Czym jest pozycjonowanie

Kompetencje, kompetencje…
Tak często mówimy o kompetencjach. Ktoś je ma, ktoś nie ma, komuś udzielono, a ktoś
przekroczył… Kiedy słowo w swojej semantycznej warstwie jest kłopotliwe warto sięgnąć do
słowników. Zrobiłam to. Według Słownika Wyrazów Obcych i Zwrotów Obcojęzycznych
Władysława Kopalińskiego:
kompetencja - właściwość, zakres uprawnień, pełnomocnictwo instytucji
a.
osoby do realizowania określonego działania;
b.
zakres czyjejś wiedzy, umiejętności, odpowiedzialności;
c.
w teorii intuicyjna wiedza o języku, jaką rozporządza każdy mówiący w języku
ojczystym od 6.-8. roku życia, umożliwiająca mu poprawne wysławianie się i odróżnianie
zdań prawidłowych od nieprawidłowych;
d.
kompetencyjny dotyczący zakresu uprawnień;
e.
kompetentny uprawniony do działania, decydowania; mający kwalifikacje do
wydawania sądów, ocen; autorytatywny, miarodajny.
Etym. - łac. competentia 'odpowiedniość; zgodność' od competere 'schodzić się; zgadzać się;
nadawać się; współzawodniczyć Według Słownika Języka Polskiego kompetencja to:
1. «zakres uprawnień urzędu lub urzędnika do zajmowania się określonymi sprawami i
podejmowania dotyczących ich decyzji» 2. «zakres czyjejś wiedzy, umiejętności i
doświadczenia».
Zajmijmy się tym ostatnim. Na ogół wiedza, umiejętności i doświadczenie - określane są
mianem kompetencji, ale czy są to kompetencje osobiste? Kompetencje osobiste to
fundament osobowości traktowanej jako potencjał człowieka. W istocie – idąc za Kopalińskim
i Słownikiem Języka Polskiego – są to umiejętności niezbędne do… zarządzania sobą.
W zarządzaniu w ogóle – jest to podstawowa umiejętność, ale przydaje się ona bardzo w
życiu służbowym i osobistym, niezależnie od wykonywanej pracy. Te właśnie umiejętności
(to bardzo ważne słowo w tym miejscu – UMIEJĘTNOŚCI) pozwalają nam wykorzystać
kwalifikacje, wiedzę zarówno specjalistyczną, jak i ogólną, doświadczenie i zdolności
osobiste.
Gdy zaczynamy rozmawiać o kompetencjach – czasem trudno rozróżnić te osobiste od
społecznych. Oczywiście, kompetencje społeczne nie są oderwane od jednostki. Spróbujmy
jednak dokonać dwóch rzeczy – nazwać najważniejsze kompetencje i zwrócić uwagę na
podkreślane już przeze mnie słowo – umiejętności. Będzie się ono pojawiało w tekście dość
często.
Zazwyczaj, mówiąc o kompetencjach osobistych na pierwszym miejscu wymienia się naszą
wiedzę o naszych aktualnych odczuciach w powiązaniu z przyczynami ich powstania oraz z
umiejętnością kierowania nimi, świadomość związków, jakie zachodzą pomiędzy uczuciami a
zachowaniem, między tym, co myślimy, robimy i mówimy. Wszystko to wpakowano do
worka pod tytułem świadomość emocjonalna. Już o tym pisałam w artykule Kto mebluje
mój dom, czyli rzecz krótka o integracji emocjonalnej. Z resztą nie tylko ja… Równie wysoko
w „rankingu" oceniana jest poprawna samoocena, czyli rozpoznawanie własnych możliwości,
silnych stron, słabości, ograniczeń w celu panowania nad emocjami w taki sposób, aby były
one nam pomocne, a nie stanowiły przeszkody w działaniu. To jakby analiza SWOT własnej
osoby, łącznie z zauważeniem szans (rozwoju) i zagrożeń.
W przypadku emocjonalnych kłopotów poprawna samoocena może pomóc w szybkim
dochodzeniu do siebie, refleksji, wyciąganiu wniosków z własnych doświadczeń. Umiejętność
ta pozwala na zabezpieczenie się przed blisko powiązanymi z nią wadami, jak: nadmierna
ambicja, stawianie sobie bardzo wysokich, wręcz nierealnych celów, pracoholizm, przesadna
drobiazgowość, głód władzy i znaczenia, potrzeba adoracji, nieumiejętność przyznania się do
własnych błędów.
Wiara w siebie to poczucie własnej wartości i świadomości osobistych możliwości i
umiejętności. Posiadanie tej kompetencji umożliwia wyrażanie niepopularnych poglądów i ich
obronę, co często skutkuje podjęciem twórczej i dobrej decyzji, mimo nacisków innych osób
i okoliczności. Warunkiem takiego właśnie, a nie innego postępowania jest także przekonanie
o tym, że zasady i procedury nie są stałe i niezmienne, zaś ich łamanie wymaga jedynie
działania zgodnego z przekonaniem o dobrze pojętej wierze w siebie. (Zalecana jest
odrobinka ostrożności zwłaszcza w łamaniu…)
Kolejna kompetencja osobista to samoregulacja, która obejmuje m.in. samokontrolę,
polegającą na pilnowaniu szkodliwych emocji i impulsów. Silny krótkotrwały stres upośledza
nasze zdolności umysłowe na pewien czas. Stres przewlekły grozi trwałym i negatywnym
wpływem na intelekt. (I nie tylko, niestety…) Nieumiejętność kontrolowania emocji pociąga
za sobą uległość wobec impulsów, na czym cierpi nasza zdolność do myślenia. Samokontroli
emocjonalnej nie należy jednak mylić z przesadnym panowaniem nad sobą wyrażanym przez
reakcje tłumienia wszystkich uczuć i spontaniczności. Samokontrola
ma umożliwić
dokonanie wyboru wyrażania naszych uczuć przez skuteczne radzenie sobie z gwałtownymi
emocjami i impulsami. Dzięki zdolności koncentracji i jasnego myślenia, nawet w
najtrudniejszych chwilach zachowujemy pozytywne nastawienie, bo dobre rozpoznanie
negatywnych emocji pomaga w szybszym pozbyciu się złego samopoczucia. Sztuka
panowania nad sobą polega na takim pokierowaniu swoimi emocjami, aby związki
charakterystyczne dla złego stresu nie zdominowały nas.
Z tej kompetencji bierze się spolegliwość i sumienność, która sprowadza się do uczciwego
postępowania i przyjmowania odpowiedzialności za swoje czyny. Posiadając takie
kompetencje, potrafimy postępować w myśl zasad etycznych, budzimy zaufanie także przez
umiejętność przyznania się do popełnionych błędów. Jednakże spolegliwość nie może
oznaczać dostosowywania się do oczekiwań innych, gdyż taka postawa hamuje twórcze
myślenie, które wymaga spontaniczności i otwartości na nieoczekiwane rozwiązania przy
zachowaniu wymogów sumienności jako gwarancji przekształcenia wyobrażeń w działanie.
Do tej samej grupy zalicza się innowacyjność i umiejętność adaptacji, które określają
otwartą postawę, elastyczność wobec różnorodnych wymogów i szybkich zmian. Dzięki tej
kompetencji, potrafimy dostosowywać postępowanie do okoliczności. Pomaga tu
wieloaspektowa percepcja rzeczywistości. Twórczy umysł jest niepokorny i właśnie to
stwarza nieoczekiwane wytwory oraz sytuacje odbiegające od zastanych stereotypów.
Twórczy umysł cechują również silnie rozwinięte kompetencje inicjatywy i optymizmu.
Umiejętności wykorzystania każdej szansy na postawienie sobie wyższych celów. Osoby o
tej kompetencji mobilizują zarówno siebie samych jak i współpracowników, otoczenie. Z góry
zakładają sukces, a niepowodzenia traktują jako okoliczności subiektywne, które, wzięte pod
uwagę, przy następnym podejściu zostaną usunięte.
Ważna w kompetencjach osobistych jest motywacja czyli dążenie do spełnienia kryteriów
doskonałości w drodze osiągania coraz bardziej złożonych celów. Osoby odznaczające się tą
kompetencją potrafią wyznaczać cele i podjąć ryzyko ich osiągnięcia. Potrafią również
poszukiwać informacji i selekcjonować je oraz wyciągać wnioski, co w rezultacie prowadzi
do procesu samoedukacji.
Gdy zachodzi identyfikacja osobistych celów z celami grupowymi możemy mówić o
kompetencji zaangażowania. Osoby posiadające ją potrafią przełożyć cel zbiorowy nad
osobisty, pod warunkiem identyfikowania się z określonymi wartościami społecznymi.
I tak miękko przechodzimy do zagadnień kompetencji społecznych, które ukazują nasz
stopień radzenia sobie z innymi ludźmi. Do tych kompetencji niewątpliwie należy empatia,
której z czynnikiem jest rozumienie innych, wrażliwość na inne osoby. Wiąże się to z dużą
umiejętnością słuchania, wyczuleniem na obce nam problemy, przyjmowaniem odmiennego
punktu widzenia. Jednostki o tej kompetencji służą pomocą w ramach zrozumienia potrzeb
innych bez naruszania ich uczuć.
Następnym czynnikiem jest kształtowanie innych, oparte na wyczuwaniu potrzeb (w tym
rozwojowych) i rozwijaniu zdolności u innych. Osoby posiadające tę kompetencję potrafią
wzmocnić pozytywnie innych za pomocą nagród, opinii i rad, które odkrywają innym
potrzebę dalszego rozwoju. Osoby z powyższymi kompetencjami wzbudzają zaufanie. Są
tolerancyjne, domagają się poszanowania innych ludzi, zrozumienia odrębnych
światopoglądów i filozofii życiowych. Kompetencja tolerancji polega na otwartej wrażliwości
wobec różnic między jednostkami ludzkimi. Różnorodność jest postrzegana jako potencjał
szans.
Intuicja polityczna to talent polegający na rozumieniu sił, kształtujących stosunki społeczne,
wpływających na zachowania i poglądy innych, tworzących sieci powiązań grupowych i
towarzyskich. Kompetencja ta to także swoista umiejętność rozpoznawania znaczących ludzi,
zwłaszcza gdy jeszcze nie są osobami kluczowymi.
Umiejętności społeczne polegają na efektywnym pozyskiwaniu sobie innych dzięki
umiejętności skutecznego przekonywania. Towarzyszy temu porozumienie, które pozwala iść
na ustępstwa dzięki umiejętności rejestracji sygnałów emocjonalnych płynących od innych i
dostosowywania do nich własnych komunikatów. To również łagodzenie sporów mogących
być źródłem potencjalnych konfliktów. Bazą dla tej kompetencji jest otwartość, umiejętność
uważnego słuchania, poszukiwanie wzajemnego zrozumienia i transparentność.
Przywództwo to kompetencja, dzięki której potrafimy rozbudzić entuzjazm i poparcie dla
naszej wizji, kierować innymi za pomocą rad i wskazań, tworzyć mobilne, sprawne struktury.
Pomaga również w inspirowaniu zmian, co z kolei polega na dostrzeganiu potrzeby zmiany i
usuwaniu przeszkód stojących na drodze do jej przeprowadzenia. Osoby takie same muszą
być pierwowzorem zmian, a dopiero następnie oczekiwać ich od innych. Sukces gwarantuje
zapał i inspirowanie o charakterze stymulacji emocjonalnej. Proszę zwrócić uwagę na to jak
mocno ta kompetencja łączy się, a wręcz wymaga posiadania kompetencji osobistych
związanych z twórczością, motywacją i inicjatywą.
Więzi z innymi to kompetencja polegająca na umiejętności utrzymywania czysto
instrumentalnych, nieformalnych sieci powiązań z innymi. To umiejętność aranżowania
obopólnie korzystnych kontaktów, opartych na więzach porozumienia, a nie zależności, to
bycie menadżerem stosunków międzyludzkich.
Współpraca i współdziałanie jest kompetencją, którą posiadają osoby potrafiące wyważyć
dwie sprawy: koncentrację na osiąganiu celu oraz dbałość o stosunki z innymi. Polega to na
otwartości, dzieleniu się pomysłami i planami oraz informacjami i możliwościami. Osoby o tej
kompetencji nie szukają rywali, lecz współpracy, co daje poczucie bezpieczeństwa, niezwykle
ważne w budowaniu zespołu, zwłaszcza o charakterze kreatywnym, twórczym.
Koronacyjną kompetencją społeczną jest instynkt grupowy. Polega on na umiejętności
organizowania ludzi w celu osiągnięcia wspólnego dobra. Kompetencja ta jest oparta na
wzajemnym szacunku i pomocy, solidarności i zaangażowaniu oraz chronieniu reputacji
grupy, a przede wszystkim na nieinstrumentalnym traktowaniu się członków zespołu.
Nabywanie umiejętności – to inaczej nauka i rozwój. Warto o tym pamiętać. Warto również
świadomie poznawać własne predyspozycje – czyli kompetencje osobiste i kształtować
potrzebne umiejętności.
Jednym ze sposobów poznawania własnych zasobów są warsztaty rozwoju kreatywności. Tu
jesteśmy w stanie w pełni zobaczyć nasz potencjał kwalifikacyjny. Warsztaty stanowią
wspaniałe i bezpieczne miejsce do spotkania z samym sobą, swoimi talentami,
umiejętnościami, a także blokadami. Warto o tym pamiętać decydując się na szkolenie z
zakresu rozwoju osobistego. Tworzenie siebie jako człowieka i jako swoistego narzędzia
pracy – to zadanie któremu warto poświęcić czas i energię. Z pewnością zaprocentuje –
szybciej niż się spodziewasz…
Anna Marta Wilczkowska
Trener Nowych Horyzontów