO używane będą dwojakiego rodzaju
narzędzia
ewaluacji:
strukturyzowane
i nieustrukturyzowane.
Narzędzia
strukturyzowane
zawierają: protokoły i skale obserwacyjne, kwestionariusze oceny i różne listy sprawdzające.
Z kolei ocena nieustrukturyzowana pozwala terapeucie na bycie bardziej nieformalnym,
spontanicznym w odpowiedzi na potrzeby podopiecznego i zakłada wypowiedzi terapeutów, które
mogą być odnotowane jako niesformalizowane notatki bądź przekazywane ustnie, eksponowanie
wystawiennicze osiągnięć zajęciowych pacjentów [G. Kielhofner, Model of Human Occupation,
2008].
W projektowanym programie stosowane będą następujące podejścia i techniki:
 działania hortikuloterapeutyczne z elementami terapii przez malarstwo, grafikę
i rzeźbę,
 działania muzykoterapeutyczne,
 działania terapii poprzez teatr,
9
 działania dogoterapeutyczne,
Program zostanie zrealizowany od grudnia 2014 roku do kwietnia 2016 roku. Działaniom
uczestników i terapeutów towarzyszyć będzie ewaluacja formatywna prowadzona do stycznia 2016
roku, z raportowaniem co trzy miesiące oraz raportem końcowym w kwietniu 2016 roku.
W badaniu ewaluacyjnym wykorzystywane będą zarówno metody i narzędzia jakościowe
badań społecznych (np. obserwacja i kwestionariusze obserwacji, analiza wytworów uczestników),
jak i narzędzia właściwe dla ilościowego podejścia badawczego (różnego rodzaju testy i skale
standaryzowane).
Poniżej
zaplanowane
zostały
w
układzie
tabelarycznym
szczegółowe
programy
poszczególnych działań.
10
HORTIKULOTERAPIA
Hortikuloterapia to szczególny rodzaj arteterapii konstruowany wokół naturalnych
warunków ogrodów. Natura wraz z poszczególnymi zasobami nadaje życiu ludzkiemu
zrytmizowanie w oparciu o cykliczność procesów sprzężonych z porami roku. Zrytmizowanie to
może wpłynąć korzystnie na procesy fizjologiczne, psychiczne i społeczne pacjenta, a także
rozbudzić lub podwyższyć motywację do podejmowania zajęć.
Ogrody z posiadanym, naturalnym potencjałem same w sobie stanowią miejsce, w którym
można rozwijać terapię. Różnorodność form i metod pracy, które mogą być podejmowane w
ogrodzie lub wokół czyni zeń narzędzie diagnozy (zasobów, możliwości), przestrzeń terapii
(relaksacji, rozładowywania napięć, uwalniania emocji, aktywizacji) oraz pozwala rozwijać
prognozę na przyszłość (W. Szulc, Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki,
Difin, Warszawa 2011, s, 174-189).
Terapia zajęciowa wykorzystuje techniki hortikuloterapeutyczne do angażowania pacjenta
w zajęcia. Wyróżnić należy tu techniki bezpośrednie (realizowane w kontakcie z naturą np. sadzenie
roślin i komponowanie ich w ogrodzie, stymulacja zapachem, kolorem, rodzajem powierzchni itp.)
i pośrednie (oglądanie filmów, słuchanie muzyki o tematyce związanej z naturą oraz impresja
i ekspresja emocji, rozbudzanie wyobraźni pod wpływem emitowanych obrazów i dźwięków itp.).
Zróżnicowane zaangażowanie pacjenta w tego rodzaju terapii pozwala na wyłonienie
hortikuloterapii biernej i czynnej. Biernej – związanej z odbiorem ogromnego spektrum bodźców
obecnych w ogrodzie; czynnej – koncentrującej się na takim konstruowaniu sytuacji, aby pacjent
zaangażował
się
w
aktywności,
działania.
Potencjał
hortikuloterapii
daje
możliwości
aktywizowania pacjentów o zróżnicowanej charakterystyce oraz o różnej dynamice zachodzących
procesów chorobowych.
Zaproponowany program łączy elementy horitkuloterapii z kinezyterapią, ergoterapią,
plastykoterapią, fotografioterapią, filmoterapią, socjoterapią. Położenie Oddziału OpiekuńczoLeczniczego Psychiatrycznego w Owińskach w ogrodzie, otaczający go stary drzewostan, trawy,
klomby, grządki kwiatowe, lokalna fauna oraz unikalny mikroklimat niedalekiej doliny Warty
tworzą doskonałe warunki do rozwijania hortikuloterapii. Ponadto, naturalna przestrzeń ogrodu
łagodzi instytucjonalny „chłód” oddziału i może zbliżyć warunki życia i pobytu do warunków
domu.
11
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne
Tabela 1. Program działań w zakresie hortikuloterapii z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rzeźby, rysunku,
fotografii, a także wybranych elementów ergo- i socjoterapii)
Blok
programowy/rodzaj
działań
Natura jesieni i zimy
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas trwania
Wymienia i różnicuje
barwy: zieloną,
brązową, żółtą,
pomarańczową,
czerwoną
Koncentruje uwagę
na utworze
muzycznym
Werbalnie dzieli się
wrażeniami po
wysłuchaniu utworu
muzycznego
Maluje dużym
pędzlem malarskim
Nakleja suche liście
Pisze swoje imię i
nazwisko flamastrem
Współpracuje z
uczestnikami grupy w
wykonywaniu
poszczególnych
zadań
Komunikuje w grupie
Rozwija wrażliwość
estetyczną
Barwy pór roku w ogrodach –
jesień
1. Paleta barw jesieni
2. Impresja muzyczna – Antonio
Vivaldi, Concerto, in F major
Autumn, z cyklu Cztery pory roku.
Rozmowa o wrażeniach po
wysłuchaniu muzyki
3. Malowanie barwnych plam na
powierzchni wielkoformatowej
4. Rozmowa o kolorach i formach
liści jesiennych
5. Doklejenie suchych liści na
wykonanej pracy wielkoformatowej
6. Wykonanie tabliczek z imionami
i nazwiskami autorów prac
7. Wyeksponowanie wykonanych
prac
Grudzień 2014
(1)
4 godz.
Metody i formy
realizacji
rozmowa
kierowana,
impresja utworu
muzycznego,
malowanie na
powierzchni
wielkoformatowej,
praca grupowa i
indywidualna,
wykonanie
ekspozycji
Środki realizacji
- farby akrylowe
zielone, brązowe,
żółte,
pomarańczowe,
czerwone (5 tubek
po 250 ml)
- kartony
wielkoformatowe
(1 rolka białego
brystolu o
szerokości 2 m i
długości 3 m)
- pędzle grube lub
szerokie (25 szt.)
- flamastry czarne
(10 szt.)
- 1 blok techniczny
(A4)
- klej (10 szt.)
- suche liście
- linki
ekspozycyjne (10
m)
- klipsy lub
klamerki do
zawieszenia pracy
(40 szt.)
- odtwarzacz CD
- płyta CD Antonio
Vivaldi, Cztery
pory roku, Jesień
Formy i metody
ewaluacji
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
plastycznych
prac
12
Ogląda i analizuje
wyświetlane obrazy
Różnicuje szyszki
Manipuluje
szyszkami
Maluje pędzlem
malarskim średniej
grubości
Zdobi szyszki
Montuje zawieszki
Ma poczucie dobrego
nastroju
Naturalne ozdoby
1. Szyszka jako materiał naturalny –
krótka opowieść uczestników o tym,
skąd biorą się szyszki
2. Wyświetlenie obrazów różnych
szyszek
3. Stymulacja dotykowa z
zastosowaniem szyszek
4. Malowanie szyszek farbami i/lub
ich zdobienie rozdrobnionym
styropianem, brokatem, watą itp.
5. Montowanie zawieszek do
szyszek
Grudzień 2014
(2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
prezentacja
multimedialna,
impresja wokół
obrazów,
malowanie
precyzyjne,
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna
Wycina gałązki
Analizuje kształty i
kolory gałązek
Manipuluje
szyszkami i ozdobami
Komponuje stroik
Używa pędzla do
kleju
Świąteczne stroiki
1. Wyprawa do ogrodu po
zimozielone gałązki, suche gałązki
nadające się do skomponowania
stroików, ich odcinanie i układanie
w koszu
2. Rozmowa o różnych kształtach i
kolorach gałązek
3. Wybór i skomponowanie bazy
stroików
4. Dobieranie ozdób – szyszek,
wstążek, kolorowego suszu (słoma,
liście, gałązki winorośli, suszone
plastry pomarańczy itp.)
5. Mocowanie ozdób
6. Organizacja ekspozycji stroików
7. Umieszczenie stroików w
różnych miejscach przestrzeni
Grudzień 2014
(3)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
wycieczka do
ogrodu,
cięcie gałązek
zimozielonych i
suchych,
mocowanie
gałązek na
podstawie,
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna
- prezentacja
multimedialna
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- szyszki różnej
wielkości
- farby akrylowe
(biała,
jasnoniebieska,
zielona,
brązowa,srebrzysta)
– 5 szt. x 250 ml
- pędzle średniej
wielkości (25 szt.)
- rozdrobniony
styropian
- brokat (3 op. w
aerozolu)
- wata (1 op.)
- duże spinacze na
zawieszki (50 szt.)
- klej (10 szt.)
- sekatory (5 szt.)
- nożyczki (25 szt.)
- gałązki
zimozielone
- gałązki suche
- gąbka do
mocowania
bukietów (5 op.
23,5x10,5x7,0 cm)
- 25 doniczek z
kamionki
naturalnej o
różnych kształtach
- kolorowe wstążki
(łącznie 25 m)
- kolorowy susz
(słoma, liście,
gałązki winorośli,
arkusze
obserwacyjne,
badanie
skalą
nastroju
badanie skalą MOHO
lub
inną
do
testowania dyspozycji
zajęciowych
arkusze
obserwacyjne, analiza
ruchów
manipulacyjnych,
ekspozycja stroików
13
oddziału
Wymienia i różnicuje
barwy: białą, szarą,
niebieską, ciemną,
butelkową zieleń
Koncentruje uwagę
na utworze
muzycznym
Werbalnie dzieli się
wrażeniami po
wysłuchaniu utworu
muzycznego
Maluje dużym
pędzlem malarskim
Nakleja ozdoby
Pisze swoje imię i
nazwisko flamastrem
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
estetyczną
Barwy pór roku w ogrodach –
zima
1. Paleta barw zimy
2. Impresja muzyczna – Vivaldi,
Concerto, in F minor Winter, z cyklu
Cztery pory roku. Rozmowa o
wrażeniach
3. Malowanie barwnych plam na
powierzchni wielkoformatowej
4. Rozmowa o kolorach zimy
6. Doklejenie ozdób (np.
pokruszony styropian, folia
aluminiowa) imitujących zjawiska
związane z zimą (płatki śniegu,
pokrywa śnieżna, zlodowaciałe
powierzchnie itp.) na wykonanej
pracy wielkoformatowej
7. Wykonanie tabliczek z imionami
i nazwiskami autorów prac
7. Wyeksponowanie wykonanych
prac
Grudzień 2014
(4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
impresja utworu
muzycznego,
malowanie na
powierzchni
wielkoformatowej,
praca grupowa i
indywidualna,
wykonanie
ekspozycji
suszone plastry
pomarańczy) – 5
opakowań różnego
suszu
- klej (2 puszki po
50 ml)
- 15 pędzli do kleju
- farby akrylowe
(biała, zielona,
niebieska, szara,
brązowa, czarna,
fioletowa) – 7 szt.
po 250 ml
- pędzle grube lub
szerokie (zakupione
wcześniej)
- kartony
wielkoformatowe
(1 rolka białego
brystolu o
szerokości 2 m i
długości 3 m)
- klej (10 op. kleju
butapren)
- pędzel do kleju
(zakupione
wcześniej) pokruszony
styropian
- folia aluminiowa
(3 rolki po 10 m)
- wata (1 op.)
- brokat ( 3 op. w
aerozolu)
- linki
ekspozycyjne
(zakupione
wcześniej)
- klipsy lub
klamerki do
zawieszenia pracy
arkusze obserwacyjne
ekspozycja prac
plastycznych
14
Ogląda i analizuje
wyświetlane obrazy
Różnicuje kształty
Składa papier
Manipuluje
nożyczkami, pędzlem
do kleju, gwiazdkami
Fascynujące, wirujące płatki
śniegu
1. Prezentacja multimedialna
fantastycznych form powiększonych
płatków śniegu
2. Rozmowa o tym, co
przypominają te kształty
3. Pokaz wycinania płatków śniegu
ze złożonych wielokrotnie kartek
białego papieru
4. Rozdanie kartek o różnych
formatach (w zależności od
możliwości manualnych pacjentów
– większe lub mniejsze), ich
składanie
5. Wycinanie fantastycznych form
płatków
6. Naklejanie wyciętych płatków
śniegu na duże kartony
7. Wyeksponowanie kartonu
Styczeń 2015
(1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
prezentacja
multimedialna,
impresja wokół
obrazów,
cięcie
nożyczkami,
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna i
grupowa,
wykonanie
ekspozycji
Ogląda i analizuje
wyświetlane obrazy
Różnicuje gatunki
ptaków
Manipuluje
nożyczkami, pędzlem
do kleju, wyciętymi
motywami
Maluje pędzlem
Latający przyjaciele zimą
1. Prezentacja multimedialna lub
film o ptakach mieszkających w
ogrodzie zimą
2. Rozpoznawanie różnych
gatunków ptaków na fotografiach
3. Wycinanie ptaków z fotografii
(połowa grupy)
4. Naszkicowanie zimowego drzewa
Styczeń
(2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
prezentacja
multimedialna,
malowanie na
powierzchni
wielkoformatowej,
cięcie
nożyczkami,
2015
(zakupione
wcześniej)
- odtwarzacz CD
- płyta CD Vivaldi,
Cztery pory roku,
Zima
- prezentacja
multimedialna
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- kartki białego
papieru ksero (1
ryza) przycięte w
formę kwadratów o
różnych
długościach boku
- klej do papieru w
sztyfcie (25 szt.)
- 2-3 arkusze
kartonu (70x100) w
kolorze niebieskim
lub granatowym
- linki
ekspozycyjne
(zakupione
wcześniej)
- klipsy lub
klamerki do
zawieszenia pracy
(zakupione
wcześniej)
- prezentacja
multimedialna lub
film
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- fotografie ptaków
- nożyczki
(zakupione
arkusze
ruchów
manipulacyjnych,
ekspozycja kartonów
z naklejonymi
gwiazdkami
arkusze
ruchów
manipulacyjnych,
ekspozycja planszy z
naklejonymi ptakami
15
malarskim średniej
grubości
na kartonie wielkoformatowym
(połowa grupy)
5. Pomalowanie farbami
akrylowymi szkicu drzewa
6. Naklejanie wyciętych ptaków na
przygotowanym obrazie zimowego
drzewa
7. Wyeksponowanie pracy
wielkoformatowej
Swobodnie
wypowiada się
Szkicuje rysunek
ołówkiem
Manipuluje
materiałami na
wiszące spiżarnie
Manipuluje
nożyczkami,
obcęgami, nożykami
Wiszące spiżarnie (1)
1. Rozmowa o tym, co jedzą ptaki
2. Stymulacja dotykowa ziarnami
zbóż, suszonym, pokrojonym
chlebem, skórkami słoniny
3. Zaprojektowanie konstrukcji do
dokarmiania ptaków (wieszaki do
skórki słoniny, worki i pojemniki na
ziarno)
4. Wykonanie konstrukcji do
dokarmiania ptaków
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna i
grupowa,
wykonanie
ekspozycji
Styczeń
(3)
4 godz.
2015
rozmowa
kierowana,
projektowanie na
arkuszach papieru
A4,
cięcie
nożyczkami,
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna i
grupowa
wcześniej)
- klej w sztyfcie
(zakupione
wcześniej)
- wielkoformatowy
arkusz kartonu (1
rolka białego
brystolu o
szerokości 2 m i
długości 3 m)
- farby akrylowe
(zielona, szara,
czarna, brązowa) –
4 szt. po 250 ml
- pędzle średniej
grubości
(zakupione
wcześniej)
- linki
ekspozycyjne
v(zakupione
wcześniej)
- klipsy lub
klamerki do
zawieszenia pracy
(zakupione
wcześniej)
- arkusze papieru
ksero (A4) – 1 ryza
- ołówki (25 szt.)
- gumki do mazania
chlebowe (25 szt.)
- ziarna zbóż (4 kg)
- susz (3 kg)
- pokrojony suchy
chleb (3 kg)
- skórki słoniny (6
szt.)
- worki płócienne z
otworkami (10 szt.)
- nakrętki do
arkusze
ruchów
manipulacyjnych
16
Spaceruje po
ogrodzie
Swobodnie
wypowiada się
Szkicuje rysunek
ołówkiem
Manipuluje
wykonanymi
spiżarniami
Manipuluje
nożyczkami,
obcęgami, nożykami
Obserwuje ptaki
Fotografuje ptaki
Obserwuje
przeniesienie zdjęć na
dysk laptopa
Analizuje fotografie i
werbalnie ocenia ich
kompozycję
Obserwuje czynności
wykonywane w
czasie wydruku zdjęć
Manipuluje
nożyczkami, klejem
1. Spacer i wybór miejsc
zainstalowania konstrukcji do
dokarmiania ptaków
2. Zawieszenie konstrukcji
3. Obserwacja zachowań ptaków
4. Wykonanie fotografii podczas
zjadania przygotowanych zapasów
Styczeń
(4)
4 godz.
2015
1. Wydruk zdjęć ptaków
2. Wykonanie ramek do zdjęć
3. Oprawa zdjęć
4. Wyeksponowanie fotografii
Luty 2015 (1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
cięcie
nożyczkami,
obcęgami,
nożykami, praca
indywidualna i
grupowa,
fotografowanie
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
cięcie
nożyczkami,
klejenie
precyzyjne, praca
indywidualna,
wykonanie
ekspozycji
słoików (30 szt.)
- kawałki
sztywnego drutu
(15 szt. x 25 cm)
- siatki plastykowe
z małymi
otworkami (10
szt.)
- sznurek (20 m)
- gotowe wieszaki
lub drut
- nożyczki
zakupione
wcześniej)
- obcęgi – 3 szt.
- nożyki - 10 szt.
- nożyczki
(zakupione
wcześniej)
- obcęgi (5 szt.)
- nożyki (20 szt.)
- sznurek (20 m)
- drut (zakupione
wcześniej)
- spiżarnie dla
ptaków
- drabina
- aparat
- fotograficzny
- laptop
- drukarka
- papier do
drukowania
fotografii – 20
sztuk formatu A4
- 2 bloki techniczne
(A3)
- nożyczki
arkusze
ruchów
manipulacyjnych
analiza dokumentacji
fotograficznej
17
w sztyfcie
Bierze udział w
przygotowaniu
ekspozycji
Obserwuje pokaz
rozszczepiania
światła
Swobodnie
wypowiada się
Nazywa barwy
Manipuluje pędzlem
malarskim średniej
grubości
Wypełnia
monochromatycznie
figury geometryczne
Nazywa figury
geometryczne
Bierze udział w
przygotowaniu
ekspozycji
(zakupione
wcześniej)
- klej w sztyfcie –
25 szt.
- tablica korkowa
na ekspozycję zdjęć
–4 x5m
Życiodajne światło (1)
1. Światło i jego natura – rozmowa
2. Zabawa z wiązkami
rozszczepionego światła – film lub
pokaz rozszczepiania
3. Nazywanie barw rozszczepionego
światła (czerwona, żółta, zielona,
fioletowa)
4. Wypełnianie figur
geometrycznych na dużych białych
kartonach (np. 70x100) farbami o
różnych barwach
5. Wyeksponowanie prac
Luty 2015 (2)
4 godz.
rozmowa
kierowana, pokaz,
malowanie w
ograniczonych
linią figurach
geometrycznych,
praca
indywidualna i
zbiorowa,
wykonanie
ekspozycji
- lampy ze
światłem białym –
1 szt.
- szklany trójkąt do
rozszczepiania
światła – 1 szt.
- białe kartony (25
szt. x 70x100), po
jednym na
uczestnika, z
narysowanymi
figurami
geometrycznymi
- farby akrylowe:
czerwona, żółta,
zielona, fioletowa
(4 x 250 ml)
- pędzle średniej
wielkości
(zakupione
wcześniej)
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny
(zakupione
wcześniej)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
fotograficznej,
filmowej, ekspozycja
prac plastycznych,
analiza ruchów
manipulacyjnych
18
Swobodnie
wypowiada się
Mocuje łańcuchy
żarówek do
powierzchni
Bierze udział w
przygotowaniu
ekspozycji
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
estetyczną
1. Tworzenie motywów z
łańcuchów żarówek o jednolitym
kolorze na desce malarskiej
umocowanej na sztaludze lub
kolorowym kartonie
przymocowanym do ściany
2. Tworzenie motywów z
łańcuchów żarówek o
zróżnicowanym kolorze
3. Wykonanie dokumentacji
fotograficznej
Luty 2015 (3)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
mocowanie
łańcuchów
żarówek
zastosowaniem
pinesek z wysoką
główką,
praca grupowa,
wykonanie
ekspozycji
Generuje nowe,
oryginalne pomysły
wykorzystania
światła
Eksperymentuje
manipulując tkaniną
oraz kompozycją
światła
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
1. Rozpostarcie dużych brytów
kolorowej tkaniny (czerwona, żółta,
zielona, niebieska, biała) i
podświetlanie ich w oparciu o
pomysły uczestników zajęć
fotograficznej
3. Dłonie ludzkie i światło
(kompozycje dłoni uczestników
stojących w kręgu)
Luty 2015 (4)
4 godz.
rozmowa
swobodna,
eksperyment z
podświetlaniem
brytów tkanin,
eksperyment z
podświetlaniem
dłoni ludzkich,
praca
indywidualna i
grupowa,
wykonanie
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
- łańcuchy żarówek
(5 szt.)
- pinezki (60 sztuk)
(wysoka główka do
podparcia
łańcucha)
- 6 desek
malarskich lub 6
kolorowych
arkuszy kartonu
(70x100)
- sztalugi (6 szt.)
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (50
ark. x A4)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
- lampy ze
światłem białym (4
szt.)
- 5 brytów tkanin o
różnej
przepuszczalności
światła i o różnym
kolorze (5 x 90 x
140 cm)
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
dokumentacja
fotograficzna,
dokumentacja
filmowa,
przygotowanie,
przeprowadzenie i
zinterpretowanie
badania
socjometrycznego
(współdziałanie i
integracja grupy)
kwestionariusz oceny
oryginalności
zaproponowanych
kompozycji
19
fotograficznej
Wiosenne
przebudzenie
ekspozycji
Obserwuje
przeniesienie zdjęć na
dysk laptopa
Obserwuje czynności
wykonywane w
czasie wydruku zdjęć
Bierze udział w
przygotowaniu
ekspozycji
Obserwuje kwiaty na
filmie lub prezentacji
Wyłącza
zbiór
kwiatów wiosennych
Odpowiada
na
pytania quizu
Przejawia
postawę
rywalizującą
1. Drukowanie wybranych
wykonanych wcześniej zdjęć
2. Wybór zdjęć do ekspozycji
3. Wyeksponowanie fotografii
Marzec
(1)
4 godz.
2015
rozmowa
swobodna,
praca
indywidualna i
zbiorowa,
kompozycja
ekspozycji
fotografii
Wiosenne kwiaty
1. Prezentacja multimedialna o
kwiatach kwitnących w różnych
porach roku
2.
Wyróżnienie
kwiatów
wiosennych
3. Obrazkowy quiz o kwiatach
zrealizowany w 4 zespołach
pacjentów
Marzec
(2)
4 godz.
2015
praca zbiorowa i
indywidualna,
obserwacja,
grupowanie
elementów w
zbiorach,
technika quizu
Aktywizuje
się
ruchowo
Dyskutuje na temat
podziału ogrodu na
grządki
Dokonuje
pomiaru
ogrodu przy użyciu
taśmy mierniczej
Ogród po zimie
1. Spacer i pomiary ogrodu
2. Dyskusja na temat podziału
ogrodu na grządki
3. Dokumentowanie zdjęciowe
działań terenowych – fotoreportaż
4. Wydruk zdjęć
5. Założenie albumu ogrodu
Marzec
(3)
4 godz.
2015
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca zbiorowa i
indywidualna,
pomiar przestrzeni
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (50
ark. x A4)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
przygotowanie,
przeprowadzenie i
zinterpretowanie
badania
socjometrycznego
(współdziałanie i
integracja grupy)
- filmy i
prezentacje
multimedialne
demonstrujące
różne gatunki
kwiatów (istotna
także ścieżka
dźwiękowa)
- rzutnik
multimedialny
- laptop
- obrazkowy quiz o
kwiatach
- taśma miernicza
(do 10 m) – 1 szt.
- kwestionariusz
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
20
Wyraża
szacunek
wobec odmienności
opinii innych osób
poprzez umieszczenie w nim
pierwszych
zdjęć
z
działań
ogrodniczych
Aktywizuje
się
ruchowo i zajęciowo
Manipuluje
doniczkami,
podłożem
uniwersalnym,
nasionami
Opisuje doniczki
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Parapetowy inspekt (1)
1. Przegląd doniczek pod wysiew
2. Przeglądanie
torebek z
nasionami kwiatów i ziół
3. Opisanie doniczek
4. Wybór roślin do wysiania
5. Wysianie nasion kwiatów
6. Podlewanie roślin
Marzec
(4)
4 godz.
2015
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
wysiewem nasion
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
1. Podlewanie wysianych roślin
2. Obserwacja wzrostu roślin
3. Dokumentowanie wzrostu przy
użyciu
kamery
lub
aparatu
fotograficznego
Kwiecień 2015
(1)
4 godz.
Projektuje
grządki
ogrodnicze
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
Projektowanie
kwiatowych
grządek ogrodowych
1. Przygotowanie projektu nasad i
wysiewu kwiatów i ziół
2. Przedyskutowanie projektu oraz
Kwiecień 2015
(2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin,
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
fotograficzny (50
ark.)
- album
fotograficzny – 1
szt. (do 50 kartek)
- skrzynie
inspektowe do
wysiewu kwiatów i
ziół (10 szt.)
- podłoże
uniwersalne (5
worków x 30 l)
- nawozy do
zasilania (5 butelek
x 0,5 l)
- narzędzia rolnicze
(25 szt.)
- donice kamienne
(10 szt.)
- donice drewniane
(10 szt.)
- konewki (10 szt.)
- woda
- aparat
fotograficzny
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (50
ark. x A4)
- kamera,
- statyw do kamery
- 3 bloki papieru
milimetrowego
(A4)
- ołówki, gumki
chlebowe
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
skale oceny pracy
grupowej
ocena
projektów
przez
powołany
21
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
opracowanie harmonogramu prac
wraz z podziałem konkretnych
zadań prac ogrodniczych (wybór
osób odpowiedzialnych za zadania)
3.
Dokumentowanie
prac
projektowych
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Przekopuje ogród
Grabi ziemię
Wyznacza grządki
Wysiewa rośliny do
gruntu
Sadzi
rośliny
z
inspektu do gruntu
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Przygotowanie
kwiatowych
grządek ogrodowych (1)
1. Przekopanie grządek
2. Grabienie
3. Wyznaczenie grządek
4. Wykonanie wysiewu i nasad wg
przygotowanego projektu
5. Podlewanie grządek
6.
Dokumentowanie
prac
ogrodniczych
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Przekopuje ogród
Grabi ziemię
Wyznacza grządki
Przygotowanie
kwiatowych
2. Grabienie
4. Zakończenie wysiewu i nasad wg
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin,
(zakupione
wcześniej)
- pastele suche (25
pudełek po 12
kolorów)
- konewki
(zakupione
wcześniej)
- woda
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny 50
ark. x A4)
- kamera
zespół ekspertów
Kwiecień 2015
(3)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
Kwiecień 2015
(4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
- łopaty - 2 szt.
- szpadle – 2szt.
- grabie – 3 szt.
- sznurek – 20 m
- nasiona – 10
różnych roślin
- sadzonki kwiatów
i ziół z inspektu
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (25
ark. x A4)
- kamera
- łopaty
- szpadle
- grabie
- sznurek
- nasiona
- sadzonki kwiatów
i ziół
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
22
Wysiewa rośliny do
gruntu
Sadzi
rośliny
z
inspektu do gruntu
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Majowe barwy i
zapachy
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Obserwuje
i
współuczestniczy w
wydruku fotografii
Komponuje
album
fotograficzny
Manipuluje
fotografiami
Manipuluje suchymi
pastelami
Rysuje w zakresie
wyznaczonych
motywów
Pisze etykiety
flamastrem
Nakleja etykiety
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
estetyczną
6.
Dokumentowanie
ogrodniczych
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin
prac
Album
fotografii
z
prac
związanych z ogrodem
1. Wydruk zdjęć dokumentujących
prace związane z ogrodem
2. Uzupełnienie albumu ogrodu
3.
Zaprezentowanie
albumu
pacjentom i personelowi oddziału
Maj 2015 (1)
4 godz.
Barwna paleta wiosny
1. Kolorowanie pastelami motywów
wiosennych kwiatów
2. Nazywanie kwiatów i naklejanie
etykiet z nazwami
3. Wyeksponowanie rysunków
Maj 2015 (2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
praca nad
albumem
fotograficznym,
prezentacja
albumu
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
rysowanie
pastelami,
wykonanie etykiet
z nazwami
kwiatów,
klejenie
precyzyjne
etykiet,
wykonanie
ekspozycji
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (25
ark. x A4)
- kamera
(wszystkie
materiały
zakupione
wcześniej)
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (25
ark. x A4)
- pastele suche
(zakupione
wcześniej)
- arkusze z
motywami
wiosennych
kwiatów do
kolorowania
(50 szt.)
- paski białego
papieru na etykiety
- flamastry
niebieskie (20 szt.)
- klej w sztyfcie
(zakupione
wcześniej)
- linki stalowe
wystawiennicze
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
arkusze
i ocena aktywności
manipulacyjnej
23
Bogactwo lata
Uczestniczy w
wycieczce
Przemieszcza się w
ogrodzie
Komunikuje w grupie
estetyczną
Przemieszcza się w
ogrodzie
Komunikuje w grupie
Dyskutuje
Oznacza drzewa,
krzewy
Manipuluje
wypalarką
Maluje pędzlem
średniej wielkości
Wycieczka do ogrodu
botanicznego w Poznaniu
1. Przejazd do ogrodu botanicznego
2. Krótka opowieść o ogrodzie
3. Spacer po ogrodzie
4. Powrót do oddziału
Maj 2015 (3)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
Przebudzenie drzew i krzewów w
ogrodzie – nasz mały ogród
botaniczny
1. Przygotowanie drewnianych
tabliczek
2. Spacer po ogrodzie połączony z
oznaczeniem drzew i krzewów
3. Wykonanie napisów nazw drzew
i krzewów
4. Umieszczanie tabliczek w
ogrodzie
Maj 2015 (4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
dyskusja,
wypalanie
napisów,
Zna i rozróżnia
rośliny na skalniak
Zna i rozróżnia
materiały do
wykonania skalniaka
Projektuje skalniak
Rysuje ołówkiem
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Naturalne ślady człowieka (1)
Czerwiec 2015
(1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
pokaz skalników,
przeglądanie
katalogów
ogrodniczych,
dyskusja,
obserwacja,
praca projektowa,
praca grupowa i
indywidualna,
1. Projekt skalniaka z otoczaków
2. Wybór roślin na skalniak
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
- aparat
fotograficzny
- 40 tabliczek
drewnianych 25 x
40 cm (lub pocięte
drewno +
gwoździe)
- wypalarka do
drewna (5 szt.)
- pędzel średniej
wielkości
(zakupione
wcześniej)
- lakier do drewna
(1 op. x 1 l)
- aparat
fotograficzny
- prezentacja
multimedialna lub
film
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- ołówki
(zakupione
wcześniej)
- gumki do mazania
(zakupione
wcześniej)
- papier
milimetrowy (A4)
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
arkusze
i ocena aktywności
manipulacyjnej,
fotograficznej
listy sprawdzające
wykonawstwo
czynności
24
Przekopuje
wyznaczony fragment
ogrodu
Grabi ziemię
Wyznacza kształt
skalniaka według
projektu
Komponuje układ
kamieni na skalniaku
Wysadza rośliny na
skalniak
Współpracuje z
uczestnikami grupy i
terapeutą
Komunikuje w grupie
1. Przygotowanie gleby
2. Wyznaczenie miejsca
3. Przygotowanie gruntu pod
skalniak
4. Ułożenie kompozycji z
otoczaków
5. Ustabilizowanie kompozycji
6. Nasadzenia roślin
7. Podlanie roślin na skalniaku
Czerwiec 2015
(2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
podłoża,
układanie,
ustabilizowanie,
podlanie
kompozycji
Aktywizuje się
Manipuluje różnymi
przedmiotami
Rywalizuje zgodnie z
zasadami fair play
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Ogród jako miejsce
doświadczania radości i sportu
1. Projekt stanowisk do
przeprowadzenia Dnia Sportu i
Radości
2. Przygotowanie punktów realizacji
Dnia Sportu i Radości
3. Aranżowanie punktów realizacji
Czerwiec 2015
(3)
4 godz.
uczestnictwo w
aktywnościach
sportowych i
społecznych
(zakupione
wcześniej)
- katalogi roślin
- katalogi
materiałów
ogrodniczych
(kamień, żwir,
podłoże)
- kamienie płaskie
(otoczaki) duże (50
szt.)
- kamienie płaskie
(otoczaki) małe (50
szt.)
- podłoże
ogrodnicze (10
worków po 50 l)
- narzędzia
ogrodnicze
(zakupione
wcześniej)
- sznurek
(zakupione
wcześniej)
- rośliny na
skalniak – 20
różnych sadzonek
- aparat
fotograficzny
- konewki
(zakupione
wcześniej)
- woda
- 3 bloki techniczne
- komputer
- drukarka
- flamastry (10 op.
po 4 kolory)
- wizytówki z
imionami
pacjentów i
listy sprawdzające
wykonawstwo
czynności,
fotograficznej
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników
25
Komunikuje w grupie
Dnia Sportu i Radości
4. Pomoc w obsłudze punktów
6. Dokumentowanie fotograficzne
Manipuluje
materiałem
naturalnym
Odciska kciuki,
dłonie, stopy w
glinie, gipsie
Żłobi wzory drewnie
Utrwala wykonane
ślady
1. Materiały naturalne: glina, gips,
drewno i ich cechy
2. Stymulacja dotykowa
materiałami naturalnymi
3. Ślady człowieka w materiale
naturalnym: odciski palców, dłoni,
stóp, rzeźbienie motywów
4. Utrwalanie śladów człowieka –
suszenie, malowanie
Czerwiec 2015
(4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
odciskanie śladów,
malowanie
utrwalaczami,
przygotowanie
ekspozycji prac
Obserwuje niebo i
chmury oraz
fotografie wykonane
w plenerze
Różnicuje barwy
nieba i chmur
Maluje pędzlami
Komunikuje w grupie
Doświadczanie naturalnego
środowiska w ogrodzie (niebo i
chmury)
1. Oglądanie nieba w pozycji
leżącej na kocach
2. Rozmowa o barwach nieba,
kształtach chmur – stymulowanie
wyobraźni
3. Wykonywanie fotografii nieba
4. Wyświetlenie fotografii, wybór
fotografii
5. Malowanie na kartonach
Czerwiec 2015
(4)
4 godz.
obserwacja nieba
z pozycji leżącej,
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
fotografowanie
nieba,
prezentacja
multimedialna
wykonanych
fotografii nieba,
personelu
- kwestionariusze
dyscyplin
sportowych
- kosze wiklinowe
lub plastykowe (25
szt. )
- kolekcje
przedmiotów do
realizacji zadań w
punktach
- aparat
fotograficzny
- glina – 5 kg
- gips – 5 kg
- drewno miękkie
(4 deski: 20 x 50
cm)
- kleje (5 szt.)
- wiadra i kuwety
(5 szt.)
- szpachelki – (10
szt.)
- dłuta (20 szt.)
- bejce do drewna
(5 opakowań x 150
ml)
- stół do ekspozycji
lub gablota
- koce lub karimaty
(10 szt.)
- 1 blok brystolu
formatu A3
- farby akrylowe
(biała, niebieska,
czarna, fioletowa) –
4 szt. x 250 ml
- duże kartony białe
(70x100)
- sztalugi (10 szt.)
- aparat
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników
listy do oceny
kryterialnej
powstałych prac
26
Obserwuje wiatr,
deszcz w plenerze
Różnicuje barwy
nieba i chmur
Maluje pędzlami
Komunikuje w grupie
Obserwuje materiały
naturalne
Wyróżnia ich cechy
Różnicuje barwy tych
materiałów
Nakleja materiały
naturalne na karton
Maluje pędzlami
Komunikuje w grupie
(70x100) na sztalugach
6. Przygotowanie prac do
ekspozycji
środowiska w ogrodzie (wiatr,
deszcz)
1. Spacer i rozmowa o wietrze i
deszczu
2. Rozmowa o barwach kojarzących
się z wiatrem i deszczem –
stymulowanie wyobraźni
5. Malowanie na kartonach
(70x100) na sztalugach
6. Przygotowanie etykiet z
nazwiskami i imiona autorów
7. Dokumentacja fotograficzna
kompozycji
8. Drukowanie fotografii
9. Przygotowanie prac do
ekspozycji
środowiska w ogrodzie (rośliny i
materiały nieorganiczne)
1. Rozmowa o naturalnych
materiałach (kamienie, patyki,
kawałki kory, liście, mech, igliwie,
mech, piasek)
2. Stymulacja dotykowa materiałem
naturalnym
3. Tworzenie kompozycji pejzażu z
materiałów naturalnych,
przyklejanie materiału naturalnego,
malowanie pejzażu
kompozycji
7. Przygotowanie materiału do
ekspozycji
malowanie
pędzlem średniej
fotograficzny
wielkości
Lipiec 2015 (1)
4 godz.
obserwacja wiatru,
deszczu podczas
spaceru,
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
malowanie
pędzlem średniej
wielkości
Lipiec 2015 (2)
4 godz.
obserwacja
materiału
naturalnego,
rozmowa
kierowana,
stymulacja
dotykowa,
praca grupowa i
indywidualna,
malowanie
pędzlem średniej
wielkości,
przyklejanie
materiałów
naturalnych do
powierzchni
kartonów
- 25 szt. dużych,
białych kartonów
(70x100)
- sztalugi
- farby akrylowe
(szeroka paleta
barwna)
(zakupione
wcześniej)
- sztalugi
(20 szt.)
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
- niewielkie
kamienie (polne
zebrane w ogrodzie
– 10 szt.)
- farby akrylowe
(15 zst. po 250 ml)
+ utrwalacz (4
opakowania po 100
ml)
- 5 bloków brystolu
formatu A3
- patyki, kawałki
kory, liście, mech,
igliwie, piasek
-- klej do kamienia
(10 tubek po 100
ml)
- pędzel do kleju
(10 szt.),
- aparat
fotograficzny
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
27
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (25
ark. x A4)
Obserwuje i
manipuluje owocami
i warzywami
Wyróżnia ich cechy
Różnicuje barwy tych
materiałów
Nakleja materiały
naturalne na karton
Maluje pędzlami
Komunikuje w grupie
środowiska w ogrodzie (warzywa,
owoce)
1. Rozmowa o owocach i
warzywach, ich kolorach, smakach,
zapachach
2. Krojenie owoców i warzyw
3. Komponowanie kompozycji na
talerzach
kompozycji
7. Przygotowanie materiału do
ekspozycji
Lipiec 2015 (3)
4 godz.
Uczestniczy w
aranżowaniu
wystawy (fotografie i
prace malarskie)
Obserwuje eksponaty
wystawy
Identyfikuje się z
wykonanymi pracami
(indywidualnymi i
grupowymi)
Komunikuje na temat
wykonanych prac
Wielka ekspozycja fotograficzna
środowiska w ogrodzie
1. Przygotowanie ekspozycji
2. Otwarcie wystawy
3. Nagrodzenie aktywności autorów
prac
Lipiec 2015 (4)
4 godz.
Skupia uwagę na
dźwiękach morza
Morze i jego skarby
1. Dźwięki morza
Sierpień 2015
(1)
rozmowa
kierowana,
stymulacja
dotykowa,
węchowa,
smakowa
owocami i
warzywami,
praca grupowa i
indywidualna,
krojenie owoców,
warzyw,
komponowanie
motywów
owocowych i
warzywnych na
talerzu
rozmowa
kierowana,
rozmowa
swobodna,
obserwacja,
odbiór nagród
rozmowa
kierowana,
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny (25
ark. x A4)
- talerze
- owoce i warzywa
sezonowe (25 szt.)
- noże i nożyki
kuchenne (25 szt.)
- deski do krojenia
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
- sztalugi (25 szt.)
- 3 stoły,
- 2 tablice korkowe,
- kolekcje
wykonanych zdjęć,
- kolekcje prac
malarskich
- deski malarskie
(25 szt.)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
- odtwarzacz CD
- płyta z dźwiękami
listy sprawdzające
poziom
28
Jesienne kolekcje
Skupia uwagę na
prezentacji
multimedialnej lub
filmie
Nazywa elementy
krajobrazu
nadmorskiego
(morze, brzeg morski,
fale morskie, wydmy
itd.)
Ogląda widokówki
znad morza
Maluje widokówki z
krajobrazem
nadmorskim
2. Krajobraz morski – prezentacja
multimedialna lub film
3. Malowanie widokówki z
krajobrazem nadmorskim
akwarelami
4 godz.
impresja
dźwięków morza,
obserwacja,
malowanie
widokówek
akwarelą,
praca grupowa i
indywidualna,
wykonanie
ekspozycji
pokaz widokówki
znad morza,
ekspozycja
widokówek
Nazywa kwiaty
rosnące w ogrodzie
Ścina kwiaty
Układa kwiaty w
koszu
Komponuje bukiety
Eksponuje bukiety w
naczyniu (wazonie)
Kwietne bukiety
1. Cięcie i przygotowanie kwiatów
2. Wybór naczyń na kwiaty
3. Komponowanie bukietów
Sierpień 2015
(2)
4 godz.
Nazywa owoce i
warzywa
Rozumie, co to jest
Ogród w słoiku (1)
marynatach
Sierpień 2015
(3)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
spacer w ogrodzie,
cięcie kwiatów,
stymulacja
dotykowa,
wzrokowa,
węchowa,
układanie
kompozycji
kwiatowych,
wyeksponowanie
wazonów z
kwiatami
obserwacja,
ćwiczenie
układania warstw
morza
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- prezentacja
multimedialna z
pejzażami
nadmorskimi
- widokówki znad
morza (10 szt.)
- 40 kartek białego
kartonu (15x10,5)
- akwarele
- pędzle do
akwareli (25 szt.)
- 5 słoików na
wodę
- tablica korkowa
lub gablota do
wyeksponowania
widokówek
(zakupione
wcześniej)
- sekatory
- nożyki
- nożyczki
- kosz na kwiaty
(zakupione
wcześniej)
- naczynia na
kwiaty (wazonie) –
15 szt.
zaktywizowania
uczestników
- laptop
- rzutnik
multimedialny
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
badanie
skalą
nastroju
29
marynata i do czego
służy
Układa warzywa i/lub
owoce w słoikach
Zalewa słoik zalewą
Współpracuje z
personelem kuchni
Eksponuje słoiki z
marynatami w jadalni
2. Owoce i warzywa nadające się na
marynaty
3. Przygotowanie owoców, warzyw
do marynowania
4. Zalewa i jej przygotowanie
5. Ułożenie warstw warzyw i/lub
owoców w słoikach, zalanie zalewą
6. Wyeksponowanie słoi na
widocznym miejscu w jadalni
w słoikach,
wyeksponowanie
słoików
Nazywa i manipuluje
naturalnym
materiałem na suche
kompozycje
Układa kompozycję z
naturalnych
materiałów w
słoikach
Eksponuje słoiki z
kompozycjami w
jadalni
Ogród w słoiku (2)
suchych kompozycjach w słoikach
2. Naturalne materiały nadające się
na suchą kompozycję
3. Ułożenie warstw naturalnego
materiału w słoikach
4. Wyeksponowanie słoi na
widocznym miejscu w jadalni
Sierpień 2015
(4)
4 godz.
obserwacja,
ćwiczenie
układania warstw
w słoikach,
wyeksponowanie
słoików
Manipuluje patykami
Układa patyki w
jakimś
uporządkowaniu
Nakleja patyki na
kartki papieru
Eksponuje prace na
tablicy korkowej
Patyczaki
1. Wyjmowanie z kartonika
patyków o rożnej długości i ich
dotykowe poznanie
2. Uporządkowanie patyków (od
największego do najmniejszego, lub
odwrotnie)
3. Naklejanie patyków
odzwierciedlających schemat ciała
ludzkiego lub schemat ciała
zwierząt
4. Wyeksponowanie prac na tablicy
korkowej
Wrzesień 2015
(1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
ćwiczenie
wyklejania postaci
ludzkiej lub
zwierzęcej z
patyków,
wyeksponowanie
prac
- prezentacja
multimedialna
- 25 słoi szklanych
z nakrętkami
- owoce, warzywa
- woda
- sól (1 kg)
- cukier (1 kg)
- ocet (0,5 l)
- ziele angielskie,
gorczyca (po 2
opakowania)
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- prezentacja
multimedialna
- 25 słoi szklanych
z nakrętkami
- sucha fasola,
groch, gorczyca,
szyszki, kasztany,
żołędzie, patyki,
żwir, piasek – po 1
kg z każdej
kategorii
- suche patyki o
różnej długości w
kartonie
- 50 kartek brystolu
w kolorze żółtym
A3
- sekatory do cięcia
patyków
(zakupione
wcześniej)
- klej wikol – 1 l
- pędzel do kleju
(zakupione
wcześniej)
- tablica korkowa
uczestników,
kolekcja i ekspozycja
przygotowanych słoi
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników,
przygotowanych słoi
ekspozycja prac
30
Inspiracja jesienią
Projektuje motyw
związany z naturą
Szlifuje i oczyszcza
powierzchnie krzesła
Maluje motywy
Krzesła inspirowane naturą (1)
1. Oczyszczenie krzeseł z
pozostałości farb i lakierów.
2.Malowanie motywów
naturalnych
Wrzesień 2015
(2)
4 godz.
obserwacja,
prace projektowe,
obróbka
powierzchni
krzeseł,
malowanie
motywów
Maluje warstwę
ochronną
Decyduje o miejscu
ekspozycji
Krzesła inspirowane naturą (2)
1. Zabezpieczenie krzeseł
2. Poszukiwanie miejsca
wyeksponowania krzeseł
Wrzesień 2015
(3)
4 godz.
malowanie
lakierem,
rozmowa
kierowana
Obserwuje pokroje
drzew
Komunikuje w
grupie
Maluje klejem
wybrany pokrój
drzewa na kartce
Wysypuje ścinki
drewniane na
Usuwa nadmiar
ścinków
Eksponuje prace na
tablicy korkowej
Manipuluje suchymi
liśćmi
Komunikuje w grupie
Komponuje
kompozycję płaską z
liści
Obrazy z natury – drzewo ze
ścinków drewna
1. Oglądanie rysunków z pokrojami
drzew (sosna, świerk, lipa, brzoza,
dąb itd.)
2. Odwzorowanie pokroju
wybranego drzewa klejem
3. Przyklejenie ścinków
drewnianych na szkicu
Wrzesień 2015
(4)
4 godz.
rozmowa
swobodna,
malowanie
wikolem zarysu
drzewa,
zasypywanie
ścinkami
drewnianymi,
wyeksponowanie
prac
Obrazy z natury – liście jesienne
1. Oglądanie i manipulowanie
suchymi, jesiennymi liśćmi
2. Układanie kompozycji z liści
3. Kopiowanie liści przez kalkę
techniczną
Październik
2015 (1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
komponowanie
liści pod kalką
techniczną,
kopiowanie
(zakupione
wcześniej)
- pinezki (100 szt.)
- cztery stare
zniszczone,
drewniane krzesła
- papier ścierny – 1
rolka x 1 m
- farby do drewna
3 kolory po50 ml
- pędzle malarskie
średniej grubości
(zakupione
wcześniej)
- cztery krzesła
ozdobione
motywami
naturalnymi
- lakier ochronny –
2 butelko po 1 l
- pędzle malarskie
średniej grubości
- ścinki drewniane
z tartaku
- pędzle do kleju
- klej wikol – 1 l
- 40 kartek
kolorowego
kartonu
(brązowegogo,
zielone) formatu
A4
- tablica korkowa
- pinezki
- suche liście
- 20 arkuszy kalki
technicznej
(zakupione
wcześniej)
- ołówki
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja prac
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników,
przygotowanych prac
31
Kopiuje liście na
kalkę techniczną przy
użyciu ołówka lub
pasteli suchych
Eksponuje prace na
tablicy korkowej
poprzez kreślenie
linii ołówkiem lub
pastelą suchą ,
wyeksponowanie
prac
Manipuluje
nakrętkami
metalowymi na słoiki
Wycina z kartonu
kółko wypełniające
nakrętki
Maluje akwarelą małe
pejzaże
Wkleja akwarele do
nakrętek
Eksponuje prace
Obrazy z natury – barwy jesieni
1. Oglądanie i wybór nakrętek na
słoiki
2. Wycinanie kartonowych kółek
3. Malowanie pejzaży jesiennych
4. Wklejanie krajobrazów w
nakrętki
Październik
2015 (2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
ćwiczenie
malowania
jesiennych pejzaży
techniką
kolorowych plam,
ćwiczenie
wklejania
namalowanych
pejzaży,
wyeksponowanie
prac
Obserwuje technikę
malowania nicią
wełnianą
Maluje nicią wełnianą
Komunikuje w grupie
Eksponuje prace
Obrazy z natury – jesienna kreska
1. Obserwowanie wykonania
techniki przez terapeutę
2. Malowanie nicią wełnianą z
użyciem farb w kolorach jesieni
3. Rozmowa o pracach i efekcie
zastosowania techniki
4. Wyeksponowanie techniki
Październik
2015 (3)
4 godz.
obserwacja
techniki
malowania nicią
wełnianą między
kartkami,
ćwiczenie
techniki,
rozmowa
swobodna,
wyeksponowanie
prac
(zakupione
wcześniej)
- suche pastele
(zakupione
wcześniej)
- tablica korkowa
(zakupione
wcześniej)
- pinezki
(zakupione
wcześniej)
- 60 nakrętek na
słoiki
-1 blok techniczny
- nożyczki
(zakupione
wcześniej)
- akwarele
(zakupione
wcześniej)
- pędzle do
akwareli
(zakupione
wcześniej)
- klej do klejenia
butów – 2 tuby po
100 ml
- stół do ekspozycji
- 40 kartek kartonu
białego (A3)
- farby akrylowe:
zielona, brązowa,
żółta,
pomarańczowa
(zakupione
wcześniej)
- tablica korkowa
(zakupione
wcześniej)
- pinezki
(zakupione
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników,
ekspozycja prac
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników,
ekspozycja prac
32
Komunikuje w grupie
Współpracuje w
grupie
Ustawia osłony
gliniane
Mocuje sznurki
łatwopalne
Wylewa do
glinianych naczyń
parafinę z
rozpuszczonym
woskiem
Światło pamięci inspirowane
naturą (1)
1. Oglądanie zdjęć z światłami
pamięci
2. Wykonanie zniczy poprzez
wylanie mieszaniny parafiny i
wosku
3. Opakowanie zniczy do transportu
Październik
2015 (4)
4 godz.
obserwacja zdjęć,
wykonanie
wylewania zniczy,
rozmowa
swobodna,
pakowanie zniczy
do kartonów
Komunikuje w grupie
Współpracuje w
grupie
Zdobi świece
symbolami pamięci
naturą (2)
1. Oglądanie świec różnej wielkości
2. Rozmowa o symbolach pamięci
3. Wykonanie symboli pamięci
4. Mocowanie ozdób na świece
Listopad 2015
(1)
4 godz.
Przemieszcza się na
cmentarz
Ustawia znicze i
świece na grobach
Zapala znicze i
świece
Obserwuje efekt
własnych działań
Komunikuje w grupie
Obserwuje
naturą (3)
1. Spacer na cmentarz
2. Komponowanie kompozycji ze
świec i zniczy na grobach
Listopad 2015
(2)
4 godz.
manipulowanie
świecami,
wykonanie
elementów
ozdobnych na
świece,
przyklejanie
elementów
ozdobnych
rozmowa
kierowana,
pakowanie świec,
praca grupowa i
indywidualna
wycieczka-spacer,
ćwiczenie
zapalania zniczy
Karmniki dla ptasich przyjaciół
Listopad 2015
obserwacja,
wcześniej)
- 40 osłon
glinianych
- parafina – 3 kg
- świece – 50 szt.
- naczynie 4 l
- sznurek
łatwopalny – 15 m
- drut miękki – 5 m
- żwir
- klej do klejenia
kamienia
(zakupione
wcześniej)
- 20 kartonów
(zakupione
wcześniej)
- 20 świec
- nożyczki
- nożyki
- drut miękki
- klej
- kawałki drewna
- folia aluminiowa
- papier do
pakowania – 20
ark.
- karton
(poza świecami
zakupione
wcześniej)
- kartony ze
zniczami i
świecami
- zapałki
- gotowe
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników
lista sprawdzające
33
Zimowe sny i
celebracje
prezentację
Szlifuje gotowe
elementy karmników
Maluje gotowe
elementy karmników
(1)
1. Prezentacja o potrzebach ptaków
zimą
2. Dyskusja
3. Przygotowanie gotowych
elementów drewnianych na
karmniki
4. Malowanie elementów
drewnianych
(3)
4 godz.
dyskusja,
ćwiczenie
szlifowania,
malowanie i
zdobienie ścian
karmnika,
zbijanie
karmników,
praca grupowa
Komunikuje w grupie
Współpracuje w
grupie
Montuje karmniki na
drzewach
Karmniki dla ptasich przyjaciół
(2)
1. Rozmowa o miejscach
powieszenia karmników
2. Montowanie karmników
Listopad 2015
(4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
ćwiczenie
montowania,
praca grupowa
Ogląda katalogi
naturalnych ozdób
Komunikuje w grupie
Współpracuje w
grupie
Wykonuje ozdoby
choinkowe
Montuje ozdoby na
stroiku
Naturalne ozdoby choinkowe (1) i
(2)
Grudzień 2015
(1) i (2)
2 x 4 godz.
obserwacja,
rozmowa
kierowana,
precyzyjne,
klejenie, praca
indywidualna
półfabrykaty ( 5
szt.)
- trwałe farby do
malowania na
drewnie – 10
kolorów po 250 ml
- rozpuszczalniki
do farb – 3 butelki
- pędzle
(zakupione
wcześniej)
(zakupione
wcześniej)
- formy do
kopiowania
motywów na
powierzchniach
drewnianych – 10
szt.
- gwoździe (200
różnej wielkości)
- taśmy mocujące
- gwoździe
(zakupione
wcześniej)
- drabiny
- aparat
fotograficzny
- suszone liście
- szyszki
- żołędzie
- barwione piórka
- rafia
- orzechy
- susz kwiatowy
- słoma
- suszone trawy
po 10 z każej
kategorii
- kleje
- pistolet klejący z
kolejności czynności
dokumentacja
fotograficzna
ptasiego miasteczka
lista sprawdzające
ekspozycja prac
34
Komunikuje w grupie
Przycina kartki bloku
technicznego wg
wymiaru
Składa kartki
Samodzielnie
wybiera motywy do
zdobienia
Nakleja motywy na
kartce
Kartki świąteczno-noworoczne (1)
i (2)
1. Cięcie papieru (kolorowy blok
techniczny) – wymiar 24 x 18
2. Składanie papieru
3. Wybór motywu na kartkę
(bombki dwuwymiarowe,
„wyskakujące drzewko”, motyw z
jodłami itd.
4. Naklejanie motywów
Grudzień 2015
(3) i (4)
2 x 4 godz.
pokaz
wykonywania
kartek (6 różnych
technologii o
zróżnicowanej
trudności),
rozmowa
swobodna,
czynności
przygotowawcze
(wycinanie i
składanie
papieru),
wycinanie i
naklejanie
motywów,
praca
indywidualna
Komunikuje w grupie
Zimowe gryzmolenie
Styczeń 2016
rozmowa
wkładami
- suszone owoce
- makaron
- gałązki świerku,
sosny, jodły
- sznurek
- kolorowe sznurki
- miękki drut
(po 10 z każdej
kategorii)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocujące
(zakupione
wcześniej)
(zakupione
wcześniej)
- kolorowy blok
techniczny A3 – 10
szt.
- nożyczki
(zakupione
wcześniej)
- klej w sztyfcie
(zakupione
wcześniej)
- kolorowy papier
do pakowania
prezentów z
małymi wzorami
świątecznymi
(10 arkuszy)
- 1 blok papieru
kolorowego
- 4 kolory (po 1 m
długości) wąskich
wstążeczek
- dziurkacz
- odtwarzacz CD
badanie skalą MOHO
lub inną do
testowania dyspozycji
zajęciowych
lista sprawdzająca
35
Skupia uwagę na
odtwarzanej muzyce
Gryzmoli
Kadruje gryzmolenie
Oprawia gryzmolenie
w passe partout
Wypisuje wizytówkę
Eksponuje efekt
działania
1. Poinstruowanie uczestników o
przebiegu zajęć
2. Rozdanie materiałów
(kwadratowe białe kartki, pastele,
szaliki do zawiązania oczu)
3. Rysowanie w rytmie odtwarzanej
muzyki z zawiązanymi oczami
4. Oglądanie rezultatu rysowania
5. Kadrowanie fragmentu rysunku,
który podoba się rysującemu
6. Poinstruowanie, jak wykonuje się
passe partout
7. Wykonanie passe partout
8. Wykonanie wizytówek
(1)
4 godz.
kierowana,
instrukcja
ćwiczenia,
technika
swobodnej
ekspresji
rysunkowej
stymulowanej
muzyką,
kadrowanie
gryzmolenia,
oprawa passe
partout,
wyeksponowanie
prac
Skupia uwagę na
filmie
Naturalne tęsknoty i pragnienia
ukryte w mandali (1) i (2)
Styczeń 2016
(2) i (3)
obserwacja filmu,
rozmowa
- 5 utworów
muzycznych o
zróżnicowanym
rytmie i tempie (np.
F. Chopin, Etiuda
rewolucyjna; J.
Strauss, Marsz
Radetzkiego, J. S.
Bach, Małe
Preludium C-dur,
W. Mozart,
Uwertura do opery
Wesele Figara)
- szale do
zawiązania oczu
(25 szt.)
- blok techniczny
(A3) –25 szt.
kwadratów (25 x
25)
- pastele suche
- blok techniczny z
kolorowymi
kartkami (A3) - 25
szt.
(zakupione
wcześniej)
- linki stalowe
wystawiennicze
(zakupione
wcześniej)
- klipsy mocując
(zakupione
wcześniej)
- małe kartki na
wizytówki
- flamastry
(zakupione
wcześniej)
- 20 kartonów w
kształcie koła o
ekspozycja prac
arkusze obserwacji
ekspozycja mandali
36
Komunikuje w grupie
Dokonuje wyboru
materiału, którego
użyje w tworzeniu
mandali
Tworzy mandalę
(rysuje, maluje, klei,
wiąże itp.)
Przygotowuje
mandalę do
ekspozycji
Eksponuje mandalę
1. Obejrzenie filmu o mandali
2. Wybór kartonu w kształcie koła
3. Decyzja na temat zdobienia
mandali
4. Ozdobienie mandali
5. Wypisanie wizytówki
6. Wyeksponowanie mandali
4 godz.
kierowana,
kompozycja
mandali,
przyklejanie
elementów na
mandali,
ustabilizowanie
elementów na
mandali,
ćwiczenie
wypisywania
wizytówek,
wyeksponowanie
prac
Komunikuje w grupie
Odrysowuje maskę
Wycina maskę
Maluje maskę
Maski karnawałowe
1. Oglądanie masek
2. Zachowanie sekwencji działań:
wycinanie – malowanie – zdobienie
Styczeń 2016
(4)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
pokaz masek,
ćwiczenie
średnicy 40 cm
- film o mandalach
- rzutnik
multimedialny
- laptop
- farby akrylowe 15
kolorów po 250 ml
- pędzle o średniej
grubości
(zakupione
wcześniej)
- pastele suche
(zakupione
wcześniej)
- kleje
(zakupione
wcześniej)
- wstążki – 10 m
- 4 bryty
wzorzystej tkaniny
(90 x 140)
- 6 kolorów
włóczki
- kolorowy piasek
- barwione piórka –
10 szt.
- bibuła – 20
arkuszy
- krepa – 20 rolek
- drewniane
patyczki – 25 szt.
- małe kartki na
wizytówki
(zakupione
wcześniej)
- flamastry – 10 op.
po 4 kolory
- 2 kolorowe bloki
techniczne (A3)
- nożyczki
- klej w sztyfcie
lista sprawdzająca
37
Zdobi maskę
Mocuje gumki do
zawiązania
Przymierza maskę
– mocowanie gumki do zawiązania
3. Samoocena wykonanych masek
Komunikuje w grupie
Dokonuje wyboru
użyje w tworzeniu
obrazu
Tworzy obraz (rysuje,
maluje, klei, wiąże
itp.)
Przygotowuje obraz
do ekspozycji
Eksponuje obraz
Gałgankowy obraz
1. Przygotowanie powierzchni stołu,
na którym złożone są skrawki
tkanin sznurków, cekiny, kawałki
drewna itp.
2. Przeglądanie materiałów
skupionych na stole (stymulacja
dotykowa)
3. Wybór materiałów do dalszej
zabawy
4. Przyklejanie wybranych
materiałów
5. Próba dotykowego poznawania
tak skonstruowanych obrazów
Krajobraz zimowy
1. Analiza elementów krajobrazu
zimowego
2. Krajobraz zimowy – prezentacja
multimedialna lub film
3. Malowanie widokówki z
krajobrazem zimowym akwarelami
Nazywa elementy
krajobrazu zimowego
(lasy, pola, pokrywa
śnieżna itd.)
Ogląda widokówki z
krajobrazem
zimowym
Maluje widokówki z
krajobrazem
zimowym
odrysowywania,
wycinania,
zdobienia maski
oraz mocowania
gumki do
zawiązania
Luty 2016 (1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
pokaz materiałów,
ćwiczenie
przyklejania i
mocowania
kawałków rożnych
materiałów na
kartonie
Luty 2016 (2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
malowanie
widokówek
akwarelą,
praca grupowa i
indywidualna,
wykonanie
ekspozycji
pokaz widokówki,
ekspozycja
widokówek
- kolorowy papier
- bibuła
- krepa
- rafia
- suszone liście
- folia aluminiowa
- sznurek
- guziki różnej
wielkości
- farby akrylowe
- pędzle
(zakupione
wcześniej)
- kartony formatu
A4 – 25 ark.
- pocięte skrawki
tkanin, papieru,
futra, wstążek,
sznurka itp.
- nożyczki
- klej
(zakupione
wcześniej)
- laptop
- rzutnik
multimedialny
- prezentacja
multimedialna z
pejzażami
zimowymi
- 40 kartek białego
kartonu (15x10,5)
- akwarele
- pędzle do
akwareli
(zakupione
wcześniej)
lista sprawdzająca
listy sprawdzające
poziom
zaktywizowania
uczestników
38
Komunikuje w grupie
Rysuje plan ścieżek
Wyznacza ścieżki z
zastosowaniem łopat i
szczotek
Spaceruje ścieżkami
Śnieżne ścieżki
1. Wyznaczanie ścieżek wokół
budynku i w zaśnieżonym ogrodzie
2. Spacerowanie wyznaczonymi
ścieżkami
Luty 2016 (3)
4 godz.
Komunikuje w grupie
Dokonuje wyboru
użyje w tworzeniu
obrazu
Tworzy obraz
poprzez przyklejenie
do podobrazia
kolekcji przedmiotów
Eksponuje obrazykolekcje
Obrazy-kolekcje
1. Pasja zbierania przedmiotów –
rozmowa
2. Oglądanie i dotykanie kolekcji
różnych przedmiotów
3. Przyklejanie przedmiotów
jednorodnej klasy do podobrazi
4. Wieszanie obrazów-kolekcji na
ścianach
Luty 2016 (4)
4 godz.
Aktywizuje
się
Manipuluje
doniczkami,
podłożem
uniwersalnym,
nasionami
1. Przegląd doniczek pod wysiew
2. Przeglądanie
torebek z
nasionami kwiatów i ziół
3. Opisanie doniczek
4. Wybór roślin do wysiania
5. Wysianie nasion kwiatów
Marzec 2016
(1)
4 godz.
rozmowa
swobodna,
dyskusja o
przebiegu ścieżek,
opracowanie
schematycznego
planu ścieżek,
ćwiczenie
przygotowania
ścieżek z użyciem
narzędzi,
spacer
rozmowa
kierowana,
stymulacja
dotykowa i
manipulowanie
różnym rodzajem
materiałów,
ćwiczenie
przyklejania
drobnych
przedmiotów do
podobrazia
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
- 5 słoików na
wodę
- tablica korkowa
lub gablota do
wyeksponowania
widokówek
- karton (A3)
- flamastry
- łopaty
(zakupione
wcześniej)
- 3 szczotki do
zamiatania
- aparat
fotograficzny
dokumentacja
zdjęciowa
wykonanych zadań
- kolekcje
wybranych
przedmiotów np.
korków, serwetek,
piórek, ziaren itd.
(po 20 szt. z
każdego)
- małe podobrazia –
25 szt.
- klej specjalny
- nożyczki
- gwoździe
(zakupione
wcześniej)
- młotek – 2 szt.
ekspozycja obrazówkolekcji
- skrzynie
inspektowe do
wysiewu kwiatów i
ziół
(zakupione
wcześniej)
- podłoże
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
39
Opisuje doniczki
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
6. Podlewanie roślin
związane z
wysiewem nasion
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
1. Podlewanie wysianych roślin
2. Obserwacja wzrostu roślin
3. Dokumentowanie wzrostu przy
użyciu
kamery
lub
aparatu
fotograficznego
Marzec
(2)
4 godz.
2016
Projektuje
grządki
ogrodnicze
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Projektowanie
kwiatowych
grządek ogrodowych
1. Przygotowanie projektu nasad i
wysiewu kwiatów i ziół
2. Przedyskutowanie projektu oraz
opracowanie harmonogramu prac
wraz z podziałem konkretnych
zadań prac ogrodniczych (wybór
osób odpowiedzialnych za zadania)
3.
Dokumentowanie
prac
projektowych
Marzec
(3)
4 godz.
2016
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin,
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin,
uniwersalne – 10
worków po 25 kg
- nawozy do
zasilania – 10 op.
- narzędzia rolnicze
- donice kamienne
- donice drewniane
- konewki
- woda
- aparat
fotograficzny
(zakupione
wcześniej)
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny – 50
ark.
- kamera
- bloki papieru
milimetrowego
(A4)
- ołówki, gumki
chlebowe
- pastele suche
- konewki
(zakupione
wcześniej)
- woda
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
ark.
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
skale oceny pracy
grupowej
ocena
projektów
przez
powołany
zespół ekspertów
40
- kamera
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Przekopuje ogród
Grabi ziemię
Wyznacza grządki
Wysiewa rośliny do
gruntu
Sadzi
rośliny
z
inspektu do gruntu
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Przygotowanie
kwiatowych
2. Grabienie
4. Wykonanie wysiewu i nasad wg
6.
Dokumentowanie
prac
ogrodniczych
Marzec
(4)
4 godz.
2016
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin
Obserwuje
wzrost
roślin
Podlewa doniczki z
wysianymi kwiatami
Przekopuje ogród
Grabi ziemię
Wyznacza grządki
Wysiewa rośliny do
gruntu
Sadzi
rośliny
z
inspektu do gruntu
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Przygotowanie
kwiatowych
2. Grabienie
4. Zakończenie wysiewu i nasad wg
6.
Dokumentowanie
prac
ogrodniczych
Kwiecień 2016
(1)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
aktywności
zajęciowe
związane z
pielęgnacją
ogrodniczą
wysianych roślin
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Obserwuje
i
współuczestniczy w
wydruku fotografii
Komponuje
album
fotograficzny
Album
fotografii
z
prac
związanych z ogrodem
1. Wydruk zdjęć dokumentujących
prace związane z ogrodem
2. Uzupełnienie albumu ogrodu
3.
Zaprezentowanie
albumu
pacjentom i personelowi oddziału
Kwiecień 2016
(2)
4 godz.
rozmowa
kierowana,
obserwacja,
praca grupowa i
indywidualna,
praca nad
albumem
fotograficznym,
- łopaty
- szpadle
- grabie
- sznurek
(zakupione
wcześniej)
- nasiona – 10 op.
- sadzonki kwiatów
i ziół (z inspektu)
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
fotograficzny
- kamera
- łopaty
- szpadle
- grabie
- sznurek
- nasiona
- sadzonki kwiatów
i ziół
- aparat
fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
ark.
- kamera
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier
ark.
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
arkusze
dokumentacji
fotograficznej
lub
filmowej
41
Manipuluje
fotografiami
Współpracuje z
uczestnikami grupy
Komunikuje w grupie
Podsumowanie i ocena zajęć
1. Dwa spotkania terapeutyczne
poświęcone refleksji nad zajęciami
z hortikuloterapii
2. Dokonanie samooceny
3. Dokonanie oceny zajęć
Kwiecień 2016
(3) i (4)
4 godz.
prezentacja
albumu
rozmowa
kierowana,
sporządzenie
mapy – „skąd
wyszliśmy – gdzie
jesteśmy”,
wypełnienie
kwestionariuszy
samooceny
- karton
wielkoformatowy –
5x2m
- flamastry
(zakupione
wcześniej)
- historyczne
fotografie z
przebiegu zajęć
- klej do zdjęć – 5
tub po 100 ml
- kwestionariusze
samooceny
ekspozycja mapy
„skąd wyszliśmy –
gdzie jesteśmy”,
zakończenie
współpracy z
pacjentami
Program przygotowała: dr Mirosława Cylkowska-Nowak, [email protected]
42
MUZYKOTERAPIA
Według Światowej Federacji Muzykoterapii „jest wykorzystaniem muzyki i/lub jej
elementów (dźwięk, rytm, melodia i harmonia) przez muzykoterapeutę i pacjenta/klienta lub grupę
w procesie zaprojektowanym dla i/lub ułatwienia komunikacji, uczenia się, mobilizacji, ekspresji,
koncentracji fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej i poznawczej w celu rozwoju wewnętrznego
potencjału oraz rozwoju lub odbudowy funkcji jednostki tak, aby mogła ona osiągnąć lepszą
integrację intra i interpersonalną, a w konsekwencji lepszą jakość życia” [Szulc W., Muzykoterapia
jako przedmiot badań i edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2005: 5–21].
. Muzykoterapia zdecydowanie różni się od innych form terapii, jako muzykę wyróżnia
spośród innych form sztuki to, że nie wymaga tłumaczenia, komentarza, jest najbardziej
komunikatywna i działa bezpośrednio. Jest to powód, dla którego muzykoterapia jest szczególnie
użyteczna w pracy z osobami, gdzie często trudno jest zastosować werbalne techniki
psychoterapeutyczne. Ma tu miejsce prewerbalny sposób komunikowania się z wczesnego
dzieciństwa [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach
medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Ponadto muzyka dzięki swej
„bezznaczeniowości” redukuje znacznie udział czynnika racjonalnego, „omija” bowiem ego,
unikając kontroli intelektualnej, przez co dociera w głąb ukrytych konfliktów oraz aktywizuje
emocje. Z tych samych powodów przenika przez samokontrolę człowieka i przyspiesza proces
wyobrażeniowy, łatwo pobudzając fantazjowanie [Natanson T., Wstęp do nauki o muzykoterapii.
Ossolineum, Wrocław 1979]. Istotną zaletą muzykoterapii jest też to, że struktura muzyki
przypomina przebieg napięć i odprężeń, które leżą u podłoża wszelkich procesów życiowych.
Ponadto leczniczym postępowaniem muzykoterapeutycznym mogą zostać objęte schorzenia
każdego wieku, począwszy od okresu przedszkolnego do późnej starości. Możliwość szerokiego
stosowania muzykoterapii wiąże się również z tym, że kontakt z muzyką jest dla większości osób
doznaniem przyjemnym, a co za tym idzie, jest to forma terapeutyczna, której ludzie chętnie się
poddają [Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001].
Pomimo szerokiego zastosowania muzykoterapii w kompleksowym leczeniu chorób
różnych specjalności wciąż najczęściej jest ona stosowana w lecznictwie psychiatrycznym.
Przyczyną tego stanu rzeczy jest specyficzność zaburzeń psychicznych, dotycząca ich
etiopatogenezy, obszaru klinicznego, przebiegu i następstw społecznych. Celem leczenia może być
uzyskanie rozwoju osobowości poprzez jej rekonstrukcję i restrukturalizację lub też tylko osłabienie
czy też usuwanie poszczególnych objawów chorobowych. Cel leczenia w drodze stosowania
muzykoterapii realizuje się przez: aktywizowanie i wyzwalanie procesów emocjonalnych,
43
pobudzanie do emocjonalnej aktywności, przede wszystkim tej, która dotyczy przeżyć
konfliktowych i patogennych, które mogą być wtedy łatwiej i szybciej uświadamiane – wyrażone
werbalnie, a co za tym idzie, łatwiejsze jest ich przepracowanie i usunięcie oraz aktywizowanie
społeczno-komunikatywnych interakcji, które służą przezwyciężaniu społeczno-komunikatywnych
zaburzeń zachowania [Janicki A.: Muzykoterapia w lecznictwie psychiatrycznym. Zeszyty Naukowe
PWSM we Wrocławiu, 1983; (34): 7–27]. Przez brak „obróbki intelektualnej” można stosować
muzykoterapię w przypadkach mutyzmu czy upośledzenia umysłowego w stopniu głębokim
[Shuter-Dyson R, Gabriel C.: Psychologia uzdolnienia muzycznego. WSiP, Warszawa 1986],
bowiem kontakt z dziełem muzycznym nie wymaga intelektualnej analizy. Muzykoterapia może
być również cennym źródłem wiedzy o pacjencie, tak więc oprócz tego, że jest metodą leczniczą,
jest także formą diagnozowania [Galińska E.: Muzyka w terapii. Psychologiczne i fizjologiczne
mechanizmy jej działania, [w:] Człowiek – muzyka – psychologia, Jankowski W., Kamińska B.,
Miśkiewicz A. (red.), Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Warszawa 2000, 473–486.].
Specyficzny język muzyki może być nośnikiem informacji, może też umożliwić kontakt
niewerbalny ze sferą podświadomości. Uruchamia wrażliwość na sygnały symboliczne i pobudza
do czynności wyobrażeniowych i ekspresywnych, co umożliwia terapeucie wgląd w wewnętrzny
stan pacjenta [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach
medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Przez ogólność znaczenia muzyki
łatwo jest jej przypisać treści symboliczne.
Podział muzykoterapii związany jest z założonymi celami terapeutycznymi oraz
z organizacją działań leczniczych. Można więc podzielić muzykoterapię na indywidualną
i grupową. Wybór formy zależy od rozpoznania choroby, występujących objawów i okresu leczenia.
W przypadku pracy z pacjentami z którymi kontakt jest szczególnie trudny najskuteczniejsza jest
muzykoterapia indywidualna. Konieczna jest bowiem pełna koncentracja na pacjencie.
Muzykoterapia grupowa stosowana jest częściej z bardziej kontaktowymi pacjentami, opiera się
bowiem na zasadach psychoterapii grupowej, która wykorzystuje właściwości grup społecznych do
oddziaływania na ich członków. Interakcje zachodzące między członkami mają wartość stosunków
społecznych, a czynniki oddziaływujące leczniczo to: uczestnictwo w grupie, emocjonalne
podtrzymanie, pomaganie innym, informacja zwrotna czy uzyskiwanie nowych umiejętności
społecznych. W leczeniu nerwic muzykoterapię grupową stosuje się w dalszych etapach
[Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001].
Inny podział muzykoterapii odnosi się do zastosowanych form oddziaływania terapeutycznego.
W tym przypadku dzielimy muzykoterapię na receptywną i aktywną. Muzykoterapia receptywna
polega na wysłuchiwaniu celowo i odpowiednio zestawionych programów muzycznych w sposób
swobodny lub zadaniowy, to znaczy taki, który określa temat wyobrażeń i ukierunkowuje je].
44
Obejmuje
też ona dyskusję psychoterapeutyczną związaną z
zaistniałymi odczuciami
[Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001]. Muzykoterapia aktywna
polega na wykonywaniu muzyki przez pacjenta. Stosuje się tu grę na instrumentach i śpiew –
terapia śpiewem nazywana jest meloterapią lub śpiewoterapią. Najczęściej stosowane jest tu
instrumentarium Orffa [110], w którym różnorodność instrumentów umożliwia wybór w zależności
od preferencji i stanu psychicznego pacjenta [Szulc W.: Meloterapia – terapeutyczne walory
śpiewu. Zeszyty Naukowe AM im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, Wokalistyka i pedagogika wokalna
2000 (77): 191–195; Olszewska I.: Ewolucja w muzykoterapii ze szczególnym uwzględnieniem
metody Karla Orffa. Postępy Rehabilitacji, 1992; (3): 61–68].
W poniższym programie wykorzystane zostaną zarówno formy receptywne jak i aktywne.
Dodatkowo w zależności od możliwości pacjenta zastosowanie zostanie zarówno muzykoterapia
w formie grupowej jak i indywidualnej. Program działań muzykoterapeutycznych opiera się
o Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej (OZURA) dr. Macieja Kieryła, składającej się z pięciu
etapów działania: Odreagowania, Zrytmizowania, Uwrażliwienia, Relaksacji i Aktywizacji
z równoległym zastosowaniem innych metod terapeutycznych wpisanych w proces oddziaływania
długofalowego. Program działań grupowych. Wszystkie ćwiczenia wymagają powtórzenia w celu
wzmocnienia oddziaływania. Program skonstruowany jest w ten sposób, że wprowadzenie
ćwiczenia odbywa się w dłuższych 3-godzinnych blokach, natomiast później następuje powtórzenie
ćwiczenia w bloku godzinnym. Powtarzającym się na każdym etapie elementem, jest śpiewoterapia,
jako że według założeń programowych technika ta ma być stałym elementem większości spotkań
na wszystkich etapach programu muzykoterapeutycznego, w formie dostosowanej do każdego
z nich. Śpiew jest bowiem najbardziej naturalną i pierwotną formą ekspresji muzycznej
i wszechstronnie oddziałuje na organizm człowieka. Grupy nie powinna przekroczyć 15 osób.
Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta
w ćwiczeniach. Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej jest bardzo eklektyczny jako, że stosuje się
w nim zarówno receptywne jak i aktywne formy muzykoterapii. Stosuje się również różne style
muzyczne. „Mobilność” zastosowanego modelu pozwala terapeucie na wprowadzania zmian
dostosowanych do dynamiki grupy oraz możliwość własnego doboru środków i oddziaływań.
Wykorzystywane są w nim również niekonwencjonalne źródła dźwięku związane z ciałem
(klaskanie, tupanie, gwizdanie itp.) a także ćwiczenia rytmiczne, ruchowe, oddechowe,
wyobrażeniowe, relaksacyjne, perkusyjne i teatralne, a także różne formy ruchu. MRM powinna
stanowić uporządkowany emocjonalnie układ ćwiczeń rytmicznych, ruchowych, perkusyjnych,
oddechowych i wyobrażeniowych stymulowanych muzyką, stąd też zalecane jest wprowadzanie
poszczególnych elementów we właściwej kolejności. Łączna liczba godzin: 136.
Program działań indywidualnych dostosowany jest do pacjentów upośledzonych w stopniu
45
głębokim oraz pacjentów z zaburzeniami otępiennymi organicznymi. Dotyczy pacjentów, z którymi
kontakt Werbalny
jest z różnych powodów utrudniony. Wszystkie ćwiczenia wymagają
powtórzenia w celu wzmocnienia oddziaływania. Dobór technik dostosowany zostanie do potrzeb
i możliwości danego pacjenta. Zindywidualizowane podejście umożliwi optymalizację działań. do
każdego. Program zawiera grupę technik, które mają zostać zastosowane. Poniższy program jest
programem indywidualnym dla każdego pacjenta. Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze
stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta w ćwiczeniach. Łączna liczba godzin: 34 dla każdego
pacjenta. Przy założeniu prowadzenia ośmiu terapii indywidualnych daje to 272 godziny.
46
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne
Tabela 2. Program działań w zakresie muzykoterapii grupowej
Blok
programowy/rodzaj
działań
Odreagowanie –
łączny czas bloku
pierwszego –
minimum 20 godzin
Cele zajęć
Potrafi rozpoznać i
powtórzyć melodie,
Współpracuje z
terapeutą i z grupą,
Posługuje się tekstem
piosenki
Wprowadzenie techniki
śpiewoterapii:
• zapoznanie ze
śpiewnikiem,
• ćwiczenia oddechowe
• grupowy śpiew z
akompaniamentem
instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
• według założeń
programowych technika
śpiewoterapii ma być
stałym elementem
większości spotkań na
wszystkich etapach
programu
muzykoterapeutycznego.
Śpiew jest bowiem
najbardziej naturalną i
pierwotną formą ekspresji
muzycznej i
wszechstronnie oddziałuje
na organizm człowieka.
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
Czas trwania
3 godziny
(1 zajęcia)
Metody i formy
realizacji
Muzykoterapia aktywna
w formie śpiewoterapii
(meloterapii),
werbalizacja przeżycia
muzykoterapeutycznego
Środki realizacji
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
Formy i metody
ewaluacji
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
47
Potrafi posługiwać się Wprowadzenie instrumentarium
prostymi
Orffa:
instrumentami
• zapoznanie się z
perkusyjnymi,
instrumentami
Potrafi przedstawić
• grupowe odgrywanie
zadane tematy przy
zadanych tematów
pomocy ekspresji
• indywidualne odgrywanie
muzycznej podczas
zadanych tematów
improwizacji na
•
odgrywane na
instrumentach
instrumentach tematy mają
perkusyjnych,
charakter konkretny i służą
Współpracuje z
przygotowaniu do
terapeutą i z grupą
umiejętności wyrażania
stanów emocjonalnych za
Swobodna ekspresja
pomocą instrumentów
muzyczna
•
rozmowa terapeutyczna
indywidualna i
grupowa,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Integracja grupy
3 godziny
(2 zajęcia)
Technika śpiewoterapii w połączeniu
z instrumentarium Orffa
Współpracuje z
akompaniamentem
piosenki
instrumentu,
Potrafi łączyć śpiew z
posługiwaniem się
towarzyszeniem
prostymi
instrumentów
instrumentami
perkusyjnych,
perkusyjnymi
3 godziny
(3 zajęcia)
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
z zastosowaniem
instrumentarium Orffa,
•
•
instrumentariu
m Orffa,
śpiewniki
•
•
•
•
•
(meloterapii) z
jednoczesnym
zastosowaniem
•
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki,
instrumentariu
m Orffa,
•
•
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
48
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna grupowa,
Współpraca w grupie
Potrafi nazwać
Wykorzystanie instrumentarium
emocje,
Orffa do wyrażania i rozpoznawania
Potrafi rozpoznać
emocji
emocje,
• zapoznanie się z
instrumentami
stany emocjonalne
• grupowe odgrywanie
przy pomocy
zadanych tematów
ekspresji muzycznej
•
indywidualne odgrywanie
podczas improwizacji
zadanych tematów
na instrumentach
•
odgrywane na
perkusyjnych,
Współpracuje z
charakter bardziej
abstrakcyjny,
•
Rozpoznawanie i
nazywanie stanów
emocjonalnych,
Zapoznanie się z
emocjami własnymi,
Zapoznanie się z
emocjami członków
grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna
indywidualna i
grupowa,
3 godziny
(4 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna •
z zastosowaniem
Odgrywanie emocji przy
pomocy instrumentów,
i emocjonalnego
instrumentariu
m Orffa
•
•
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
49
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Integracja grupy.
Technika śpiewoterapii solo w
3 godziny
połączeniu z instrumentarium Orffa
(5 zajęcia)
Współpracuje z
 ćwiczenia oddechowe
 grupowy śpiew z
akompaniamentem
piosenki
instrumentu,
posługiwaniem się
towarzyszeniem
prostymi
instrumentów perkusyjnych,
instrumentami
 próby śpiewu
perkusyjnymi,
indywidualnego bądź w 2-3
Potrafi śpiewać solo,
osobowych grupach z
dokonując tym
towarzyszeniem grupy (bez
samym ekspresji na
użycia mikrofonów)
forum grupy
 rozmowa terapeutyczna
(meloterapii) z
jednoczesnym
zastosowaniem



gitara

elektroakustyczn
a,

śpiewniki,
instrumentarium 
Orffa


ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
50
Ekspozycja
społeczna,
Integracja grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna grupowa,
Współpracuje z
piosenki
Śpiewoterapia grupowa:
akompaniamentem
instrumentu
1 godzina
(6 zajęcia)
(meloterapii),


gitara

elektroakustyczn
a,

śpiewniki

ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
51
Potrafi posługiwać się Wprowadzenie instrumentarium
prostymi
Orffa:
instrumentami
 zapoznanie się z
perkusyjnymi,
instrumentami
 grupowe odgrywanie
zadane tematy przy
zadanych tematów
pomocy ekspresji
 indywidualne odgrywanie
muzycznej podczas
zadanych tematów
improwizacji na
 odgrywane na
instrumentach
perkusyjnych,
charakter konkretny i służą
Współpracuje z
przygotowaniu do
umiejętności wyrażania
stanów emocjonalnych za
Swobodna ekspresja
pomocą instrumentów
muzyczna
indywidualna i
grupowa,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Integracja grupy
1 godzina
(7 zajęcia)
z zastosowaniem


instrumentarium
Orffa,
śpiewniki





ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
52
Technika śpiewoterapii w połączeniu 1 godzina
z instrumentarium Orffa
(8 zajęcia)
Współpracuje z
akompaniamentem
piosenki
instrumentu,
posługiwaniem się
towarzyszeniem
prostymi
instrumentami
perkusyjnymi
(meloterapii) z
jednoczesnym
zastosowaniem



gitara

elektroakustyczn
a,

śpiewniki,
instrumentarium 
Orffa


Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna grupowa,
Potrafi nazwać
Wykorzystanie instrumentarium
emocje,
Orffa do wyrażania i rozpoznawania
Potrafi rozpoznać
emocji
emocje,
 zapoznanie się z
instrumentami
stany emocjonalne
 grupowe odgrywanie
przy pomocy
zadanych tematów
ekspresji muzycznej
 indywidualne odgrywanie
podczas improwizacji
zadanych tematów
na instrumentach
 odgrywane na
perkusyjnych,
Współpracuje z
charakter bardziej
abstrakcyjny,
Rozpoznawanie i
nazywanie stanów
emocjonalnych,
1 godzina
(9 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna 
z zastosowaniem
Odgrywanie emocji przy
pomocy instrumentów,
i emocjonalnego
instrumentarium
Orffa





ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
53
Zapoznanie się z
emocjami własnymi,
Zapoznanie się z
emocjami członków
grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna
indywidualna i
grupowa,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Integracja grupy.
Technika śpiewoterapii solo w
1 godzina
połączeniu z instrumentarium Orffa
(10 zajęcia)
Współpracuje z
akompaniamentem
piosenki
instrumentu,
posługiwaniem się
towarzyszeniem
prostymi
instrumentami
 próby śpiewu
perkusyjnymi,
indywidualnego bądź w 2-3
osobowych grupach z
dokonując tym
towarzyszeniem grupy (bez
samym ekspresji na
użycia mikrofonów)
forum grupy
(meloterapii) z
jednoczesnym
zastosowaniem



gitara

elektroakustyczn
a,

śpiewniki,
instrumentarium 
Orffa


ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
54
Ekspozycja
społeczna,
Integracja grupy,
Swobodna ekspresja
muzyczna grupowa,
Zrytmizowanie
łączny czas bloku
drugiego – 28 godzin
Potrafi stworzyć
akompaniament
zgodny z rytmem
utworu muzycznego,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Ćwiczenie „Dyrygent”
• ćwiczenie opierające się o
techniki aktywnoreceptywne
• tworzenie
akompaniamentu
rytmicznego do
odtwarzanych utworów
• prowadzący dyryguje
grupą grającą na
instrumentach
perkusyjnych,
3 godziny
(11 zajęcia)
Muzykoterapia
receptywna i aktywna z
zastosowaniem
muzycznego
•
•
•
•
•
sprzęt grający wieża
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
instrumentariu
m Orffa,
kamera
cyfrowa.
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
55
Potrafi stworzyć
akompaniament
zgodny z rytmem
utworu muzycznego,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty,
Potrafi sformułować
przekaz niewerbalny,
Potrafi niewerbalnie
kierować grupą
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
odreagowania,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa i
poczucia własnej
wartości,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Ćwiczenie „Dyrygenci”
• tworzenie
akompaniamentu
rytmicznego do
• członkowie grupy po kolei
dyrygują grupą grającą na
instrumentach
perkusyjnych,
3 godziny
(12 zajęcia)
Muzykoterapia
zastosowaniem
muzycznego i
emocjonalnego
•
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
instrumentariu
m Orffa,
kamera
cyfrowa.
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
56
Potrafi śpiewać z
podkładem
odczytując przekaz
niewerbalny
terapeuty,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
Ćwiczenie „Dyrygent chóru”
3 godziny
• ćwiczenie opierające się o (13 zajęcia)
techniki aktywnoreceptywne,
• grupowe śpiewanie
utworów muzycznych z
towarzyszeniem podkładu
instrumentu klawiszowego
posiadającego funkcję
aranżera,
grupą śpiewającą piosenki,
(meloterapii),
•
•
•
instrument
klawiszowy,
śpiewniki,
kamera
cyfrowa.
•
•
•
•
•
•
akompaniamentem
instrumentu
3 godziny
(14 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
57
Potrafi
odwzorowywać
działania terapeuty i
innych członków
grupy,
Potrafi stworzyć
własny schemat
ruchowy,
Zna schemat
własnego ciała,
Potrafi
współpracować z
Ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Poprawa koordynacji
ruchowej i
wzrokowo-ruchowej,
Ćwiczenie zdolności
odwzorowania ruchu
i jego rytmizacja,
Poprawa orientacji w
schemacie ciała,
pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Ćwiczenia „Body music”:
• wykorzystanie ciała jako
instrumentu perkusyjnego,
• odgrywanie prostych
rytmów przy pomocy
klaskania, tupania,
klepania, pstrykania oraz
wyrazów
dźwiękonaśladowczych,
• uczestnicy powtarzają za
prowadzącym schematy
rytmiczne i ruchowe,
• schematy początkowo
bardzo łatwe, stają się
stopniowo coraz bardziej
skomplikowane,
3 godziny
(15 zajęcia)
z wykorzystaniem ciała
jako źródła dźwięku,
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej.
58
Potrafi generować
dźwięki,
Potrafi działać
kreatywnie w
odniesieniu do
prostych zadań
rytmicznych,
Potrafi
współpracować z
Ćwiczenie „Kompozytor”:
3 godziny
(16 zajęcia)
• uczestnicy z pomocą
prowadzącego tworzą
utwór muzyczny oparty o
dźwięki z otaczającej
rzeczywistości
(instrumentami może ich
ciało, przedmioty
znajdujące się w sali, głos),
• wykluczone są przedmioty
będące z założenia
Wzmocnienie
instrumentami
potencjałów
muzycznymi (np.
twórczych,
instrumentarium Orffa),
Wzmocnienie
• następnie kompozycja
współpracy,
zostaje nagrana przy
aktywizacja,
pomocy rejestratora
wypracowanie
dźwięku,
wspólnych rozwiązań
• uczestnicy słuchają
kreatywnych,
stworzonej przez siebie
Aktywizacja osób
kompozycji
wycofanych,
Integracja i
uporządkowanie
grupy
oraz otaczającej
przestrzeni jako źródła
dźwięku, werbalizacja
przeżycia
Współpracuje z
piosenki
(meloterapii),
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
akompaniamentem
instrumentu
3 godziny
(17 zajęcia)
•
•
rejestrator
•
dźwięku,
kamera cyfrowa •
•
•
•
•
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
59
Potrafi stworzyć
akompaniament
zgodny z rytmem
utworu muzycznego,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Potrafi stworzyć
akompaniament
zgodny z rytmem
utworu muzycznego,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty,
Potrafi sformułować
przekaz niewerbalny,
Potrafi niewerbalnie
kierować grupą
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
Ćwiczenie „Dyrygent”
• tworzenie
akompaniamentu
rytmicznego do
grupą grającą na
instrumentach
perkusyjnych,
1 godzina
(18 zajęcia)
Muzykoterapia
zastosowaniem
muzycznego
•
•
•
•
•
Ćwiczenie „Dyrygenci”
• tworzenie
akompaniamentu
rytmicznego do
• członkowie grupy po kolei
dyrygują grupą grającą na
instrumentach
perkusyjnych,
1 godzina
(19 zajęcia)
Muzykoterapia
zastosowaniem
muzycznego i
emocjonalnego
•
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
instrumentariu
m Orffa,
kamera
cyfrowa.
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
instrumentariu
m Orffa,
kamera
cyfrowa.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
60
odreagowania,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa i
poczucia własnej
wartości,
integracja i
uporządkowanie
grupy
61
Potrafi śpiewać z
podkładem
odczytując przekaz
niewerbalny
terapeuty,
Potrafi
współpracować z
rozumie niewerbalny
przekaz terapeuty
Ekspresja
emocjonalna,
ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Ćwiczenie „Dyrygent chóru”
1 godzina
• ćwiczenie opierające się o (20 zajęcia)
techniki aktywnoreceptywne,
• grupowe śpiewanie
utworów muzycznych z
towarzyszeniem podkładu
posiadającego funkcję
aranżera,
grupą śpiewającą piosenki,
(meloterapii),
•
•
•
instrument
klawiszowy,
śpiewniki,
kamera
cyfrowa.
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
62
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
akompaniamentem
instrumentu
1 godzina
(21 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
63
Potrafi
odwzorowywać
działania terapeuty i
innych członków
grupy,
Potrafi stworzyć
własny schemat
ruchowy,
Zna schemat
własnego ciała,
Potrafi
współpracować z
Ćwiczenie
podporządkowania
strukturze,
Poprawa koordynacji
ruchowej i
wzrokowo-ruchowej,
Ćwiczenie zdolności
odwzorowania ruchu
i jego rytmizacja,
Poprawa orientacji w
schemacie ciała,
pogłębienie
odreagowania,
integracja i
uporządkowanie
grupy
Ćwiczenia „Body music”:
• wykorzystanie ciała jako
instrumentu perkusyjnego,
• odgrywanie prostych
rytmów przy pomocy
klaskania, tupania,
klepania, pstrykania oraz
wyrazów
dźwiękonaśladowczych,
• uczestnicy powtarzają za
prowadzącym schematy
rytmiczne i ruchowe,
• schematy początkowo
bardzo łatwe, stają się
stopniowo coraz bardziej
skomplikowane,
1 godzina
(22 zajęcia)
jako źródła dźwięku,
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej.
64
Potrafi generować
dźwięki,
Potrafi działać
kreatywnie w
odniesieniu do
prostych zadań
rytmicznych,
Potrafi
współpracować z
Ćwiczenie „Kompozytor”:
1 godzina
(23 zajęcia)
• uczestnicy z pomocą
prowadzącego tworzą
utwór muzyczny oparty o
dźwięki z otaczającej
rzeczywistości
(instrumentami może ich
ciało, przedmioty
znajdujące się w sali, głos),
• wykluczone są przedmioty
będące z założenia
Wzmocnienie
instrumentami
potencjałów
muzycznymi (np.
twórczych,
instrumentarium Orffa),
Wzmocnienie
• następnie kompozycja
współpracy,
zostaje nagrana przy
aktywizacja,
pomocy rejestratora
wypracowanie
dźwięku,
wspólnych rozwiązań
kreatywnych,
stworzonej przez siebie
Aktywizacja osób
kompozycji
wycofanych,
Integracja i
uporządkowanie
grupy
oraz otaczającej
przestrzeni jako źródła
dźwięku, werbalizacja
przeżycia
•
•
rejestrator
•
dźwięku,
kamera cyfrowa •
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
65
Współpracuje z
piosenki
akompaniamentem
instrumentu
1 godzina
(24 zajęcia)
„Bajka muzyczna”
 przypomnienie znanych
bajek i baśni
 wybór ról
 odegranie wybranej bajki w
postaci muzycznej przy
zastosowaniu
niewerbalnych środków
wyrazu – element
muzykodramy z
odgrywaniem ról w
bezpiecznych warunkach
terapeutycznych
3 godziny
(25 zajęcia)
(meloterapii),
•
jako źródła dźwięku
oraz ekspresji ruchowej
oraz z zastosowaniem
instrumentarium Orffa

•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
Uwrażliwienie łączny
czas bloku trzeciego –
24 godziny
Potrafi przypomnieć
sobie bajki i baśnie,
Potrafi odegrać rolę
niewerbalną,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Ćwiczenie
wchodzenia w rolę,
Aktywizacja
psychomotoryczna,
Integracja grupy

instrumentarium
Orffa,
kamera






ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
analiza
dokumentacji
filmowej
66
Potrafi rozróżniać
„Szybko – wolno”
3 godziny
tempa i posługiwać
(26 zajęcia)
 uwrażliwienie na
się pojęciami, które je
różnorodność temp
określają
muzycznych przy pomocy
technik receptywnych i
Zapoznanie się z
wykonawczych z
tempami w muzyce,
zastosowaniem
Odniesienie temp do
własnych preferencji
śpiewoterapii i nagrań
muzycznych,
 terapeuta pokazuje
Koncentracja uwagi
różnorodne tempa za
na dźwięku i jego
pomocą gitary,
cechach,
 następnie uczestnicy
Rozwijanie procesów
próbują określić
uwagowych,
pokazywane przez
Ogólna aktywizacja,
prowadzącego tempa
Integracja grupy
według własnych
subiektywnych odczuć,
 następnie uczestnicy wraz z
prowadzącym odgrywają
tempa wraz z nim
 terapeuta podaje przykłady
muzyczne na różnorodność
temp posługując się płytami
CD
 uczestnicy próbują określić
prezentowane tempa według
subiektywnej oceny.
Określają również jakie
tempo w muzyce
najbardziej im odpowiada
 na końcu terapeuta wraz z
uczestnikami śpiewają
utwory w różnym tempie
z wykorzystaniem
oraz śpiewoterapii przy
jednoczesnym
zastosowaniu technik
receptywnych






sprzęt grający - 
wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
67
poziomy dynamiki
i posługiwać się
pojęciami, które je
określają
„Głośno – cicho”
3 godziny
(27 zajęcia)
różnorodność dynamiki w
muzyce przy pomocy
wykonawczych z
Zapoznanie się z
zastosowaniem
różnorodnością
dynamiczną w
muzyce,
Odniesienie głośności
różnorodną dynamikę w
do własnych
muzyce za pomocą gitary,
preferencji
muzycznych,
Koncentracja uwagi
pokazywane przez
na dźwięku i jego
prowadzącego poziomy
cechach,
głośności według własnych
uwagowych,
Integracja grupy
muzykę na różnym
poziomie głośności wraz z
nim
głośności posługując się
płytami CD
prezentowane poziomy
głośności według
subiektywnej oceny.
Określają również jaka
głośność prezentowanej
muzyki najbardziej im
odpowiada
utwory na różnym poziomie
głośności
z wykorzystaniem
jednoczesnym
receptywnych






wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
68
Potrafi posługiwać się „Długo – krótko”
3 godziny
pojęciami, które
(28 zajęcia)
określają czas
różnorodność czasu trwania
utworów muzycznych i
Uświadomienie
improwizacji muzycznych
subiektywnej oceny
przy pomocy technik
upływu czasu,
receptywnych i
Rozwijanie
wykonawczych z
wrażliwości
zastosowaniem gitary
muzycznej poprzez
elektroakustycznej i
prezentowanie
instrumentarium Orffa oraz
preferencji
nagrań
muzycznych,
 terapeuta wraz z
Koncentracja uwagi
uczestnikami,
na dźwięku i jego
posługującymi się
cechach,
instrumentami
perkusyjnymi odgrywa
uwagowych,
dłuższe i krótsze
improwizacje
Integracja grupy
 następnie prezentowane są
uczestnikom nagrania
wybrane przez
prowadzącego
 uczestnicy określają ile
czasu mogły trwać
prezentowane utwory,
jednocześnie określając
preferencje muzyczne w
odniesieniu do nich
 następuje rozmowa na temat
oceny czasu trwania
utworów w zależności od
preferencji uczestników
z wykorzystaniem
przy jednoczesnym
receptywnych





wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
69
dźwięki,
Potrafi wydobywać
dźwięki z
instrumentów,
Potrafi skupić się na
dźwięku
„Jaki to dźwięk”
 rozpoznawanie dźwięków
dobrze znanych
instrumentów z zestawu
Instrumentarium Orffa
 prowadzący ukrywa
instrumenty za przenośną
kurtyną teatralną
Koncentracja uwagi
 następnie gra na jednym z
na dźwięku i jego
nich
cechach,
 zadaniem uczestników po
Skupienie na dźwięku
wejściu za kurtynę jest
w sytuacji wyłączenia
wybranie instrumentu, na
zmysłu wzroku,
którym grał przed chwilą
prowadzący
uwagowych,
 następnie podobne zadania
Podnoszenie
uczestnicy dają sobie
motywacji poprzez
wzajemnie
rozwiązywanie
zadania,
Integracja grupy
3 godziny
(29 zajęcia)
z wykorzystaniem


instrumentarium 
Orffa,
przenośna

kurtyna teatralna

Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
70
Potrafi
współpracować z
grupą i z terapeutą
„Zagraj mój puls”
 prowadzący określa tempo
improwizacji muzycznej
przy pomocy pulsu
Odniesienie przeżycia
uczestników
muzycznego do
 następnie grupa
rytmów
improwizuje wraz z
biologicznych
terapeutą do wyznaczonego
człowieka,
przez rytmy biologiczne
Wzmocnienie
tempa
poczucia sprawstwa
 powtórzenie ćwiczenia z
przez odgrywanie
możliwie dużą liczbą
rytmu biologicznego
uczestników
poszczególnych
uczestników przez
całą grupę,
Ekspresja
emocjonalna,
Rozładowanie
emocji,
Integracja grupy
3 godziny
(30 zajęcia)
Potrafi przypomnieć
sobie bajki i baśnie,
Potrafi odegrać rolę
niewerbalną,
1 godzina
(31 zajęcia)
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Ćwiczenie
wchodzenia w rolę,
Aktywizacja
psychomotoryczna,
Integracja grupy
„Bajka muzyczna”
 przypomnienie znanych
bajek i baśni
 wybór ról
 odegranie wybranej bajki w
postaci muzycznej przy
zastosowaniu
niewerbalnych środków
wyrazu – element
muzykodramy z
odgrywaniem ról w
bezpiecznych warunkach
terapeutycznych
z wykorzystaniem


instrumentarium
Orffa,
kamera




jako źródła dźwięku
oraz ekspresji ruchowej
oraz z zastosowaniem


instrumentarium
Orffa,
kamera






Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej,
analiza
dokumentacji
filmowej
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej,
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczneg
o
analiza
dokumentacji
filmowej
71
„Szybko – wolno”
1 godzina
tempa i posługiwać
(32 zajęcia)
się pojęciami, które je
różnorodność temp
określają
muzycznych przy pomocy
Zapoznanie się z
wykonawczych z
tempami w muzyce,
zastosowaniem
Odniesienie temp do
własnych preferencji
muzycznych,
Koncentracja uwagi
różnorodne tempa za
na dźwięku i jego
pomocą gitary,
cechach,
uwagowych,
pokazywane przez
prowadzącego tempa
Integracja grupy
według własnych
tempa wraz z nim
temp posługując się płytami
CD
prezentowane tempa według
subiektywnej oceny.
Określają również jakie
tempo w muzyce
najbardziej im odpowiada
utwory w różnym tempie
z wykorzystaniem
jednoczesnym
receptywnych






wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
72
poziomy dynamiki
i posługiwać się
pojęciami, które je
określają
„Głośno – cicho”
1 godzina
(33 zajęcia)
różnorodność dynamiki w
muzyce przy pomocy
wykonawczych z
Zapoznanie się z
zastosowaniem
różnorodnością
dynamiczną w
muzyce,
Odniesienie głośności
różnorodną dynamikę w
do własnych
muzyce za pomocą gitary,
preferencji
muzycznych,
Koncentracja uwagi
pokazywane przez
na dźwięku i jego
prowadzącego poziomy
cechach,
głośności według własnych
uwagowych,
Integracja grupy
muzykę na różnym
poziomie głośności wraz z
nim
głośności posługując się
płytami CD
prezentowane poziomy
głośności według
subiektywnej oceny.
Określają również jaka
głośność prezentowanej
muzyki najbardziej im
odpowiada
utwory na różnym poziomie
głośności
z wykorzystaniem
jednoczesnym
receptywnych






wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
73
Potrafi posługiwać się „Długo – krótko”
1 godzina
pojęciami, które
(34 zajęcia)
określają czas
różnorodność czasu trwania
utworów muzycznych i
Uświadomienie
improwizacji muzycznych
subiektywnej oceny
przy pomocy technik
upływu czasu,
receptywnych i
Rozwijanie
wykonawczych z
wrażliwości
zastosowaniem gitary
muzycznej poprzez
elektroakustycznej i
prezentowanie
preferencji
nagrań
muzycznych,
 terapeuta wraz z
Koncentracja uwagi
uczestnikami,
na dźwięku i jego
posługującymi się
cechach,
instrumentami
perkusyjnymi odgrywa
uwagowych,
dłuższe i krótsze
improwizacje
Integracja grupy
 następnie prezentowane są
uczestnikom nagrania
wybrane przez
prowadzącego
 uczestnicy określają ile
czasu mogły trwać
prezentowane utwory,
jednocześnie określając
odniesieniu do nich
 następuje rozmowa na temat
oceny czasu trwania
utworów w zależności od
preferencji uczestników
z wykorzystaniem
przy jednoczesnym
receptywnych
dźwięki,
Potrafi wydobywać
dźwięki z
instrumentów,
z wykorzystaniem
„Jaki to dźwięk”
 rozpoznawanie dźwięków
dobrze znanych
instrumentów z zestawu
Instrumentarium Orffa
1 godzina
(35 zajęcia)







wieża
z
możliwością

odtwarzania
formatu mp3 z 
wejściem USB,
gitara
elektroakustyczn
a,
instrumentarium
Orffa,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
instrumentarium 
Orffa,
przenośna

kurtyna teatralna

Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
74
dźwięku
Koncentracja uwagi
na dźwięku i jego
cechach,
Skupienie na dźwięku
w sytuacji wyłączenia
zmysłu wzroku,
uwagowych,
Podnoszenie
motywacji poprzez
rozwiązywanie
zadania,
Integracja grupy
Potrafi
współpracować z





terapeutycznej
prowadzący ukrywa
instrumenty za przenośną
kurtyną teatralną
następnie gra na jednym z
nich
zadaniem uczestników po
wejściu za kurtynę jest
wybranie instrumentu, na
którym grał przed chwilą
prowadzący
następnie podobne zadania
uczestnicy dają sobie
wzajemnie
„Zagraj mój puls”
 prowadzący określa tempo
improwizacji muzycznej
przy pomocy pulsu
Odniesienie przeżycia
uczestników
muzycznego do
 następnie grupa
rytmów
improwizuje wraz z
biologicznych
terapeutą do wyznaczonego
człowieka,
przez rytmy biologiczne
Wzmocnienie
tempa
poczucia sprawstwa
 powtórzenie ćwiczenia z
przez odgrywanie
możliwie dużą liczbą
rytmu biologicznego
uczestników
poszczególnych
uczestników przez
całą grupę,
Ekspresja
emocjonalna,
Rozładowanie
emocji,
Integracja grupy
1 godzina
(36 zajęcia)
z wykorzystaniem


instrumentarium
Orffa,
kamera




Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej,
analiza
dokumentacji
filmowej
75
Relaksacja
łączny czas bloku
czwartego – 24
godziny
Potrafi słuchać
muzyki i skupić się
na dźwięku oraz
poddać się sugestiom
słownym
Pogłębianie oddechu,
Obniżenie napięcia
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Uświadomienie
preferencji
muzycznych,
Uświadomienie
napięć mięśniowych
Potrafi słuchać
muzyki,
Potrafi stworzyć
wizualizację
kierowaną oraz ją
opisać
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
Ćwiczenia relaksacyjne
• opierające się o techniki
oddechowe oraz techniki
receptywne muzykoterapii,
wykonywane w pozycji
leżącej lub siedzącej
utworów relaksacyjnych
połączonych z sugestiami
słownymi terapeuty
• następnie dzielą się
przeżyciami doznanymi
podczas relaksacji
• określają również
odniesieniu do
prezentowanych utworów
3 godziny
(37 zajęcia)
Ćwiczenie „Jakie to miejsce”
• proste wizualizacje
kierowane z
wykorzystaniem technik
receptywnych
muzykoterapii
• terapeuta odtwarzając
różne utwory muzyczne
prosi o wyobrażenie sobie
jakiegoś miejsca, które
kojarzy się z prezentowaną
muzyką
• następnie wszyscy
uczestnicy wypowiadają
się na temat swoich
wizualizacji
3 godziny
(38 zajęcia)
Muzykoterapia
•
receptywna z
relaksacyjnych w
połączeniu z sugestiami
słownymi prowadzącego
•
Muzykoterapia
receptywna z
wizualizacyjnych
•
•
•
•
sprzęt grający - •
wieża
z
możliwością
•
odtwarzania
formatu mp3 z •
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
treści
wizualizacji,
analiza
rozmowy
terapeutycznej
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
•
•
•
76
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Integracja grupy
Potrafi słuchać
muzyki,
Potrafi stworzyć
wizualizację
kierowaną oraz ją
opisać
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Integracja grupy
•
Wizualizacje niekierowane
• z zastosowaniem technik
receptywnych
muzykoterapii
dowolnego, miejsca
sytuacji czy osoby, które
muzyką
wizualizacji
3 godziny
(39 zajęcia)
Muzykoterapia
receptywna z
wizualizacyjnych
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
treści
wizualizacji,
analiza
rozmowy
terapeutycznej
77
Potrafi wydobywać
dźwięk z
instrumentów
relaksujących,
wymagających
wolnych i płynnych
ruchów,
Potrafi
współpracować z
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa
poprzez
oddziaływanie
relaksujące na innych
uczestników terapii,
Integracja grupy
Relaksacja aktywna
3 godziny
• z zastosowaniem bębenka (40 zajęcia)
imitującego szum morza
oraz „zaklinacza deszczu”
• terapeuta wprowadza grupę
w stan relaksacji przy
zastosowaniu
oddziałujących relaksująco
instrumentów
perkusyjnych
• następnie uczestnicy
również odgrywają
relaksujące improwizacje z
zastosowaniem
wspomnianych
instrumentów
z wykorzystaniem
relaksujących
instrumentów
perkusyjnych: bębenka
oraz „zaklinacza
deszczu”
•
•
•
bębenek
•
imitujący szum
morza,
•
zaklinacz
deszczu,
•
kamera
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
78
Potrafi słuchać
muzyki,
dźwiękach przyrody,
Potrafi zrelaksować
się przy muzyce
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Uświadomienie
preferencji
muzycznych,
Uświadomienie
Relaksacja z dźwiękami przyrody
3 godziny
• terapeuta odtwarza muzykę (41 zajęcia)
z dźwiękami przyrody w
tle
• uczestnicy wypowiadają
się na temat przeżycia
muzycznego
Muzykoterapia
receptywna z
relaksacyjnych
•
•
wieża
z
możliwością
•
odtwarzania
formatu mp3 z •
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
79
Potrafi śpiewać
kołysanki oraz
akompaniować
używając
instrumentów
relaksujących,
wymagających
wolnych i płynnych
ruchów,
Potrafi
współpracować z
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa
poprzez
wprowadzanie siebie
oraz innych członków
grupy w stan
relaksacji,
Integracja grupy
Relaksacja aktywna
• z zastosowaniem metody
śpiewoterapii
• materiałem muzycznym są
kołysanki śpiewane przez
terapeutę wraz z
uczestnikami terapii
• kołysanki wykonywane są
z towarzyszeniem
relaksujących
instrumentów
perkusyjnych
3 godziny
(42 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
gitara
•
elektroakustycz
na
•
bębenek
imitujący szum •
morza,
zaklinacz
deszczu,
śpiewniki
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
80
Potrafi słuchać
muzyki i skupić się
na dźwięku oraz
poddać się sugestiom
słownym
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Uświadomienie
preferencji
muzycznych,
Uświadomienie
Potrafi słuchać
muzyki,
Potrafi stworzyć
wizualizację
kierowaną oraz ją
opisać
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
Ćwiczenia relaksacyjne
• opierające się o techniki
oddechowe oraz techniki
receptywne muzykoterapii,
wykonywane w pozycji
leżącej lub siedzącej
utworów relaksacyjnych
połączonych z sugestiami
słownymi terapeuty
• następnie dzielą się
przeżyciami doznanymi
podczas relaksacji
• określają również
odniesieniu do
prezentowanych utworów
1 godzina
(43 zajęcia)
Ćwiczenie „Jakie to miejsce”
• proste wizualizacje
kierowane z
receptywnych
muzykoterapii
jakiegoś miejsca, które
muzyką
wizualizacji
1 godziny
(44 zajęcia)
Muzykoterapia
•
receptywna z
relaksacyjnych w
połączeniu z sugestiami
słownymi prowadzącego
•
Muzykoterapia
receptywna z
wizualizacyjnych
•
•
•
•
wieża
z
możliwością
•
odtwarzania
formatu mp3 z •
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
treści
wizualizacji,
analiza
rozmowy
terapeutycznej
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
•
•
•
81
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Integracja grupy
Potrafi słuchać
muzyki,
Potrafi stworzyć
wizualizację
kierowaną oraz ją
opisać
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Integracja grupy
•
Wizualizacje niekierowane
• z zastosowaniem technik
receptywnych
muzykoterapii
•
•
•
terapeuta odtwarzając
dowolnego, miejsca
sytuacji czy osoby, które
muzyką
następnie wszyscy
wizualizacji
1 godzina
(45 zajęcia)
Muzykoterapia
receptywna z
wizualizacyjnych
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
treści
wizualizacji,
analiza
rozmowy
terapeutycznej
82
Potrafi wydobywać
dźwięk z
instrumentów
relaksujących,
wymagających
wolnych i płynnych
ruchów,
Potrafi
współpracować z
Rozwijanie
potencjałów
twórczych i
kreatywności,
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa
poprzez
oddziaływanie
relaksujące na innych
Integracja grupy
Relaksacja aktywna
1 godzina
• z zastosowaniem bębenka (46 zajęcia)
oraz „zaklinacza deszczu”
• terapeuta wprowadza grupę
w stan relaksacji przy
zastosowaniu
oddziałujących relaksująco
instrumentów
perkusyjnych
• następnie uczestnicy
również odgrywają
relaksujące improwizacje z
zastosowaniem
wspomnianych
instrumentów
z wykorzystaniem
relaksujących
instrumentów
perkusyjnych: bębenka
oraz „zaklinacza
deszczu”
•
•
•
•
•
bębenek
imitujący szum
morza,
zaklinacz
deszczu
skala nastroju,
arkusze
obserwacyjne
kamera
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
83
Potrafi słuchać
muzyki,
dźwiękach przyrody,
Potrafi zrelaksować
się przy muzyce
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Uświadomienie
preferencji
muzycznych,
Uświadomienie
Relaksacja z dźwiękami przyrody
1 godzina
• terapeuta odtwarza muzykę (47 zajęcia)
z dźwiękami przyrody w
tle
• uczestnicy wypowiadają
się na temat przeżycia
muzycznego
Muzykoterapia
receptywna z
relaksacyjnych
•
•
wieża
z
możliwością
•
odtwarzania
formatu mp3 z •
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
relaksacyjna)
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
84
Potrafi śpiewać
kołysanki oraz
akompaniować
używając
instrumentów
relaksujących,
wymagających
wolnych i płynnych
ruchów,
Potrafi
współpracować z
mięśniowego,
Wyciszenie
emocjonalne,
Obniżenie poziomu
stresu,
Ogólna poprawa
samopoczucia,
Podniesienie
świadomości
poczucia ciała,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Wzmocnienie
poczucia sprawstwa
poprzez
wprowadzanie siebie
oraz innych członków
grupy w stan
relaksacji,
Integracja grupy
Relaksacja aktywna
• z zastosowaniem metody
śpiewoterapii
• materiałem muzycznym są
kołysanki śpiewane przez
terapeutę wraz z
uczestnikami terapii
• kołysanki wykonywane są
z towarzyszeniem
relaksujących
instrumentów
perkusyjnych
1 godzina
(48 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
gitara
•
elektroakustycz
na
•
bębenek
imitujący szum •
morza,
zaklinacz
deszczu
śpiewniki
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
85
Aktywizacja
łączny czas bloku
piątego – 28 godzin
Potrafi powtórzyć
ruchy terapeuty,
Potrafi
współpracować z
Aktywizacja grupy,
Wzmacnianie
współpracy,
Rozwijanie motoryki
dużej,
Rozwijanie motoryki
małej,
Wzmacnianie
umiejętności
odwzorowania,
Podniesienie
koncentracji uwagi,
Integracja grupy
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
Aktywizacja
• w zależności od
możliwości uczestników
terapii łagodna (w pozycji
leżącej lub siedzącej) lub
dynamiczna (w pozycji
stojącej)
• wykonywanie prostych
ćwiczeń rytmicznoruchowych
• terapeuta pokazuje
ćwiczenia, które następnie
powtarzane są przez
• ćwiczenia te mają
charakter ruchowy i
dźwiękowy
• ćwiczenie odbywa się przy
podkładzie aktywizującej,
rytmicznej muzyki
3 godziny
(49 zajęcia)
akompaniamentem
instrumentu
3 godziny
(50 zajęcia)
z wykorzystaniem ruchu
przy muzyce
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
kamera
•
•
•
•
•
•
(meloterapii),
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
86
Dokonuje ekspresji
wokalnej, posługując
się mikrofonem
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
sytuacji ekspozycji,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego
Karaoke z płytą lub podkładem
instrumentu klawiszowego z funkcją
aranżera:
• uczestnicy kolejno śpiewają
solo (ewentualnie w duetach
lub tercetach) na scenie przez
mikrofon do odtwarzanego
podkładu muzycznego
• reszta grupy stanowi
publiczność
3 godziny
(51 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
•
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
instrument
klawiszowy z
funkcją
aranżera,
przenośna
kurtyna
teatralna,
rejestrator
dźwięku,
mikrofony
bezprzewodowe
,
statywy
do
mikrofonów,
mikrofony
bezprzewodow
y nagłowne,
kamera
•
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
87
Dokonuje ekspresji
się mikrofonem,\
Współpracuje
muzycznie z
terapeutą,
Potrafi śpiewać z
podkładem gitary
„Gitarowe karaoke”:
mikrofon, przy
akompaniamencie gitary
publiczność
3 godziny
(52 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
•
•
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego
•
•
•
•
•
Dokonuje ekspresji
się mikrofonem,\
Współpracuje
muzycznie z
terapeutą,
Potrafi śpiewać z
podkładem gitary
oraz instrumentarium
Orffa,
Potrafi tworzyć
akompaniament
rytmiczny
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
Karaoke z orkiestrą:
mikrofon, przy
• reszta grupy stanowi orkiestrę
towarzyszącą, wykorzystując
instrumentarium Orffa, własne
ciało oraz elementy otoczenia
nie będące z założenia
instrumentami muzycznymi,
3 godziny
(53 zajęcia)
(meloterapii),
wykorzystania
instrumentów
perkusyjnych, własnego
ciała i innych sprzętów
w roli instrumentów
perkusyjnych,
•
•
•
•
•
•
•
•
•
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
przenośna
kurtyna
teatralna,
rejestrator
dźwięku,
mikser dźwięku,
kolumny
aktywne,
statywy
do
kolumn,
mikrofony
bezprzewodowe,
mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
statywy
do
mikrofonów,
kamera
•
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
mikser dźwięku,
kolumny
aktywne,
statywy
do
kolumn,
mikrofony
bezprzewodowe,
mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
statywy
do
mikrofonów,
•
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
88
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
Rozwijanie
kreatywności,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Wzmocnienie
współpracy grupowej
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
•
•
• ćwiczenia oddechowe,
akompaniamentem
instrumentu,
3 godziny
(54 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
przenośna
kurtyna
teatralna,
kamera
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki,
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
89
Potrafi wykonać
proste ćwiczenia
rytmiczne,
Potrafi wykonywać
zadania ruchowe
dostosowane do cech
dźwięku
Aktywizacja
ruchowa,
Poprawa koordynacji
ruchowej i słuchoworuchowej,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Podniesienie
koncentracji uwagi,
Wzmocnienie więzi
w grupie
Rytmika:
3 godzina
(55 zajęcia)
• wykonywanie zadanych
ćwiczeń ruchowych przy
akompaniamencie instrumentu,
• zadania są zróżnicowane w
zależności od głośności, tempa,
wysokości dźwięku
akompaniamentu i wymagają
odpowiedniej reakcji na
słyszane dźwięki
przy muzyce
•
•
gitara
•
elektroakustyczn
a,
•
instrument
klawiszowy
z
•
funkcją aranżera
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
90
Potrafi powtórzyć
ruchy terapeuty,
Potrafi
współpracować z
Aktywizacja grupy,
Wzmacnianie
współpracy,
Rozwijanie motoryki
dużej,
Rozwijanie motoryki
małej,
Wzmacnianie
umiejętności
odwzorowania,
Podniesienie
koncentracji uwagi,
Integracja grupy
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
Aktywizacja
• w zależności od
możliwości uczestników
terapii łagodna (w pozycji
leżącej lub siedzącej) lub
dynamiczna (w pozycji
stojącej)
• wykonywanie prostych
ćwiczeń rytmicznoruchowych
• terapeuta pokazuje
ćwiczenia, które następnie
powtarzane są przez
• ćwiczenia te mają
charakter ruchowy i
dźwiękowy
• ćwiczenie odbywa się przy
podkładzie aktywizującej,
rytmicznej muzyki
1 godzina
(56 zajęcia)
akompaniamentem
instrumentu
1 godzina
(57 zajęcia)
przy muzyce
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
klasyczna),
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
kamera
•
•
•
•
•
•
(meloterapii),
•
•
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
skali
oceny
pracy
grupowej,
interpretacja
badania
socjometryczne
go
analiza
dokumentacji
filmowej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
91
Dokonuje ekspresji
się mikrofonem
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego
Karaoke z płytą lub podkładem
instrumentu klawiszowego z funkcją
aranżera:
mikrofon do odtwarzanego
podkładu muzycznego
publiczność
1 godzina
(58 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
z
możliwością
odtwarzania
formatu mp3 z
wejściem USB,
płyty
CD
(muzyka
rozrywkowa),
mikser
dźwięku,
instrument
klawiszowy z
funkcją
aranżera,
przenośna
kurtyna
teatralna,
rejestrator
dźwięku,
mikrofony
bezprzewodowe
,
statywy
do
mikrofonów,
mikrofony
bezprzewodow
y nagłowne,
kamera
•
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
92
Dokonuje ekspresji
się mikrofonem,\
Współpracuje
muzycznie z
terapeutą,
Potrafi śpiewać z
podkładem gitary
„Gitarowe karaoke”:
mikrofon, przy
publiczność
1 godzina
(59 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
•
•
•
•
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego
•
•
•
•
•
Dokonuje ekspresji
się mikrofonem,\
Współpracuje
muzycznie z
terapeutą,
Potrafi śpiewać z
podkładem gitary
oraz instrumentarium
Orffa,
Potrafi tworzyć
akompaniament
rytmiczny
Aktywizacja
emocjonalna,
Wzmacnianie
Karaoke z orkiestrą:
mikrofon, przy
• reszta grupy stanowi orkiestrę
towarzyszącą, wykorzystując
instrumentarium Orffa, własne
ciało oraz elementy otoczenia
nie będące z założenia
instrumentami muzycznymi,
1 godzina
(60 zajęcia)
(meloterapii),
wykorzystania
instrumentów
perkusyjnych, własnego
ciała i innych sprzętów
w roli instrumentów
perkusyjnych,
•
•
•
•
•
•
•
•
•
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
przenośna
kurtyna
teatralna,
rejestrator
dźwięku,
mikser dźwięku,
kolumny
aktywne,
statywy
do
kolumn,
mikrofony
bezprzewodowe,
mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
statywy
do
mikrofonów,
kamera
•
gitara
elektroakustyczn
a,
śpiewniki,
instrumentarium
Orffa,
mikser dźwięku,
kolumny
aktywne,
statywy
do
kolumn,
mikrofony
bezprzewodowe,
mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
statywy
do
mikrofonów,
•
•
•
•
•
•
•
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
Ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza rozmowy
terapeutycznej
analiza
dokumentacji
filmowej
93
poczucia własnej
wartości,
Wzmacnianie
pewności siebie w
Rozwijanie
kreatywności,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Wzmocnienie
współpracy grupowej
Współpracuje z
piosenki
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Ekspresja
emocjonalna,
Ogólna aktywizacja
organizmu,
Integracja grupy
•
•
• ćwiczenia oddechowe,
akompaniamentem
instrumentu,
1 godzina
(61 zajęcia)
(meloterapii),
•
•
przenośna
kurtyna
teatralna,
kamera
gitara
elektroakustycz
na,
śpiewniki
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
94
Potrafi wykonać
proste ćwiczenia
rytmiczne,
Potrafi wykonywać
zadania ruchowe
dostosowane do cech
dźwięku
Aktywizacja
ruchowa,
Poprawa koordynacji
ruchowej i słuchoworuchowej,
Rozładowanie
napięcia
emocjonalnego,
Podniesienie
koncentracji uwagi,
Wzmocnienie więzi
w grupie
Blok podsumowujący
– łączny czas trwania
12 godzin
Potrafi opisać
muzykę i rozmawiać
o niej,
Potrafi słuchać
innych członków
grupy, potrafi
współpracować z
Dzielenie się
przeżyciem
muzycznym,
Pogłębienie
współdziałania
grupowego,
integracja grupy
Rytmika:
1 godzina
(62 zajęcia)
• wykonywanie zadanych
ćwiczeń ruchowych przy
akompaniamencie instrumentu,
• zadania są zróżnicowane w
zależności od głośności, tempa,
wysokości dźwięku
akompaniamentu i wymagają
odpowiedniej reakcji na
słyszane dźwięki
przy muzyce
•
Ulubione piosenki
1 godzina
(63 zajęcia)
 uczestnicy próbują
przedstawić grupie swoje
ulubione piosenki,
 mogą je opisać lub
próbować zaśpiewać lub
zanucić, mogą też
spróbować odtworzyć je
rytmicznie,
 następnie grupa próbuje
zaśpiewać, zanucić lub
zagrać na instrumentach
perkusyjnych wybrane
ulubione utwory
poszczególnych członków
grupy,
 terapeuta może pomagać np.
przy pomocy gitary,
z wykorzystaniem gitary
i instrumentarium Orffa,
oraz śpiewoterapii
•
•
gitara
•
elektroakustyczn
a,
•
instrument
klawiszowy
z
•
funkcją aranżera
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
gitara
•
elektroakustyczn
a,
•
instrumentarium
Orffa
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
•
95
Potrafi wydobywać
dźwięki z
kaossilatora,
Potrafi słuchać
różnorodności
brzmień,
Potrafi
akompaniować na
instrumentach
perkusyjnych
„Dźwięki do wyboru” – zajęcia z
kaossilatorem
 prowadzący prezentuje
uczestników kaossilator
 zadaniem uczestników jest
następnie wydobywanie
dźwięków z urządzenia,
 grają po kolei podczas gdy
pozostali uczestnicy
akompaniują przy pomocy
Rozwijanie
 mogą również próbować
kreatywności,
naśladować dźwięki
Zapoznanie z nowymi
wokalizacjami
brzmieniami i
nowymi
możliwościami ich
wydobywania,
Integracja grupy
2 godziny
(64 zajęcia)
Potrafi wydobywać
dźwięk z misy
tybetańskiej,
Potrafi wydobywać
dźwięki z
kaossilatora,
Potrafi słuchać
różnorodności
brzmień,
Potrafi
akompaniować na
instrumentach
perkusyjnych
2 godziny
(65 zajęcia)
Misy tybetańskie
 prowadzący prezentuje
uczestnikom misy
tybetańskie
 uczestnicy zapoznają się z
możliwościami
dźwiękowymi mis,
 zapoznają się również z
misami wielozmysłowo,
 następnie odgrywają na
misach wspólną
improwizację w grupach
z wykorzystaniem
•
kaossilatorai Orffa, oraz •
śpiewoterapii
kaossilator
mikser dźwięku,
instrumentarium
Orffa
•
•
•
z wykorzystaniem mis
tybetańskich
•
•
misy
tybetańskie,
instrumentarium
Orffa
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
Rozwijanie
kreatywności,
Zapoznanie z nowymi
brzmieniami i
nowymi
możliwościami ich
96
wydobywania,
Integracja grupy
Potrafi
współpracować w
grupie
Potrafi wspólnie grać
na instrumentach
tworząc proste
aranżacje pod
kierownictwem
terapeuty
„Próba przed koncertem”
 wspólny wybór utworów z
cyklu śpiewoterapii
 podział ról
 wybór instrumentów
 przygotowanie utworów
 próba z użyciem
mis tybetańskich
 uczestnikom towarzyszy
Ekspresja
terapeuta przy pomocy
emocjonalna,
gitary elektroakustycznej
Podnoszenie poczucia
wartości,
Współpraca,
integracja grupy
3 godziny
(66 zajęcia)
Potrafi
współpracować z
grając na
instrumentach,
misach tybetańskich
oraz śpiewając
2 godziny
(67 zajęcia)
„Koncert”
 odegranie przygotowanych
utworów przed
publicznością
tybetańskich i
oraz śpiewoterapii
•
tybetańskich i
oraz śpiewoterapii
•
•
•
•
•
•
•
•
wartości,
Ekspresja
emocjonalna,
Integracja grupy
misy
tybetańskie,
instrumentarium
Orffa
•
•
•
•
•
•
•
gitara
elektroakustyczn
a,
misy
tybetańskie,
instrumentarium
Orffa,
rejestrator
dźwięku,
mikser dźwięku,
mikrofony
bezprzewodowe,
mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
kolumny,
statywy
do
kolumn,
statywy
do
mikrofonów,
kamera
•
•
•
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej,
analiza
materiału
filmowego
97
Potrafi określić swój
stosunek do własnej
produkcji muzycznej
Odsłuch i film z koncertu
 uczestnicy warsztatu
oglądają film z koncertu
oraz słuchają nagrania
wartości,
Aspekt ludyczny,
Informacja zwrotna
dotycząca własnej
ekspresji muzycznej,
Rozmowa
terapeutyczna
2 godziny
(68 zajęcia)
Muzykoterapia
•
receptywna bazująca na
wcześniejszych
•
dokonaniach z zakresu
muzykoterapii aktywnej,
połączona z informacją
zwrotną
gitara
ekran •
projekcyjny
projektor
•
multimedialny
•
ocena
skali
nastroju,
analiza arkuszy
obserwacyjnych
analiza
rozmowy
terapeutycznej
Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, [email protected]
Tabela 3. Program działań muzykoterapeutycznych opartej o techniki oddziaływań indywidualnych.
Blok
programowy/rodzaj
działań
Słuchanie muzyki
Nawiązanie kontaktu
poprzez rytm
Cele zajęć
Potrafi
muzyki,
słuchać
Obniżenie napięcia,
Obniżenie ciśnienia,
Uspokojenie pulsu,
Relaksacja,
Pogłębienie oddechu,
zapoznanie się z
preferencjami
muzycznymi pacjenta
Potrafi
posługiwać
się
instrumentami
perkusyjnymi,
Potrafi
nawiązać
współpracę poprzez
wspólne granie rytmu
Nawiązanie
współpracy,
Ekspresja muzyczna
Czas trwania
Oddziaływanie
przy
pomocy
muzyki z wykorzystaniem technik
receptywnych,
1 godzina (1,
2, 3, 4 i 5
zajęcia)
Metody i formy
realizacji
Techniki receptywne
muzykoterapii oparte o
założenia relaksacji
Wspólne słuchanie muzyki
Zapoznanie się z instrumentami,
Nawiązanie kontaktu z pacjentem
przy pomocy rytmizacji (działania
wspólne) w oparciu o jego rytmy
biologiczne,
lub
próby
improwizacji własnej,
Wspólne improwizacje rytmiczne
1 godzina (6,
7, 8, 9, 10)
zajęcia)
Techniki
aktywne
muzykoterapii
z
zastosowaniem
Środki realizacji
- przenośny sprzęt
grający
(typu
bommbox),
- płytoteka,
urządzenie
do
pomiaru
ciśnienia
krwi,
urządzenie
do
pomiaru pulsu,
- kamera
Formy i metody
ewaluacji
arkusz
obserwacyjny,
- pomiar ciśnienia
krwi,
- pomiar pulsu,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej
instrumentarium
Orffa,
- gitara,
instrument
klawiszowy,
urządzenie
do
pomiaru
ciśnienia
krwi,
urządzenie
do
pomiaru pulsu,
arkusz
obserwacyjny,
- pomiar ciśnienia
krwi,
- pomiar pulsu,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej.
98
- kamera
Nawiązanie kontaktu
poprzez
wspólną
improwizację
z
dodatkiem ekspresji
wokalnej w postaci
swobodnej wokalizy
Potrafi
nawiązać
współpracę poprzez
wspólne
granie
rytmu,
Wspólne wydawanie
dźwięków
Nawiązanie kontaktu z pacjentem
przez
wspólne
improwizacje
muzyczne oparte o technikę
Nordoff-Robbins
1 godzina (11,
12, 13, 14 i 15
zajęcia)
Techniki
aktywne
muzykoterapii
z
zastosowaniem
instrumentarium
Orffa,
- gitara,
instrument
klawiszowy,
urządzenie
do
pomiaru
ciśnienia
krwi,
urządzenie
do
pomiaru pulsu,
- kamera
arkusz
obserwacyjny,
- pomiar ciśnienia
krwi,
- pomiar pulsu,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej.
Budowanie pozytywnego nastroju
poprzez odbiór nastroju w muzyce
oraz swobodną improwizację przy
muzyce – w oparciu o techniki
receptywne i aktywne
1 godzina (16,
17, 18, 19 i 20
zajęcia)
Techniki receptywne i
aktywne muzykoterapii
z
zastosowaniem
arkusz
obserwacyjny,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej
Próba
określenia
preferencji
muzycznych pacjenta/klienta przy
pomocy kontaktu bezpośredniego
lub obserwacji
1 godzina (21
i 22, zajęcia)
Techniki receptywne
muzykoterapii
grający,
- płytoteka,
instrumentarium
Orffa,
- gitara,
instrument
klawiszowy,
- kamera
grający,
- płytoteka,
- kamera
Wielozmysłowy kontakt z misą,
wibroterapia przy pomocy mis
tybetańskich
1 godzina (23,
24, 25 i 26
zajęcia)
Techniki
aktywne
muzykoterapii zgodne
z
założeniami
wibroterapii
Wspólne improwizacje rytmicznowokalne
Nawiązanie
współpracy,
Ekspresja muzyczna,
Ekspresja
wokalna
(forma dowolna –
może być w postaci
krzyku)
Śmiech w muzyce
Podnoszenie nastroju,
Uspokojenie,
Ekspresja muzyczna
Potrafi
słuchać
muzyki,
Reaguje na muzykę
Gust muzyczny
Zajęcia
z
tybetańską
Potrafi
słuchać
muzyki,
Reaguje na nastrój,
Posługuje
się
instrumentem
misą
Poznanie preferencji
muzycznych
pacjenta,
Potrafi
wydawać
dźwięki z misy,
Relaksacja,
Wielozmysłowy
kontakt
przedmiotem,
z
- misa tybetańska,
- kamera,
urządzenie
do
pomiaru
ciśnienia
krwi,
urządzenie
do
pomiaru pulsu
arkusz
obserwacyjny,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej
arkusz
obserwacyjny,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej,
99
Elementy
wibroterapii
Potrafi
śpiewać
proste
wokalizy
niewerbalne
Śpiewoterapia
Zajęcia
kaossilatorem
z
Aktywizacja
ekspresji wokalnej,
nawiązanie kontaktu,
Podjęcie
działania
wspólnego,
Podniesienie nastroju
Potrafi
wydawać
dźwięki
z
kaossilatora,
Śpiewanie prostych wokaliz z
towarzyszeniem
gitary
lub
1 godzina (27,
28, 29 i 30
zajęcia)
Techniki
aktywne
muzykoterapii
z
wykorzystaniem
śpiewoterapii
gitara,
instrument
klawiszowy,
urządzenie
do
pomiaru
ciśnienia
krwi,
urządzenie
do
pomiaru pulsu
Stymulacja ruchu oraz aktywizacja
ogólna
poprzez
wywoływanie
dźwięku oraz światła przy pomocy
lekkiego dotyku kaossilatora
1 godzina (31,
32, 33 i 34
zajęcia)
Techniki
aktywne
muzykoterapii
z
wykorzystaniem
śpiewoterapii
- kaossilator,
- kamera
Poprawa
motoryki
małej, zwiększenie
aktywności,
motywacja
do
działania
Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, [email protected]
- pomiar ciśnienia
krwi,
- pomiar pulsu
arkusz
obserwacyjny,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej,
- pomiar ciśnienia
krwi,
- pomiar pulsu
arkusz
obserwacyjny,
dokumentacja
filmowa,
analiza
dokumentacji
filmowej
100
TEATROTERAPIA
Teatroterapia jest formą oddziaływania terapeutycznego, w której teatr jest środkiem do
wyrażania siebie i grupowych interakcji oraz w której bazuje się na technikach teatralnych [Johnson
D.R., 1982, Development approaches in drama therapy. The Arts in Psychotherapy, Vol.9, s.183189. Ankho International Inc].
Można
powiedzieć,
że
oddziaływanie
z
wykorzystaniem
technik
teatralnych
i dramaturgicznych jest kreatywnym medium stosowanym w psychoterapii. Jedną z form
teatroterapii jest dramaterapia, która jest definiowana jako metoda posługująca się „kreatywną
dramą”, w celu osiągnięcia terapeutycznych celów, takich jak: odczucie ulgi, integracja
emocjonalna i fizyczna jednostki, rozwój osobowości [Bielańska A., Teatr który leczy.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002].
. W jej szerokim ujęciu wyróżnić można bardzo różnorodne sposoby wykorzystania technik
dramatycznych w procesie leczenia, wychowania i resocjalizacji. Najczęstszymi znaczeniami tego
pojęcia są:
- dramaterapia – metoda posługująca się techniką improwizacji w pracy nad osobistymi
problemami. Celem improwizacji w grupie jest pogłębienie rozumienia wewnętrznego świata
pacjenta i znalezienie teatralnego sposobu jego wyrażenia;
- drama terapia – metoda wykorzystująca gotową propozycję teatralną (scenariusz). Celem
tak rozumianej dramaterapii jest pomoc w ujawnieniu lub wyrażeniu własnych uczuć, konfliktów
i zachowania oraz poznanie siebie, poszerzenie świadomości „ja” oraz trenowanie ekspresji
własnej.
Użycie teatru jako narzędzia w terapii pozwala w bezpieczniejszy sposób zbliżyć się do
problemów pacjenta. Zadanie teatralne jest propozycją (ćwiczeń, etiud teatralnych opartych na
gotowych pomysłach, improwizacji) dla pacjenta pochodzącą z zewnątrz.
Drama jest dobrą techniką dla osób ciężej zaburzonych, gdzie werbalna, zorientowana na
wgląd terapia nie jest możliwa do zastosowania. W pracy z tą grupą pacjentów drama polega na
budowaniu struktur wiedzy i rozwijaniu umiejętności z perspektywy roli [Witerska K., DRAMA
techniki, strategie, scenariusze. Engram Difin Spółka Akcyjna, Warszawa 2011, s. 9].
. Można mówić o dramie jako metodzie kształcenia, polegającej na aktywnej identyfikacji
pacjentów z fikcyjnymi rolami i zadaniami. W procesie tym, aktywizowana jest wiedza
i umiejętności pacjenta oraz tworzone są ich nowe jakości dzięki uruchamianiu określonych
operacji intelektualnych, emocji, zmysłów i aktywności ruchowej. W efekcie ten sposób pracy
z pacjentami głębiej zaburzonymi stymuluje myślenie i inteligencję emocjonalną, wspiera
twórczość, meta myślenie, poprawia umiejętności komunikacji i autoprezentacji.
101
Podstawową techniką jest wchodzenie w role – dzięki czemu pacjent rozwija wiedzę
i umiejętności przy okazji działania w konkretnej rzeczywistości, w określonym kontekście
sytuacyjnym, angażuje się emocjonalnie, co zwiększa motywację do działania i poszukiwania
nowych rozwiązań (innych niż dotychczas stosowane). Technika ta umożliwia rozwijanie
inteligencji emocjonalnej, doświadczania i nazywania własnych emocji, rozpoznawania emocji
innych osób, kierowanie emocjami (rozwijanie umiejętności wyrażania doświadczanych emocji,
oraz rozwijanie komunikacji interpersonalnej), rozwija zdolność do motywowania się. Istotną zaletą
wchodzenia w rolę jest możliwość jej wykorzystania do pracy nad rozwijaniem zdolności do
nawiązywania i podtrzymywania związków z innymi. Dzięki czemu pacjent zwiększa swoje
kompetencje społeczne. Ponadto tetroterapia pomaga w poznaniu przez pacjenta świata
i zwiększeniu zdolności jego rozumienia, jak również w poznaniu i rozumieniu siebie. Może być
również skutecznie wykorzystywana w treningu zachowań.
Oddziaływania
tetro-terapeutyczne
pozwalają
na
całościowy
rozwój
pacjenta,
z uwzględnieniem jego strefy poznawczej, emocjonalnej i psychoruchowej. Ta metoda pracy
pozwala na ćwiczenie inteligencji wielorakich oraz na odkrywanie uzdolnień pacjentów
i wspieranie ich rozwoju.
102
Proponowane działania terapeutyczne
Tabela 4. Program działań w zakresie terapii przez teatr z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rysunku, fotografii,
biblioterapii a także wybranych elementów socjoterapii)
Blok
programowy/
rodzaj działań
Ja, czyli:
kto?
Ćwiczenia
dramowe
ukierunkowane
na osiągnięcie
założonych
celów.
Cele zajęć
Uczestnicy poznają siebie
nawzajem.
Ja – jaki jestem?
Jak chcę się przedstawić innym?
Uczą się być ze sobą nawzajem.
Ćwiczenia dramowe w kręgu:
- przedstawienie się z imienia i gestu
- odzwierciedlanie przez grupę gestów
przedstawiających poszczególne osoby
(ruchowe)
- odzwierciedlenie plastyczne –
schematyczne przedstawienie gestu
każdego z uczestników na wspólnym
arkuszu papieru – każdy przedstawia na
arkuszu papieru gest sąsiada z kręgu (na
arkuszu powstaje krąg z gestów
odwzorowujący krąg uczestników)
- zabawa „Wszyscy, którzy tak jak ja….” –
pantomimiczne przedstawianie tego co kto
lubi – zgadywanie co – kto przedstawia –
przyłączanie się innych osób do środka
kręgu, które również lubią podobne rzeczy
- wykonanie rzeźby z ciał „moje
marzenie” w grupach 3 – osobowych,
pozostałe
- rozmowa na temat: Jak czułem się w
trakcie dzisiejszych zajęć?
Ja wśród innych?
Zwiększenie aktywności i
wzmacnianie procesów
spostrzegania.
Poprawa koordynacji wzrokowo
– ruchowej.
Rozwijanie umiejętności
kooperacji.
manipulacji nożyczkami,
pisakami, i innymi małymi
przedmiotami.
- w podgrupach 3 osobowych uczestnicy
wykonują wspólną wizytówkę na arkuszu
białego brystolu A3, na której mają
przedstawić 5 cech, które posiadają
wszyscy w trójkę;
Czas
trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Grudzień
2014
(1) 4h
Ćwiczenia
dramowe w
kręgu,
Ćwiczenia
pantomimiczne,
Technika
kontekstu:
rzeźba z ciał,
Rozmowa
kierowana,
Praca grupowa i
indywidualna,
Rysowanie
schematyczne.
- flamastry czarne
- duży arkusz białego
papieru
Grudzień
2014
(2) 4h
Rysowanie
flamastrami,
Praca grupowa,
Wykonanie
wizytownika,
Praca grupowa i
indywidualna.
- kolorowe flamastry
- kartki białego brystolu
A3
- nożyczki,
- kolorowe sznurki
- tektura z której można
wykonać teczkę na
Formy i
metody
ewaluacji
- opiekunowie
uczestników z
placówki
wypełniają test
przymiotników
dla każdego
uczestnika, oraz
arkusze
obserwacyjne
- Arkusze
obserwacyjne,
- Skala nastroju,
- praca
plastyczna
- rozmowa
terapeutyczna
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- ekspozycja
prac
plastycznych
103
Uczestnicy pogłębiają wiedzę o
samych sobie.
Uczestnicy poznają siebie
nawzajem.
Uczą się być ze sobą nawzajem.
spostrzegania.
– ruchowej.
kooperacji.
Zmniejszenie lęku przed oceną
grupy.
Rozwijanie zmysłu słuchu i
umiejętności dźwiękonaśladowniczych.
- przedstawienie wizytówek pozostałym
podgrupom, które mają za zadanie
odgadnięcie 5 cech łączących osoby, które
wykonały wizytówkę;
- wykonanie wspólnie przez całą grupę
wizytownika
- na wizytowniku każdy na narysowanym
na nim kole zapisuje swoje imię
- podsumowanie: uczestnicy siadają w
kole i wyznaczają kolejność mówienia
rzucając do siebie materiałową piłkę i
mówią o tym, jak im się podobała wspólna
praca z innymi
- w trakcie całych zajęć w tle uczestnicy
mają puszczoną muzykę relaksacyjną z
odgłosami szumu morza
Ja – jaki jestem? Ja jako zwierzę?
- uczestnicy na powitanie chodzą po sali w
dowolnym kierunku i tempie, próbując
skupić się na swoim oddechu, i na znak
prowadzącego zaczynają się witać na
różne sposoby sugerowane przez
prowadzącego z innymi uczestnikami,
ćwiczenie wykonywana przy muzyce
relaksacyjnej,
- rozmowa na temat: które powitania im
się podobały, a które nie
- oglądanie zdjęć różnych zwierząt
- każdy wybiera sobie z jakim
zwierzęciem najbardziej się utożsamia, lub
jakim chciałby być i mówi dlaczego
- oglądanie nagrań różnych zwierząt, które
wydają różne odgłosy, po każdym
nagraniu uczestnicy próbują po całej sali
poruszać się jak to zwierzę i naśladować
wydawane przez nie odgłosy, oraz mówią
jakie cechy kojarzą im się z tym
zwierzęciem
- omówienie: „W skórze którego
zwierzęcia czułem się najlepiej /
Grudzień
2014
(3) 4h
Ćwiczenia
dramowe –
Technika
dramowa
kontekstu –
odtwarzanie
dźwięku,
naśladowanie
ruchu, wcielanie
się w postacie.
Rozmowa
kierowana.
Improwizacja.
wizytówki
- materiałowa piłka
- Laptop z głośnikami
- Nagrania muzyki
relaksacyjnej z
odgłosami szumu morza
- skala oceny
pracy grupowej
--Laptop z głośnikami
- Nagrania muzyki
relaksacyjnej z szumem
lasu
- zdjęcia różnych
zwierząt
- nagrania video różnych
zwierząt wydających
odgłosy
- gotowe maski różnych
zwierząt
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
104
Aktywizacja procesów
pamięciowych i wspomnień
związanych z historią swojego
życia.
najgorzej”
- każdy uczestnik bierze sobie gotową
maskę zwierzęcia z którym najbardziej się
utożsamia i opowiada grupie parę zdań o
sobie jako to zwierzątko, lub krótką
historyjkę
- na koniec zajęć uczestnicy w maskach
zwierząt tworzą „Ogród pełen zwierząt”,
poruszając się jak to zwierzę, wydając
odgłosy jak to zwierzę oraz zajmując
miejsce jakie im się podoba, dowolnie
mogąc wchodzić ze sobą w interakcję.
Historia mojego życia (1)
współpracy.
- Przedstawienie przez pary uczestników:
pozycji ciała i specyfiki niemowlaka,
dziecka w okresie przedszkolnym, dziecka
w okresie szkolnym, nastolatka w okresie
dojrzewania, człowieka w okresie
wczesnej dorosłości, dorosłego i
starzejącego się i dopowiedzenie co jest
charakterystyczne dla tego okresu
rozwoju.
- Każdy uczestnik opowiada o najmilszym
momencie swojego życia i ustawia
fotografię upamiętniającą to wydarzenie z
pozostałych uczestników.
- Na zakończenie każdy mówi z jaką
emocją kończy dzisiejsze zajęcia
Zwiększenie zażyłości w grupie,
poprzez dzielenie się
informacjami o sobie.
Rozwijanie świadomości swojego
ciała i zmian w nim
zachodzących.
Rozwijanie koordynacji
wzrokowo – ruchowej.
Rozwijanie wyobraźni
przestrzennej.
Umiejscowienie siebie w swoim
życiu.
Rozwijanie uważności i
spostrzegawczości.
- oglądanie zdjęć ze swojego życia na
rzutniku – grupa zgaduje czyje to zdjęcie
- pantomimiczne przedstawienie historii
swojego życia przez każdego uczestnika,
jedna osoba z grupy filmuje każdą historię,
- po każdym przedstawieniu grupa mówi
co szczególnie zwróciło ich uwagę
Grudzień
2014
(4) 4h
- praca grupowa
i indywidualna
- technika
dramowa:
fotografia
ułożona z
uczestników
grupy.
- Rozmowa
kierowana.
Styczeń
2015
(1) 4 h
Pantomima
indywidualna
Udzielanie sobie
informacji
zwrotnych
Nagrywanie i
omawianie
nagrań ze
zrealizowanych
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- laptop z programem do
przeglądania zdjęć
- rzutnik multimedialny
- kamera cyfrowa
- Dokumentacja
filmowa
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
105
- omówienie samopoczucia uczestników
grupy
Umiejętność zadawania pytań i
odpowiadania na nie.
Wspomaganie procesów pamięci
dotyczącej wydarzeń ze swojego
życia.
manipulacji innymi małymi
przedmiotami.
Rozwijanie wrażliwości
estetycznej.
Poprawa samooceny uczestników.
Budowanie atmosfery
życzliwości i wzajemnego
zaufania.
spostrzegania.
przedmiotami.
estetycznej.
Uruchomienie myślenia o
możliwości wprowadzenia
zmiany.
- osoby dzielą się na pary: jedna osoba z
pary jest dziennikarzem, druga udziela
wywiadu o swoim życiu (zamiana ról w
parach), po wywiadzie każdy z
uczestników opowiada o życiu rozmówcy
- uczestnicy robią sobie zdjęcie i je
drukują, naklejają je na kartkę A4 bloku
technicznego, ozdabiają ramką i piszą na
niej co lubią w sobie i swoim życiu teraz
- przedstawienie swoich prac grupie
(wystawa prac)
- omówienie samopoczucia uczestników
grupy
Ja / my świętujemy - witanie Nowego
Roku
- uczestnicy odtwarzają świętowanie
przełomu Nowego i Starego Roku, przy
akompaniamencie nagrania odliczania
sekund do północy 31.12. i składają sobie
życzenia Nowo Roczne, pokazują różne
sposoby cieszenia się, że jest Nowy Rok, i
wznoszenia toastów
- oglądanie nagranego pokazu
„Sztucznych ogni” (Sylwester 2014,
Dubaj)
- przygotowanie siebie na bycie
fajerwerkiem, sztucznym ogniem, przy
użyciu kolorowych wstążek, krepy,
kolorowych reflektorów
- urządzenie pokazu „Sztucznych ogni” –
Styczeń
2015
(2) 4 h
Styczeń
2015
(3) 4h
pantomim
Praca
indywidualna i
grupowa.
Rozmowa
kierowana.
Technika
narracji:
wywiadu.
Wykonanie
fotografii.
Wykonanie
ekspozycji.
Dyskusja
sterowana.
Udzielanie
informacji
zwrotnych.
- praca grupowa
i indywidualna
- improwizacja
- pokaz
- rozmowa
kierowana
- projekcja
nagrania
- aparat fotograficzny
- drukarka do
drukowania zdjęć
- papier fotograficzny
- kartki A4 bloku
technicznego
- klej
- kolorowe flamastry
- papier kolorowy
samoprzylepny
- dokumentacja
fotograficzna
- wystawa zdjęć
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- nagranie pokazu
sztucznych ogni z
Sylwestra 2014 z
Dubaju
odtwarzania filmów,
- kamera cyfrowa
- krepa
- nożyczki
- taśma klejąca
- kolorowe materiały
różnej wielkości
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Dokumentacja
filmowa
106
Uczestnicy polepszają swoją
umiejętność zadbania o siebie i
swój wizerunek.
Poprawa samooceny uczestników.
Ja, czyli:
kto?
Uruchomienie myślenia o
możliwości wprowadzenia
zmiany.
Uczestnicy polepszają swoją
umiejętność zadbania o siebie i
swój wizerunek.
Rozwijanie wyobraźni.
Pobudzanie aktywności.
przedmiotami.
estetycznej.
Ja: moje
ciało i
wnętrze
przedmiotami.
Zwiększanie świadomości siebie.
Zwiększanie uważności na inne
osoby i rozwijanie umiejętności
filmowane przez osobę prowadzącą
- oglądanie nagrania z pokazu
„Sztucznych ogni” i dzielenie się
wrażeniami
- na koniec każdy mówi, które z życzeń
które otrzymał najbardziej mu się
spodobało / zapamiętał
Postanowienia Nowo Roczne – co chcę w
sobie zmienić / odrodzić
Styczeń
2015
(4) 4h
- Burza mózgów: jakie ludzie mają
postanowienia noworoczne – prowadzący
spisuje je na kartce
- Wykonanie przez każdego uczestnika
mapy marzeń
- Przedstawienie swojej mapy marzeń
grupie.
- Dyskusja o tym, czy mamy wpływ na to
jak wyglądamy, jacy jesteśmy?
- Wykonanie „przypominajek” do
zawieszenia nad swoim łóżkiem z
postanowieniem na Nowy Rok – z jedną
rzeczą którą chcę zmienić w swoim
wyglądzie, z jedną rzeczą którą chce
zmienić w swoim zachowaniu.
- Prezentacja „przypominajek”.
(Prowadzący zapisuje co każdy z
uczestników zamieścił na swojej
przypominające i przechowuje tę listę na
za rok, aby sprawdzić czy uczestnikowi
udało się planowane zmiany wprowadzić).
Ja w środku i na zewnątrz (1)
- Obrysowanie konturu każdego
uczestnika na dużym arkuszu papieru
- Każdy uczestnik dopisuje na arkuszu
każdego jakąś cechę zewnętrzną która mu
się podoba u danej osoby (na zewnątrz
konturu postaci) i cechę wewnętrzną, która
mu się podoba u danej osoby (prośba o
niepowtarzanie wpisów)
Luty 2015
(1) 4h
- technika: mapa
marzeń
- praca
indywidualna i
grupowa
- dyskusja
sterowana
- prace
plastyczne
- flipchart z białą kartką
papieru,
- flamaster
- arkusz dużego białego
Bristolu dla każdego
uczestnika
- kolorowe gazety
- flamastry kolorowe
- nożyczki
- kolorowe włóczki,
sznureczki
- różne kolorowe
materiały
- pisaki do pisania na
materiale
- dziurkacz
- klej
- kolorowy papier, krepa
- taśma klejąca
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Lista spisana
przez
prowadzącego
treści
„przypominajek
” każdego z
uczestników,
Technika
kontekstu – rola
na podłodze.
Burza mózgów.
Praca
indywidualna i
grupowa.
Pantomima
indywidualna.
- szary papier o długości
2m (po jednym dla
każdego uczestnika)
- kolorowe markery
- flipchart z białym
papierem
- lekka materiałowa
piłka
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
107
spostrzegania.
Rozwijanie samooceny
uczestników.
Budowanie atmosfery
zaufania.
Ja: moje ciało i
wnętrze
przedmiotami.
Zwiększanie uważności na inne
osoby i rozwijanie umiejętności
spostrzegania.
Rozwijanie samooceny
uczestników.
Budowanie atmosfery
zaufania.
Ja: moje ciało i
wnętrze
Nabywanie kompetencji w
rozpoznawaniu własnych stanów
emocjonalnych i ich wyrażaniu.
Rozwijanie kompetencji
wyrażania emocji werbalnie i
niewerbalnie.
- uczestnicy zapoznają się ze swoimi
„portretami” i dzielą wrażeniami
- burza mózgów: po czym widać, że dana
osoba lubi siebie i jest pewna siebie
- pokaz: każdy z uczestników idzie i bez
słów wyraża swoją postawą „lubię siebie”
- pożegnanie: uczestnicy rzucają do siebie
piłkę, osoba która ma piłkę żegna się w
jeden z wybranych sposobów (sposoby nie
mają się powtarzać)
Ja w środku i na zewnątrz (2)
- co mam fajnego w sobie? – wycinanie
zdjęć z gazet i naklejanie na kartki z bloku
technicznego i przygotowanie ich do
zawieszenia na szyi
- Ja – jako prezent dla innych – co mogę
dać innym, wnieść w grupę –
przygotowanie prezentu z siebie
schowanego w duży kolorowy karton
(każdy uczestnik dostaje duży karton, w
którym się zmieści i obkleja go, tak aby
był pięknie zapakowanym prezentem)
- Każdy uczestnik po kolei wchodzi do
swojego kartonu ustawionego w środku
kręgu i ma za zadanie wyskoczyć z
kartonu jako prezent niespodzianka
(prowadzący robi każdemu 2 zdjęcia – jak
jest zapakowany w karton – prezent, i w
momencie wyskakiwania)
- Podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
Barwy emocji (1)
- Dyskusja kierowana: co to są emocje?
Jakie mamy emocje?
- Po co nam emocje? – rozmowa
kierowana o znaczeniu emocji
podstawowych
Luty 2015
(2) 4h
- stworzenie
małej etiudy
teatralnej z
wykorzystaniem
wchodzenia i
wychodzenia na
zewnątrz i do
środka.
- technika kolażu
- dyskusja
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- duży karton dla
każdego uczestnika
grupy
- samoprzylepny papier
kolorowy (duże arkusze)
- różnokolorowa krepa
- klej
- nożyczki
- korowe gazety
- kartki A5 – z bloku
technicznego
- dokumentacja
fotograficzna
- arkusze
obserwacji
- badanie skalą
nastroju
- badanie
rozpoznawania
emocji na
twarzy innych
osób Testem
PENN
- dokumentacja
fotograficzna
Luty 2015
(3) 4 h
- dyskusja
kierowana
- malowanie
farbami
- ćwiczenie
mimiczne
- ćwiczenie
plastyczno techniczne
- flipchart
- marker
- 4 arkusze A3białego
papieru
- farby plakatowe,
pędzle, kubeczki z wodą
wyświetlania zdjęć
- zdjęcia z twarzami
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Zbiór prac
plastycznych
uczestników
108
kooperacji.
kredkami i innymi małymi
przedmiotami.
estetycznej.
- Przedstawienie poprzez plamy
kolorystyczne smutku, radości, strachu i
złości na czterech różnych arkuszach A3
farbami plakatowymi.
różnych osób
przedstawiające różne
stany emocjonalne
- ekran
- wycięte białe owalne
zarysy twarzy (po 4 na 1
uczestnika)
- pastele
- Rozpoznawanie emocji na twarzy innych
osób – prowadzący zwraca tu uwagę na to,
po czym możemy rozpoznać poszczególne
emocje.
- Każdy uczestnik wykonuje 4 maski – po
jednej na każdą emocję podstawową.
niewerbalnie.
– ruchowej.
kooperacji.
kredkami i innymi małymi
przedmiotami.
Kształtowanie umiejętności
przybierania różnych perspektyw.
- W podsumowaniu każdy z uczestników
pokazuje swoją twarzą z jakim nastrojem
kończy dzisiejsze zajęcia.
Emocje (2)
-Uczestnicy poruszają się po sali w
dowolnym kierunku, w rytm „Czterech pór
roku” Vivalidego, na znak prowadzącego
zaczynają się poruszać tak jakby byli
bardzo smutni, źli, bali się, byli bardzo
radośni
- uczestnicy dzielą się swoimi
spostrzeżeniami, którą z emocji było im
najłatwiej okazać, a którą najtrudniej
- Wycinanie z gazet zdjęć osób w różnych
stanach emocjonalnych
Luty 2015
(4) 4h
- improwizacja
ruchowa
- Technia
dramowa –
refleksyjna –
kostka emocji
- rozmowa
kierowana
- praca grupowa
i indywidualna
- utwór „Cztery pory
roku” Vivaldiego
- laptop z głośnikami
- kostka emocji (z
zaznaczonymi emocjami
na każdym boku
sześcianu po jednej z
złość, radość,
zdziwienie, zachwyt,
lęk, szczęście )
- wydrukowane zdjęcia
osób z różnymi
nastrojami
- kolorowe gazety
- nożyczki
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- W kręgu: uczestnicy zajęć z zamkniętymi
oczami podają sobie „kostkę emocji” - na
hasło prowadzącego „STOP” kostka
zatrzymuje się. Osoba, która trzyma
kostkę odczytuje głośno nazwę emocji i
wyszukuje fotografię (spośród wcześniej
wyciętych) najbardziej pasującą do tej
emocji i wypowiada głośno jedno zdanie,
wchodząc w rolę osoby ze zdjęcia.
109
Grupa razem wymyśla krótką historyjkę o
tym co się wydarzyło tej osobie ze zdjęcia,
że tak się czuje.
Ja: moje ciało i
wnętrze
niewerbalnie.
– ruchowej.
kooperacji.
manipulacji kredkami i innymi
małymi przedmiotami.
Ja: moje ciało i
wnętrze
zmysłowej.
Rozwijanie wiedzy na temat
zmysłów człowieka.
Zwiększanie wrażliwości
estetycznej.
Pobudzanie chęci zadbania o
siebie.
Pomoc w wyodrębnianiu swojego
„ja”.
Emocje (3)
- Uczestnicy dzielą się na 4 podgrupy
(podgrupa: złości, strachu, radości i
smutku) i malują sobie twarze tak aby
przedstawiały one daną emocję.
Marzec
2015
(1) 4h
- malowanie
farbami do ciała
i twarzy
- improwizacja z
tekstem
- słuchanie
utworów
muzycznych
- rozmowa
kierowana
- Kredki do malowania
na twarzy i ciele.
- Wydrukowane kartki z
tekstem wiersza
„Lokomotywa”
J.Tuwima
- zbiór różnych utworów
muzycznych
- skala nastroju
- kwestionariusz
rozpoznawania
emocji na
twarzy
- arkusz
obserwacji
- badanie
rozpoznawania
emocji na
twarzy innych
osób Testem
PENN
- dokumentacja
fotograficzna
Marzec
2015
(2) 4 h
- rozmowa
kierowana
- praca grupowa
i indywidualna
- techniki
doświadczalne
- dyskusja
grupowa
- słuchanie
nagrań
muzycznych
- zagadki
- karton z wyciętym
otworem, tak aby można
włożyć do środka dłonie
- jabłko, pomarańcza,
łyżeczka, piasek, liść,
grzebień, kawałek
materiału, ziemniak,
gąbka do naczyń,
kawałek plasteliny,
długopis, worek foliowy,
folia aluminiowa,
tulipan, ryż, zakręcona
tubka pasty do zębów,
patyczek, gumka do
włosów, szklana kulka
dunia….
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Podgrupy przedstawiają fragment
wierszu „Lokomotywa” w atmosferze
przydzielonej grupie emocji.
- Prowadzący robi zdjęcia uczestnikom
podczas malowania i przedstawiania
wiersza.
- Słuchanie fragmentów poszczególnych
utworów muzycznych i dzielenie się
odczuciami na temat tego jakie emocje
wyrażają poszczególne utwory.
- Rozmowa kierowana o sposobach
poprawiania sobie nastroju.
Moje zmysły
- Rozmowa kierowana na temat: jakie
mamy zmysły? Omówienie ich znaczenia
- Na stoliku stawiany jest karton z
otworem na ręce i każdy z uczestników
próbuje zgadnąć co trzyma w ręce (nie
widzi co mu jest do ręki podawane),
opisując przy tym jaki jest kształt tego
przedmiotu, faktura, jaki jest w dotyku.
Każdy podejmuje taką próbę kilkakrotnie
z różnymi przedmiotami.
- Rozmowa kierowana o tym jaki kto lubi
kolor, jakie kolory ubrań robi, jakie kolory
110
lubi mieć w otoczeniu, itp.
- Dyskusja o tym: jaki kolor kojarzy się z
jaką emocją oraz o tym jak kolory
wpływają na nastrój człowieka
- Uczestnicy dostają różnego koloru
kawałki materiału 1x1m i mają
poprzymierzać je przed lustrem w grupach
3-osobowych i zobaczyć w jakich
kolorach najlepiej się czują, a w które nie
chcieliby się ubierać
- Słuchanie nagranych różnych dźwięków
przez całą grupę i odgadywanie – czego to
są dźwięki.
- Uczestnicy w przepaskach na oczy
siadają w kręgu, prowadzący daje im do
powąchania, i posmakowania różne
rzeczy, uczestnicy mają za zadanie
zgadnąć co to jest.
- Dzielenie się wrażeniami z zajęć.
Ja: moje ciało i
wnętrze
- doświadczanie granic własnego
ciała
Granice ciała / granice Ja (1)
Marzec
2015
- techniki
doświadczalne
- 50 kawałków różnego
koloru materiału o
wielkości 1x1 metr,
- lustro stojące, tak aby
osoby mogły widzieć
całą swoją sylwetkę,
- 2 lustra mniejsze, które
można postawić na
stoliku – takie aby było
widać w nich twarz i
ramiona
- laptop z głośnikami i
programem do
odtwarzania muzyki
- nagrania dźwięków:
szum morza, odgłos
odpalanego samochodu,
dźwięk dzwonu, dźwięk
jadącego pociągu, szum
wiatru, odgłos burzy,
miałczenie kota, bicie
zegara, odgłos karetki,
płacz dziecka, śmiech
dorosłego człowieka,
dźwięk gwizdka od
czajnika, szum lecącej
wody z kranu, dźwięk
braw publiczności
-czarne przepaski na
oczy (po jednej dla
każdego uczestnika);
- taca z laską wanilii,
cynamonem, imbirem,
owocem goi, musztardą,
cukrem, solą, bananem,
pomidorem, żurawina,
czosnek, cebula,
(wszystko pokrojone w
małe kawałki),
- mocny, rozciągliwy
materiał o wymiarach
- Arkusze
obserwacyjne,
111
- zaznaczanie granic swojej
przestrzeni
- doświadczanie granic własnej
przestrzeni
- tworzenie wspólnej przestrzeni
- sprawdzanie na ile mogę i chcę
wpuścić kogoś do swojej
przestrzeni
- zwiększanie świadomości siebie
- grupa dostaje duży kawał rozciągliwego i
mocnego materiału o wymiarach 3x3
metry – każdy chwyta krawędź materiału i
próbuje go rozciągać, gnieść, sprawdzić co
można z nim zrobić, jak to jest nawzajem
się przeciągać (ćwiczenie wykonywane
przy muzyce Elton John, utwór “Can you
fell the love tonight”)
- dzielenie się wrażeniami z przebiegu
ćwiczenia – jak to jest gdy materiał można
było trzymać swobodnie? Jak to było
trzymać go razem z innymi? Jak to było
gdy sąsiad mocniej pociągnął materiał i
trzeba było mocniej trzymać swój
fragment?
(3) 4h
- praca grupowa
i indywidualna
- techniki
aktywizujące
3x3 metry
- laptop z głośnikami z
programem do
odtwarzania muzyki,
- nagranie Eltona Johna
“Can you fell the love
tonight”
- pastele
- biała kartka brystolu
- Badanie skalą
nastroju
- Kolorowy materiał 2x2
m – każdy dostaje 1
kawałek materiału,
każdy w innym kolorze
- grupa dostaje biało kartkę brystolu i
pastele: każdy ma wybrać sobie jeden
kolor i jak najwyraźniej zaznaczyć swoją
przestrzeń na tej kartce, wszyscy
wykonują to zadanie jednocześnie
ćwiczenia – kto jaki miał pomysł na
zaznaczenie swojego miejsca na tej
kartce?
- każdy uczestnik dostaje materiał o
wymiarach 2x2 m (każdy innego koloru) –
grupa ma za zadanie zagospodarowanie
całej podłogi, tak aby była zaznaczona
materiałem 3x3 (z pierwszego ćwiczenia)
przestrzeń wspólna i przestrzeń
indywidualna przez każdego z
uczestników swoim materiałem.
Zaproponowanie możliwości zmiany
miejsca / zapraszania kogoś do swojej
przestrzeni… itp.
- dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
112
Ja: moje ciało i
wnętrze
ciała
przestrzeni
przestrzeni
przestrzeni
Marzec
2015
- grupa chodzi po całym pomieszczeniu w
rytm "The Battle of Stirling" z
soundtrack’u Bravehart, każdy sprawdza
gdzie mu się dobrze stoi, a gdzie źle, na
znak prowadzącego każdy obiera sobie
jakiś punkt w którym mu najlepiej i
kieruje się w tę stronę, następnie ma obrać
inny punkt do którego ma dojść spokojnie,
powoli, a następnie punkt do którego ma
dojść najkrótszą drogą
(4) 4h
ćwiczenia
- rozwijanie wrażliwości na
granice innych osób
- techniki
doświadczalne
- techniki
aktywizujące
- dyskusja
sterowana
- udzielanie
informacji
zwrotnych
programem do
odtwarzania muzyki
- utwór "The Battle of
Stirling" z soundtrack’u
Bravehart
- Kolorowy materiał 2x2
m – każdy dostaje 1
kawałek materiału,
każdy w innym kolorze
- kolorowe kartki z
taśmą klejącą
(czerwone, żółte,
zielone) – po 10 z
każdego koloru, dla
każdego uczestnika
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- każdy dostaje kawałek kolorowego
materiału 2x2 m i ma się bawić nim
owijając się nim, sprawdzając jak to jest
gdy ma go ściśle wokół siebie
zawiniętego, jak wtedy gdy luźno, jak
lepiej się czuje
ćwiczenia
- uczestnicy siadają w parach i pytają się
„czy mogę dotknąć twojego….?” (pytają o
różne części ciała) i gdy uzyskują zgodę to
dotykają – zamiana w parach
- omówienie wrażeń z ćwiczenia, jak to
było dotykać, jak to było być dotykanym,
jak to było dostać zgodę na dotyk / a jak
odmowę….?
- każdy uczestnik dostaje kolorowe kartki
z taśmą klejącą (czerwone – nie lubię być
dotykany, zielone – mogę być dotykany,
żółte – mogę być dotykany ale tylko przez
bliskie mi osoby) i wiesza na swoim ciele
113
wg tego gdzie nie lubi, może, może – ale
tylko przez bliskich dotykany i pokazuje
reszcie grupy
Ja: moje ciało i
wnętrze
ciała
przestrzeni
- podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
- przez całe zajęcia puszczona jest muzyka
relaksacyjna
przestrzeni
- uczestnicy siadają w parach: osoba A
opiekuje się dłonią osoby B (głaszcze ją,
masuje), zamiana ról w parach
- omówienie wrażeń z ćwiczenia
przestrzeni
- krzesła uczestników ustawiane są w
dwóch rzędach, zwrócone do siebie
przodem, uczestnicy siadają na nich , tak
że każdy ma naprzeciwko siebie jedną
osobą, mają przysuwać się do siebie i
oddalać by sprawdzić w jakiej odległości
im z daną osobą najlepiej, po ustaleniu
tego każdy przesiada się o jedno krzesło
zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak
by każdy mógł sprawdzić dobry dla siebie
dystans z każdym
- rozwijanie wrażliwości na
granice innych osób
Kwiecień
2015
(1) 4h
- słuchanie
muzyki
- ćwiczenia
indywidualne,
praca w parach,
praca grupowa
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- improwizacja
grupowa
- techniki
doświadczalne
programem do
odtwarzania muzyki
- muzyka relaksacyjna
- krzesła (w liczbie
uczestników)
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia –
jak to było być dopuszczanym blisko
drugiej osoby, a jak oddalanym, jak to
było określać stopień dystansu?
- grupa wykonuje improwizację: dzieląc
krzesła i oznaczając część z nich jako
osoby obce, bliskie, średnio znane, nowo
poznane i ustawia w takie odległości od
siebie, w której uważają że powinny takie
osoby stawać
- dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
114
Ja w
kontakcie z
innymi
Pogłębienie świadomości
doświadczanych emocji.
Komunikacja niewerbalna (1)
Kwiecień
2015
- uczestnicy mają na powitanie
zakomunikować grupie poprzez mimikę z
jaką emocją zaczynają zajęcia
(2) 4h
Uelastycznienie mięśni
mimicznych twarzy.
naśladownictwa.
- Rozmowa kierowana o kanałach
komunikacji niewerbalnej.
Uświadomienie znaczenia gestów
w komunikacji.
Budowanie atmosfery
bezpieczeństwa i wzajemnego
zaufania.
- Ćwiczenia mięśni twarzy: rozciąganie
twarzy, robienie min, wypowiadanie
samogłosek, ćwiczenie krtani – ziewanie,
masowanie skóry twarzy w parach,
ćwiczenia języka – dotykanie językiem
brody, obtaczanie językiem zarysu ust,
- konkurs na najśmieszniejszą minę
- rozmowa
kierowana
- ćwiczenia
mimiczne
- ćwiczenia
naśladownicze
- praca grupowa
i indywidualna
- improwizacja
ruchowa
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- karteczki z napisanymi
emocjami i stanami (po
jednym stanie na
karteczce) (bezradność,
zachwyt, radość,
smutek, złość,
wściekłość, zdziwienie,
obrzydzenie,
nerwowość, strach,
dumę, przerażenie,
pośpiech, zwątpienie,
niepewność,
niecierpliwość)
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- osoby siadają w parach i nawzajem
naśladują swoje miny,
- omówienie wrażeń z ćwiczeń – przy
których minach było im łatwo naśladować,
przy których trudno,
- ćwiczenia na gesty: każdy pokazuje
jednocześnie w całej grupie, że o coś
prosi, dziękuje, nie chce, daj, nie lubię cię,
lubię cię
- wszyscy chodzą po sali i mają za zadanie
powitać się bez użycia słów, tak jakby
zobaczyli właśnie osobę bardzo lubianą,
osobę której nie chcą spotkać, osobę której
się boją, osobę znaną ale obojętną, osobę
lubianą ale dawno nie widzianą, kogoś
kogo nie spodziewali się zobaczyć.
- osoby siadają w parach i osoba A ma
wykonywać jakiś ruch, a osoba B ma go
naśladować, po paru minutach zmiana w
115
parach
Ja w kontakcie
z innymi
Pogłębienie świadomości
doświadczanych emocji.
Uelastycznienie mięśni
mimicznych twarzy.
naśladownictwa.
Uświadomienie znaczenia gestów
w komunikacji.
Budowanie atmosfery
bezpieczeństwa i wzajemnego
zaufania.
- każdy z uczestników losuje kartkę z
jedną emocją, którą ma przekazać grupie
niewerbalnie, a grupa ma ją odgadnąć
(bezradność, zachwyt, radość, smutek,
złość, wściekłość, zdziwienie,
obrzydzenie, nerwowość, strach, dumę,
przerażenie, pośpiech, zwątpienie,
niepewność, niecierpliwość)
- każdy jakimś gestem pokazuje z jaką
energią kończy zajęcia.
Komunikacja niewerbalna (2)
- prowadzący proponuje uczestnikom, by
przywitali się inaczej, niż to robią zwykle.
Mają stojąc w kręgu przywitać się z
sąsiadami za pomocą kolan, stóp, bioder,
ramion, na koniec głowami. Wszyscy mają
mieć możliwość spotkania się w
bezpośrednim kontakcie.
- każdy z uczestników ma niewerbalnie
przekazać grupie krótką informację
wylosowaną na karteczce, grupa ma za
zadanie odgadnąć tę informację;
- omówienie ćwiczenia – Jak uczestnicy
się czuli pokazując / odgadując?, z czym
mieli trudności?
Kwiecień
2015
(3) 4h
- rozmowa
kierowana
- ćwiczenia
mimiczne
- ćwiczenia
naśladownicze
- praca grupowa
i indywidualna
- improwizacja
ruchowa
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- praca w parach
- techniki
pantomimiczne
- karteczki z napisanymi
informacjami („jestem
znudzony”, „nie
obchodzi mnie to”,
„jestem wściekły”,
„jestem zaskoczony”,
„jestem w panice”,
„jestem smutny”, „nie
rób tego więcej”, „mam
już tego dość”, „co za
ulga”, jestem
zmęczony”, „jestem
zakochany”, „coś tu
brzydko pachnie”, idź
stąd”, „jestem obrażony”
i in.).
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- ćwiczenie „Igła z nitką” – grupa wstaje i
łapie się za ręce osoba na początku jest
„igłą”, osoba na końcu „nitką” – ich
zadaniem jest zaplątanie całej grupy (nie
puszczając rąk) – grupa ma się rozplątać
bez użycia słów
- analiza ćwiczenia: co pomagało, a co
utrudniało komunikację?
116
- uczestnicy w parach mają pokazać
reszcie grupy jakąś czynność dnia
codziennego – niewerbalnie – grupa ma
odgadnąć co pokazują
Ja w kontakcie
z innymi
Poprawienie zdolności
komunikacyjnych.
formułowania konkretnych
poleceń i ich rozumienia.
Pobudzenie aktywności
uczestników.
słuchania siebie nawzajem.
Zdobycie wiedzy na temat
komunikacji werbalnej.
- rozmowa kierowana o znaczeniu
komunikacji niewerbalnej w
komunikowaniu się ludzi
Komunikacja werbalna
- zabawa w ciepło zimno – osoby w parach
szukają schowanego przedmiotu
- omówienie: co utrudniało, co ułatwiało
znalezienie przedmiotu,
- ochotnik wstaje i opisuje prosty rysunek
(który dostaje od prowadzącego) grupie,
tak aby każdy mógł go narysować, ale nie
pokazuje go pozostałym uczestnikom
dopóki nie skończą rysować – na koniec
uczestnicy porównują swoje rysunki z
oryginałem
Kwiecień
2015
(4) 4h
- techniki
aktywizujące
- techniki
doświadczalne
- technika
eksperymentu
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- praca grupowa
i indywidualna
- rozmowa
kierowana
- kartki A4 (po 4 na
każdego z uczestników)
- czarne pisaki (po
jednym dla uczestnika)
- długopisy
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- omówienie: co utrudniało, co ułatwiało
zrozumienie instrukcji i właściwe
narysowanie rysunku;
- uczestnicy w parach piszą innej parze
krótką instrukcję co mają zrobić, druga
grupa to wykonuje (np. jak mają złożyć
kartkę papieru, jak mają usiąść itp.), pary
to wykonują – zamiana ról,
- omówienie ćwiczenia – czy było łatwo
wykonać polecenie drugiej grupy, czytając
je tylko z kartki, nie mogąc zadać pytań
itp.
- rozmowa kierowana o znaczeniu
komunikacji jednostronnej i dwustronnej,
117
Ja w kontakcie
z innymi
komunikacyjnych.
formułowania konkretnych
poleceń i ich rozumienia.
Pobudzenie aktywności
uczestników.
słuchania siebie nawzajem.
Zdobycie wiedzy na temat
komunikacji werbalnej.
Komunikacja werbalna i niewerbalna
Maj 2015
(1) 4h
- techniki
aktywizujące
- techniki
doświadczalne
- technika
eksperymentu
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- praca grupowa
i indywidualna
- rozmowa
kierowana
- improwizacje
grupowe
- schematyczna mapa
Owińsk
- plan budynku
schematyczny, w którym
uczestnicy mieszkają
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
Maj 2015
(2) 4h
- techniki
aktywizujące
- kolorowe balony i
kolorowy sznurek,
- Arkusze
obserwacyjne,
- grupa jest podzielona na 4 osobowe
zespoły, każda podgrupa dostaje zadanie
przedstawienia jednej scenki (osoba nie
wie jak trafić na przystanek i musi zapytać
kogoś i poprosić o wytłumaczenie, osoba
zapytana ma wyjaśnić – na przykładzie
Owińsk; grupa pacjentów alarmuje panią
dyrektor bez użycia słów, że w jednym ze
wspólnych pomieszczeń śmierdzi i się
dymi; policjant kieruje ruchem na
skrzyżowaniu; podczas wyścigu w którym
stratuje jeden z kolegów, reszta zagrzewa
go do walki; ktoś wygrywa konkurs, a
reszta razem z nim świętuje,
przychodzimy do kogoś na urodziny
składamy mu życzenia, dajemy prezenty,
on je rozpakowuje i pokazuje swoją
radość)
- 3-osobowe zespoły, jedna osoba
opowiada co robiła wczoraj, druga osoba
ma robić wszystko aby okazać brak
zainteresowania, 3 jest obserwatorem i
zapamiętuje co robiła osoba B żeby okazać
brak zainteresowania i jak na to reagowała
osoba A, zmiana ról w grupach
- omówienie ćwiczenia, zebranie w grupie
informacji: jak okazywać zainteresowanie
rozmówcy.
- ćwiczenie rozśmiesz mnie: (w parach)
osoba A ma zachować powagę, a osoba B
robić wszystko aby rozśmieszyć osobę A,
(bez dotykania jej), zamiana ról.
Ja w kontakcie
z innymi
Budowanie własnej samooceny.
- dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia.
Co w sobie mam ciekawego? (1)
118
Umiejętności manipulacji małymi
przedmiotami,
dmuchania balonika i jego
zawiązywania.
Pogłębianie empatii i wrażliwości
na siebie nawzajem.
Pobudzanie wyobraźni.
Budowanie umiejętności
autoprezentacji.
Pogłębianie świadomości swoich
zasobów.
- każdy dostaje kolorowy balonik i go
próbuje nadmuchać i zawiązać
sznureczkiem lub gumką, i przywiązać do
niego kolorowy sznurek i zapisuje na nim
swoje imię;
Podaje go grupie i każdy pisze na baloniku
jedną ciekawą rzecz, którą widzi w
koledze, albo dlaczego lubi z nim
przebywać,
Gdy balonik wróci do właściciela –
zapoznaje się z jego treścią i dopisuje
innym kolorem co ona w sobie widzi
ciekawego, dobrego. Baloniki biorą ze
sobą i wieszają przy swoim łóżku.
- praca grupowa
i indywidualna
- oglądania i
analiza
gotowych
przekazów
reklamowych
- dyskusja
sterowana
- techniki
pobudzające
wyobraźnię
gumki (po jednym dla
każdego
odtwarzania filmów
- nagrane reklamy
- rzutnik multimedialny,
- ekran
- Badanie skalą
nastroju
- techniki
aktywizujące
- praca grupowa
i indywidualna
- oglądania i
analiza
gotowych
przekazów
reklamowych
- dyskusja
sterowana
- techniki
pobudzające
odtwarzania filmów
- nagrane reklamy
- rzutnik multimedialny,
- ekran
- kamery video (po
jednej na podgrupę)
- kabel do zgrywania
nagrać na dysk laptopa
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- dokumentacja
filmowa
- opiekunowie
uczestników z
placówki
wypełniają test
przymiotników
dla każdego
uczestnika, oraz
- oglądanie różnych reklam
Pogłębianie umiejętności
kooperacji.
- dyskusja: co jest ważne w reklamie, co
przyciąga uwagę, kiedy reklama się
podoba osobom oglądającym,
- w 4 osobowych grupach – uczestnicy
wymyślają krótki spot reklamowy dla
każdego z uczestników z podgrupy,
- omówienie pomysłów na spoty
reklamowe na forum grupy
Ja w kontakcie
z innymi
Budowanie własnej samooceny.
Umiejętności manipulacji małymi
przedmiotami.
Nabycie umiejętności
posługiwania się prostą kamerą
cyfrową.
Co w sobie mam ciekawego? (2) – Spot
reklamowy
- w tych samych podgrupach z
poprzednich zajęć, uczestnicy nagrywają
spot w którym reklamują samych siebie,
przekazując w nim co mają ciekawego,
cennego i interesującego w sobie, Za co
siebie lubią/ za co inni mogą ich lubić.
Pogłębianie empatii i wrażliwości
na siebie nawzajem.
- zgranie spotów na dysk laptopa
Pobudzanie wyobraźni i
- oglądanie spotów reklamowych w całej
Maj 2015
(3) 4h
119
Ja
stawiający
granice
innym
Ćwiczenia
dramaterapeutyczne
rozwijające
kompetencje
asertywne,
odgrywanie
różnych
trudnych dla
uczestników
grupy sytuacji
życiowych i
wypracowywani
e
satysfakcjonując
ych rozwiązań.
kreatywności.
grupie
Budowanie umiejętności
autoprezentacji.
Pogłębianie świadomości swoich
zasobów.
- dzielenie się wrażeniami – czy było
łatwo reklamować siebie, co im się
podobało w spotach pozostałych
uczestników, czego dowiedzieli się o
sobie.
kooperacji.
Nabywanie umiejętności
wyrażania swojego TAK i NIE.
Mówię TAK- mówię NIE
Pojęcie asertywności (1)
Integracja grupy.
- burza mózgów: czym jest asertywność?
- Burza mózgów
Uświadomienie sobie swoich
praw w relacjach z innymi
ludźmi.
- rozmowa kierowana na temat tego: co
oznacza słowo asertywność?
- rozmowa
kierowana
- kwestionariusz asertywności (czytany
przez prowadzącego) – grupa dyskutuje na
ten temat czy poszczególni uczestnicy
baliby się sytuacji opisanej w
kwestionariuszu czy nie
- oglądanie
zdjęcia i
naśladowanie
pozycji
przedstawionej
na zdjęciu
- Do czego mamy prawo w relacjach z
innymi ludźmi? – burza mózgów –
prowadzący zapisuje pomysły
- każdy wybiera sobie jedno prawo i
zapisuje je na kartce z bloku technicznego
markerem
wyobraźnię
- stworzenie
nagrania spotu
reklamowego
Maj 2015
(4) 4h
- Metoda
performance.
- oglądanie
zdjęcia
dokumentująceg
o wynik pracy
grupy
arkusze
obserwacyjne
- rozmowa
terapeutyczna
- komputer
odtwarzania filmów i
głośnikami
- zdjęcie Statuy
Wolności
- kwestionariusz
asertywności
- drukarka do wydruku
różnych ćwiczeń
- długopisy
- papier A4
- blok techniczny biały
- czarny marker
- kolorowe materiały
2x2 m – do zrobienia
pomnika Statuy
Wolności
- badanie
kwestionariusze
m asertywności
(na początku
zajęć)
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- dokumentacja
fotograficzna
- Wyświetlenie zdjęcia Statuy Wolności
- Grupa przygotowuje performance –
każdy staje w pozie Statuy Wolności i po
kolei każdy podnosi do góry kartkę i z
dumą mówi do czego ma prawo, tak aż
wyczerpią się wszystkie prawa
- wykonanie zbiorowego zdjęcia – grupy
120
jako pomniku złożonego z wielu Statuu
Wolności i wyświetlenie go na ekranie
Integracja grupy.
ludźmi.
Uświadomienie związku postawy
ciała z wrażeniem wywieranym
na innych ludziach.
Rozpoznawania zachowań
uległych / agresywnych /
asertywnych / manipulacyjnych.
- zakończenie zajęć wspólnymi oklaskami
- Rozmowa o czterech postawach, według
których mogą zachowywać się ludzie
(postawa uległa, agresywna,
manipulacyjna, asertywna) – na czym
polegają oraz jakie przekonania leżą u ich
podstawy.
- Omawianie jak porusza się, jaką postawę
ciała, jaką mimikę przybiera osoba, która
jest uległa / agresywna / manipuluje / jest
asertywna – grupa po omówieniu każdej z
postaw próbuje usiąść, poruszać się jak
osoby o takiej postawie i dzieli się
wrażeniami jakie odczucia wywołuje
przybieranie takiej postawy.
- Prezentacja fragmentów filmów z
różnymi zachowaniami uległymi,
agresywnymi, manipulacyjnymi i
asertywnymi – i omawianie przez grupę
jaka to jest postawa i na jakiej podstawie
tak wnioskują.
Czerwiec
2015
(1) 4h
- rozmowa
kierowana
- improwizacja
- praca z ciałem
- oglądanie
fragmentów
filmów
- techniki
doświadczalne
- kwestionariusz
rozpoznawania
zachowań
asertywnych /
agresywnych /
uległych /
manipulacyjnych
- komputer
głośnikmai
- fragmenty filmów z
różnymi zachowaniami
uległymi, agresywnymi,
manipulacyjnymi i
asertywnymi
- kwestionariusz
rozpoznawania
zachowań asertywnych /
uległych/ agresywnych /
manipulacyjnych
różnych ćwiczeń
- długopisy
- papier A4
- 3 arkusze szarego
papieru
- badanie
kwestionariusze
m asertywności
na koniec zajęć
(tym samym co
na poprzednich
zajęciach)
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Praca grupowa
i indywidualna
- Ćwiczenia w parach: osoba A ma
zamkniętą dłoń w pięść, tak jakby chowała
tam skarb, osoba B namawia osobę A do
otwarcia dłoni, ta ma zrobić to tylko wtedy
kiedy poczuje na to ochotę i zgodę
- dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia jak
to było prosić o otwarcie dłoni, co było
skuteczne, a co nie, jak czuły się osoby
proszone, jak czuły się osoby, których
partnerzy nie otworzyli dłoni itp.
121
- Kwestionariusz rozpoznawania
zachowań asertywnych / uległych/
agresywnych / manipulacyjnych.
Prowadzący czyta opis sytuacji i reakcji –
grupa odgaduje jakie to było zachowanie.
Jeśli nie było to zachowanie asertywne, to
dają propozycje, jak osoba z opisanej
sytuacji mogłaby się zachować asertywnie.
Ja stawiający
granice innym
Integracja grupy.
- ćwiczenie mówienia „NIE” – każdy
uczestnik mówi przez minutę „NIE” –
wszyscy pracują jednocześnie
ludźmi.
na innych ludziach.
Czerwiec
2015
(2) 4h
- techniki
doświadczalne
- praca grupowa
i indywidualna
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- improwizacje
dramaterapeutyczne
- dzielenie się wrażeniami, jak to jest
mówić „NIE”
- 4 podgrupy – uległa / agresywna /
asertywna / manipulacyjna – każda
pokazuje jak w tej postawie mówi się
„NIE” – ocena przez resztę grupy, jakie
odczucia wywołuje różne intonowanie
słowa „NIE”
- rozmowa
kierowana
- prowadząc podaje różne sytuacje
życiowe podgrupom: każdą sytuację grupa
opracowuje w 4 wariantach reakcji:
agresywnej, uległej, manipulacyjnej i
asertywnej o odgrywa przed resztą grupy.
Integracja grupy.
- omawianie konsekwencji
poszczególnych zachowań.
- Cztery kroki zachowań asertywnych
Pameli Butler – omówienie.
Czerwiec
2015
(3) 4h
- rozmowa
kierowana
- praca grupowa
i indywidualna
- burza mózgów
- improwizacje
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
122
ludźmi.
na innych ludziach.
Ja stawiający
granice innym
Zwiększenie świadomości
doznawanych stanów
emocjonalnych.
Zdobycie umiejętności wyrażania
swoich stanów emocjonalnych (
w tym złości).
- Grupa wspólnie opracowuje przykłady
zastosowania procedury czterech kroków
na przykładach.
- burza mózgów: sytuacje trudne dla nich
na co dzień z osobami z którymi dzielą
pokój, lub sytuacjami z osobami z
ośrodka, spisuje je osoba prowadząca i
przydziela poszczególnym podgrupom
dane sytuacje, mają odegrać je tak jak
zostały opisane, a następnie drugi raz z
reakcją asertywną.
Wyrażanie złości i przyjmowanie
krytyki.
- uczestnicy dzielą się tym, w jakich
sytuacjach czują złość
- każdy indywidualnie maluje farbami
plakatowymi „Portret złości”
Rozładowanie emocjonalne.
Zdobycie podstawowych
umiejętności przyjmowania
krytyki.
(scenki na
zadany temat)
- wzajemne oglądanie prac i dzielenie się
spostrzeżeniami
- dyskusja sterowana: jak wyrażać złość ?
- każdy opowiada w parach o ostatniej
sytuacji, w której był zły, na kogo i o co
się zezłościł,
- partnerzy opowiadają o danej sytuacji,
którą wysłuchali na forum grupy i podają
przykład wypowiedzi wyrażającej złość w
sposób asertywny
- etiudy pantomimiczne na temat: ja
złoszczący się
Czerwiec
2015
(4) 4 h
- praca
indywidualna i
grupowa
- scenki
improwizowane
w podgrupach
- farby plakatowe,
- kartki A3 bloku
technicznego
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Zbiór prac
plastycznych
- etiudy
pantomimiczne
- malowanie
farbami
- dyskusja
sterowana
- dyskusja
grupowa
- ćwiczenia
fizyczne, na
rozładowanie
emocji
- dyskusja sterowana: jak przyjmować
krytykę
123
- scenki improwizowane na zadany przez
prowadzącego przykład przyjmowania
krytyki, ukazujące jak przyjmować
krytykę
Ja
współprac
ujący z
innymi
Zwiększenie świadomości siebie i
swojego miejsca w grupie.
Integracja grupy.
Zwiększenie zaangażowania w to
co dzieje się w grupie.
- na koniec każdy proponuje jakieś krótkie
ćwiczenie fizyczne w kręgu i grupa je
powtarza (np. podskok, zrobienie
pajacyka, przysiad)
Ja istotną częścią grupy (1)
Lipiec 2015
(1) 4 h
- dyskusja sterowana o tym – co jest
ważne we współpracy z innymi
- dyskusja
sterowana
- technika: grupa
jako organizm –
moje miejsce w
grupie
- jakie jest moje miejsce w grupie? – na
podłodze prowadzący kładzie szary papier
długi na 2m.
Aspekt ludyczny.
- Szary papier o długości
2m
- czarny marker
- ekran
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- dokumentacja
fotograficzna
- arkusz szarego papieru
- kolorowe flamastry i
markery
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- technika:
pomnik grupowy
- grupa obrysowuje któregoś z członków
grupy na papierze
- praca
indywidualna i
grupowa
- kontur człowieka ma symbolizować
sprawny organizm grupy – którą częścią
„ciała grupowego” jestem.
- omawianie swojej roli w grupie, jak ja ją
widzę, a jak widzą mnie inni uczestnicy.
- ćwiczenie: pomnik grupowy
- wykonanie przez prowadzącego zdjęcia
zbudowanego pomnika i wyświetlenie go
po ćwiczeniu na ekranie
Zwiększenie świadomości siebie i
swojego miejsca w grupie.
Integracja grupy.
- dzielenie się wrażeniami uczestników
podczas oglądania zdjęcia
Ja istotną częścią grupy (2)
- uczestnicy projektują dużą maszynę na
szarym papierze
Lipiec 2015
(2) 4 h
- technika:
„działająca
maszyna” –
żywy pomnik
124
Zwiększenie zaangażowania w to
co dzieje się w grupie.
- każdy uczestnik ma w między czasie
robione zdjęcie i drukowane w formacie
9x13
- oglądanie
efektów swojej
pracy na ekranie
- po wydrukowaniu wszystkich zdjęć i
zaprojektowaniu maszyny, uczestnicy
biorą swoje zdjęcia i przyklejają do
projektu – w miejscu części, którą chcą
być w tej maszynie, tak aby wszystkie
części maszyny były zajęte
- elementy
fotografii
Aspekt ludyczny.
- projektowanie
- drukarka do
drukowania zdjęć
- laptop
- papier do drukowania
zdjęć
- kamera wideo cyfrowa
- taśma klejąca
- nożyczki
- dokumentacja
fotograficzna i
filmowa
- nagrania video
pochodów
karnawałowych w Rio i
Wenecji
- ekran
głośnikami
- sznurki
- brokat
- klej
- kolorowe pióra
- kolor0wa krepa
- pisaki
- pastele
- arkusze bloku
technicznego A3
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Ruchomy pomnik grupy: „działająca
maszyna” – uczestnicy ustawiają z siebie i
wprawiają w ruch zaprojektowaną
maszynę. (co jest filmowane przez osobę
prowadzącą)
Pogłębianie wrażliwości
estetycznej.
spostrzegania.
Rozwijanie zdolności
manualnych.
Kształtowanie zdolności do
doświadczania przeżycia
ludycznego.
Integracja grupy.
- oglądanie efektu na ekranie i dzielenie
się wrażeniami – podkreślenie roli
każdego uczestnika w osiągnięciu sukcesu
grupy.
Przygotowanie pochodu „karnawał w
Rio” (1) – na pożegnanie wakacji
- oglądanie pokazu pochodów
karnawałowych w Rio i Wenecji
- zrobienie przez każdego uczestnika
kolorowej maski – na styl masek
Weneckich
- pokaz przygotowanych masek w grupie
- improwizacja: pochód Wenecki z
maskach
Lipiec 2015
(3) 4 h
- oglądanie
materiałów
dokumentalnych
- ćwiczenia
plastyczno –
techniczne
- praca grupowa
i indywidualna
- improwizacja
teatralna
- pokaz
125
estetycznej.
Przygotowanie pochodu „karnawał w
Rio” (2) – na pożegnanie wakacji
Lipiec 2015
(4) 4 h
- wybór konwencji pochodu – motywu:
znane męskie postacie / znani sportowcy i
ich osiągnięcia
Sierpień
2015
(1) 4 h
(2) 4 h
(3) 4 h
spostrzegania.
- przygotowanie planu pochodu
manualnych.
- wybór muzyki – akompaniamentu do
pochodu
ludycznego.
- przygotowanie stroju
- burza mózgów
- głosowanie
- planowanie
- analiza
utworów
muzycznych
- dobór stroju
- ćwiczenia
plastyczno –
techniczne
- techniki
aktywizujące
- różne stroje - gotowe
przebrania zgodne z
wybranym motywem
- różne używane ubrania
- gotowe maski
- kolorowy papier i
gazety
- dziurkacze
- kolorowe mini
woreczki na konfetti
- kolorowe wstążeczki
do zawiązania
woreczków
- 4 arkusze brystolu
- nożyczki
- flamastry
- brokat
- klej
- sznurki
- pastele
- komputer
- laptop
muzycznych
- głośniki
- kamera cyfrowa
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- skala oceny
pracy grupowej
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
scenariusz
grupowy
- praca grupowa
- przygotowane
wcześniej stroje
- przygotowane
wcześniej woreczki z
konfetti
- przygotowane
wcześniej wzory
recenzji dla osób
oglądających pochód
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Dokumentacja
filmowa i
fotograficzna
- wykonanie zaproszeń dla osób z ośrodka
i plakatu zapraszającego
Integracja grupy.
Nabycie umiejętności współpracy
i współodpowiedzialności za
efekt pracy całej grupy.
wcielania się w rolę.
Nabycie umiejętności planowania
zadań i brania odpowiedzialności
za realizację podjętych
zobowiązań.
Podniesienie samooceny i
poczucia własnej wartości.
estetycznej.
spostrzegania.
- przygotowanie wzorów recenzji pochodu
dla osób zaproszonych
- przygotowanie woreczków z
własnoręcznie zrobionym konfetti, które
zostaną rozdane osobom oglądającym
pochód
- ćwiczenie grupowego kłaniania się
- przeprowadzenie prób pochodu.
- zaplanowanie poczęstunku dla gości
pochodu i podział zadań.
POCHÓD „KARNAWAŁ W RIO” – na
pożegnanie wakacji
- przygotowanie poczęstunku dla gości
według wcześniej przygotowanego planu
- przebranie się w stroje
- przywitanie gości i rozdanie im
Sierpień
2015
(4) 4 h
126
manualnych.
przygotowanych woreczków z konfetti
oraz wzorów recenzji
ludycznego.
- przeprowadzenie pochodu
Integracja grupy.
- robienie sobie zdjęć z postaciami z
pochodu
z udziałem
publiczności
- warzywa i owoce na
sałatki
- miski na sałatki
- plastikowe talerze,
kubki, sztućce
- sztućce zwykłe
- deski do krojenia
warzyw i owoców
- chleb i obkład do
przygotowania kanapek
- tace na kanapki
- serwetki
- soki, woda
- kawa i herbata
- technika
aktywizacyjna:
album
pamiątkowy
- udzielanie
informacji
zwrotnych
- rozmowa
kierowana
- oglądanie
materiałów
dokumentującyc
h pochód
przygotowany
przesz grupę
- drukarka do
wydrukowania fotografii
- papier do wydruku
fotografii
- gotowe albumy do
zdjęć
- cienkopisy do opisu
zdjęć
- recenzje osób
oglądających pochód
- poczęstunek dla gości
- zebranie przez pomocnika recenzji od
gości pochodu.
(całość jest filmowana przez pracownika
ośrodka).
zobowiązań.
spostrzegania.
ludycznego.
Integracja grupy.
Nabycie umiejętności uznawania
i świętowania własnego sukcesu i
sukcesu grupy.
Podsumowanie pochodu.
- oglądanie zdjęć i nagrań z pochodu
- czytanie recenzji napisanych przez
osoby oglądające pochód.
- zrobienie albumu pamiątkowego z
pochodu
- dzielenie się wrażeniami.
Wrzesień
2015
(1) 4 h
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Zbiór recenzji
napisanych
przez osoby
oglądające
pochód
- opiekunowie
uczestników z
placówki
wypełniają test
przymiotników
dla każdego
uczestnika, oraz
arkusze
obserwacyjne
127
Ja – aktor /
twórca
Nabycie umiejętności wchodzenia
w rolę.
Pogłębienie umiejętności
naśladowania.
Aspekt ludyczny.
Integracja grupy.
Ekspresja artystyczna.
- rozmowa
terapeutyczna
Ja – aktor / twórca
- rozmowa kierowana: kto to jest twórca?
Co to jest kreatywność? Co oznacza:
tworzyć coś?
Wrzesień
2015
(2) 4 h
- rozmowa
kierowana
- rysowanie
kredkami
- jak sobie wyobrażam artystę? – każdy
indywidualnie rysuje artystę na kartce A4
kredkami
- analiza
rysunków
- poszukiwanie
cech wspólnych
- oglądanie rysunków przez grupę i
poszukiwanie cech wspólnych rysunków
- kartki A4
- kredki
- zdjęcia różnych
twórców i artystów
- projektor
multimedialny
- ekran
- kawałki kolorowych
materiałów
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- zbiór prac
plastycznych
uczestników
- dokumentacja
fotograficzna
- różne gotowe maski
- różne gotowe kostiumy
i przebrania
- komputer
- laptop
muzycznych
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Dokumentacja
fotograficzna
- analiza
fotografii
- oglądanie na ekranie zdjęć różnych
artystów i twórców
- technika
odgrywania roli
- każdy wybiera sobie jedną postać,
- grupa tworzy muzeum figur woskowych
- technika
improwizacji
- wykonanie dokumentacji fotograficznej
- oglądanie wykonanych zdjęć na ekranie i
dzielenie się wrażeniami
Ja – aktor /
twórca
Integracja grupy.
Moje ulubione postaci filmowe.
Pogłębienie znajomości siebie i
innych członków grupy.
- dzielenie się z grupą ulubionymi
postaciami filmowymi.
Umiejętność wcielania się w rolę.
wypowiadania się.
- każdy z uczestników wciela się w swoją
ulubioną postać i przedstawia się grupie,
mówi jak się nazywa, skąd pochodzi, jaka
jest w skrócie jej historia
formułowania pytań i
odpowiadania na pytania.
- w 3 osobowych podgrupach: osoby
dzielą się rolami: znana postać,
dziennikarz, fotograf – postać pozuje do
Wrzesień
2015
(3) 4 h
- wykonanie
dokumentacji
fotograficznej i
analiza zdjęć
- Technika
wywiadu
- praca grupowa
i indywidualna
- rozmowa
kierowana
- technika:
odgrywania roli
- udzielanie
128
zdjęć i udziela wywiadu dziennikarzowi,
który pisze krótką notkę o danej postaci
sobie informacji
zwrotnych
- oglądanie zdjęć i czytanie notek o danej
postaci w wykonaniu uczestników
Ja – aktor /
twórca
Koncentracja na utworze
poetyckim.
- uczestnicy dzielą się wrażeniami z
ćwiczenia
Wierszowe improwizacje.
- czytanie wierszy
Wrzesień
2015
(4) 4 h
Pogłębianie wrażliwości.
współpracy.
manualnych.
- słuchanie
poezji
- technika:
rysowania
mandali
- dzielenie się przez uczestników
wrażeniami ze słuchania wierszy
- każda grupa 3-osobowa wybiera sobie
jeden wiersz i go przedstawia reszcie
grupy
- burza mózgów
- rozmowa
kierowana
- dzielenie się wrażeniami po
przedstawieniu wszystkich grup
- praca grupowa
i indywidualna
- teksty różnych wierszy
i przebrania
- komputer
- laptop
muzycznych
- okrągłe puste mandale
z szarego papieru o
średnicy 70cm
-pastele
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- wystawa
mandal
wykonanych
przez
uczestników
- teksty różnych baśni i
bajek
i przebrania
- komputer
- laptop
- arkusze
obserwacyjne
- arkusze
samooceny
- dokumentacja
filmowa i
fotograficzna
- udzielanie
sobie informacji
- grupa dzieli się na pary, każda para
dostaje wycięte koło z szarego papieru, i
ma wspólnie stworzyć mandalę, rysując
pastelami,
pokaz mandal
Ja – aktor /
twórca
Koncentracja na utworze
bajkowym / baśniowym.
Pogłębianie wrażliwości.
współpracy.
- burza mózgów: ulubione bajki / baśnie /
opowieści, które chcielibyśmy odegrać –
zapisane wszystkie propozycje, poprzez
głosowanie wybór 5- ciu
Odgrywanie ulubionych bajek / baśni /
opowieści
Na każdych zajęciach grupa czyta jedną z
pięciu wybranych przez siebie bajek /
baśni / opowieści i analizuje to co stanowi
jej temat, przesłanie, kto jest dobrą
postacią, a kto złą.
Październik
2015
(1) 4h
(2) 4 h
(3) 4h
(4) 4h
Listopad
2015
- słuchanie i
analiza
znaczenia bajek /
baśni / opowieści
- analiza postaci
i relacji między
postaciami
129
rozumienia postaci i relacji
między postaciami.
odgrywania roli.
Analiza zachowania poszczególnych
postaci, ich motywacji, przyczyn i
skutków.
(1) 4h
Analiza relacji pomiędzy postaciami.
- technika:
wcielania się w
postać
muzycznych
- głośniki
- kamera cyfrowa
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- dokumentacja
fotograficzna
- tarcze, miecze
plastikowe
- komputer
- laptop
muzycznych
- głośniki
- kamera cyfrowa
- projektor
multimedialny
- ekran
- fragmenty „Bitwy pod
Grunwaldem” w formie
elektronicznej, do
wyświetlania na
projektorze
- ścieżka dźwiękowa
„Bravehart”
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Dokumentacja
fotograficzna
- przedstawienie
na podstawie
gotowego
scenariusza
Podział ról pomiędzy uczestnikami grupy.
Odgrywanie treści wybranej bajki /
opowieści / baśni przez grupę. Prowadzący
lub jeden z uczestników jest narratorem.
Robienie dokumentacji fotograficznej.
Ja – aktor /
twórca
Integracja grupy.
Aspekt ludyczny.
współpracy.
naśladowania pozycji.
Podsumowywanie każdych zajęć: jak mi
było w tej roli, co z tej postaci / historii
jest mi bliskie, a co obce, Informacje
zwrotne o tym co pomagało we
współpracy, a co przeszkadzało.
Zabawy w improwizację: „turniej
rycerski”
- słuchanie Legend Arturiańskich i
dzielenie się wrażeniami po wysłuchaniu
Legend
- przebranie się za rycerzy
- zrobienie sobie grupowego zdjęcia w
przebraniach rycerzy
- oglądanie obrazu „Bitwa pod
Grunwaldem”
- grupa tworzy „żywy obraz” „Bitwa pod
Grunlwadem” – prowadzący robi im
zdjęcie
- oglądanie zdjęcia na ekranie
stworzonego przez grupę obrazu i
dzielenie się wrażeniami
Listopad
2015
(2) 4h
- technika
odwzorowania
obrazu „żywy
obraz”
- improwizacja
- wcielanie się w
rolę
- analiza
fotografii
130
Ja – aktor /
twórca
Integracja grupy.
- improwizacja: turniej rycerski do ścieżki
dźwiękowej z Bravehart
Zabawy w improwizację: „turniej
rycerski”
Listopad
2015
(3) 4h
- czytanie bajki terapeutycznej – „Bajka o
bardzo „dzielnym rycerzu”
- burza mózgów
Aspekt ludyczny.
współpracy.
pomagania innym.
- improwizacja
- dzielenie się wrażeniami i myślami po
wysłuchaniu bajki
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych
- burza mózgu na temat bycia rycerzem na
co dzień – w jakich sytuacjach można być
dzielnym, pomocnym, ratującym rycerzem
- praca
indywidualna i
grupowa
- każda podgrupa wybiera sobie jedną z
sytuacji wymyślonych przez grupę i ją
odgrywa przed grupą
estetycznej.
nazywania tego „co mi się
podoba/ nie podoba”.
manualnych.
- udzielenie sobie informacji zwrotnych:
jak się współpracowało w podgrupach
Kartki Świąteczne
- oglądanie różnych kartek świątecznych i
czytanie różnych życzeń świątecznych
- dzielenie się tym, komu jaka kartka się
podoba, jakie chciałby dostać życzenia,
lub jakie innym chciałby wysłać
- rozmowa o tym, komu chcieliby złożyć
życzenia Świąteczne
- przygotowanie własnoręcznie kartek
świątecznych
- dyskusja: co chciałbym sobie ofiarować
- tarcze, miecze
plastikowe
- komputer
- laptop
muzycznych
- głośniki
- kamera cyfrowa
- rozmowa
kierowana
- spisanie pomysłów podawanych przez
uczestników
Ja i inni na
Święta
- bajka
terapeutyczna
Listopad
2015
(4) 4h
- oglądanie i
analiza kartek
świątecznych
- rozmowa
kierowana
- dyskusja
- zajęcia
- arkusze A4 papieru
technicznego
- różnokolorowe
papeterie z kopertami
- cienkopisy, pisaki,
długopisy
- brokat
- klej
- pastele
- naklejki
samoprzylepne z
motywami świątecznymi
zdjęć
- papier do wydruku
- arkusze
obserwacyjne
- badanie skalą
nastroju
- dokumentacja
filmowa i
fotograficzna
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- skala oceny
pracy grupowej
- dokumentacja
fotograficzna
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
grupy
- arkusze
obserwacji
- badanie z
zastosowaniem
skali nastroju
- zbiór
własnoręcznie
przygotowanych
kartek
131
pod choinkę (list do siebie – w formie
wyklejania zdjęciami z gazet / pisemnej)
Ja i inni na
Święta
Uświadomienie przyjemności z
przygotowywania prezentów,
obdarowywania innych i
sprawiania im przyjemności
Uświadomienie, że każdy może
być osobom dającą coś z siebie
Uświadomienie potrzeby
dzielenia się
spostrzegania.
– ruchowej.
kooperacji.
manualnych.
Prezenty Bożo-Narodzeniowe dla siebie i
reszty grupy
Grudzień
2015
(1) 4 h
- każdy z uczestników zakłada strój
gwiazdora i zostaje mu zrobione zdjęcie i
wydrukowane
- technika:
wcielania się w
rolę.
- Zajęcia
plastyczne.
- każdy z uczestników nakleja swoje
zdjęcie na kolorowe koło z bloku
technicznego i je ozdabia według swojego
gustu – tak by w efekcie powstała płaska
bombka
- Improwizacja.
- na brystolu grupa rysuje choinkę i ją
koloruje, oraz ozdabia swoimi bombkami,
- Praca grupowa
i indywidualna.
- Udzielanie
sobie informacji
zwrotnych.
- każdy przyozdabia jedną torebkę
naklejką na której jest napisane jego imię i
wszyscy stawiają je na wspólnym stole
- każdy każdemu zapisuje po jednej
rzeczy, którą chce mu ofiarować na małej
tekturowej karteczce i wrzuca ją do
odpowiedniej torebeczki
zdjęć
- kolorowe gazety
- nożyczki
- samoprzylepne
mocowania do zdjęć
- kolorowe wstążki i
tasiemki
- arkusz białego
brystolu,
- cienkopisy, pisaki,
długopisy
- pastele
- naklejki
samoprzylepne z
motywami świątecznymi
- kolorowe koła z bloku
technicznego
zdjęć
- papier do wydruku
zdjęć
- samoprzylepne
mocowania do zdjęć
- kolorowe wstążki i
tasiemki
- małe torebki
świąteczne (po jednej
dla każdego uczestnika)
- małe tekturowe
karteczki
- strój Gwiazdora
świątecznych
- opisy różnych
zwyczajów wigilijnych
- wystawa prac
plastycznych
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- grupa odgrywa przyjście gwiazdora i
rozdawanie prezentów, osoba odgrywająca
gwiazdora ubiera strój i rozdaje torebeczki
każdemu z uczestników
- dzielenie się wrażeniami
Ja i inni na
Święta
Zapoznanie się z różnymi
zwyczajami wigilijnymi.
Uczta Wigilijna (1)
Grudzień
2015
- słuchanie o
zwyczajach
132
planowania.
wyrażania „czego chcę / nie
chcę”.
manualnych.
Rozwijanie zdolności współpracy.
- słuchanie opisów różnych zwyczajów
wigilijnych
(2) 4 h
wigilijnych
- rozmowa
kierowana
- rozmowa kierowana o zwyczajach
wigilijnych, które lubią, podobają im się,
- dyskusja w
podgrupach
- uczestnicy w dwóch grupach tworzą
wyobrażenie idealnej wigilii i opowiadają
je drugiej grupie
- ćwiczenia
plastyczne
- każdy dostaje arkusz A3 papieru
technicznego, który ma przedstawiać stół
wigilijny i tworzy kolaż pod tytułem „mój
wymarzony stół wigilijny”
- kolorowe gazety
- nożyczki
- klej
- arkusze A3 papieru
technicznego
- flamastry
- wybór utworów
muzycznych
- laptop
- głośniki
- arkusze
obserwacyjne
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
grupy
- badanie skalą
nastroju
- plastikowe talerze,
łyżeczki, noże, widelce,
- serwetki kolorowe o
motywie świątecznym
- obrus świąteczny
- sianko
- barszcz
- kubki do barszczu
programem do
odtwarzania muzyki –
nagrania różnych kolęd
- pasztecik z kapustą i
grzybami
- kawa / herbata
- pierniczki
- strój Gwiazdora, worek
na prezenty
- arkusze
obserwacyjne
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
grupy
- badanie skalą
nastroju
- dokumentacja
fotograficzna
- skala oceny
pracy grupowej
- planowanie
uczty Wigilijnej
- prezentacja i omawianie prac w grupie
Ja i inni na
Święta
Nabycie wiedzy o tym jak
powinno się nakrywać do stołu.
- grupa razem planuje Ucztę Wigilijną, na
za tydzień
Uczta Wigilijna (2)
- jak nakryć stół – rozmowa kierowana
współpracy w grupie.
Integracja grupy.
Grudzień
2015
(3) 4 h
- ćwiczenia
praktyczne
- ubieranie stołu Wigilijnego
- praca grupowa
i indywidualna
- odgrywanie przyjmowania i witania
gości
- technika:
odgrywania roli
- oglądanie zdjęć z przygotowania
prezentów Bożo-Narodzeniowych z
poprzednich zajęć
- technika:
improwizacji
Aspekt ludyczny.
estetycznej.
koncentracji na słuchanym
utworu muzycznym.
- spożycie posiłku
- ćwiczenia
dźwiękonaśladownicze
- słuchanie kolęd
- dzielenie się wrażeniami ze słuchania
kolęd, kto jaką kolędę lubi
- wspólne
śpiewanie
utworu
muzycznego
- wspólne odśpiewanie kolędy „Wśród
nocnej ciszy” – grupa wciela się w rolę
133
chóru występującego na Pasterce
Ja i inni na
Święta
Podsumowanie wydarzeń
minionego roku.
Wspieranie procesu integracji
doświadczeń z pracy w grupie.
manualnych.
współpracy pomiędzy
uczestnikami.
- konkurs na najlepsze naśladowanie
Gwiazdora
Podsumowanie Starego Roku
- uczestnicy oglądają zdjęcia z zajęć z
2014 roku i dzielą się swoimi
wspomnieniami z kończącego się roku,
opowiadają co było dla nich ważne,
Grudzień
2015
(4) 4 h
- improwizacja
grupowa
- praca grupowa
i indywidualna
- improwizacja
teatralna
- ćwiczenie
technicznoplastyczne
- analiza zdjęć
minionych
wydarzeń
grupowych
- wywołane zdjęcia,
zrobione podczas zajęć
w roku 2014
- listwy drewniane,
arkusz brystolu, kawałki
materiał ów, włóczka
szara,
- farby plakatowe,
do pędzli,
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Dokumentacja
fotograficzna
- kukła „Stary
Rok”
Styczeń
2016
(1) 4h
- pantomima
- rozmowa
kierowana
- rysowanie
kredkami i
pastelami,
kolorowymi
pisakami,
- oprawiania
prac
- praca
indywidualna i
grupowa
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych
- kartka szarego papieru
podzielona markerem na
pół,
Po lewej stronie napis
„Ja w styczniu 2015”, po
prawej „Ja w styczniu
2016” (po jednej dla
każdego uczestnika)
- pastele
- kolorowe pisaki
- kredki
- kolorowe tekturowe
paski z których
uczestnicy będą mogli
zrobić obramowania dla
swoich prac
- kolorowe wstążki do
zawieszenia swoich prac
- taśma klejąca, klej,
- nożyczki
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- Wystawa prac
plastycznych.
- Zapis stanu
realizacji
postanowień z
„przypominajek
” ze stycznia
2015.
- Notatki
prowadzącego
dotyczące
zauważonych
zmian przez
grupę u
poszczególnych
uczestników
- budowanie z listew, arkusza brystolu,
kawałków materiału, włóczki szarej –
kukły przedstawiającej „Stary Rok”,
ozdabianie do farbami plakatowymi,
- grupa zbiorowo przygotowuje
improwizację składania podziękowań
Staremu Rokowi,
Ja i inni na
Święta i Nowy
Rok
Pogłębianie budowania obrazu
siebie.
Ćwiczenie umiejętności
obserwacji siebie i swoich zmian.
udzielania informacji zwrotnych.
manualnych.
oprawiania prac.
- prowadzący robi zdjęcia w trakcie zajęć
Stary Rok 2015 – Nowy Rok 2016
- pantomimiczne przekazywanie sobie
nawzajem podarków, każdy pokazuje
grupie pantomimicznie, co chce im
podarować na Nowy Rok, grupa zgaduje
co otrzymuje
- każdy podejmuje próbę przypomnienia
jakie poczynił postanowienia w zeszłym
roku (jeśli ktoś nie pamięta – to
prowadzący ma je spisane i przypomina.)
Uczestnicy opowiadają, czy udało im się
postanowienia zeszłoroczne wprowadzić
w życie – jeśli tak, to co im w tym
pomogło, jeśli nie, to czemu. (Prowadzący
notuje, czy dana osoba wprowadziła to
postanowienie w życie, czy nie).
- Kartka szarego papieru, podzielona na
134
pół. Z jednej strony osoba rysuje siebie z
przed roku, na drugiej połowie siebie
teraz.
grupy.
- opiekunowie
uczestników z
placówki
wypełniają test
przymiotników
dla każdego
uczestnika, oraz
arkusze
obserwacyjne
- rozmowa
terapeutyczna
- Oprawianie prac – podklejanie ich
sztywnym obramowaniem i zrobienie
wystawy prac.
Ja –
współtworz
ący z
innymi
Zapoznanie się uczestników z
różnymi scenariuszami
przedstawień.
Koncentrowanie uwagi na
czytanym scenariuszu.
- Omawianie każdej pracy, grupa dzieli się
refleksjami na temat zmian, bądź ich braku
danego uczestnika. (Prowadzący notuje
zauważone przez grupę zmiany u każdego
uczestnika, oraz zmiany zauważone przez
samego uczestnika)
Wybór scenariusza spektaklu (1)
- czytanie 2 scenariuszy spektaklu do
wyboru
Styczeń
2016
(2) 4 h
- czytanie
gotowych
scenariuszy
- burza mózgów
- dyskusja
kierowana
- scenariusze różnych
sztuk teatralnych
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
Styczeń201
6
(3) 4 h
- czytanie
gotowych
scenariuszy
- burza mózgów
- dyskusja
kierowana
- podejmowanie
decyzji poprzez
- scenariusze różnych
sztuk teatralnych
- flipchart z kartkami
papieru i markerami
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
- omówienie o czym jest dana opowieść po
przeczytaniu każdej
podejmowania decyzji.
Wspieranie procesów pamięci.
wyrażania swojego zdania.
Dzielenie się przeżyciem
literackim.
Zapoznanie się uczestników z
różnymi scenariuszami
przedstawień.
Koncentrowanie uwagi na
słuchanym scenariuszu.
Wybór scenariusza spektaklu (2)
- czytanie 1 scenariusza spektaklu (innego
niż na poprzednich zajęciach) do wyboru i
omówienie o czym on jest
- przypomnienie w paru zdaniach przez
prowadzącego dwóch scenariuszy
135
podejmowania decyzji.
omawianych na poprzednich zajęciach
Wspieranie procesów pamięci.
- burza mózgów nad zaletami i wadami
każdego z nich (argumenty za i przeciw
spisywane są na flipcharcie przez
prowadzącego na dużym arkuszu i
wieszane na ścianie)
wyrażania swojego zdania.
Dzielenie się przeżyciem
literackim.
- wybór jednego scenariusza poprzez
głosowanie
Ja jako postać – ja w roli.
Wczuwanie się w poszczególne postacie i
odgrywanie ich – technika wcielania się w
różne role i improwizacje.
głosowanie
- flipchart z
arkuszem
papieru i
pisakami
Styczeń
2016
(4) 4 h
- praca grupowa
i indywidualna
- techniki
aktywizujące
- dyskusja
kierowana
- wykonanie listy
zadań
- improwizacje
- technika:
wcielania się w
różne role
- scenariusz wybranej
sztuki teatralnej
- flipchart z białym
papierem i markerem
- kartki A4 i długopisy
- arkusze
obserwacyjne
- listy
sprawdzające
wykonawstwo
czynności
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- badanie skalą
nastroju
Luty 2016
(1) 4 h
- praca grupowa
i indywidualna
- techniki
aktywizujące
- różne ubrania
używane, które można
pociąć lub przerobić
- igły i nici
- arkusze
obserwacyjne
- dokumentacja
fotograficzna
Dobór osób do poszczególnych ról.
zobowiązań.
Doskonalenie kompetencji
manualnych, zdolności
technicznych.
Podział zadań pomiędzy poszczególnych
uczestników (listy zadań pomaga
zapisywać prowadzący i to on je
przechowuje i przynosi na każde zajęcia).
Każdy uczestnik dostaje na koniec
scenariusz przedstawienia i kartkę ze
spisem swoich zadań.
uczestników.
Pogłębienie wrażliwości
estetycznej.
podejmowania decyzji .
Przygotowanie kostiumów i masek
- w podgrupach uczestnicy pomagają
dobierać sobie stroje i maski
136
Odkrycie w sobie zdolności do
tworzenia czegoś nowego.
zobowiązań.
- prezentacja pomysłów na stroje w całej
grupie i dyskusja nad dokonanymi
wyborami
- dyskusja
kierowana
- nożyce
- różnego rodzaju
kolorowe materiały
- arkusze brystolu
- gumka z metra, do
zrobienia mocowań do
masek
- lustro duże (w którym
widać całą sylwetkę),
- lustra małe (w których
widać twarz i ramiona)
- listy
sprawdzające
wykonawstwo
czynności
- badanie skalą
nastroju
- skala pracy
grupowej
- praca grupowa
i indywidualna
- ćwiczenia
- styropian fasadowy 20
cm (6 sztuk) i 15 cm (6
sztuk)
- 3 noże termiczne do
cięcia styropianu
- kartony różnej
wielkości
- kolorowy papier duże
arkusze, samoprzylepny
- klej
- farby plakatowe
- pędzle
- różnokolorowe
materiały
- nożyczki
- igły i nici
- arkusze
obserwacyjne
- dokumentacja
fotograficzna
- badanie skalą
nastroju
- listy
sprawdzające
wykonawstwo
czynności
technicznych.
uczestników.
estetycznej.
tworzenia czegoś nowego.
zobowiązań.
technicznych.
Przygotowanie elementów scenografii
- Uczestnicy planują razem z
prowadzącym, jak będzie wyglądała
scenografia oraz dzielą się na zespoły,
które będą wykonywały poszczególne
elementy dekoracji.
- Wykonywanie poszczególnych
elementów scenografii.
Luty 2016
(2) 4 h
137
uczestników.
estetycznej.
tworzenia czegoś nowego,
wcielania się w postać.
zobowiązań.
Próby przedstawienia z omawianiem
postępów i trudności uczestników grupy.
Luty 2016
(3) 4 h
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
gotowy
scenariusz
- praca grupowa
i praca
indywidualna
- techniki
aktywizujące
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnej
- techniki
podtrzymujące
motywację
uczestników i
ich
zaangażowanie
- technika postać
na ścianie
- komputer
- laptop
- głośniki
- nagrania muzyczne
- mikrofony
- kamera cyfrowa
- oświetlenie –
reflektory z
wymiennymi wkładkami
pozwalającymi uzyskać
różne kolory światła
- 2 reflektory ze
światłem białym
- przygotowane
wcześniej dekoracje
sceniczne
- przygotowane
wcześniej kostiumy i
maski
- kurtyna z materiału
- dokumentacja
fotograficzna i
filmowa
- arkusze
obserwacyjne
- dyskusje
grupowe
- rozmowy
indywidualne na
tle grupy
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- badanie skalą
nastroju
Luty 2016
- malowanie i
- 5 arkuszy białego
- arkusze
Omawianie specyfiki każdej z postaci
występującej w przedstawieniu – przy
wykorzystaniu techniki postać na ścianie.
Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają
sobie informacji zwrotnych o przebiegu
próby.
technicznych.
Ćwiczenia wspomagające procesy
pamięciowe.
uczestników.
estetycznej.
Zaproszenia na przedstawienie
138
(4) 4 h
rysowanie
- projektowanie
zaproszeń i
plakatu
brystolu
- 2 arkusze szarego
papieru
- flamastry
- kredki
- kolorowe gazety
- nożyczki
- klej
- laptop
- komputer
- program do
projektowania zaproszeń
- drukarka do
drukowania zaproszeń
- papier kredowy do
drukowania zaproszeń
- taśma dwustronna do
przyklejania
przygotowanych
plakatów
- białe koperty na
wymiar zaproszeń
- cienkopisy
- znaczki pocztowe
obserwacyjne
- dokumentacja
fotograficzna
- badanie skalą
nastroju
- listy
sprawdzające
wykonawstwo
czynności
marzec
2016
(1) 4 h
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
gotowy
scenariusz
- praca grupowa
i praca
indywidualna
- techniki
aktywizujące
- udzielanie
- komputer
- laptop
- głośniki
- nagrania muzyczne
- mikrofony
- kamera cyfrowa
- oświetlenie –
reflektory z
- 2 reflektory ze
światłem białym
- dokumentacja
fotograficzna i
filmowa
- arkusze
obserwacyjne
- dyskusje
grupowe
- rozmowy
indywidualne na
tle grupy
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
Przygotowanie zaproszeń na premierę
przedstawienia oraz plakatu
reklamującego przedstawienie.
Nabycie umiejętności
zaprojektowania i wykonania
plakatu i zaproszenia na
wydarzenie.
technicznych.
uczestników.
estetycznej.
Ja –
współtworzący
z innymi
Odsłuchiwanie różnych utworów
muzycznych pod kątem ich dopasowania
do tematyki i atmosfery przedstawienia.
Zabawy światłem z reflektorów.
zobowiązań.
Dyskusja na temat tego: co szczególnie
należy wyeksponować w przedstawieniu w
poszczególnych scenach – co należy
oświetlić mocniej a co mniej.
139
Wybór muzyki i ustawienia oświetlenia.
technicznych.
Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają
próby
pamięciowe.
sobie informacji
zwrotnej
- techniki
podtrzymujące
motywację
uczestników i
ich
zaangażowanie
- przygotowane
sceniczne
- przygotowane
maski
zajęć
- badanie skalą
nastroju
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
gotowy
scenariusz
- praca grupowa
i praca
indywidualna
- techniki
aktywizujące
- udzielanie
sobie informacji
- komputer
- laptop
- głośniki (kolumny i
statywy do kolumn)
- nagrania muzyczne
- mikrofony
bezprzewodowe
- kamera cyfrowa
- oświetlenie –
reflektory z
- 2 reflektory ze
- dokumentacja
fotograficzna i
filmowa
- arkusze
obserwacyjne
- dyskusje
grupowe
- rozmowy
indywidualne na
tle grupy
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
uczestników.
estetycznej.
Rozwijanie umiejętności doboru
utworów muzycznych do
scenariusza przedstawienia.
Ja –
współtworzący
z innymi
Rozwijanie umiejętności wyboru
tego co najważniejsze – aby
podkreślić to odpowiednim
oświetleniem.
zobowiązań.
- pod koniec zajęć uczestnicy udzielają
próby
marzec
2016
(2) 4h i (3)
4h
140
zwrotnej
- techniki
podtrzymujące
motywację
uczestników i
ich
zaangażowanie
technicznych.
pamięciowe.
uczestników.
estetycznej.
Ja –
współtworzący
z innymi
zobowiązań.
technicznych.
pamięciowe.
uczestników.
Próba generalna przedstawienia
- dyskusja o tym jak radzić sobie ze
zdenerwowaniem
- pod koniec zajęć uczestnicy udzielają
próby
marzec
2016
(4) 4 h
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
gotowy
scenariusz
- praca grupowa
i praca
indywidualna
- techniki
aktywizujące
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnej
- techniki
podtrzymujące
motywację
uczestników i
ich
zaangażowanie
- dyskusja
kierowana
światłem białym
- przygotowane
sceniczne
- przygotowane
maski
- kurtyna z materiału,
- mikser dźwięku,
- mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
- kolumny,
- statywy do
mikrofonów
- komputer
- laptop
- nagrania muzyczne
- kamera cyfrowa
- oświetlenie –
reflektory z
- 2 reflektory ze
światłem białym
- przygotowane
sceniczne
- przygotowane
maski
- mikrofony
bezprzewodowe
- kolumny
- statywy do kolumn
- mikser dźwięku,
- mikrofony
bezprzewodowe
- badanie skalą
nastroju
- analiza
dokumentacji
fotograficznej i
filmowej
- arkusze
obserwacyjne
- badanie skalą
nastroju
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
141
estetycznej.
Ja –
współtworzący
z innymi
Premiera przedstawienia
przygotowywanego przez uczestników
- Realizacja przygotowywanego
przedstawienia.
- Powitanie gości i publiczności.
zobowiązań.
- Wystawienie przedstawienia.
- Po ukłonieniu się publiczności – Pani
Dyrektor Ośrodka wręcza wszystkim
uczestnikom grupy kwiat i gratuluje
sukcesu.
technicznych.
pamięciowe.
uczestników.
Kwiecień
2016
(1) 4 h
- Podziękowanie gościom za przybycie i
pożegnanie się z nimi.
- technika
dramaterapeutyczna:
przygotowanie
przedstawienia
w oparciu o
gotowy
scenariusz
- praca grupowa
z udziałem
publiczności
- Nagrywanie przedstawienia przez
pracownika ośrodka
- Wykonanie zdjęć z przedstawienia i zza
kulis przedstawienia przez pracownika
ośrodka oraz pamiątkowego całej grupy –
kłaniającej się publiczności.
estetycznej.
Ja –
współtworzący
z innymi
Integracja doświadczeń z procesu
przygotowania i prezentacji
przedstawienia.
Kiedy zapada kurtyna….
Po przedstawieniu
- obejrzenie nagrania z przedstawienia
pisakami, i innymi małymi
- czytanie opinii publiczności o
przedstawieniu
Kwiecień
2016
(2) 4 h
- praca grupowa
i indywidualna
- lektura recenzji
przedstawienia
- oglądanie
nagrania
dokumentująceg
nagłowne,
- kolumny,
- statywy do
mikrofonów
- komputer
- laptop
- nagrania muzyczne
- kamera cyfrowa
- oświetlenie –
reflektory z
- 2 reflektory ze
światłem białym
- przygotowane
sceniczne
- przygotowane
maski
- mikrofony
bezprzewodowe
- kolumny
- statywy do kolumn,
- - mikser dźwięku,
- mikrofony
bezprzewodowe
nagłowne,
- kolumny,
- statywy do
mikrofonów
- małe kartoniki
- papier kolorowy
samoprzylepny
- nożyczki
- wstążki
- małe karteczki
- gotowe imienne
- analiza
dokumentacji
fotograficznej i
filmowej
- opinie
publiczności
- arkusze
obserwacyjne
- badanie skalą
nastroju
- skala oceny
pracy grupowej
- Arkusze
obserwacyjne,
- Badanie skalą
nastroju
142
przedmiotami.
Rozwijanie wyobraźni i zmysłu
technicznego.
Budowanie samooceny
uczestników.
Docenienie wartości współpracy
z innymi.
udzielania informacji zwrotnych.
uznawania i świętowania swoich
osiągnięć i sukcesów.
Ja, czyli:
kto?
Próba podsumowania trudności i
korzyści, nabytych kompetencji,
wizerunku siebie jako osoby,
która coś może stworzyć, wyrazić
i przekazać innym.
Poprawa umiejętności
manipulacji małymi
przedmiotami.
o przedstawienie
- techniki
aktywizujące
- technika
integracyjna
dyplomy dla
uczestników uznające
zdolności artystyczno –
teatralne
Kwiecień
2016
(3) 4 h
- praca grupowa
- wykonanie
albumów
-wywołane /
wydrukowane zdjęcia
wykonywane podczas
całego roku zajęć
- albumy papierowe na
zdjęcia
-cienkopisy
umożliwiające pisanie
na czarnym papierze
- narożniki do
mocowania zdjęć
- arkusz
obserwacji
- udzielanie
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- dokumentacja
fotograficzna
- badanie skalą
nastroju
-skala oceny
pracy grupowej
Kwiecień
2016
(4) 4 h
- oglądanie zdjęć
- etiuda
pantomimowa
- udzielanie
- kawa, herbata, ciasto
- zdjęcia i filmy z zajęć
z całego roku,
- arkusz
obserwacji
- skala nastroju
- udzielanie
- wykonanie kolorowego ozdobnego
koszyczka z kartonu przez każdego
uczestnika
- każdy pisze / rysuje na karteczkach
dlaczego dzięki danej osobie to
przedstawienie się udało
- uczestnicy chodzą między sobą i zbierają
do koszyczka dobre myśli od innych
- sprawdzenie zawartości koszyczka
- dzielenie się wrażeniami
- wręczenie imiennych dyplomów –
uznających zdolności artystyczno –
teatralne uczestnikom grupy, wzajemne
oklaski (robienie zdjęć dokumentujących
wręczenie dyplomów)
Ja jako artysta (1)
- Wykonanie pamiątkowych albumów
dokumentujących i podsumowujących
pracę uczestników w ramach tego bloku
zajęć.
- Podzielenie się wrażeniami z
przygotowywania albumów i oglądania
zdjęć z ostatnich 15 miesięcy.
Ugruntowanie umiejętności
kooperacji.
Podsumowanie trudności i
korzyści, nabytych kompetencji,
wizerunku siebie jako osoby,
która coś może stworzyć, wyrazić
Ja jako artysta (2)
- Oglądanie przy kawie i ciastku, zdjęć,
filmów z całego roku pracy, oraz albumów
143
i przekazać innym.
Ugruntowanie zmian w
wizerunku siebie i swojej
samoocenie.
Rozwiązanie grupy
terapeutycznej dramowej.
pamiątkowych wykonanych na
poprzednim spotkaniu.
- Każdy z uczestników przedstawia
pantomimicznie siebie sprzed roku i siebie
teraz – uwydatniając w pantomimie to co
zmienił przez ten rok.
- Każdy z uczestników mówi każdemu
jedną / dwie rzeczy, które widzi że dana
osoba zmieniła oraz mówi to, za co danej
osobie po tym roku dziękuje.
- Pożegnanie w kręgu – iskierka –
uczestnicy trzymają się za rękę i poprzez
uściski przekazują sobie iskierkę. Na
koniec podskakują i lądują na ziemi
przestają trzymać się za ręce.
informacji
zwrotnych
- praca
indywidualna i
grupowa
odtwarzania zdjęć i
filmów,
- ekran
sobie informacji
zwrotnych przez
uczestników
zajęć
- opiekunowie
uczestników z
placówki
wypełniają test
przymiotników
dla każdego
uczestnika, oraz
arkusze
obserwacyjne
- rozmowa
terapeutyczna podsumowująca
Program przygotowała: psychoterapeuta dr n.med. Anna Klatkiewicz
e-mail: [email protected], lub [email protected]
tel. 500-085-733
144
DOGOTERAPIA
Dogoterapia to metoda wspomagania rehabilitacji i terapii osób niepełnosprawnych
fizycznie, intelektualnie, emocjonalnie i społecznie, w której wykorzystywane są specjalnie
wyselekcjonowane i wyszkolone psy. Nad całością czuwa zespół terapeutyczny, składający się ze
specjalistów takich jak: psycholog, pedagog, fizjoterapeuta, przewodnik psa, dogoterapeuta.
Podział terapii kontaktowej z udziałem psów (dogoterapii) został zaproponowany przez
amerykańskie towarzystwo Delta Society i zawiera:
1) AAA (Animal Assisted Activity) – Zabawę z udziałem psów. Cechuje ją spontaniczność,
satysfakcja pacjenta, duży pozytywny ładunek emocjonalny. Zajęcia często odbywają się w grupie,
brak skonkretyzowanych celów. Osoba prowadząca zajęcia musi być wykwalifikowanym
animatorem.
2) AAT (Animal Assisted Therapy) – Terapię z udziałem psów, której częścią jest AAE (Animal
Assisted Education) – Edukacja z udziałem psów.
AAE – wspomaganie procesu edukacyjnego pacjenta, wykazujących szczególne potrzeby w tym
zakresie. Konkretny cel i plan musi pokrywać się z aktualnie realizowanym celem w szkole.
Przykład: Psy wspomagające naukę czytania (The Reading Education Assistance Dogs)
AAT – terapia, rehabilitacja kontaktowa z udziałem psa. Konkretny cel zajęć, pokrywający lub
uzupełniający aktualną rehabilitację. Osoba prowadząca posiada wykształcenie kierunkowe np.
z zakresu fizjoterapii, psychologii, pedagogiki. Zajęcia są dokumentowane i weryfikowane.
Dogoterapia jest metodą wspierania wszelkiej rehabilitacji i terapii, tak więc jej
potencjalnym odbiorcą będzie każdy pacjent z zaburzeniami rozwoju. Najczęściej wykorzystuje się
ją u dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPD), z Zespołem Downa, z Autyzmem oraz
dorosłych z upośledzeniem umysłowym czy zaburzeniami psychicznymi.
Terapia kontaktowa z udziałem psa, jest to terapia, która w znacznym stopniu bazuje na
poruszaniu sfery emocjonalnej pacjenta, dzięki czemu możliwe staje się wytworzenie pozytywnych
więzi między podopiecznym i psem, a w konsekwencji również i terapeutą. Wykwalifikowany
fizjoterapeuta, posiadający wiedzę z zakresu psychiki psa lub mający wsparcie w postaci
dogoterapeuty i przewodnika czworonoga, może zatem znacznie urozmaicić i zwiększyć
efektywność klasycznej rehabilitacji poprzez zajęcia z psem. W trakcie zajęć istnieje możliwość
wykonywania tych samych ćwiczeń, ale tak zaadaptowanych, aby ich uczestnikiem był pies.
Zwierzę staje się doskonałą formą motywacji podopiecznego do podejmowania pracy.
U pacjentów, którzy lubią psy, kontakt z nimi wiąże się z dużą przyjemnością, natomiast
145
u podopiecznych, którzy odczuwają lęk przed zwierzętami, jest to świetna forma przełamywania
barier i oswajania z nowymi sytuacjami, które mogą pojawić się w późniejszym życiu. Podczas
zajęć pobudza się jednocześnie cztery podstawowe sfery rozwojowe: społeczną, intelektualną,
emocjonalną i motoryczną. W zależności od schorzenia, należy intensywniej oddziaływać na jedną
konkretną sferę, nie zapominając oczywiście o trzech pozostałych. Na przykład u dzieci z MPD
fizjoterapeuta skupi się na sferze motorycznej, u dziecka autystycznego czy dorosłego
z upośledzeniem umysłowym pedagog specjalny będzie starał się oddziaływać szczególnie
intensywnie na sferę emocjonalną i społeczną.
Jednak podstawą zaletą dogoterapii, która gwarantuje tak duży sukces i skuteczność jest
pobudzanie wewnętrznej motywacji do działania. Dzieci i dorośli odczuwający ból, niechętnie
nastawieni do pracy i zamknięci w sobie, w obecności psa zaczynają współpracować. Dzięki
bezwarunkowej akceptacji i przyjaźni ze strony czworonoga, czują się doceniani, bezpieczni oraz
mają poczucie sukcesu. Zmienia się też ich podejście do ludzi, staje się bardziej otwarte i lepiej
reagują na kontakt z nowymi osobami w obecności psa, co w wymierny sposób podnosi
efektywność wykonywanych ćwiczeń.
Dodatkowo podczas zajęć pacjent jest nieustannie stymulowane przez odpowiednie bodźce
wzrokowe, słuchowe, czuciowe, co powoduje wspieranie rozwoju. Wspomaganie rehabilitacji
podopiecznego poprzez dogoterapię, powoduje również rozkwit i usprawnianie małej i dużej
motoryki, pozytywne wzmocnienie funkcji poznawczych, poprawę orientacji w schemacie
własnego ciała.
Przykładowe ćwiczenia wykonywane na zajęciach, to między innymi: przypinanie spinek do
sierści, czesanie psa, wkładanie psiego pokarmu do miski (usprawnienie małej motoryki),
przechodzenie nad i pod psem, wyjście z psem na spacer (usprawnienie dużej motoryki), zlizywanie
przez psa pasztetu z różnych części ciała (stymulacja receptorów skóry), pokazywanie części ciała
psa i pacjenta (poprawa orientacji w schemacie własnego ciała), opowiadanie psu bajki,
zapamiętywanie imienia psa i jego rasy (wzmocnienie funkcji poznawczych).
Podstawowym problemem dogoterapii jest sprawa bezpieczeństwa na zajęciach.
Dogoterapeuta jest osobą odpowiedzialną zarówno za bezpieczeństwo dziecka, jak i psa. Istotne jest
zauważenie sytuacji dla zwierzęcia trudnej, zanim ten da wyraz swojego dyskomfortu poprzez
użycie zębów. Jeśli w danej sytuacji pies czuje się nieswojo lub jest zdenerwowany będzie to jasno
komunikował poprzez wysyłanie tak zwanych sygnałów uspokajających (CS Calming Signals).
Inną kwestią jest wnikliwa obserwacja pacjenta. Należy eliminować wszelką agresję ze strony
pacjenta skierowaną w stronę psa. Dlatego najbardziej komfortową sytuacją jest obecność na
zajęciach dwóch osób; przewodnika psa oraz terapeuty pacjenta.
146
Pies jest podstawowym „narzędziem dogoterapii”, toteż powinien być w odpowiedni sposób
wyselekcjonowany i wyszkolony. Bardzo istotną kwestią jest również jego stan zdrowotny, który
podlega nieustannej kontroli - pies musi mieć wykonany komplet odpowiednich szczepień oraz być
systematycznie poddawany odrobaczaniu. Najczęściej wykorzystywane rasy to: Labrador Retriever,
Golden Retriever, Cavalier King Charles Spaniel, Berneński Pies Pasterski, Nowofunland. Na
zajęcia powinny uczęszczać jedynie psy mające zrównoważony charakter, wykazujący pozytywne
nastawienie i ufność w stosunku do obcych, chętne do współpracy z człowiekiem, cierpliwe oraz
przejawiające tolerancję na dotyk i niewielki ból.
Instytucje zajmujące się dogoterapią, pomimo dużego zapału i możliwości, często nie
posiadają niezbędnych podstaw merytorycznych do prowadzenia zajęć dogoterapeutycznych dla
pacjentów z zaburzeniami rozwoju motorycznego. Aby zapewnić im możliwie najwyższy poziom
rehabilitacji warto pamiętać, aby w program podstawowych działań rehabilitacyjnych wpisać
cykliczne zajęcia z dogoterapii. Idealną sytuacją byłaby obustronna wymiana informacji, pomiędzy
organizacjami dogoterapeutycznymi, a fizjoterapeutami.
Dogoterapia stwarza duże możliwość podniesienia wyników podstawowej rehabilitacji,
pomimo iż wymaga pracy na dwóch żywych organizmach – człowieku i psie. Jest ciekawym
urozmaiceniem, pozwalającym w bezstresowy i niekonwencjonalny sposób zrealizować cele
fizjoterapeutyczne, a co za tym idzie, efektywniej wspomagać rozwój pacjenta z zaburzeniami.
147
Proponowane działania terapeutyczne
Tabela 5. Program działań w zakresie dogoterapii
Blok
programowy/rodzaj
działań
Spotkania z psem
Cele zajęć
 Zapoznanie
uczestników z
prowadzącym oraz
psem.
 Zbudowanie poczucia
bezpieczeństwa.
 Nauk bezpiecznych
zachowań w stosunku
do psa.
 Uwrażliwianie
uczestników na
potrzeby innych istot.
 Aktywizacja
uczestników zajęć.
 Podnoszenie motywacji
do wykonywania
aktywności fizycznej.
 Stymulacja
polisensoryczna.
 Poprawa percepcji.
 Znajdowanie różnic i
podobieństw.
 Ćwiczenie pamięci.
 Ćwiczeni motoryki
małej i dużej.
 Ćwiczenie myślenia
przyczynowoskutkowego.
 Usprawnianie liczenia.
 Usprawnianie
rozpoznawania kolorów.
 Zdobywanie wiedzy nt.
ogólnych prawideł
związanych z
Czas trwania
Metody i formy
realizacji
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne

Pies jaki jest każdy widzi –
prezentacja psa, jego rasy,
wieku oraz ustalenie zasad
obcowania z nim.
Grudzień 2014
(4 h)

Czym różni się pies od
człowieka? cz.1. – zajęcia nt.
orientacji w schemacie ciała
psa oraz własnym
Grudzień 2014
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne

Czym różni się pies od
człowieka? cz.2. – zajęcia nt.
orientacji w schemacie ciała
psa oraz własnym
Grudzień 2014
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
rysunków psów i
ludzi, ćwiczenia
manualne

Czego potrzebuje pies do
życia? – zajęcia nt. potrzeb
psów.
Grudzień 2014
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne
Środki realizacji
- farby
- brystol
- pędzle
- flamastry
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- farby
- brystol
- pędzle
- flamastry
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- farby
- brystol
- pędzle
- flamastry
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- masa solna
- glina
- farbki
plakatowe
- pędzle
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
Formy i metody
ewaluacji
Arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
148
funkcjonowaniem psa.

Obowiązki właściciela psa
cz.1. – rozmowa nt. roli
właściciela
Styczeń 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne

Obowiązki właściciela psa
cz.2. – rozmowa nt. roli
właściciela psa
Styczeń 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne

Po co w ogóle nam psy –
prezentacja zalet związanych z
posiadaniem psa.
Styczeń 2015
(4 h)

Pies psu nie równy cz.1. –
prezentacja różnych ras psów,
ich pochodzenia i ról dla
których zostały stworzone.
Styczeń 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
myślenia
przyczynowoskutkowego
(smycz, szelki,
miski)
- plastelina
- glina
- farbki
plakatowe
- pędzle
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- plastelina
- glina
- farbki
plakatowe
- pędzle
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- gra Memory z
rasami psów
- historyjki z
psami
- kredki
- blok techniczny
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
149

Pies psu nie równy cz.2. –
prezentacja różnych ras psów,
ich pochodzenia i ról dla
których zostały stworzone.
Luty 2015 (4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
myślenia

Smycze, szelki, obroże wykonywanie akcesoriów
związanych z psami oraz
wręczanie ich psu.
Luty 2015 (8 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne,
przygotowanie
prezentów dla psa

Szczenięta i psy dorosłe –
znajdowanie różnic i
podobieństw między
szczeniętami i psami
dorosłymi. Odnajdowanie
psów tej samej rasy.
Luty 2015 (4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
myślenia

Pies na spacerze – zasady
związane z wychodzeniem z
psem na dwór.
Marzec 2015 (4
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- gra Memory z
rasami psów
- historyjki z
psami
- kredki
- blok techniczny
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- włóczka
- guzki
- plastelina
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- gra Memory z
rasami psów
- historyjki z
psami
- kredki
- blok techniczny
- plansze z rasami
psów
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- kredki
- blok techniczny
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
150

Co pies może jeść? –
omówienie oraz
przygotowanie specjalnego
poczęstunku dla psa.
Marzec 2015 (4
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- kredki
- blok techniczny
- warzywa i
owoce sezonowe
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć

Pies i inne zwierzęta domowe
– podobieństwa i różnice
między psem, a innymi
zwierzętami domowymi, np.
kotem, chomikiem, rybkami.
Marzec 2015 (4
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć

Pies i zwierzęta gospodarskie
– podobieństwa i różnice
między psem, a zwierzętami
gospodarskimi.
Marzec 2015 (4
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- gra Memory z
rasami psów
- historyjki z
psami
- kredki
- blok techniczny
- plansze z
rysunkami
zwierząt
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- gra Memory z
rasami psów
- historyjki z
psami
- kredki
- blok techniczny
- plansze z
rysunkami
zwierząt
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
151
Edukacja z psem
bezpieczeństwa.
do psa.
 Uwrażliwianie
uczestników na
 Aktywizacja
do wykonywania
 Podnoszenie wiedzy nt.
bezpiecznych postaw
wobec psa.
 Ugruntowanie wiedzy
nt. ogólnych prawideł
związanych z
szczegółowych
prawideł związanych z
 Nauka prawidłowych
zachowań społecznych.
1.
Jak komunikują się psy –
zdobywanie wiedzy na temat
tego, w jaki sposób psy
komunikują się ze sobą oraz
dlaczego nie można im
przeszkadzać.
Kwiecień 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualne
- plansze z
historyjkami
obrazkowymi
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
2.
Co mówią psy ludziom –
sygnały uspokajające oraz
grożące, jak uniknąć agresji ze
strony psa.
Kwiecień 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
3.
Pies pracujący – prezentacja
psów pracujących w policji,
straży pożarnej, w WOPRze,
form wykonywanej pracy,
sposobów
oznaczeń
oraz
zasady kontaktu z nimi.
Kwiecień 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana,
wykonanie prac
plastycznych
związanych z
psami, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne,
4.
Jak bezpiecznie zachować się
w kontakcie z nowym psem –
informacje co zrobić, gdy
widzi się nieznajomego psa.
Kwiecień 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne,
- plansze z
historyjkami
obrazkowymi
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- plansze z
historyjkami
obrazkowymi
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- papier A4
- kredki
- flamastry
- piłki
sensoryczne
- plansze z
historyjkami
obrazkowymi
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
152
5. Jak bezpiecznie bawić się ze
znanym psem – informacje w
jaki sposób można spędzać
czas ze znanym sobie psem,
jak się z nim bawić, aby i pies
i człowiek był zadowolony.
Maj 2015 (8 h)
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne i
motoryki dużej
- sprzęty
rehabilitacyjne:
piłki sensoryczne,
dyski, laseczki
gimnastyczne,
- akcesoria psie,
w tym gryzaki,
szarpaki, Kongi
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
6.
Gry i zabawy ruchowe z psem
– budowanie torów przeszkód
oraz
wykonywanie
ich
wspólnie z psem.
Maj 2015 (8 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
5.
Superpies
–
wykonanie
portretu psa, który posiada
najbardziej pożądane przez
uczestników cechy.
Czerwiec 2015
(8 h)
6.
Odświeżenie
pamięci
–
powtórzenie zdobytych do tej
pory
informacji
oraz
ewentualne
poprawienie
nieprawidłowo zapamiętanych
informacji.
Czerwiec 2015
(4 h)
rozmowa
kierowana,
wykonanie prac
plastycznych
związanych z
psami, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne,
rozmowa
kierowana,
praca grupowa i
indywidualna,
- sprzęty
rehabilitacyjne:
piłki, dyski,
laseczki gimn.,
woreczki z
grochem, hulahop
- akcesoria psie
- brystol
- flamastry
- kredki
- plastelina
- papier A4
- kredki
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
8. Quiz wiedzy nt. psów –
konkurs związanych z wiedzą
na temat psów połączony
konkursem na najładniejszy
rysunek o tematyce związanej
z psami.
Czerwiec 2015
(4 h)
- papier A4
- długopisy
- drobne nagrody
dla uczestników
zajęć (np. dyplom
z zdjęciem psa)
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie
zajęć,
Quiz wiedzy nt.
rozmowa
kierowana,
wykonanie prac
plastycznych
związanych z
psami, praca
arkusze
obserwacyjne,
ekspozycja
wykonanych prac,
nagrywanie zajęć
153
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne
Terapia z psem cz.
1
bezpieczeństwa.
do psa.
 Uwrażliwianie
uczestników na
 Aktywizacja
 Podnoszenie
motywacji do
wykonywania
 Stymulacja
polisensoryczna.
 Ćwiczeni motoryki
małej i dużej.
 Ćwiczenie sprawności
manualnej.
 Ćwiczenie
koordynacji.
 Ćwiczenie
równowagi.
1.
2.
Sprawność
manualna
–
ćwiczenia mające na celu
usprawnienie
ruchów
precyzyjnych
z
zakresie
kończyn górnych związane z
samoobsługą oraz pozostałymi
czynnościami
dania
codziennego. Wykonywanie
czynności
pielęgnacyjnych
związanych
z
psem,
wykonywanie
zadań
manualnych związanych z
przygotowaniem
prac
plastycznych dla psa i na
tematy z nim związane.
Koordynacja – ćwiczenia
mające na celu usprawnienie
koordynacji
oraz
czasu
wykonywania czynności dnia
codziennego. Zadania będą
realizowanie
w
formie
kinezytyerapii grupowej, bądź
indywidualnej. Pies stanowić
będzie
motywator
do
wykonywania
danych
aktywności.
Lipiec
(16 h)
2015
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
- Sprzęt
rehabilitacyjny:
maty
rehabilitacyjne,
piłki, drobny
sprzęt
rehabilitacyjny
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Sierpień
(16 h)
2015
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
- Sprzęt
rehabilitacyjny:
maty
rehabilitacyjne,
piłki, drobny
sprzęt
rehabilitacyjny
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
psów – konkurs
związanych z wiedzą
na
temat
psów
połączony
konkursem
na
najładniejszy
rysunek o tematyce
związanej z psami
arkusze
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
Skale funkcjonalne
(np.MACS) do
oceny postępów
funkcjonalności
kończyny górnej
Ocena opierająca się
na obserwacji zapisu
wideo na pierwszych
i ostatnich zajęciach.
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
ocena koordynacji
poprzez
wystandaryzowaną
skalę
Ocena opierająca się
wideo na pierwszych
154
 Ćwiczenie siły
mięśniowej.
 Poprawa wydolności
krążeniowooddechowej.
 Kształtowanie nawyku
prawidłowej postawy.
3.
Równowaga
– ćwiczenia
realizowane
na
sali
gimnastycznej mające na celu
poprawę
utrzymywania
równowagi
podczas
aktywności dnia codziennego
– prewencja upadków. Pies
jako
motywator
oraz
„czynnik” mający na celu
podnoszenie
poziomu
trudności
wykonywanych
ćwiczeń.
Wrzesień 2015
(16 h)
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
4.
Siła mięśniowa – ćwiczenia
mające na celu poprawę siły
mięśniowej w obrębie kończyn
oraz
tułowia.
Ćwiczenia
realizowane w udziałem psa,
w
szczególności
jako
motywatora do podejmowania
aktywności.
Październik
2015 (16 h)
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
5.
Wydolność
krążeniowooddechowa
–
ćwiczenia
mające na celu poprawę
funkcjonowania
układu
sercowo-naczyniowego oraz
układu
oddechowego.
Polegające
głównie
na
stopniowym wydłużaniu czasu
trwania ćwiczeń aerobowych –
min. spacerów z psem.
Listopad 2015
(16 h)
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
- Sprzęt
rehabilitacyjny:
poduszki
sensomotoryczne,
maty
rehabilitacyjne,
piłki, maty, wałki,
kliny, piłki,
ścieżki
sensoryczne
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
ocena opierająca się
wideo na pierwszych
- Sprzęt
rehabilitacyjny:
maty
rehabilitacyjne,
piłki, taśmy
teraband, liny
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- Sprzęt
rehabilitacyjny:
piłki, liny, hulahop, skakanki,
tyczki. piłeczki
pingo-pongowe
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Ocena siły przy
pomocy skali
Lovetta.
Ocena postępów
dotyczących
równowagi mierzona
testem Eurofit
specjalny
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Ocena Coopera.
155
Terapia i edukacja  Zbudowanie poczucia
bezpieczeństwa.
z psem cz. 2
do psa.
 Uwrażliwianie
uczestników na
 Aktywizacja uczestników
zajęć.
bezpiecznych postaw
wobec psa.
do wykonywania
 Stymulacja
polisensoryczna.
 Popraw czucia
powierzchownego
oraz głębokiego.
 Ćwiczeni motoryki małej
i dużej.
6.
Postawa ciała – ćwiczenia
polegające na realizowaniu
aktywności mających na celu
pokazaniu
pacjentom
prawidłowej postawy ciała
oraz wyrobienie nawyku jej
przyjmowania. Dzięki temu, iż
pies potrafi wykonywać różne
sztuczki oraz pozy, będzie
dobrym stymulatorem do
przyjmowania
określonych
pozycji ciała.
Grudzień 2015
(16 h)
ćwiczenia
ruchowe
realizowane w
grupach oraz
indywidualnie
- Lustro,
-woreczki z
grochem,
- piłki
rehabilitacyjnie
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
i ostatnich zajęciach
Ocena indywidualna
postawy ciała
poprzez
wystandaryzowany
test na początku i
końcu programu
terapeutycznego.
1.
Poznawanie
struktur
–
ćwiczeni
zapoznające
pacjentów
z
różnymi
strukturami, w tym z ciałem
psa. Dyskusja na temat odczuć
oraz przypomnienie gdzie
można bezpiecznie dotykać
psa.
Styczeń
(8 h)
2016
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
2.
Ja i moja przestrzeń –
usprawnianie orientacji w
schemacie własnego ciała.
Ćwiczenia
ruchowe
wykonywane z udziałem psem
(min. realizacja tropienia)
pozwalające poprawić czucie
głębokie jak i powierzchowne.
Styczeń
(8 h)
2016
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne oraz
motoryki dużej
- groch
- fasola
- kasza manna
- przedmioty dnia
codziennego
(łyżki, szczotki,
chusteczki, etc.)
- muszelki
- kamienie
- włóczka
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- brystol
- farbki
- pędzle
- flamastry
- hula-hop
- smaczki dla psa
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
156
 Budowanie poczucia
sprawstwa.
3.
Tor przeszkód – własnoręczne
przygotowanie przedmiotów
do stymulacji sensorycznej, a
następnie
wspólne
konstruowanie toru przeszkód
z użyciem danych rzeczy.
Pacjenci wspólnie z psem
przechodzą przez tor.
Umiesz Ty – naucz psa –
planowanie
oraz
przygotowywanie
ćwiczeń
mających na celu nauczenie
psa wykonywania konkretnych
sztuczek. Pacjenci uczą psa za
pomocą metody pozytywnych
wzmocnień,
podając
mu
smakołyki.
Odświeżenie
wiedzy
nt.
obowiązków właściciela psa
oraz budowy ciała psa w
kontekście zdobytych do tej
pory doświadczeń.
Luty 2016 (8 h)
praca grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
Luty 2016 (8 h)
praca
indywidualna
połączona z
prezentacją
efektów w grupie,
ćwiczenia
motoryki dużej
Marzec 2016 (4
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne
6.
Smycze, szelki, obroże wykonywanie akcesoriów
związanych z psami oraz
wręczanie ich psu.
Marzec 2016 (8
h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
manualne,
przygotowanie
prezentów dla psa
7.
Pies w kolorowym świecie –
usprawnianie rozpoznawania
kolorów
Marzec 2016 (8
h)
4.
5.
- tyczki,
- piłki,
-hula-hop,
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
farby
- brystol
- pędzle
- flamastry
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- włóczka
- guzki
- plastelina
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
- papier kolorowy
- farbki
- pędzelki
- papier A4
- smaczki dla psa
- akcesoria
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
157
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
8.
Psy różnych ras – zajęcia
mające na celu przypomnienia
różnych
ras
psów.
Przygotowanie
prac
manualnych mających na celu
prezentację różnic między
nimi.
Kwiecień 2016
(8 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna
9.
Pies w lesie – dyskusja oraz
przygotowywanie
odpowiednich
sprzętów
niezbędnych do wyjścia z
psem na spacer.
Kwiecień 2016
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
ćwiczenia
motoryki dużej
10. Podsumowanie
oraz
sprawdzenie wiedzy na temat
bezpiecznego zachowania w
kontakcie z psem – pokaz
zdjęć z zajęć.
Kwiecień 2016
(4 h)
rozmowa
kierowana, praca
grupowa i
indywidualna,
przygotowanie
prezentów dla psa,
ćwiczenia
manualne
- historyjki
obrazkowe z
psami
- plansze z psami
różnych ras
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- historyjki
obrazkowe z
psami
- plansze z psami
w różnych
sytuacjach
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- plansze z psami
w różnych
sytuacjach
- smaczki dla psa
- akcesoria
związane z psem
(smycz, szelki,
miski)
- rzutnik
multimedialny
- krepa
- wstążki
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
Karta obserwacji,
nagrywanie zajęć,
wideo na pierwszych
dr Ewa Gajewska, [email protected]
158

Zał. nr 5_Koncepcja programu terapii zajeciowej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz dokument - Poprawa jakości opieki nad osobami