Lubelski Wojewódzki Inspektor - Wojewódzki Inspektorat Inspekcji

Informacja za II kwartał 2012 r. z kontroli wprowadzonych do
obrotu wybranych środków ochrony indywidualnej pod kątem
zgodności z wymaganiami określonymi w:
 ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności,
 rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w
sprawie
zasadniczych
wymagań
dla
środków
ochrony
indywidualnej, zwanym dalej rozporządzeniem MG, transponującym
do polskiego prawa Dyrektywę Rady Wspólnot Europejskich z dnia
21 grudnia 1989 r. w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych
państw członkowskich dotyczących środków ochrony indywidualnej
– 89/686/EWG.
Zgodnie z w/w programem, kontrolą objęte zostały środki ochrony głowy,
kolan, łokci i nadgarstków oraz rąk i dłoni, tj.:
 rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi,
 kaski dla rowerzystów użytkowników deskorolek i wrotek,
 ochraniacze goleni stosowane podczas gry w piłkę nożną,
 ochraniacze nadgarstków, dłoni, kolan i łokci przeznaczone dla użytkowników
sprzętu rolkarskiego.
Kontrolę wymienionych środków ochrony indywidualnej przeprowadzono
w 10 podmiotach gospodarczych, tj.:
 2 hurtowniach
 8 placówkach handlu detalicznego
Wszystkie kontrole do chwili sporządzenia niniejszej informacji zostały
zakończone.
Sprawdzeniu pod kątem spełniania zasadniczych i innych wymagań
określonych w rozporządzeniu MG poddano łącznie 39 partii wyrobów
wprowadzonych do obrotu:
 w grupie sprzętu do indywidualnej ochrony głowy - kaski dla rowerzystów,
użytkowników deskorolek i wrotek
1/13
 8 partii wyrobów importowanych z Chin,
 partię wyrobów pochodzących z innego kraju UE – Niemiec,
 w grupie odzieży ochronnej - ochraniacze nadgarstków, dłoni, kolan i łokci dla
użytkowników sprzętu rolkarskiego oraz ochraniacze goleni dla graczy w piłkę
nożną
 17 partii wyrobów importowanych z Chin i Indii,
 w grupie ochron indywidualnych rąk i dłoni - rękawice chroniące przed
zagrożeniami mechanicznymi, bakteriologicznymi, chemicznymi i chłodem
 10 partii wyrobów importowanych z Chin i Meksyku,
 partię wyrobów pochodzących z innego kraju UE – Czech,
 2 partie wyrobów produkcji krajowej,
Z uwagi na stwierdzone niezgodności zasadnicze lub inne wynikające
z przepisów rozporządzenia oraz norm zharmonizowanych, zakwestionowano
łącznie 18 partii środków ochrony, w tym:
 wyroby wyprodukowane w krajach trzecich, tj. w Chinach, Indiach i Meksyku  11 partii ochraniaczy dla rolkarzy i graczy w piłkę nożną
 2 partie kasków dla rowerzystów, użytkowników deskorolek i wrotek,
 2 partie rękawic ochronnych,
 wyroby wyprodukowane w Polsce  partię rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi,
 wyroby wyprodukowane w innym kraju UE  partię kasków rowerowych pochodzących z Niemiec,
 partię rękawic ochronnych wyprodukowanych w Czechach.
I. USTALENIE KATEGORII ŚRODKA OCHRONY INDYWIDUALNEJ
2/13
Środki ochrony indywidualnej podlegające rozporządzeniu MG zostały
podzielone na trzy kategorie odpowiadające różnym poziomom zagrożeń.
W związku z tym, poddane ocenie wyroby przyporządkowano następującym
kategoriom:
-
kategoria I –
 ochraniacze goleni stosowane podczas gry w piłkę nożną,
 ochraniacze na kolana, łokcie i nadgarstki przeznaczone dla użytkowników
sprzętu rolkarskiego,
 rękawice chroniące przed minimalnymi zagrożeniami, których skutki są
powierzchowne;
-
kategoria II –
 kaski dla rowerzystów, użytkowników deskorolek i wrotek,
 rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi;
-
kategoria III –
 rękawice chroniące przed zagrożeniami: chemicznymi, bakteriologicznymi,
mechanicznymi oraz chłodem.
II . PRAWIDŁOWOŚĆ UMIESZCZANIA NA WYROBIE OZNAKOWANIA CE
Podczas oceny objętych kontrolą wyrobów stwierdzono, że na 4 zestawach
ochraniaczy na kolana, łokcie i nadgarstki przeznaczonych dla użytkowników
sprzętu rolkarskiego oznakowanie CE umieszczono na opakowaniu zestawu,
natomiast zgodnie z zapisem § 43 ust. 2 rozporządzenia MG przedmiotowe
oznakowanie powinno być umieszczone na każdym egzemplarzu środka ochrony
indywidualnej w sposób widoczny, czytelny i odporny na zatarcie przez cały okres
używania tego środka.
Powyższe dotyczy zestawów ochraniaczy:
3/13
 wprowadzonych do obrotu przez upoważnionego przedstawiciela chińskiego
producenta,
 wprowadzonych do obrotu przez podmiot mający siedzibę na terenie UE – w
Szwecji.
Do oznakowania pozostałych objętych oceną wyrobów uwag nie
wniesiono, a przy oznakowaniu CE na produktach należących do kategorii III
umieszczono numer jednostki notyfikowanej, która ocenia system kontroli
produkowanych środków ochrony indywidualnej.
III. WERYFIKACJA DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH OCENY ZGODNOŚCI
Biorąc pod uwagę różne kategorie ocenianych wyrobów oraz zastosowanie
odpowiedniej dla danej kategorii procedury oceny zgodności, od przedsiębiorców
wprowadzających środki ochrony osobistej do obrotu lub za pośrednictwem
podmiotu, który po raz pierwszy udostępnił produkt w Polsce, żądano przedłożenia
na wyroby kategorii I deklaracji zgodności WE wystawionej przez producenta lub
jego upoważnionego przedstawiciela natomiast dla wyrobów należących do
kategorii II i III oprócz w/w dokumentu także certyfikatów oceny typu WE
wydanych przez jednostki notyfikowane.
W wyznaczonym terminie deklaracji zgodności (sporządzonych zgodnie
z § 36 ust. 1 i 2 rozporządzenia MG) nie przedłożono na ochraniacze dla
użytkowników sprzętu rolkarskiego:
 wprowadzone do obrotu przez podmiot mający siedzibę na terenie UE, tj. we
Włoszech;
 wprowadzone do obrotu przez przedsiębiorcę Wspólnotowego z siedzibą w
Czechach.
Nadmienia się, że na zestawy ochraniaczy wprowadzone do obrotu przez
podmiot mający siedzibę na terenie UE, tj. we Włoszech deklaracje zgodności
4/13
dostarczono w późniejszym terminie, tj. po zakończeniu kontroli. Natomiast na
drugi model ochraniaczy do czasu sporządzenia niniejszej informacji nie otrzymano
żądanego dokumentu.
W
dwóch
przypadkach
kontrolującym
przedłożono
nieprawidłowo
wypełnione deklaracje zgodności. Dotyczyło to:
 kasków dla rowerzystów wprowadzonych na teren Wspólnoty przez polskiego
upoważnionego przedstawiciela chińskiego producenta. Dokument nie zawierał
oświadczenia o treści „nowy środek ochrony indywidualnej jest identyczny ze środkiem
ochrony indywidualnej będącym przedmiotem certyfikatu oceny typu WE z podaniem
numeru certyfikatu, wydanego przez jednostkę notyfikowaną z podaniem nazwy, adresu i
numeru jednostki notyfikowanej” (wymaganie § 36 ust. 2 pkt. 4 rozporządzenia
MG);
 kasków
dla
rowerzystów
wprowadzonych
do
obrotu
przez
unijnego
przedsiębiorcę z Czech. Podana w deklaracji nazwa i adres jednostki
notyfikowanej (SGS Tajwan L.t.d. Odział Testowy w Republice Czeskiej) nie była
zgodna z nazwą i adresem jednostki (TÜV Rheinland Product Safety GmbH Köln,
Germany - Nr ident. 0197 ), która wystawiła certyfikat oceny Typu WE na objęty
kontrolą wyrób.
Po zakończeniu kontroli na kaski dostarczono deklarację zgodności
uzupełnioną o brakujące oświadczenie, natomiast na 1 kask do czasu sporządzenia
niniejszej informacji nie otrzymano przedmiotowego dokumentu.
Natomiast ważne certyfikaty oceny Typu WE przedłożono na wszystkie
wytypowane do oceny środki ochrony indywidualnej kategorii II i III.
IV. SPRAWDZENIE SPEŁNIANIA ZASADNICZYCH WYMAGAŃ W ZAKRESIE
INSTRUKCJI ORAZ OZNAKOWANIA
5/13
W toku kontroli sprawdzono, czy dla ocenianych środków ochrony
sporządzona została instrukcja użytkowania zgodnie z postanowieniami § 9 ust.
1 - 3 rozporządzenia MG oraz czy zawiera w swojej treści wszystkie informacje
wymagane
odpowiednim punktem normy zharmonizowanej z dyrektywą PPE
odnoszącą się do danego środka ochrony indywidualnej:
 EN 14120 + A1: 2008 „Odzież ochronna. Ochraniacze nadgarstków, dłoni, kolan
i łokci dla użytkowników sprzętu rolkarskiego. Wymagania i badania”;
 EN 1078:2000/A1:2008 „Kaski dla rowerzystów, użytkowników deskorolek oraz
wrotek”;
 EN 13061: 2009 „Odzież ochronna. Ochraniacze goleni dla graczy w piłkę nożną.
Wymagania i metody badań”;
 EN 420:2003 + A1:2009 „Rękawice ochronne – Wymagania ogólne i metody
badań” oraz normy związane.
W wyniku oceny stwierdzono, że 14 partii wyrobów nie spełnia wymagań
zasadniczych z uwagi na brak instrukcji użytkowania lub niektórych informacji
w jej treści.
Polskojęzycznej wersji instrukcji użytkowania nie dołączono do 5 partii
wyrobów, tj.:
 3 partii partii kasków dla rowerzystów użytkowników deskorolek oraz wrotek
model wyprodukowanych i wprowadzonych do obrotu przez podmiot mający
siedzibę w Niemczech, co narusza pkt 7 normy PN-EN 1078 oraz § 9 ust. 3
rozporządzenia MG,
 partii ochraniaczy goleni dla graczy w piłkę nożną wyprodukowanych w
Indiach, wprowadzonych do obrotu przez krajowego przedsiębiorcę pod „własną
marką”; co narusza pkt 6 normy EN 13061 oraz § 9 ust. 3 rozporządzenia MG.
W instrukcjach dołączonych do 8 partii wyrobów nie umieszczono
niektórych informacji, tj.:
6/13
 o rodzaju opakowania właściwego do bezpiecznego transportu (naruszenie § 9
ust. 2 pkt 3 ppkt e rozporządzenia MG):
 ochraniaczy goleni przeznaczonych do gry w piłkę nożną wprowadzonych do
obrotu przez podmiot z Holandii,
 rękawic chroniących przed zagrożeniami bakteriologicznymi, chemicznymi
i mechanicnzymi kat. III, (kraj poch. Meksyk) i kraj poch. Chiny - poz. 19 - 20
Zał. Nr 1, wprowadzonych na rynek UE przez przedsiębiorców (odpowiednio)
z Belgii i Czech;
 rękawic chroniących przed zagrożeniami mechanicznymi (poz. 23 Zał. Nr 1)
produkcji krajowej,
 o poziomie skuteczności ochrony (pkt 7 ppkt d, pkt 8 ppkt c EN 14120 oraz § 9 ust.
2 pkt 3 ppkt b rozporządzenia MG):
 ochraniaczy nadgarstków, kolan i łokci dla użytkowników sprzętu
rolkarskiego
wprowadzonych
na
rynek
Wspólnoty
przez
polskiego
upoważnionego przedstawiciela chińskiego producenta,
 nazwy, adresu i numeru identyfikacyjnego jednostki notyfikowanej biorącej
udział w procesie oceny zgodności (§ 9 ust. 2 pkt 6 ):
 kasków dla rowerzystów, użytkowników deskorolek oraz wprowadzone do
obrotu przez czeskiego przedsiębiorcę,
 o prawidłowym doborze poziomu skuteczności ochrony, objaśnień dot. poziomu
skuteczności ochrony oraz szczegółów dot. wielkości wyrobu w odniesieniu do
wymiarów ciała ludzkiego pkt 8 ppkt c, e EN 14120 oraz § 9 ust. 2 pkt 3 ppkt b
rozporządzenia MG ):
 ochraniaczy nadgarstków, kolan i łokci dla użytkowników sprzętu
rolkarskiego wprowadzonych na rynek Wspólnoty przez podmiot mający
siedzibę na terenie Czech.
7/13
 o rodzaju opakowania właściwego do bezpiecznego transportu, adresu
producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela oraz daty ważności lub
okresu trwałości (§ 9 ust. 2 pkt 1 i pkt 3 ppkt e oraz pkt 4 rozporządzenia MG):
 rękawic chroniących przed zagrożeniami mechanicznymi wyprodukowanych w
Czechach.
Nadmienia się, że brak w oznakowaniu ww. rękawic daty ważności lub
okresu trwałości, narusza także § 11 ust. 1 rozporządzenia MG.
W jednym przypadku do ochraniaczy kolan, nadgarstków i łokci dla
użytkowników sprzętu rolkarskiego wprowadzonych do obrotu przez firmę we
Francji dołączono instrukcję użytkowania w języku polskim, która w niektórych
fragmentach sporządzona została niezrozumiale ze względu na jej niepoprawne i
niestaranne tłumaczenie. Zgodnie z § 9 ust. 3 rozporządzenia MG „instrukcja
użytkowania powinna być opracowana dokładnie i zrozumiale w języku polskim … „ ;
Do instrukcji użytkowania dołączonych do pozostałych wyrobów uwag nie
wniesiono. Wyroby, w zależności od stopnia zagrożenia, posiadały także stosowne
informacje, znaki
lub
ostrzeżenia zamieszczone bezpośrednio na wyrobie, jego
opakowaniu lub w dołączonej instrukcji użytkowania.
V.
DOKONANIE
OGLĘDZIN
ORAZ
BADAŃ
ORGANOLEPTYCZNYCH
I LABORATORYJNYCH ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
W trakcie czynności kontrolnych 28 partii środków ochrony osobistej
poddano
oględzinom,
organoleptycznej.
natomiast
Przeprowadzone
11
partii
czynności
wyrobów
poddano
udokumentowano
ocenie
poprzez
sporządzenie stosownych protokółów.
Ocenie organoleptycznej poddano 8 partii ochraniaczy dla użytkowników
sprzętu rolkarskiego oraz 3 partie kasków dla rowerzystów, użytkowników
deskorolek i wrotek. Badania ww. wyrobów przeprowadzono w zakresie
8/13
parametrów określonych w PN-EN 14120 „Odzież ochronna. Ochraniacze nadgarstków,
dłoni, kolan i łokci dla użytkowników sprzętu rolkarskiego. Wymagania i badania” pkt 5.3.
„Nieszkodliwość” oraz PN-EN1078 „Kaski dla rowerzystów, użytkowników deskorolek
oraz wrotek” pkt 4.2 „Budowa” oraz pkt 4.6. – 4.6.4 „Układ mocujący”, tj. w wyrobach
sprawdzono właściwy stan powierzchni części składowych ŚOI stykających się
z użytkownikiem.
W produktach o twardej konstrukcji nie stwierdzono widocznych ich
uszkodzeń, ostrych krawędzi, szwów lub innych defektów, które mogłyby
powodować dyskomfort lub zranić użytkownika.
W
poszczególnych elementach wyrobów, które
wykonane zostały
z włókien tekstylnych (np. wykładziny kasków i ochraniaczy) nie wystąpiły także
wady konfekcjonowania oraz strzępienia się krawędzi (np. rękawic oraz
taśm/pasków układu mocującego kasków i umocowania ochraniaczy).
Do
badań
laboratoryjnych
przeprowadzonych
w
Specjalistycznym
Laboratorium Produktów Włókienniczych i Analizy Instrumentalnej w Łodzi
zwanym dalej „specjalistycznym laboratorium” przekazano próbę pobraną z partii
zestawów ochraniaczy.
W protokóle pobrania próbki produktu/próbki kontrolnej ww. wyrobu
zaproponowano badania w zakresie: odporności wybarwień na działanie potu,
zawartości amin aromatycznych uwalniających się z azobarwników oraz oznaczenia
PH materiału. Natomiast specjalistyczne laboratorium, z uwagi na stwierdzenie
w przekazanych zestawach ochraniaczy obecności metalowych dodatków (nitów),
rozszerzyło proponowany w ww. protokóle pobrania próbki zakres badań o analizę
emisji niklu.
O powyższej zmianie poinformowano kontrolowanego w formie pisemnej.
Przeprowadzone badania wykazały, że zestawy ochraniaczy zbadane
w zakresie wartości PH roztworu wodnego materiału oraz wartości wskaźnika
9/13
użytkowego odporności wybawień na pot kwaśny i alkaliczny spełniają wymagania
normy PN-EN 14120 + A1: 2008 „Odzież ochronna. Ochraniacze nadgarstków, dłoni, kolan
i łokci dla użytkowników sprzętu rolkarskiego. Wymagania i badania.” natomiast
w zakresie obecności amin aromatycznych uwalniających się z azobarwników oraz
uwalniania się niklu z powierzchni metalowych elementów produktu są zgodne
z wymaganiami § 7 ust. 4 pkt. 1 rozporządzenia MG.
Nadmienić należy, że wyroby poddane ocenie organoleptycznej oraz
laboratoryjnej spełniają wymagania określone w rozdziale 2 Zasadnicze wymagania dla
środków ochrony indywidualnej rozporządzenia MG.
VI.
DOBROWOLNE
DZIAŁANIA
I
PRZEKAZANIE
AKT
KONTROLI
DO UOKiK
W przypadku stwierdzenia braku instrukcji użytkowania w języku polskim
lub niektórych informacji/oznaczeń na skontrolowanych wyrobach, producentów,
upoważnionych przedstawicieli lub pierwszych dystrybutorów na terenie Polski
poinformowano
dobrowolnych
o
stwierdzonych
działań
niezgodnościach
naprawczych,
które
i
powinny
możliwości
dotyczyć
podjęcia
wszystkich
(kwestionowanych) środków ochrony indywidualnej znajdujących się w obrocie
handlowym oraz w jednostce kontrolowanej.
W skierowanych pismach wnioskowano także o przedstawienie dowodów
podjętych działań w wyznaczonym terminie.
Kompleksowych
działań
naprawczych,
zarówno
w
jednostce
kontrolowanej jak i u innych odbiorców, nie dokonała i nie udokumentował
dystrybutor
kasków rowerowych i ochraniaczy dla użytkowników sprzętu
rolkarskiego.
Dystrybutor nie przedłożył w wyznaczonym terminie także deklaracji
zgodności na ww. ochraniacze.
10/13
W związku z powyższym akta sprawy przekazane zostały do UOKiK celem
wszczęcia postępowania administracyjnego.
Nie udokumentował (w wyznaczonym terminie i w formie możliwej do
przyjęcia) działań naprawczych dotyczących dostarczenia polskojęzycznej instrukcji
użytkowania do wyrobów znajdujących się u pozostałych kontrahentów dystrybutor
ochraniaczy nadgarstków/dłoni, kolan i łokci przeznaczonych dla użytkowników
sprzętu rolkarskiego.
Z zebranych materiałów wynika, że instrukcje użytkowania dostarczone
zostały wyłącznie do jednostki kontrolowanej, co udokumentowane zostało
oświadczeniem jej właściciela. W sprawie dołączenia przedmiotowego dokumentu
do pozostałych znajdujących się w obrocie wyrobów, dystrybutor złożył jedynie
pisemne oświadczenie o dostarczeniu instrukcji innym kontrahentom.
W związku z powyższym ponowiono wniosek o udokumentowanie działań
w terminie do dnia 30 lipca br.
Nadmienia się, że w ww. zestawach ochraniaczy oprócz braku instrukcji ich
użytkowania stwierdzono także brak oznakowania CE na każdym egzemplarzu
środka – przedmiotowe oznakowanie umieszczone było na opakowaniu zestawu.
Do ww. dystrybutora skierowano pismo, w którym poinformowano,
że zgodnie z § 43 ust. 2 rozporządzenia MG „Oznakowanie CE powinno być umieszczone
na każdym egzemplarzu środka ochrony indywidualnej w sposób widoczny, czytelny
i odporny na zatarcie przez cały okres używania tego środka.” oraz, że ww. oznakowanie
na wyrobie, zgodnie z § 43 ust. 1 rozporządzenia MG, umieścić może wyłącznie
producent lub jego upoważniony przedstawiciel.
Z uzyskanej telefonicznie informacji wynika, że:
 pracownicy nie zwrócili uwagi na oznakowanie poszczególnych egzemplarzy
ochraniaczy, sprawdzili tylko, że przedmiotowe oznakowanie umieszczone jest
na opakowaniu i uznali to za prawidłowe,
11/13
 uwagi dotyczące braku CE na każdym egzemplarzu ŚOI, dystrybutor przekazał
firmie wprowadzającej do obrotu ww. ochraniacze.
Fakt przekazania powyższej informacji dystrybutor potwierdził także na
piśmie, jednak do chwili obecnej nie przekazał kontrolującym stanowiska strony
szwedzkiej w przedmiotowej sprawie.
Pozostali przedsiębiorcy, których wyroby kwestionowano z uwagi na
naruszenie zasadniczych lub innych wymagań rozporządzenia MG podjęli
i udokumentowali działania naprawcze.
INNE DZIAŁANIA
W II kwartale 2012 r. do Lubelskiego Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji
Handlowej w Lublinie nie wpłynął z Urzędów Celnych żaden wniosek o wydanie
opinii dotyczącej środków ochrony indywidualnej.
PODSUMOWANIE WYNIKÓW KONTROLI
Przedstawione w niniejszej informacji wyniki kontroli wskazują, że
prawie połowa (46 % zbadanych partii) znajdujących się w obrocie środków ochrony
indywidualnej nie spełnia obowiązujących wymagań.
Stwierdzone podczas bieżących kontroli niezgodności i nieprawidłowości
są bardzo podobne do ustaleń z kontroli w latach poprzednich i polegają na:
 braku instrukcji użytkowania sporządzonej w języku polskim lub niektórych
informacji w jej treści,
 braku deklaracji zgodności, niektórych jej elementów (stosownych oświadczeń)
lub nieprawidłowym ich wypełnieniu (niezgodne z certyfikatem dane jednostki
notyfikowanej).
12/13
Najwięcej
(72%)
niezgodności
z
wymaganiami
określonymi
w rozporządzeniu MG ujawniono w wyrobach wprowadzonych do obrotu przez
inne kraje UE – Szwecję, Włochy, Francję, Niemcy, Holandię, Belgię oraz Czechy
(na 18 partii zbadanych - 13 zakwestionowano). Także w wyrobach produkcji
krajowej (w tym 1 p. pod własną marką) stwierdzono wysoki odsetek
nieprawidłowości jednak nie jest on miarodajny ponieważ zbadano tylko 3 partie
wyrobów, z czego 2 partie zakwestionowano.
Natomiast
wskaźnik
stwierdzonych
niezgodności
w
wyrobach
wyprodukowanych w krajach trzecich i wprowadzonych do obrotu przez
upoważnionych przedstawicieli stanowi 16% wyrobów zbadanych ogółem (na 18 p.
zbadanych – 3 p. zakwestionowano).
Uzyskane wyniki mogą świadczyć o tym, iż krajowi przedsiębiorcy
(producenci, dystrybutorzy i upoważnieni przedstawiciele), pomimo corocznych
kontroli tego segmentu rynku, nadal nie dokładają starań w zakresie sprawdzania
oznakowania i załączania do wyrobów prawidłowo sporządzonych instrukcji ich
użytkowania.
Należy podkreślić, że dostarczenie użytkownikowi środków ochrony
wszystkich informacji o produkcie oferowanym do sprzedaży ma duże znaczenie
przy podejmowaniu decyzji o jego zakupie. Brak niektórych informacji lub ich
tłumaczenia na język polski, uniemożliwia odpowiedni dobór sprzętu, bezpieczne
i prawidłowe z niego korzystanie, a także właściwe przechowywanie, konserwację
oraz dokładną kontrolę jego zużycia.
13/13