Precedencja - IRR Szczecin

REGIONY (C) Wszelkie prawa zastrzeżone
Zanim będzie nowa ustawa
Precedencja – wykładnia MSZ
Wiedza o zasadach dyplomatycznego zachowania podczas pełnienia
obowiązków służbowych pomoże liderom instytucji samorządowych
uniknąć wielu niezręcznych sytuacji. Dlatego zwróciliśmy się o z prośbą o
przesłanie protokołu precedencji stanowisk i funkcji państwowych i
samorządowych do Protokołu Dyplomatycznego MSZ. Poniżej odpowiedź,
za którą dziękujemy w imieniu wszystkich zainteresowanych.
Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych
informuje, iż obecnie nie ma jednoznacznie obowiązującej i określonej
prawem precedencji stanowisk kierowniczych w Rzeczypospolitej Polskiej.
Dla potrzeb protokolarnych stosuje się precedencję wprowadzoną w życie
w roku 1992, której kopię przekazujemy w załączeniu.
Odwołuje się ona w dużej mierze do zwyczajów i tradycji i jest
stosowana z odpowiednimi modyfikacjami w zależności od charakteru
uroczystości.
Jednocześnie informujemy, że w trakcie opracowywania jest projekt
nowej precedencji, która powinna w pełni uwzględnić hierarchię stanowisk
państwowych określoną w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 roku oraz kolejność stanowisk na niższych szczeblach
powstałych po wprowadzeniu w życie nowego podziału administracyjnego
kraju.
Jeśli chodzi o precedencję szczebla lokalnego – niestety nie w pełni
określoną w 1992 roku – przyjęło się stosować następujący porządek:
- Wojewodowie,
- Marszałkowie Województw,
- Przewodniczący Sejmików Wojewódzkich,
- Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy,
- Prezydenci miast wydzielonych,
- Starostowie,
- Prezydenci miast,
- Burmistrzowie,
- Wójtowie.
Naszym zdaniem jednak precedencja szczebla lokalnego jest w
znaczącym stopniu uwarunkowana sytuacyjnie. Dlatego też należy
każdorazowo wnikliwie analizować te elementy, które mają wpływ na
precedencję w konkretnym przypadku, tj. charakter uroczystości, status
uczestniczących w niej gości oraz to, kto jest gospodarzem. Stąd też nie można
tu wskazać jakichś absolutnie sztywnych zasad precedencji.
Przykładowo prezydent miasta, uczestnicząc w uroczystości o wyraźnie
„miejskim” charakterze, będąc gospodarzem na danym terenie, zajmie w
precedencji wyższe miejsce niż np. przedstawiciele wojewódzkich władz
rządowych i samorządowych. Na jego miejsce w precedencji wpływ ma też
status zaproszonych gości. Na przykład zwyczajowo winien on ustąpić
pierwszeństwa hierarchom kościołów. Analogicznie, w zależności od
charakteru uroczystości, każdorazowo należy określać miejsce w precedencji
przedstawicieli innych urzędów, organizacji społecznych i instytucji.
Jeśli chodzi o eurodeputowanych, to na obecną chwilę opowiadamy się
za umieszczaniem tych ostatnich bezpośrednio po posłach i senatorach RP.
Ściśle określone zasady natomiast regulują precedencję w korpusie
dyplomatycznym. Oparte są one na Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 roku (Dz. U. z 1965 r. nr 37, poz.
232). Ustala ona m.in. trzy klasy szefów misji dyplomatycznych:
ambasadorów i nuncjuszy, posłów i internuncjuszy oraz chargés d’affaires.
Najstarsi rangą są szefowie misji należący do pierwszej klasy –
ambasadorowie i nuncjusze, niżsi są szefowie II klasy – posłowie i
internuncjusze, oraz najniżsi – chargés d’affaires. Pierwszeństwo w obrębie
klas, z wyjątkiem nuncjuszy, jest zależne od daty złożenia głowie państwa
listów uwierzytelniających, a w przypadku chargés d’affaires – od daty
wręczenia ministrowi spraw zagranicznych listów wprowadzających.
Pierwszeństwo osobiste szefa misji zależy zatem od klasy i czasu
sprawowania funkcji.
Pierwszeństwo misji dyplomatycznej jest konsekwentnie ściśle
związane z pierwszeństwem jej szefa. Na czele korpusu dyplomatycznego
stoi dziekan, który nie jest mianowany ani wybierany. Spośród szefów
misji dziekanem zostaje ambasador najdłużej przebywający w kraju
przyjmującym. W Polsce dziekanem korpusu dyplomatycznego jest
nuncjusz apostolski, wicedziekanem – najstarszy ambasador.
Rangi innych członków misji dyplomatycznej ustanawia kraj
wysyłający, kierując się praktyką międzynarodową.
Jeśli chodzi o praktykę polską, to ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.
U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403) ustanowiła następujące stopnie
dyplomatyczne w polskiej służbie zagranicznej:
- ambasador tytularny,
- radca-minister,
- I radca,
- radca,
- I sekretarz,
- II sekretarz,
- III sekretarz,
- attaché.
Ze względu na liczny korpus konsularny mający siedzibę poza
Warszawą warto wspomnieć również o zasadach regulujących jego
precedencję. Zasady te wynikają z Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
konsularnych z 24 kwietnia 1963 roku (Dz. U. z 1982 r. nr 13 poz. 98).
Ustala ona cztery klasy kierowników urzędów konsularnych:
konsulów generalnych, konsulów, wicekonsulów i agentów konsularnych.
O starszeństwie w korpusie konsularnym decyduje ranga kierownika
urzędu konsularnego i data uzyskania przez niego exequatur. Konsulowie
honorowi – w tej samej klasie – następują po konsulach zawodowych.
Dziekanem korpusu konsularnego będzie konsul generalny, który
najwcześniej uzyskał exequatur.
Może zdarzyć się, że dziekanem korpusu będzie honorowy konsul
generalny, jeżeli nie ma zawodowego konsula generalnego. Tymczasowi
kierownicy urzędów konsularnych np. konsul – kierownik konsulatu
generalnego – następują po nominalnych kierownikach urzędów tej samej
klasy, przed konsulami – kierownikami konsulatów.
Można zatem założyć teoretycznie następującą precedencję w
korpusie konsularnym:
- konsul generalny – dziekan korpusu konsularnego,
- konsul generalny, który później uzyskał exequatur,
- honorowy konsul generalny,
- konsul – kierownik konsulatu generalnego,
- konsul – kierownik konsulatu,
- konsul honorowy – kierownik konsulatu,
- wicekonsul – kierownik konsulatu,
- wicekonsul – kierownik wicekonsulatu,
- agent konsularny – kierownik agencji konsularnej.
Pozostając do dyspozycji dla wszelkich dodatkowych wyjaśnień,
przekazuję swoje wyrazy szacunku.
Tomasz Orłowski
Ambasador – Dyrektor
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Protokół Dyplomatyczny
Precedencja kierowniczych stanowisk w Rzeczypospolitej Polskiej (rok 1992)
1. Prezydent,
2. Prezes Rady Ministrów,
3. Marszałek Sejmu,
4. Marszałek Senatu,
5. Wiceprezesi Rady Ministrów,
6. Wicemarszałkowie Sejmu,
7. Wicemarszałkowie Senatu,
8. Ministrowie – członkowie Prezydium Rządu,
9. Ministrowie – członkowie Rady Ministrów,
10.Ministrowie stanu,
11.Prezes Trybunału Konstytucyjnego,
12.Przewodniczący Trybunału Stanu – Pierwszy Prezes Sądu
Najwyższego,
13.Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,
14.Prezes Najwyższej Izby Kontroli,
15.Rzecznik Praw Obywatelskich,
16.Prezesi (przewodniczący) urzędów, komitetów i komisji
sprawujących funkcje naczelnych lub centralnych organów
administracji państwowej,
17.Przewodniczący komisji sejmowych,
18.Przewodniczący komisji senackich,
19.Posłowie na Sejm,
20.Senatorowie,
21.Sekretarze stanu,
22.Szef Kancelarii Prezydenta,
23.Szef Kancelarii Sejmu i Senatu,
24.Prezesi Sądu Najwyższego,
25.Podsekretarze stanu,
26.Ambasadorowie RP,
27.Wojewodowie i prezydenci miast stopnia wojewódzkiego,
28.Zastępcy prezesów (przewodniczących) urzędów, komitetów i
komisji sprawujących funkcje naczelnych lub centralnych
organów administracji państwowej,
29.Dyrektorzy generalni,
30.Dyrektorzy.